Pagpaniid sa Kalibotan
Sa 95.2 ka milyong tonelada nga mananap sa dagat nga gipanguha kada tuig, mga 38.5 ka milyon ang wala mapusli. “Kon padayong ilabay ang 40 porsiyento sa atong makuha gikan sa dagat, momenos pag-ayo ang gidaghanon sa isda ug dili na kini maulian,” nag-ingon ang eksperto sa fisheries sa World Wildlife Fund nga si Karoline Schacht.—BERLINER MORGENPOST, GERMANY.
“Ang mga baka, karnero ug mga kanding daw maoy biktima sa hilig sa tawo sa pagkaog karne, apan . . . sa tibuok kalibotan, ang pagpanug-ab sa mga mananap maoy nakaingon sa 18 porsiyento sa gibugang gas [ilabina ang methane] nga makapatunghag greenhouse effect—mas labaw pa kay sa gibuga sa tanang matang sa transportasyon.”—NEW SCIENTIST, BRITAIN.
Glue sa Karaang Panahon
Ang mga siyentista nga nagtrabaho sa KwaZulu-Natal, sa South Africa nakadiskobreg pilit kaayo nga glue nga gigamit linibo ka tuig kanhi. “Ang glue . . . sama ka pilit nianang ginabaligya karon sa mga hardware,” nag-ingon ang The Star, usa ka mantalaan sa Johannesburg. Gituohan nga ang mga mangangayam kaniadto naggamit sa maong glue aron itaod ang tumoy sa pana o bangkaw sa puloan niini. Kay nalisdan ang mga siyentista sa pagkopya sa karaang pormula—gamit ang pulahong mineral (red ocher), sebo sa mananap, tagok sa akasya, ug balas—ug sa pagkontrolar sa kainiton sa kalayo nga magpauga niini, sila nakadayeg kaayo sa mga tawo nga naggamit niana kaniadto.
Daling Sip-onon ang Kulag Tulog
“Ang mga tawo nga menos sa pito ka oras ang kinatulgan sa gabii maoy halos tulo ka pilo nga mas daling sip-onon kay sa mga tawo nga moaberids ug walo ka oras o kapin pa nga kinatulgan,” nag-ingon ang taho sa Carnegie Mellon University, Pittsburgh, Pennsylvania, U.S.A. Ug kadtong nagmata “bisag 8 porsiyento lang sa panahon nga sila [naghigda] maoy lima ug tunga ka pilo nga mas daling” sip-onon kay niadtong hinanok ug kinatulgan. “Bisag nasayran na nga ang pagkatulog dunay epekto sa immune system, kini ang unang ebidensiya nga bisan ang gamayng pagkatugaw sa pagkatulog makaapektar sa reaksiyon sa lawas ngadto sa mga virus sa sip-on,” nag-ingon si Sheldon Cohen, ang nanguna sa maong pagtuon. “Kini maoy laing rason kon nganong ang mga tawo angayng maggahin ug igong panahon aron makapahulayg maayo sa gabii.”
Dako Pang Luna nga Umahon
“Dunay igong luna aron makapatunghag dugang pagkaon alang sa nagkadako nga populasyon,” nag-ingon ang magasing New Scientist. “Ug sukwahi sa gidahom, ang kadaghanan sa maong pagkaon mahimong ipatungha sa Africa.” Ang magasin naghisgot sa usa ka report bahin sa agrikultura nga gipatik sa Organization for Economic Cooperation and Development ug sa United Nations Food and Agriculture Organization. Sumala sa maong report, ang gidak-on sa luna nga gigahin karon sa tibuok kalibotan alang sa agrikultura mahimo pang doblehon. “Kapin sa katunga sa luna nga mahimo pang umahon,” matod sa taho, “anaa sa Africa ug Latin America.”