Relihiyon ba ang Hinungdan?

SA SAYONG bahin sa ika-18ng siglo, ang klerigo ug awtor nga si Jonathan Swift misulat: “Ang among nakat-onan sa relihiyon igo aron mag-aghat kanamo sa pagdumot, apan dili igo aron mag-aghat kanamo sa paghigugma sa usag usa.” Daghan ang moinsistir nga ang relihiyon makapabahinbahin sa mga tawo inay makapahiusa. Apan dili tanan ang mouyon niana.

Pananglitan, tagda ang nahimong konklusyon sa usa ka grupo sa mga tigdukiduki sa Department of Peace Studies sa Bradford University sa United Kingdom. Kini nga grupo gitudlo sa British Broadcasting Corporation aron sayron kon ang relihiyon makapatungha bag kalinaw o maoy hinungdan sa gubat.

Diha sa ilang pinatik nga taho, ang mga tigdukiduki miingon: “Human masusi ang panukiduki nga gihimo sa lainlaing eksperto sa kasaysayan, kami nakahinapos nga sa milabayng 100 ka tuig pipila lang ka gubat ang tinuod nga gipahinabo sa relihiyon.” Ang maong grupo sa mga tigdukiduki nag-ingon nga ang pipila ka gubat nga “sagad gihubit sa media ug sa uban pa ingong mga gubat nga gipahinabo sa relihiyon, o sa relihiyosong mga panagbangi, sa pagkatinuod maoy mga gubat tungod sa nasyonalismo, pagtinguhag kagawasan o kaha pagpanalipod sa yutang natawhan.”

Apan, daghan usab ang mangatarongan nga ang mga lider sa relihiyon, pinaagi sa ilang pag-apil-apil o sa ilang pagpakahilom, nagkonsentir ug aktibong nagsuportar sa daghang gubat, ingon sa gipakita sa mosunod nga mga pahayag:

● “Ang relihiyon daw nalangkit sa kapintasan sa halos bisan diin. . . . Sa di pa dugayng katuigan, mitungha ang kapintasan taliwala sa konserbatibong mga Kristiyano sa United States, sa nagdumtanayng mga Muslim ug mga Hudiyo sa Middle East, sa nag-awayayng mga Hindu ug mga Muslim sa South Asia, ug sa mga relihiyon sa mga nitibo sa Africa ug Indonesia. . . . Ang mga tawo nga nalangkit niini nga kapintasan misandig sa relihiyon aron mainila sa natad sa politika ug ipakamatarong ang ilang mapanimaslong mga ideolohiya.”—Terror in the Mind of God—The Global Rise of Religious Violence.

● “Katingad-an nga ang grabe kadaotang mga buhat sagad mahitabo diha sa mga nasod nga relihiyoso kaayo. . . . Ang relihiyon wala makapaus-os sa krimen. . . . Tin-aw ang ebidensiya: Kon gusto kag luwas, desente, hapsay, ug ‘sibilisado’ nga pagpuyo, likayi ang mga dapit nga hilabihan ka relihiyoso.”—Holy Hatred.

● “Ang mga Baptist mas nailhan sa pagpakiggubat inay sa pagpakigdait. . . . Sa dihang ang isyu sa pagpangulipon ug ang uban pang hitabo nakapabahinbahin sa mga denominasyon ug dayon sa nasod [America] niadtong ikadesinuybeng siglo, ang North ug South Baptist misuportar sa gubat ingong usa ka matarong nga krusada ug naghunahuna nga ang Diyos dapig kanila. Ang mga Baptist nagpaluyo usab sa pagpakiggubat sa nasod batok sa England (1812), Mexico (1845), ug Spain (1898), nga nagpakamatarong niining duha ka ulahing gubat kay kini kono ‘naghatag ug relihiyosong kagawasan sa mga dinaogdaog ug nagbukas ug bag-ong mga teritoryo alang sa buluhatong pagmisyonaryo.’ Wala kini magpasabot nga ang mga Baptist gustog gubat inay sa kalinaw, apan sa katibuk-an, sa mga panahon nga miulbo ang gubat, ang mga Baptist misuportar ug miapil niana.”—Review and Expositor—A Baptist Theological Journal.

● “Nadiskobrehan sa mga historyano nga sa halos tanang yugto sa panahon ug sa halos tanang matang sa tawo ug kultura, ug sagad sa matag kiliran sa nagkontrahayng grupo, ang relihiyon nagdasig sa pagpakiggubat. Ang pamilyar nga mga pulong nga ‘ang diyos dapig kanato’ maoy usa sa kinaunhan ug labing epektibo nga pang-agni sa pagpakiggubat.”—The Age of Wars of Religion, 1000-1650—An Encyclopedia of Global Warfare and Civilization.

● “Ang mga lider sa relihiyon . . . kinahanglang mamalandong pag-ayo sa ilang kapakyasan sa pagtaganag maayong panig-ingnan ug pagpasundayag sa tinuod nga mga prinsipyo sa ilang relihiyon. . . . Tinuod, ang tanang relihiyon nagtinguhag kalinaw apan kaduhaduhaan kon ila ba gayong gihimo ang ilang papel aron makab-ot kana.”—Violence in God’s Name—Religion in an Age of Conflict.

Sa tibuok kasaysayan, ang mga lider sa tanang dagkong relihiyon sa Kakristiyanohan (Katoliko, Ortodokso, ug Protestante) kanunayng magpadalag mga pari ug kapilyan ngadto sa magkaatbang nga grupo aron dasigon ang mga sundalo ug iampo ang mga patay ug himalatyon. Pinaagi niini, ilang gikonsentir ang pag-ulag dugo ug parehong gibendisyonan ang naggubatayng mga grupo.

Ang pipila tingali mangatarongan gihapon nga ang gubat dili ikapasangil sa relihiyon. Apan ang pangutana mao, Milampos ba ang relihiyon sa mga paningkamot niini sa paghiusa sa katawhan?

[Kahon sa panid 5]

“Si Rev. Dr. Charles A. Eaton, pastor sa Madison Avenue Baptist Church, nagpahibalo diha sa iyang pulpito gahapon nga himoon diha sa opisina sa simbahan ang pagpanglista sa mga lalaki nga gustong mosulod sa army o navy.

“Usa siya sa kapig napulo ka klerigo sa siyudad nga nagwali bahin sa gubat diha sa ilang serbisyo matag Dominggo sa buntag, ug nag-awhag sa mga lalaki ug babaye nga pamatud-an ang ilang pagkamaunongon sa nasod ug sa demokrasya pinaagi sa pagsuportar sa gubat sa labing madali. Daghang simbahan ang gidayandayanag mga bandera.”—The New York Times, Abril 16, 1917.