Dili Nila Gustong Mabasa sa mga Tawo ang Pulong sa Diyos
PAGLABAY sa panahon, dihay mga paningkamot sa paghubad sa Bibliya sa mga pinulongang masabtan sa mga tawo. Diyutay ra ang makamaong mobasag Hebreohanon o Grego nga maoy karaang mga pinulongan nga gigamit sa pagsulat niini. Kon wala pa kini hubara, ang kadaghanan kanato karon dili makasabot sa Pulong sa Diyos.
Mga 300 ka tuig sa wala pa si Jesus, ang Hebreohanong Kasulatan gisugdan paghubad sa pinulongang Grego. Kini nga hubad gitawag ug Greek Septuagint. Paglabayg mga 700 ka tuig, gihubad ni Jerome ang Hebreohanon ug Gregong Kasulatan ngadto sa Latin, ang komon nga pinulongan sa Imperyo sa Roma niadtong panahona. Kining iladong hubad gitawag ug Vulgate.
Sa ngadtongadto, ang Latin wala na kaayo gamita. Ang mga edukado lang ang makahibalo niini, ug ang Simbahang Katoliko nangusog nga dili mahubad ang Bibliya sa ubang pinulongan. Matod pa sa mga lider sa relihiyon, ang Hebreohanon, Grego, ug Latin mao lang ang angayng mga pinulongan alang sa Bibliya.a
Panagbahinbahin sa Simbahan ug Paghubad sa Bibliya
Niadtong ikasiyam nga siglo C.E., ang taga-Tesalonica nga si Methodius ug Cyril, mga misyonaryong naghawas sa Sidlakang Simbahan sa Byzantium, nagpasiugda sa paggamit sa pinulongang Slavic diha sa simbahan. Gusto nila nga ang mga Slav sa Eastern Europe, nga dili makasabot ug Grego ug Latin, makakat-on bahin sa Diyos diha sa ilang kaugalingong pinulongan.
Apan kini nga mga misyonaryo gisupak pag-ayo sa mga paring German, kinsa miinsistir nga Latin ang gamiton sa pagsanta sa nagkadakong impluwensiya sa Byzantine nga Kristiyanidad. Dayag kaayo nga mas importante kanila ang politika kay sa pag-edukar sa mga tawo bahin sa Bibliya. Tungod sa nagkagrabeng tensiyon tali sa Kasadpan ug Sidlakang sanga sa Kakristiyanohan, kini nabahin ingong Romano Katoliko ug Eastern Orthodox niadtong 1054.
Pagsupak sa Paghubad sa Bibliya
Sa ulahi, giisip sa Romano Katoliko ang Latin ingong sagradong pinulongan. Busa, ingong tubag sa hangyo sa duke sa Bohemia nga si Vratislaus niadtong 1079 C.E. bahin sa paggamit sa pinulongang Slavic diha mga serbisyo sa simbahan, si Pope Gregory VII misulat: “Bisag unsaon dili gyod kami mosugot.” Ngano man?
Si Gregory miingon: “Nakita niadtong mga nagtimbangtimbang niini nga hangyo nga buot sa Diyos nga ang Balaang Kasulatan dili masabtan diha sa pipila ka dapit, kay kon masabtan kini sa tanan, basig mapasipalahan o masaypan kini pagsabot sa mga tawo nga menos ug salabotan ug makasala na hinuon sila.”
Ang ordinaryong mga tawo gipig-otan sa pagbaton ug Bibliya, ug gusto sa mga klero nga magpabiling ingon niini ang kahimtang. Tungod niini, kontrolado nila ang mga tawo. Dili nila gustong manghilabot ang ordinaryong mga tawo sa mga butang nga ilang giisip nga para lang kanila.
Sa 1199, si Pope Innocent III nagsulat bahin sa mga magsusupak kono sa Simbahan kinsa naghubad sa Bibliya sa pinulongang Pranses ug nangahas sa paghisgot niini. Gipadapat ni Innocent kanila ang mga pulong ni Jesus: “Ayaw ihatag sa mga iro ang butang balaan, ni iitsa atubangan sa mga baboy ang inyong mga perlas.” (Mateo 7:6) Unsay iyang rason? “Dili angay mangahas ang ordinaryo ug dili edukadong mga tawo sa pagtuon sa sagradong Kasulatan, o sa pagsangyaw niini ngadto sa uban.” Kadtong wala mosunod sa sugo sa papa sagad gitugyan ngadto sa mga inkwisitor kinsa nagsakit kanila aron sila moangkon sa ilang sala. Kadtong modumili sa pag-angkon sunogong buhi.
Sa dugayng katuigan sa pagpakigbisog batok sa pagbaton ug pagbasa sa Bibliya, ang sulat ni Pope Innocent kanunayng gihimong basehanan sa pagdili sa Bibliya ug sa paghubad niini sa ubang pinulongan. Wala madugay human mapakanaog ang iyang sugo, nagsugod ang pagpanunog ug mga Bibliya sa lokal nga pinulongan, maingon man ang pagpanunog sa mga nanag-iya niini. Sa misunod nga mga siglo, ang mga obispo ug lider sa Katolikong mga nasod sa Europe nangusog sa pagpatuman sa sugo ni Pope Innocent III.
Ang kadagkoan sa Katoliko nahibalo nga daghan sa ilang mga doktrina dili binase sa Bibliya kondili sa tradisyon. Dayag nga usa kini sa mga rason kon nganong dili sila gustong makabatog Bibliya ang ilang mga membro. Kay kon kini mabasa, ang mga tawo mahibalo nga ang mga doktrina sa ilang relihiyon sukwahi diay sa Kasulatan.
Mga Epekto sa Repormasyon
Sa pagsugod sa Protestantismo, ang situwasyon sa relihiyon sa Europe nausab. Ang paningkamot ni Martin Luther sa pagreporma sa Simbahang Katoliko ug ang pagbulag niya gikan niini niadtong 1521 maoy tungod sa iyang nakat-onan sa Kasulatan. Busa sa bug-os nang nakabulag si Luther sa Simbahang Katoliko, ug kay maayo mang maghuhubad, naningkamot siya sa paghimo sa Bibliya nga mabatonan sa mga tawo.
Ang German nga hubad ni Luther sa Bibliya ug ang kaylap nga pagkaapod-apod niini nakapaalarma sa Simbahang Katoliko, kinsa nagtuo nga ang Bibliya ni Luther kinahanglang tugbangan ug hubad nga aprobado sa Simbahan. Busa duha ka hubad sa pinulongang German gipatik dayon. Apan pagka-1546, wala ray 25 ka tuig sa ulahi, ang Romano Katolikong Konsilyo sa Trent midesisyon nga ang Simbahan maoy mokontrolar sa pag-imprentag relihiyosong literatura, apil na sa paghubad sa Bibliya.
Ang Konsilyo sa Trent nagsugo “nga sukad karon ang sagradong Kasulatan . . . imprentahon sa hustong paagi; ug gidid-an ang bisan kinsa sa pag-imprenta o pagpaimprentag mga libro bahin sa sagradong mga butang nga walay ngalan sa awtor; gidili usab ang pagbaligya o pagbaton niini, gawas kon susihon una kini ug aprobahan sa [lokal nga obispo].”
Sa 1559, gipapatik ni Pope Paul IV ang unang listahan sa mga librong gidili sa Romano Katolikong Simbahan. Lakip niini ang mga hubad sa Bibliya sa pinulongang Dutch, French, German, Iningles, Italian, ug Kinatsila, maingon man ang pipila ka Latin nga hubad. Kadtong gustong mobasa sa Bibliya kinahanglang mangayog permiso sa mga obispo o inkwisitor—makapahigawad alang niadtong dili gustong masuspetsahan ingong magsusupak sa Simbahan.
Ang mga nangahas sa pagbaton o pag-apod-apod ug Bibliya sa lokal nga mga pinulongan nakaagom sa kasuko sa Simbahang Katoliko. Daghan ang gidakop, gisunog sa estaka, giasal, gihukman nga mabilanggo sa tibuok kinabuhi, o gihimong mga tigbugsay sa barko. Ang mga gikompiskar nga mga Bibliya gipangsunog. Sa pagkatinuod, ang mga pari nagpadayon sa pagpangompiskar ug pagpanunog ug mga Bibliya hangtod sa ika-20ng siglo.
Ang mga Protestante walay kalainan sa mga Katoliko. Sa ika-18 ug ika-19ng siglo, ang ubang Protestanteng teologo nahimong promotor sa usa ka paagi sa pagtuon sa Bibliya nga gitawag ug higher criticism. Sa ulahi, daghan ang midawat sa mga pagtulon-an nga naimpluwensiyahan sa teoriya ni Darwin, nga ang kinabuhi wala lalanga apan sulagma lang nga mitungha nga walay Maglalalang.
Ang mga teologo, ug bisan ang ubang mga lider sa relihiyon, nagtudlo nga ang asoy sa Bibliya gibase sa tinumotumo nga sugilanon. Tungod niini, daghang lider ug mga membro sa Protestante karon nag-ingon nga ang Bibliya dili tukma sa kasaysayan.
Tingali nakamatikod ka nga gikuwestiyon sa uban ang pagkatinuod sa Bibliya, ug lagmit dili ka makatuo sa mga paningkamot kaniadto sa pagwagtang niini. Apan ang mga pag-atake napakyas, ug ang Bibliya nakalahutay!
Kon Nganong Kini Nakalahutay
Tinuod, daghan ang nahigugma sa Bibliya ug andam sa pagsakripisyo sa ilang kinabuhi sa pagpanalipod niini. Apan, ang pangunang hinungdan kon nganong kini nakalahutay maoy tungod sa dakong puwersa nga labaw sa tawhanong gugma. Unsa man kini? Ang tanang magsusulat niini gigiyahan sa balaang espiritu sa Diyos.—Isaias 40:8; 1 Pedro 1:25.
Ang pagbasa ug pagpadapat sa gitudlo sa Bibliya makapauswag sa atong kinabuhi, panglawas, ug pamilya. Gusto sa Diyos nga ang Bibliya dili mahanaw ug mahubad kini sa daghang pinulongan aron ang tanan makakat-on sa paghigugma ug pag-alagad Kaniya, ug sa ulahi sa pagtagamtam sa Iyang mga panalangin hangtod sa hangtod. Ug mao kanay gipangandoy natong tanan!
Sa pag-ampo ngadto sa iyang langitnong Amahan, si Jesus miingon: “Ang imong pulong maoy kamatuoran.” (Juan 17:17) Ang Bibliya—ang Kasulatan nga gibasa ug gitudlo ni Jesus—maoy paagi sa Diyos sa pagtubag sa mga pangutana sa sinserong mga tawo.
Ikaw gidasig sa pagtuon pag dugang bahin sa mensahe sa Diyos alang sa mga tawo. Ang mga Saksi ni Jehova, nga nagtanyag niining magasina, malipay sa pagtabang kanimo.b
[Mga footnote]
a Kini nga ideya daw naggikan sa sinulat sa Katsilang obispo nga si Isidore sa Seville (560-636 C.E.), kinsa miingon: “Dunay tulo ka sagradong pinulongan, Hebreohanon, Grego, ug Latin, ug walay makalabaw niining mga pinulongana sa tibuok kalibotan. Kay niining mga pinulongana nga ang akusasyon batok sa Ginoo gipasulat ni Pilato diha sa krus.” Siyempre, ang desisyon sa pagpasulat sa akusasyon pinaagi niining tulo ka pinulongan dili gikan sa Diyos kondili sa paganong mga Romano.
b Makahimo ka sa pagsulat kanila sa usa sa mga adres nga makita sa panid 5 o sa pagtan-aw sa www.watchtower.org.
[Blurb sa panid 6]
Ang ordinaryong mga tawo gipig-otan sa pagbaton ug Bibliya, mao nga kontrolado sa klero ang mga tawo
[Blurb sa panid 8]
Kon masakpan, ang mga mangahas sa pagbaton o pag-apod-apod ug Bibliya sunogon sa estaka o bilanggoon sa tibuok kinabuhi
[Kahon sa panid 9]
MGA TUBAG SA BIBLIYA
Buot sa Maglalalang nga kita makatubag niining hinungdanong mga pangutana:
● Unsay katuyoan sa kinabuhi?
● Nganong daghan ang nag-antos?
● Unsay kahimtang sa mga patay?
● Unsay kaugmaon sa mga tawo?
Ang Bibliya nagtubag niining mga pangutanaha ug naghatag ug praktikal nga tambag kon sa unsang paagi kita magmalipayon.
[Chart/Mga hulagway sa panid 6, 7]
MGA PAG-ATAKE SA BIBLIYA
c. 636 C.E.
Si Isidore sa Seville miingon nga ang Hebreohanon, Grego, ug Latin maoy “sagrado” nga mga pinulongan, ug mao lang ang gamiton alang sa Bibliya
1079
Si Pope Gregory VII wala motugot sa hangyo ni Vratislaus sa paggamit sa pinulongang Slavic diha sa simbahan, kay matod pa niya dili angayng maghupot ug Bibliya ang mga “menos ug salabotan”
1199
Giisip ni Pope Innocent III nga magsusupak ang mangahas sa paghubad ug paghisgot sa Bibliya. Ang mosupak sagad sakiton ug patyon
1546
Ang Konsilyo sa Trent nagsugo nga ang pag-imprentag hinubad nga Bibliya kinahanglang aprobahan una sa Simbahang Katoliko
1559
Gidili ni Pope Paul IV ang pagbaton ug Bibliya sa lokal nga pinulongan. Kini gipangompiskar ug gipanunog, apil ang mga nanag-iya niini
[Credit Lines]
Pope Gregory VII: © Scala/White Images/Art Resource, NY; Pope Innocent III: © Scala/Art Resource, NY; Council of Trent: © Scala/White Images/Art Resource, NY; Pope Paul IV: © The Print Collector, Great Britain/HIP/Art Resource, NY
[Picture Credit Line sa panid 8]
From Foxe’s Book of Martyrs