PAGDUMDOM SA KAGAHAPON
Plato
Si Plato (nagkinabuhi sa mga 427-347 B.C.E.) maoy pagano nga Gregong pilosopo. Natawo siya sa Athens sa usa ka dato ug tinamod nga pamilya ug nakakuhag taas nga edukasyon nga komon sa datong mga batan-ong Grego. Naimpluwensiyahan kaayo siya sa bantog nga pilosopong si Socrates ug sa mga sumusunod ni Pythagoras, nga usa ka pilosopo ug matematiko.
HUMAN sa iyang paglibot-libot sa Mediteranyo ug sa iyang pagsulod sa politika sa Syracuse, nga siyudad sa Sicily nga sakop sa Gresya, si Plato mibalik sa Athens, diin didto iyang gitukod ang Academy. Ang Academy, nga nailhan nga unang unibersidad sa Europe, nahimong sentro sa pagtuon sa matematika ug pilosopiya.
NGANONG ANGAY KANG MAHIBALO?
Ang gipanudlo ni Plato dakog impluwensiya sa relihiyosong pagtuo sa milyon-milyong tawo, lakip na sa nag-angkong mga Kristiyano, diin daghan kanila nagtuo nga kining iyang gipanudlo gibase sa Bibliya. Ang panguna nga gitudlo ni Plato mao ang ideya nga ang tawo dunay kalag nga dili mamatay pagkamatay sa lawas.
“Ang pagkadili-mamatay sa kalag maoy usa sa paboritong mga ulohan ni Plato.”—Body and Soul in Ancient Philosophy
Interesado kaayo si Plato bahin sa kinabuhi sa laing kalibotan. Ang librong Body and Soul in Ancient Philosophy nag-ingon nga “ang pagkadili-mamatay sa kalag maoy usa sa paboritong mga ulohan ni Plato.” Kombinsido gyod siya nga “ang kalag dili mamatay inigkamatay sa lawas, nga gantihan o silotan” didto sa laing kalibotan depende sa kon unsay iyang pagkinabuhi sa yuta.a
SA UNSANG PAAGI MIKAYLAP ANG GIPANUDLO NI PLATO?
Sa siyam ka siglo nga paglungtad sa Academy ni Plato, gikan sa 387 B.C.E. ngadto sa 529 C.E., kini dako kaayog impluwensiya. Ang mga ideya ni Plato napopular sa kayutaan ilalom sa Gresya ug Roma. Ang Hudiyong pilosopo nga si Philo sa Alexandria nakabig sa mga ideya ni Plato, maingon man ang daghang lider sa relihiyon sa Kakristiyanohan. Tungod niana, ang paganong mga pilosopiya, sama sa pagkadili-mamatay sa kalag, nakasulod sa Judaismo ug Kristiyanidad.
“Ang tanang doktrina sa Kakristiyanohan nasambogan sa Gregong pilosopiya, ilabina nianang ideya ni Plato,” nag-ingon ang The Anchor Bible Dictionary, “apan ang ubang Kristiyanong mga pilosopo . . . matawag nga Kristiyanong mga sumusunod ni Plato.” Itandi ang giingon sa mosunod nga mga reperensiya.
Ang giingon ni Plato: “[Inigkamatay,] ang tinuod nato
nga pagka-kita, nga atong gitawag ug dili-mamatay nga kalag, mogawas sa lawas ug moadto sa presensiya sa ubang diyos, ug didto . . . kini manubag—usa ka palaaboton nga dili angayng kahadlokan sa mga buotan, apan angayang kalisangan sa mga daotan.”—Plato—Laws, Book XII.
Ang giingon sa Bibliya: Ang kalag mao ang tawo mismo o ang iyang kinabuhi. Bisan ang mga mananap kalag usab. Inigkamatay, ang kalag wala nay kinabuhi.b Tagda ang mosunod nga mga teksto:
“Ang unang tawo nga si Adan nahimong buhing kalag.”—1 Corinto 15:45.
“Miingon ang Diyos: ‘Magpatungha ang yuta ug buhing mga kalag sumala sa ilang mga matang, anad nga hayop ug nagalihok nga mananap ug ihalas nga mananap sa yuta.’”—Genesis 1:24.
“Ang akong kalag mamatay.”—Numbers 23:10.
“Ang kalag nga makasala—kini mismo mamatay.”—Ezequiel 18:4.
Tin-aw nga ang Bibliya wala magtudlo nga ang kalag magpabiling buhi inigkamatay sa lawas. Busa pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Ang ako bang pagtuo gipasukad sa Bibliya o sa pilosopiya ni Plato?’
a Bisan pag si Plato maoy nagpakaylap sa ideya nga ang kalag dili mamatay, dili siya ang unang mituo niini. Ang lainlaing bersiyon niini dugay nang nakagamot sa paganong mga relihiyon, lakip nianang sa Ehipto ug sa Babilonya.
b Ang Bibliya nagtudlo nga ang mga patay samag nangatulog, nga naghulat sa pagkabanhaw. (Ecclesiastes 9:5; Juan 11:11-14; Buhat 24:15) Sa kasukwahi, kon ang kalag imortal, kini dili mamatay ug busa dili kinahanglang banhawon.