Ang Israel ug ang Silinganan Niini

SI Jehova miingon kang Abraham: ‘Pahawa sa Ur sa Mesopotamia ug moadto ka sa yuta nga akong ipakita kanimo.’ May nagpuyo sa maong yuta ug kadto gilibotan sa ubang mga nasod.​—Gen 12:1-3; 15:17-21.

Samtang ang katawhan sa Diyos nagpalayo sa Ehipto, sila nahibalo nga basin makahibalag sila ug pagsupak gikan sa mga kaaway, sama sa “malupigong mga magmamando sa Moab.” (Ex 15:​14, 15) Ang mga Amalekanhon, Moabihanon, Ammonhanon, ug Amorihanon nagpuyo sa mga dapit nga maagian sa Israel sa pagpaingon sa Yutang Saad. (Num 21:11-13; Deu 2:17-33; 23:​3, 4) Ug ang mga Israelinhon makaatubang ug uban pang kaawayng mga nasod diha sa yuta mismo nga gisaad sa Diyos kanila.

Nag-ingon ang Diyos nga ang Israel “magpapha” sa pito ka “daghag-molupyo nga kanasoran”​—mga Hitihanon, Girgasihanon, Amorihanon, Canaanhon, Perizihanon, Hivihanon, ug Jebusihanon—​nga silang tanan angayang laglagon. Daotan ang ilang moralidad ug hiwi ang ilang pagsimba. Ang ilang mga diyos naglakip kang Baal (ilado tungod sa pormag-kinatawo sa lalaki nga batong mga haligi), Molek (nga gihalaran ug mga bata), ug ang diyosa sa pagkamasanayon nga si Astoret (Astarte).​—Deu 7:1-4; 12:31; Ex 23:23; Lev 18:21-25; 20:2-5; Huk 2:11-14; Sal 106:​37, 38.

Ang tibuok yuta nga gihatag sa Diyos ngadto sa Israel usahay ginganlan ug “Canaan,” gikan sa amihanan sa Sidon ngadto sa “bul-oganang walog sa Ehipto.” (Num 13:​2, 21; 34:2-12; Gen 10:19) Sa ubang mga higayon ang Bibliya naghisgot bahin sa nagkalainlaing mga nasod, mga siyudad-estado, o mga katawhan sa maong yuta. Ang pipila may linaing mga lokasyon, sama sa mga Filistehanon diha sa baybayon sa Dagat Mediteranyo ug mga Jebusihanon sa kabukiran duol sa Jerusalem. (Num 13:29; Jos 13:3) Nausab ang mga lokasyon o teritoryo sa uban sa paglabay sa panahon.​—Gen 34:​1, 2; 49:30; Jos 1:4; 11:3; Huk 1:​16, 23-26.

Panahon sa Pagpanggula, ang mga Amorihanon lagmit mao ang labing gamhanang tribo.a (Deu 1:​19-​21; Jos 24:15) Ilang nabihag ang yuta sa mga Moabihanon pahabagatan ngadto sa bul-oganang walog sa Arnon, bisan pag ang luna sa tabok gikan sa Jerico ginganlan pa gihapon ug “ang desyertong kapatagan sa Moab.” Ang mga haring Amorihanon nagmando usab sa Basan ug Gilead.​—Num 21:21-23, 33-35; 22:1; 33:46-51.

Bisan pag gipaluyohan sila sa Diyos, ang mga Israelinhon wala makapapha sa tanang gihukman-sa-kalaglagan nga mga nasod, kinsa sa paglabay sa panahon naglit-ag sa Israel. (Num 33:55; Jos 23:13; Huk 2:3; 3:​5, 6; 2Ha 21:11) Oo, ang mga Israelinhon napahisalaag bisan pa sa pasidaan: “Dili kamo magsunod sa ubang mga diyos, sa bisan unsang mga diyos sa mga katawhan nga naglibot kaninyo.”​—Deu 6:14; 13:7.

[Footnote]

[Mapa sa panid 11]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Mga Nasod nga Gipalagpot Gikan sa Yutang Saad

FILISTIA (D8)

C8 Askelon

C9 Gaza

D8 Asdod

D8 Gat

D9 Gerar

CANAAN (D8)

B10 AMALEKANHON

C12 Hazar-addar (Addar?)

C12 Kades (Kades-barnea)

D8 Lakis

D9 Beer-seba

D10 AMORIHANON

D11 NEGEB

E4 Dor

E5 Megido

E5 Taanak

E6 Apek

E6 HIVIHANON

E7 JEBUSIHANON

E8 Bet-semes

E8 Hebron (Kiriat-arba)

E9 HITIHANON

E9 Debir

E10 Arad (Canaanhon)

E10 KENIHANON

E11 Akrabim

F4 GIRGASIHANON

F6 Sekem

F7 PERIZIHANON

F7 Gilgal

F7 Jerico

F8 Jerusalem

G2 HIVIHANON

G2 Dan (Lais)

G3 Hazor

FENICIA (F2)

E2 Tiro

F1 Sidon

EDOM (F12)

F11 SEIR

G11 Bozra

AMORIHANON (SIHON) (G8)

G6 GILEAD

G7 Sitim

G7 Hesbon

G9 Aroer

SIRYA (H1)

G1 Baal-gad

G2 HIVITES

I1 Damasco

MOAB (H10)

AMORIHANON (OG) (I5)

G6 GILEAD

H3 BASAN

H4 Astarot

H4 Edrei

AMMON (I7)

H7 Raba

[Disyerto]

H12 DESYERTO SA ARABIA

[Kabukiran]

E4 Bkd. Carmelo

E11 Bkd. Hor

G1 Bkd. Hermon

G8 Bkd. Nebo

[Kadagatan]

C6 Dagat Mediteranyo (Dakong Dagat)

F9 Dagat sa Asin

G4 Dagat sa Galilea

[Suba ug sapa]

B11 B.W. sa Ehipto

F6 Suba sa Jordan

G6 B.W. sa Jabok

G9 B.W. sa Arnon

G11 B.W. sa Zered

[Mga hulagway sa panid 10]

Tuo: Amorihanon nga si Haring Og nagmando sa Basan, nga ilado tungod sa mga toro ug mga karnero niini

Ubos: Moab, nga nagbantaaw sa Dagat sa Asin abot sa kamingawan sa Juda

[Hulagway sa panid 11]

Si Jehova nagsugo sa Israel nga paphaon ang mga nasod nga nagsimbag bakak nga mga diyos, sama kang Baal, Molek, ug ang diyosa sa pagkamasanayon nga si Astoret (gipakita)