Ang Israel sa mga Adlaw ni David ug Solomon
GISAAD sa Diyos nga ang yuta “gikan sa suba sa Ehipto hangtod sa . . . suba sa Euprates” ihatag ngadto sa binhi ni Abram. (Gen 15:18; Ex 23:31; Deu 1:7, 8; 11:24) Pagkasulod ni Josue sa Canaan, mga 400 ka tuig pa ang milabay una makaabot ang Yutang Saad sa maong mga kinutbanan.
Si Haring David nagpukan sa Aramaeanhon nga gingharian sa Zoba, nga abot sa Euprates sa amihanang Sirya.a Sa habagatan, ang kadaogan ni David batok sa mga Filistehanon nakapadako sa iyang gingharian hangtod sa utlanan sa Ehipto.—2Sa 8:3; 1Cr 18:1-3; 20:4-8; 2Cr 9:26.
Si Solomon nagmando niadto “gikan sa Suba [Euprates] hangtod sa yuta sa mga Filistehanon ug hangtod sa utlanan sa Ehipto,” nga naglandong sa malinawong pagmando sa Mesiyas. (1Ha 4:21-25; 8:65; 1Cr 13:5; Sal 72:8; Zac 9:10) Bisan pa niana, ang yutang giokupar sa Israel sagad giingong nakaabot “gikan sa Dan ngadto sa Beer-seba.”—2Sa 3:10; 2Cr 30:5.
Kay misupak sa Diyos, si Haring Solomon nagpadaghan ug mga kabayo ug karo. (Deu 17:16; 2Cr 9:25) Iyang ikabalhin ang mga kabayo ug karo agi sa sistema sa mga dalan ug dagkong dalan. (Jos 2:22; 1Ha 11:29; Isa 7:3; Mat 8:28) Aduna kitay detalyadong impormasyon bahin sa pipila ka ruta lamang, sama sa “dakong dalan nga patungas gikan sa Bethel paingon sa Sekem ug dapit sa habagatan sa Lebona.”—Huk 5:6; 21:19.
Ang librong The Roads and Highways of Ancient Israel nag-ingon: “Ang labing dayag nga suliran sa pagsusi sa sistema sa mga dalan sa karaang Israel mao nga walay nahibiling tin-aw nga pisikal nga mga timaan sa mga dalan sa nasod panahon sa Daang Testamento, kay ang mga dalan niadtong yugtoa dili man sementado.” Bisan pa niana, ang mga kinaiyahan sa yuta ug ang nakalotang mga salin sa mga siyudad nagpaila sa ruta sa daghang dalan.
Ang mga dalan sagad maoy magtino sa mga kalihokan sa mga sundalo. (1Sa 13:17, 18; 2Ha 3:5-8) Aron atakehon ang Israel, ang mga Filistehanon mimartsa gikan sa Ekron ug Gat paingon sa dapit “tali sa Socoh ug Azeka.” Gisugat sila sa kasundalohan ni Saul didto “sa ubos nga patag sa Elah.” Human patya ni David si Goliat, ang mga Filistehanon nangalagiw balik sa Gat ug Ekron, ug si David mitungas sa Jerusalem.—1Sa 17:1-54.
Ang Lakis (D10), Azeka (D9), ug Bet-semes (D9) nahimutang sa kinaiyanhong mga ruta agi sa Sepela ug paingon sa kabungtoran sa Juda. Busa ang maong mga siyudad bililhon kaayo sa pagbabag sa mga kaaway nga nagsubay sa Via Maris aron dili makasulod sa kinapusoran sa Israel.—1Sa 6:9, 12; 2Ha 18:13-17.
[Mga footnote]
a Ang teritoryo ni Ruben nakaabot sa Desyerto sa Sirya, nga ang silangang daplin niana mao ang Euprates.—1Cr 5:9, 10.
[Kahon sa panid 16]
MGA BASAHON SA BIBLIYA GIKAN NIINING YUGTOA:
1 ug 2 Samuel
Mga Salmo (bahin)
Mga Proverbio (bahin)
Awit ni Solomon
Ecclesiastes
[Mga mapa sa panid 17]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Teritoryo ug mga Dalan Panahon sa Nahiusang Gingharian
Mga utlanan (sa panahon ni Solomon)
Tipsa
Hamat
Tadmor
Berotai (Cun?)
Sidon
Damasco
Tiro
Dan
Jerusalem
Gaza
Aroer
Beer-seba
Tamar
Ezion-geber
Elat (Elot)
[Suba ug sapa]
Euprates
B.W. sa Ehipto
David ug Solomon (mga dalan)
B10 Gaza
C8 Jope
C9 Asdod
C10 Askelon
C11 Ziklag
C12 KAMINGAWAN SA PARAN
D5 Dor
D6 Heper
D8 Apek
D8 Rama
D9 Saalbim
D9 Gezer
D9 Makaz
D9 Ekron
D9 Bet-semes
D9 Gat
D9 Azeka
D10 Soco(h)
D10 Adulam
D10 Keila
D10 Lakis
D11 Jatir
D12 Beer-seba
E2 Tiro
E4 Cabul
E5 Jokneam (Jokmeam?)
E5 Megido
E6 Taanak
E6 Arubot
E7 Piraton
E8 Lebona
E8 Zereda
E8 Bethel
E9 Ubos nga Bet-horon
E9 Ibabaw nga Bet-horon
E9 Geba
E9 Gabaon
E9 Gibea
E9 Kiriat-jearim
E9 Nob
E9 Baal-perazim
E9 Jerusalem
E9 Betlehem
E10 Tekoa
E10 Hebron
E11 Zip
E11 Hores?
E11 Carmelo
E11 Maon
E11 Estemoa
F5 En-dor
F5 Sunem
F5 Jezreel
F6 Bet-sean
F7 Tirza
F7 Sekem
F8 Zaretan
F8 Shilo
F8 Opra?
F9 Jerico
F11 En-gedi
G2 Abel-bet-maaca
G2 Dan
G3 Hazor
G3 MAACA
G5 Lo-debar (Debir)
G5 Rogelim
G6 Abel-mehola
G7 Sucot
G7 Mahanaim
H1 SIRYA
H4 GESUR
H6 Ramot-gilead
H8 Raba
H9 Medeba
H11 Aroer
H12 MOAB
I4 Helam?
I9 AMMON
[Pangunang mga Dalan]
C10 Via Maris
H6 Dalan sa Hari
[Kabukiran]
F5 Bkd. Gilboa
[Kadagatan]
C8 Dagat Mediteranyo (Dakong Dagat)
F10 Dagat sa Asin (Patayng Dagat)
G4 Dagat sa Galilea
[Tubod o atabay]
E9 En-rogel
[Mga hulagway sa panid 16]
Tuo: Walog sa Elah, pasilangan ngadto sa kabungtoran sa Juda
Ubos: Tungod sa sistema sa mga dalan, posible ang pagbiyahe sa Yutang Saad