NAHUM, BASAHON NI

Kini nga basahon maoy usa ka matagnaong “pahayag batok sa Nineve,” ang kaulohan sa Asiryanhong Imperyo. Kini nga basahon sa Bibliya gisulat ni Nahum nga taga-Elkos. (Nah 1:1) Ang makasaysayanhong katumanan sa maong matagnaong pahayag nagpamatuod sa katinuoran niini nga basahon. Pipila ka panahon human nga ang Ehiptohanong siyudad sa No-amon (Thebes) nakaagom ug makauulawng kapildihan niadtong ikapitong siglo W.K.P. (3:8-10), gisulat ang basahon ni Nahum, nga nahuman sa wala pa modangat ang gitagnang kalaglagan sa Nineve niadtong 632 W.K.P.​—Tan-awa ang ASIRYA; NINEVE.

Kaharmonya sa Ubang mga Basahon sa Bibliya. Ang basahon ni Nahum bug-os nga nahiuyon sa ubang bahin sa Kasulatan sa paghubit kang Jehova ingong “usa ka Diyos nga nagapangayog bug-os nga pagkamahinalaron,” “mahinay sa kasuko ug dako sa gahom,” apan dili gayod mopugong sa pagsilot. (Nah 1:​2, 3; itandi ang Ex 20:5; 34:​6, 7; Job 9:4; Sal 62:11.) “Si Jehova maayo, usa ka salipdanan sa adlaw sa kasakit. Ug siya makaila kanila nga modangop kaniya.” (Nah 1:7; itandi ang Sal 25:8; 46:1; Isa 25:4; Mat 19:17.) Kini nga mga hiyas tin-awng gipakita sa iyang pagluwas sa mga Israelinhon gikan sa Asiryanhong pagpanglupig ug sa pagpanimalos batok sa sad-an sa dugo nga Nineve human sa igoigong yugto sa pagpakitag pagkamainantoson.

Talagsaon usab mao ang kaamgiran tali sa Nahum kapitulo 1 ug Salmo 97. Ang mga pulong ni Isaias (10:24-27; 30:27-33) labot sa paghukom ni Jehova batok sa Asirya susama sa usa ka paagi sa Nahum kapitulo 2 ug 3.​—Itandi usab ang Isa 52:7; Nah 1:15; Rom 10:15.

Makasaysayanhong mga Detalye. Bisan tuod gipasaligan nga mapakyas ang panagkunsabo ni Haring Rezin sa Sirya ug ni Haring Peka sa Israel sa pagsulay sa pagpalagpot kaniya ingong hari (Isa 7:3-7), ang walay pagtuo nga si Ahaz sa Juda sa pagkadili-maalamon midangop kang Haring Tiglat-pileser III (Tilgat-pilneser) sa Asirya alang sa tabang. Sa ngadtongadto kini nga paglihok “nagpahinabog kasakitan kaniya, ug wala magpalig-on kaniya,” kay ang Juda nailalom sa mabug-at nga yugo sa Asirya. (2Cr 28:​20, 21) Sa ulahi, ang anak nga lalaki ug manununod ni Ahaz sa trono, si Ezequias, mirebelde batok sa pagmando sa Asirya. (2Ha 18:7) Human niadto ang Asiryanhong monarko nga si Senakerib misulong sa Juda ug miilog sa nagkalainlain nga kinutaang mga siyudad, diin kini misangpot sa kaylap nga pagkaawaaw sa yuta. (Itandi ang Isa 7:​20, 23-25; 8:6-8; 36:​1, 2.) Ang misunod nga hari sa Juda, si Manases, gidakop sa Asiryanhong mga pangulo sa kasundalohan ug gidala ngadto sa Babilonya (nga niadto ubos sa Asiryanhong pagkontrolar).​—2Cr 33:11.

Sanglit ang Juda dugayng nag-antos ubos sa mabug-at nga kamot sa Asirya, ang tagna ni Nahum bahin sa umaabot nga kalaglagan sa Nineve maoy maayong balita. Samag naagoman na sa Asirya ang pagkapukan niini, si Nahum misulat: “Tan-awa! Ibabaw sa kabukiran ang mga tiil sa usa nga nagdalag maayong balita, nga nagmantalag pakigdait. Oh Juda, sauloga ang imong mga pista. Tumana ang imong mga panaad; tungod kay wala nay tawong walay-silbi nga molatas kanimo pag-usab. Siya pagalaglagon gayod sa bug-os.” (Nah 1:15) Dili na gayod manghilabot pa ang mga Asiryanhon; wala nay mopugong sa mga taga-Juda sa pagtambong o sa pagsaulog sa mga pista. Ang kaluwasan gikan sa Asiryanhong pagpanglupig mahimong bug-os gayod. (Itandi ang Nah 1:9.) Lain pa, ang tanang ubang katawhan nga nakadungog sa kalaglagan sa Nineve “magpakpak gayod sa ilang mga kamot,” o magmaya, tungod sa iyang katalagman, kay ang pagkadaotan sa siyudad nagpahinabog dakong pag-antos ngadto kanila.​—3:19.

Ang pagkaagresibo sa Asiryanhong kasundalohan naghimo sa Nineve nga usa ka “siyudad nga nagaula ug dugo.” (Nah 3:1) Ang mga binihag niini sa gubat gitratar nga mapintason ug walay kokaluoy. Ang pipila gisunog o gipanitan nga buhi. Ang uban gibutaan o giputlan sa ilang mga ilong, mga dalunggan, o mga tudlo sa kamot. Sa subsob, ang mga binihag giguyod pinaagig mga pisi nga gihigot sa mga kaw-it nga gitusok sa ilong o mga ngabil. Sa pagkatinuod ang Nineve takos gayod nga malaglag tungod sa pagkasad-an niini sa dugo.

[Kahon sa panid 427]

MGA PANGUNANG PUNTO SA NAHUM

Usa ka pahayag batok sa Nineve, ang kaulohan sa Asirya

Gisulat sa wala pa malaglag ang Nineve niadtong 632 W.K.P.

Si Jehova nanimalos batok sa iyang mga kaaway (1:1-6)

Gipangayo ni Jehova ang bug-os nga pagkamahinalaron; bisan tuod siya mahinay sa kasuko, siya dili magpanuko sa pagsilot kon kini nahiangay

Walay makabarog sa kainit sa iyang kasuko; sa iyang atubangan ang kadagatan mamala, ang kabukiran mauyog, ang kabungtoran matunaw, ang yuta maalsa

Ang paglaglag sa daotan magdalag kahupayan alang niadtong nagalaom kang Jehova (1:7–​3:19)

Si Jehova maoy usa ka salipdanan nga manalipod niadtong nagasalig kaniya, apan siya magapuo sa kaaway

Ang maayong balita ipahibalo sa Juda; ang “tawong walay-silbi” pagalaglagon, ug ang matuod nga pagsimba pagatumanon nga walay kababagan

Tigomon pag-usab ni Jehova ang mga iyaha, apan ang Nineve mabiniyaan, ug ang mga karong iggugubat niini mangasunog

Ang sad-an sa dugo nga siyudad pagaagawan ingong silot tungod sa iyang mga sala; walay makaluwas kaniya, ang iyang mga manggugubat nahimong ingon sa mga babaye

Ang hampak nga gipadangat nganha sa hari sa Asirya dili na mamaayo