Pagkaplag Kanunay ug Buluhaton Alang Kang Jehova
Sumala sa gisugid ni Jean Queyroi
KADTO labing maayong ting-init sa 1939. Ang banika sa Martigny, sa Swiss nga estado sa Valais, masanagon sa ilalom sa adlaw sa Agosto. Ibabaw namo nanganawkanaw ang labing tag-as nga kabukiran sa Alps, sama sa naputos-yelong-tuktok sa Grand Combin, nga nakaabot sa gitas-ong 4,314 metros. Gitagamtam ko ang kamaabiabihon sa usa ka Kristohanong pamilya sa pila ka adlaw, ug gigugol namo ang daghang masadyaong takna nga nagkauban sa pagbaktas sa mga dalandalan sa kabukiran. Gibati ko nga samag diha na ako sa Paraiso.
Sa wala madugay panahon na nga manamilit ug mobalik sa Paris. Mipalit akog peryodiko aron mabasa sa tren, ug ang makapakurat nga balita nag-uyog nako balik sa kamatuoran. Nagkadaot kaayo ang kahimtang sa kalibotan, ug ang gubat umaabot.
Gipadayon ko ang akong trabaho sa opisina sa Paris sa Watch Tower Society, diin ako nag-alagad sa kapin sa tuig. Apan pila ka adlaw sa ulahi, nakadawat akog usa ka pahibalo sa pagpalista ingong sundalo ug gimandoan nga moreport ngadto sa baraks sa Fort of Vincennes, sidlakan ra sa Paris. Ang akong kinabuhi hapit nang makaagom ug dakong kausaban.
Usa ka Neyutral nga Baroganan
Niadtong Septiyembre 3, 1939, ang Pransiya ug Gran Britanya nagdeklarar ug gubat batok sa Alemanya. Ako mireport sa Vincennes ug mibarog bahin sa isyu sa Kristohanong neyutralidad. Dali kong nakaplagan ang akong kaugalingon nga sakay sa usa ka sidecar sa usa ka militaryong motorsiklo nga gipadagan sa usa ka batan-ong sundalo nga may mga mando nga dad-on ako ngadto sa haduol nga Fort of Charenton. Bisan pa sa makabungol nga dahunog sa motorsiklo, ang batan-ong sundalo, nga nasayod nganong ako gipadala didto, misulay sa pagpangatarongan kanako. Mihangyo siya: “Queyroi, palihog ayaw kinig ipadayon. Ayaw dumilii ang pakig-away, o ang imong kahimtang dili magmaayo.” Gidali ko siya sa pagpasalig nga ako dili mahadlok.
Unya miabot ang una kong gabii sulod sa atob. Ang atob may sukod nga 2 metros por 1.5 metros ug may duha ra ka habol ug tabla nga kahigdaan. Walay suga. Namalandong ako kon unsay akong mahimo alang kang Jehova sa presente kong kahimtang. Sa akong pagkahigmata, akong nadiskobrehan nga wala gani bisan usa ka gamay kaayong bentana aron makasulod ang diyutayng kahayag sa adlaw. Sulod sa kinse minutos sa usa ka oras kada adlaw, ako tugotan nga mogawas aron manghugas, nga ubanan ngadto sa lababo sa usa ka sarhento nga nagkupot ug rebolber, nga inubanan sa duha ka sundalo nga may mga riple. Ako gitratar nga samag peligrosong kriminal!
Lainlaing sundalo ang nagdala kanako sa akong pagkaon. Sila naikag sa akong baroganan, ug kadto mihatag kanakog higayon nga may himoon alang kang Jehova. Gihatagan ko silag maayong pamatuod, ug sa wala madugay ang pipila kanila nagmahigalaon kanako ug nagtagana kanakog mga posporo, mga kandila, ug bisan ekstrang pagkaon. Sa sinugdan ang akong Bibliya giilog, apan salamat sa usa ka polis, kadto gibalik ra kanako. Gipabilhan ko gayod kaayo ang pagbasa sa bililhong pulong niini pinaagi sa kahayag sa kandila!
Ako sa ulahi gibalhin ngadto sa usa ka militaryong prisohan nga wala na maglungtad, sa rue du Cherche-Midi, sa Paris. Ako giprisong nag-inusara, mao nga ako daghag panahon aron sa pagpalandong sa akong kahimtang.
Ako niadto 27 anyos ug nag-alagad kang Jehova nga bug-os panahon sulod sa duha ka tuig. Ang unang kontak sa akong pamilya uban sa mga Saksi ni Jehova maoy pinaagi sa mga sibya sa Radio Vitus, usa ka pribadong estasyon sa Paris. Kadto niadtong 1933. Mibarog ako alang sa kamatuoran sa 1935, human makatapos sa pinugos nga serbisyo militar. Ako nabawtismohan sa Lucerne, Switzerland, sa Agosto 1936.
Ang akong mga ginikanan, akong igsoong lalaki, akong igsoong babaye, ug ako nakig-anib sa bugtong kongregasyon niadto sa Paris. Si Brader Knecht, kinsa niadto maoy nagdumala sa buluhaton sa Pransiya, kanunayng nagdasig sa batan-ong mga Saksi nga mosulod sa bug-os-panahong ministeryo. Ingong resulta, sa Abril 1938, ang akong igsoong lalaki, akong igsoong babaye, ug ako mihukom nga mahimong mga payunir, o bug-os-panahong mga ministro. Ang among asaynment mao ang Auxerre, usa ka lungsod nga mga 154 kilometros habagatan-silangan sa Paris. Ang akong igsoong babaye si Jeannette misangyaw sa lungsod mismo, ug ang akong igsoong si Marcel ug ako nagmotorsiklo paingon sa mga balangay sa palibot sulod sa distansiyang mga 30 kilometros gikan sa sentro. Niadtong panahona ang pagsangyaw sa panguna mao ang pagpanagtag sa mga basahon sa Bibliya, nga walay paghimog mga balik-duaw. Makahinumdom ako nga ako nalibog kaayo niadto.
Sa Hunyo 1938 ako gidapit nga motrabaho sa opisina sa Paris sa Watch Tower Society. Niadtong panahona ang mga trabahante, o ang pamilyang Bethel, sa Pransiya gilangkoban sa mga napulo ka membro, ug ako natudlo nga motabang sa Shipping Department. Didto ako nagtrabaho sa dihang gitawag ako alang sa serbisyo militar ug nakadawat sa usa ka “bag-ong asaynment.”
Akong Bag-ong Asaynment—Prisohan
Sukad sa sinugdan ako nakaamgo nga kon dili ako mangitag mga paagi nga may pagabuhaton—bisan unsa ka gamay—alang kang Jehova samtang didto sa prisohan, ang akong pagtuo sa dili madugay maluya. Apan sa taudtaod ako nakamugnag mga higayon nga makigsulti mahitungod sa kamatuoran sa Pulong sa Diyos. Pila ka semana sa akong pag-abot sa prisohang Cherche-Midi, ako gibalhin ngadto sa usa ka komun nga lawak uban sa ubang priso. Didto nahibalag nako ang usa ka estudyante sa abogasiya nga gisentensiyahan nga mapriso kay siya naulahig pila ka adlaw sa pagbalik gikan sa iyang bakasyon gikan sa militaryong serbisyo. Diha usab ang usa ka estudyante sa Katolikong seminaryo nga gisentensiyahan tungod sa pagpangawat. Kaming tulo nagpahimulos sa daghang tagdugayng pakig-estorya bahin sa kamatuoran sa Bibliya.
Usa ka adlaw namatikdan nako ang usa ka priso nga nag-inusara lamang sa usa ka suok sa lagwerta. Sa akong pagpaduol, akong nakita nga siya nagbasa. Nakigsulti ako kaniya. Siya miliso ug mipakita kanako sa iyang Bibliya. Tiaw na! Siya usa sa mga Saksi ni Jehova! Siya Polako ug kagikan, nga ginganlang Ceglarski, ug sama kanako, siya napriso tungod sa iyang neyutralidad. Sa kataposan may Kristohanong pakig-uban! Dili tiaw ang dakong kalipay nga gibati namong duha. Kami makapahimulos na karon ug daghang oras sa makapalig-ong pag-estoryahay.
Sa maong prisohan gitugotan kaming mogawas ngadto sa lagwerta sa ubay-ubayng mga oras sa usa ka adlaw, mao nga ako nakahimo sa pagpakigsulti sa pila ka priso nga gustong mamati sa mensahe sa Bibliya. Usahay bisan ang pipila sa mga guwardiya moduyog sa among mga panaghisgot. May nakaplagan akong buluhaton alang kang Jehova. Sa pagkamatuod, ang prisohan nahimong akong bag-ong asaynment nga sangyawanan, ug ako sa maong panahon migugol sa daghang oras nga daw payunir, bisan pag ako dili makareport kanila. Apan kana wala makatugaw kanako.
Ang Pagpanggula
Milabay ang mga bulan nga wala kaayoy talagsaong hitabo—ang gitawag Phony War. Apan kini natapos sa Mayo 1940, sa giatake sa mga Aleman ang Pransiya. Sa Hunyo giebakwet sa Pranses nga mga awtoridad ang tanang prisohan sa Paris tungod sa nag-abanteng Alemang kasundalohan. Gikarga kami sa militaryong mga trak ug gidala ngadto sa Orleans, usa ka lungsod nga kapin sa 100 kilometros habagatan sa Paris. Tapos sa kadiyut nga paghunong, ang sibilyan ug militaryong mga priso gipundok ug gisugo nga magpadayon sa pagbaktas habagatan-silangan ubay sa amihanang pangpang sa subang Loire. Ang armadong mga guwardiya maoy nagbantay sa panon. Lisod ang pagbaktas sa ilalom sa naglagiting nga adlaw sa Hunyo.
May mga kriminal sa among taliwala, ug ang mga guwardiya nakadawat ug tugon sa pagpusil kang bisan kinsa nga mohunong, matumba, o dili makapadayon sa paglakaw. Sa ikatulong adlaw, si Brader Ceglarski naapektahan sa init sa adlaw. Ang pagbiya kaniya magpasabot sa tinong kamatayon niya. Gitugotan ako sa mga guwardiya, uban sa tabang sa pila ka ubang priso, sa pagbutang niya sa habol, ug amo siyang giyayongan. Sa sunod adlaw maarang-arang ang iyang pagbati ug nakapadayon sa pagbaktas.
Sa dayon nang makaabot sa Briare, usa ka gamayng lungsod nga nahimutang sa amihanang pangpang sa Loire, ang among pundok nakahibalag sa panon sa katawhan nga kargado sa daghan nilang kabtangan nga ilang mabitbit o maduso sa karomata. Sila nangalagiw pahabagatan gikan sa nag-abanteng Alemang kasundalohan. Nakasabot kami sa gidak-on sa sibilyang pagpanggula samtang linibo ang nangalagiw alang sa ilang mga kinabuhi.
Dayon among nadiskobrehang ang among mga guwardiya nangahanaw, ug kamikami na lamang. Unsa karon ang among buhaton? Imposible ang pagtabok sa lapad nga subang Loire ug magpadayon sa among panaw pahabagatan kay ang tanang taytayan gidinamitahan man nga nangaguba. Ang among gamayng pundok (nga gilangkoban ni Brader Ceglarski, duha ka laing priso, ug ako) mihukom sa pagbalik sa Paris.
Nakakaplag kamig pila ka gibiyaang kabayo, ug amo kanang gisiyahan kutob sa among labing maayong mahimo. Daot ang akong tuhod ug dili makapiko ang akong batiis, mao nga gitabangan ako sa akong mga kauban nga makasakay sa kabayo. Dayon nadiskobrehan namong ang akong kabayo nagkiang usab! Busa hinay ang pag-abante samtang ang akong kabayo nagkiang sa paglakaw. Sa bisan unsang paagi, ang among biyahe sa wala madugay naputol sa kalit. Nakalakaw lamang kamig pila ka milya sa dihang nakaatubang kami sa usa ka Alemang pundok sa kasundalohan, ug ang usa ka militaryong polis nagpakanaog namo. Ang amo lamang nalampos mao ang pag-ilis sa mga guwardiya!
Priso sa Gubat
Sa wala madugay human kami hidakpi, si Brader Ceglarski ug ako nagkabulag, ug siya nagpabiling priso sa mga Aleman hangtod sa pagkatapos sa gubat. Tapos sa pila ka bulan sa prisohan sa Joigny nga baraks, sa sentral Pransiya, ako gipalagpot ngadto sa Stettin, usa ka dunggoanan sa kaniadto Silangang Prussia. Karon kini mao ang Polakong dunggoanan sa Szczecin.
Sanglit ako sa teknikal diha sa Pranses nga militaryong prisohan sa nadakpan ako sa mga Aleman, ako gibutang sa kampo sa priso sa gubat, diin ang mga kahimtang dili ingon ka lisod sa mga kampo konsentrasyon. Ang kampo usa ka dako kaayong silonganan sa ayroplano nga gisudlan sa 500 ka priso, nga gibantayan sa armadong mga guwardiya. Ang mga priso nagtrabaho sa lainlaing mga trabaho sa siyudad sa maadlaw ug gibalik sa kampo sa magabii. Busa sa unsang paagi ako may makaplagan nga buluhaton alang kang Jehova, kay ang mga lalaki wala man diha sa tibuok adlaw?
Diha sa silonganan sa ayroplano, may dakong tabla diin ikabutang ang impormasyon, ug nangayo akog permiso nga gamiton ang gamayng luna sa tabla. Nangita akog papel, ug tapos sa maampingong pagtul-id niana, gisulat nako ang ubay-ubayng teksto bahin sa mga ulohan sa Bibliya. Sa ubos, gipatin-aw nako diin ako hikaplagi ug sa unsang oras si bisan kinsang interesado sa mensahe sa Gingharian sa Diyos makaanha ug makigkita kanako.
Pagwali Ngadto sa Tanang Matang sa mga Tawo
Maayog sangpotanan kining paagiha. Sa wala madugay ako nakahimog gamayng miting sa kada gabii uban sa unom, walo, ug usahay pulo pa nga tumatambong. Ang among mga panaghisgot kasagaran molungtad sa usa ka oras o kapin pa, depende sa mga pangutana nga ipatungha. Matag karon ug unya, ang usa ka Alemang guwardiya nga makamaog Pranses moapil kanamo.
Kay usa ra ang akong Bibliya, misulat ako sa Red Cross sa Geneva, nga mihangyo kanila nga padad-an akog daghang Bibliya kutob sa ilang mahimo. Milabay ang panahon, apan sa kadugayan nadawat nako ang akong unang pakete sa segunda-manong mga Bibliya. Usa ka adlaw ako gisultihan sa pag-adto sa opisina sa kampo kay ang usa ka bisita, usa ka hawas sa Red Cross, buot makigkita kanako. Misangpot nga siya usa ka Protestanteng ministro. Lagmit naghunahuna siya nga ako Protestante usab. Siya nahisagmuyo ug diyutay sa nasayran niyang ako usa sa mga Saksi ni Jehova!
Bisan pa niana, siya maluluton ug mipahalipay pa kanako tungod sa akong gibuhat. Gipasaligan niya ako nga makapadayon ako sa pagpedidog mga Bibliya ug nga ako makadawat niana. Misangpot nga kadto tinuod. Busa, ako nakapanagtag sa halos 300 ka Bibliya sa panahon sa akong pag-estar sa maong kampo. Tapos sa gubat, pagkamakalipay ang pagkasayod nga ang usa ka Belgian nga priso nga ginganlag si Wattiaux, si kinsa akong nasangyawan sa Stettin nga kampo, mibarog alang sa kamatuoran!
Panahon sa akong pagkapriso sa Alemanya, ako nakapribilehiyo sa pagdawat ug mga pakete sa pagkaon gikan sa akong pamilya. Sa wala madugay akong nadiskobrehang sa matag pakete natago usab ang dagayang bililhong espirituwal nga pagkaon. Ang akong igsoong babaye nagmakenilya sa mga artikulo gikan sa Ang Bantayanang Torre sa nipis kaayong papel ug nagtago kanila sa mga pakete sa macaroni. Wala gayod kana hikit-i sa mga guwardiya. Nakadawat pa akog kopya sa librong Children sa usa ka pakete sa pagkaon. Kadto labing mapuslanon kanako sa akong ministeryo.
Pagpadako sa Akong Ministeryo
Kay usa ka mekaniko, ako sa kadugayan giasayn sa pagtrabaho sa usa ka garahe nga nag-ayog mga traktora. Mga 20 ka Aleman, nga kadaghanan kanila tigulang na kaayo aron pasudlon sa militaryong serbisyo, nagtrabaho didto. Busa naningkamot ako nga makakat-on ug diyutayng Aleman. Ang akong kinasingkasing nga tinguha mao ang pagpadako sa akong ministeryo ug dili na ilimite ang akong pagsangyaw ngadto sa tigsultig-Pranses nga mga priso.
Hinunoa, kinahanglang magmaampingon ako kay ang Alemang mga trabahante mahadlok mopahayag sa ilang mga opinyon sa publiko. Busa nakigsulti ako kanila nga tinagsa. Ingong lagda, sila nahibalo sa Bibliya ug nakadungog sa mga Saksi ni Jehova. Ang pipila nahibalo pa nga daghang Saksi ang gipadala ngadto sa mga kampo konsentrasyon.
Matag adlaw sa garahe, ako mosangko nga molibot sa pagpakigsulti sa akong isigkatrabahante bahin sa kamatuoran. Ang pipila paborable sa kamatuoran apan ang nagdumala dili. Pihong napasobrahan ko ang mga butang sa gisulat ko sa tisas ang Jehovas Zeugen (mga Saksi ni Jehova) diha sa iyang trabahoan sa pagtabang niya sa pagsabot kon kinsa ako. Ang tawo daw nahadlok sa iyang pagkakita niana ug daling nagpala niana. Apan wala niya ako siloti. Sa paglakaw sa panahon, ang ubang trabahante nahimong mahigalaon. Ngani, gidad-an nila akog daghan kaayong pagkaon nga ako nakapaambit niana sa ubay-ubay pang priso didto sa kampo.
Si Jehova, Usa ka Lig-ong Torre
Latas sa katuigan, nasayran ko nga kita kanunay may mabuhat alang kang Jehova ug sa atong isigkatawo, bisan unsa tingali ka lisod ang kahimtang. Ang Stettin gibombahan kaayo sa makadaghan sa Alyadong kasundalohan. Misulay kami sa pagtago sa mga trensera nga tinabonan sa mga tabla ug yuta. Kadto naghatag lamang sa handurawan sa kasegurohan, kay dinosenang priso ang nawad-an sa ilang mga kinabuhi sulod sa maong mga trensera. Panahon sa mga pamomba gikan sa ayroplano, usahay mobati akong ang usa ka kamot mokupot kanako sa kangitngit, nga buy-an lamang ako inigkatapos sa pagbomba. Wala gayod nako hisayri kon kinsa kadto. Lagmit, nagtuo ang pila ka priso nga ako may espesyal nga panalipod kay ako nakigsulti mahitungod sa Diyos.
Panahon sa usa ka pagbomba gikan sa ayroplano, ang among kampo nasunog tungod sa mga bombang mosilab. Kay nabilin kami sa kadalanan sa lungsod, among nasaksihan ang daghang talan-awon nga makalilisang. Ang mga sibilyan nga grabeng pagkasunog nanglukso sa mga kanal sa Oder River nga nagaagos latas sa Stettin. Sa dihang ang maong mga nasunog nangawas sa tubig, ang phosphorus nagpadayon sa pagsunog kanila. Daghan ang nangamatay.
Tungod sa pag-abante sa Rusong kasundalohan, kami gimandoan nga mopahawa sa Stettin ug mopaingon sa kasadpan ngadto sa Neubrandenburg ug dayon padayon sa Güstrow. Nga nagtungtong sa usa ka dakong traktora, kami mibiyahe ubay sa usa ka karsada diin ang Sobyet nga mga bala nangahulog matag karon ug unya. Sa kataposan naapsan kami sa Rusong mga tangke sa Güstrow. Ang Sobyet nga kasundalohan mao ang mga haring-gangis sa lungsod sulod sa usa ka semana. Nagsingabot ang Britanikong kasundalohan, ug samtang nagpaabot nga magkatagbo ang kasundalohan, gibulag sa Sobyet nga mga awtoridad ang militaryong mga priso gikan sa sibilyan. Gipriso nila ang pipila sa mga priso ug gitugyan ang nahibilin (apil ako) ngadto sa Britaniko.
Kadto mao ang kataposan sa usa ka daotang damgo. Pila ka semana sa ulahi, ako didto sa plataporma sa Gare du Nord nga estasyon sa tren sa Paris. Ang adlaw bag-o pang namanagbanag. Kadto maoy tungatunga sa Mayo 1945, ug ako nahibalik sa kataposan, tapos sa 69 ka bulan nga pagkapriso.
Pagkaplag ug Mas Daghang Butang nga Buhaton Alang Kang Jehova
Sa 1946 ang Sosyedad nagdapit na usab kanako nga moalagad sa Bethel, nga niadto nahimutang sa Montmorency, usa ka dapit sa gawas sa siyudad nga amihanan sa Paris. Pila ka bulan sa ulahi, si Brader Paul Dossman ug ako naasayn sa pagduaw sa mga kongregasyon sa Pransiya ingong mga magtatan-aw sa sirkito. Niadtong panahona, may mga 2,000 ka Saksi sa tibuok nga nasod. Karong adlawa, kapin sa 40 ka tuig sa ulahi, adunay kapin sa usa ka gatos ka libong magmamantala.
Sa ulahi ako gitawag balik sa Bethel, nga niadto nahimutang sa usa ka residensiyal nga seksiyon sa Paris. Niadtong 1949, kay gidasig sa duha ka misyonaryong brader gikan sa Inglaterra, gisugdan ko ang pagtuon sa Iningles—dili ingon nga walay kalisod, pagaangkonon ko. Sa sunod tuig, ako gidapit alang sa Watchtower Bible School of Gilead.
Sa dihang nahibalik ako sa Pransiya, ako nag-alagad kadiyut sa sirkitong buluhaton, ug dayon ang Sosyedad mihangyo kanako sa pag-alagad nga misyonaryo sa Aprika. Kasamtangan, giminyoan ko si Titica, usa ka igsoong babaye nga Gregog kagikan. Kami mipabilin sa Senegal sulod sa lima ka tuig ug nakapribilehiyo sa pagkakita sa pagkaporma sa unang kongregasyon sa Dakar. Tungod sa mga hinungdang maylabot sa panglawas, kami sa ulahi naobligar sa pagbalik sa Pransiya.
Ako karon anaa sa akong ika-50ng tuig sa bug-os-panahong pag-alagad ug nakabaton sa kalipay latas niining tanang katuigan sa pagtabang sa kapin sa usa ka gatos ka tawo nga mobarog alang sa kamatuoran. Si Jehova sa kanunay maayo ug maluluton kanako. Akong nakat-onan gikan sa mga kasinatian sa kinabuhi nga bisan pag unsa tingali ang kahimtang, kita kanunayng makakaplag ug paagi sa pagdayeg ug pagpasidungog sa atong Diyos, si Jehova.
[Hulagway sa panid 23]
Si Jean Queyroi uban sa iyang asawa, si Titica