Ang Pagtuo ba sa Kapalaran Mogahom sa Imong Kinabuhi?

SA Septiyembre 1988 mihampak ang kadaot. Ang sulog nga tubig sa dakong wawa sa mga subang Ganges ug Brahmaputra misaka sa 9 metros ug gilamoy ang tres-kuwarto nga bahin sa Bangladesh. Libolibo ang nangalumos. Hapit 37,000,000 ang nangawad-an ug mga balay. Kapin sa 60,000 ka kilometros nga mga dalan nangawagtang.

Sanglit ginabahaan ang Bangladesh matag karon ug unya, gitawag sa usa ka mantalaan ang nasod nga “Wawa sa Kapalaran.” Kana nga paglarawan nagpabanaag kon unsay hunahuna sa mga tawo ingong maoy hinungdan sa makakurat nga mga kadaot: suwerte, o kapalaran.

Bisag ang uban tingali naghunahuna nga ang kapalaran dili mogahom sa kinabuhi, ang pagtuo nga gigamhan sa kapalaran ang kinabuhi maoy lukop sa kalibotan. Nganong daghan kaayo ang nagtuo sa kapalaran, ug unsa kining pagkamaikagon bahin sa kapalaran?

Ang Papel sa Relihiyon

Ang pulong “kapalaran” nagagikan sa Latin nga fatum, nagkahulogan “ang ginasulti.”a Ang mga tumutuo ug kapalaran nagtuo nga ang mga hitabo gitino nang daan ug nga ang mga tawo walay gahom sa pagbag-o sa mga butang. Kining hunahunaa gipakaylap sa nagkalainlaing mga relihiyon ug maoy nakaumol sa panglantaw sa milyon-milyong mga magtutuo. Ang daklit nga pagtan-aw sa tulo sa labing dakong mga relihiyon sa kalibotan nagpakita nga ang kapalaran nagasul-ob ug dagway nga may lainlaing mga ekspresyon—sama sa pagkalainlain sa mga porma sa mga templo sa Hindu, sa mga moske sa Islām, ug sa mga simbahan sa Kakristiyanohan.

Ang duolan sa 900 ka milyong Muslim sa kalibotan, pananglitan, nagtuo nga ang kapalaran (Kismet) gitino sa balaan nga kabubut-on.b Ang Qur’ān nag-ingon: “Walay daotan ang mahitabo sa yuta . . . , apan kini anaa na sa libro sa wala pa kita maglungtad.” “Ug ang kalag dili mamatay apan sa panugot ni Allah; ang tagal gitino na.”—Surah 57:22; 3:145.

Ang Karma mao ang balaod sa nagapahinabo ug epekto—laing dagway sa kapalaran—nga nagaapektar sa mga kinabuhi sa duolan sa 700 ka milyong Hindu sa kalibotan. Maoy gituohan nga ang mga hitabo nga mahitabo sa presenteng kinabuhi sa Hindu gitino na pinaagi sa iyang mga binuhatan sa miagi nga inkarnasyon. Ang Garuda Purana, usa ka karaang sinulat sa Hindu, nag-ingon: “Ang mga binuhatan niining mismong pagkatawo sa una nga paglungtad maoy motino sa kinaiyahan sa organismo sa sunod nga paglungtad, maingon man sa kinaiyahan sa mga sakit, pisikal man o mental, nga mahimong biktima sa . . . Ang usa ka tawo makakuha diha sa kinabuhi kon unsay iyang kapalaran nga makuha.”

Komosta ang hapit 1,700 ka milyong mga sakop sa Kakristiyanohan? Tugotan ta, ang uban diha sa Kakristiyanohan tingali moangkon nga gipulihan ang kapalaran ug Diyos, ug ang pagkamaikagon sa kapalaran ug pagtino-nga-daan. Apan ang Encyclopædia of Religion and Ethics miadmiter: “Dili mahimong ikaingon nga ang Kristiyanidad . . . sa bug-os nahigawas gikan sa pagtuo sa Kapalaran.” Ang ubang mga denominasyon nagapalanog gihapon sa pagtuo sa ika-16 nga siglong repormardor si Martin Luther, nga niadto miingon nga ang tawo maoy sama “ka dili-libre sa usa ka pirasong tabla, bato, o tibugol nga yuta, o haligi sa asin.”

Pag-itsa ug mga Sensilyo ug Pagbasag mga Bitoon

Bisan tuod ang maong higpit nga mga hunahuna nangahulog na karon sa kinaraan nga mga pagtuo sa pangunang pundok sa Kakristiyanohan, miadmiter ang usa ka teologo nga daghan sa mga sakop niini nagadawat gihapon sa pagtuo “diha sa sekular nga dagway.” Niana nga dagway, tingali ang kapalaran nagsul-ob ug daklit nga pahiyom ug mahimong nganlag suwerte. Tingali daghan kag nailhan kinsa nag-itsa usahay ug kuwarta diha sa usa ka pagpangayog suwerte, o kapalaran. Bisag ilang ipasangil kini nga usa lamang ka kustombre, sila padayon nga nagahimo niini, ug, usahay, alang kanila daw kini misaler. Pananglitan, ang The New York Times dili pa dugay mitaho nga usa ka tawo nga nagpuyo sa Tinipong Bansa nakakitag kuwarta nga naibabaw ang hari human nga mipalit siya ug mga tiket sa loteriya. Siya miingon: “Matag higayong makakita akog kuwarta nga hari ang naibabaw, duna gayoy mahitabong maayo kanako.” Niining kasoha, siya nakadaog ug 25.7 ka milyong dolyares. Nagtuo ka ba ang iyang pagtuo sa suwerte, o kapalaran, mikunhod?

Ang ubang mga tawo mokatawa sa pag-itsa ug mga kuwarta. Bisan pa, sila tingali nagtuo nga ang ilang kapalaran gitino nang daan pinaagi sa mga lihok sa mga bitoon—laing dagway sa kapalaran. Sa Norte Amerika lamang, mga 1,200 ka mantalaan adunay mga tudling sa orakulo. Ang usa ka surbi nagpakita nga 55 porsiento sa mga batan-on sa Tinipong Bansa nagtuo nga mosaler ang astrolohiya.

Oo, gitawag man kining Kismet, Karma, Diyos, suwerte, o mga bitoon, ang pagtuo sa kalaparan lukop sa kalibotan ug gituohan sa dugay nang katuigan. Nahibalo ba kamo, pananglitan, nga ang tanang historikal nga mga tawo nga nalista dinhi, usa lamang ka persona ang wala magtuo ug kapalaran? Kinsa ang wala magtuo? Ug sa unsang paagi ang iyang hunahuna bahin sa kapalaran nagaimpluwensiya sa imong hunahuna?

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 4]

KINSA ANG NAGTUO UG KAPALARAN?