Pagpahayag Sulod sa Pamilya ug sa Kongregasyon

“Himoa nga ang inyong sinultihan sa kanunay mahimong kahimut-anan, nga tinimplahan ug asin.”—COLOSAS 4:6.

1. Unsay giingon ni Adan sa gipailaila sa Diyos si Eva kaniya?

“WALAY tawo ang usa ka pulo . . . Ang matag tawo maoy usa ka tibuok nga kontinente.” Kana ang gisulat sa usa ka mapaniiron nga makinaadmanong tawo daghang siglo kanhi. Sa pagpamulong niana, gipamatud-an niya ang giingon sa Maglalalang mahitungod kang Adan: “Dili maayo nga ang tawo mag-inusara.” Nabatonan ni Adan ang gasa sa gahom sa pagsulti ug sa pinulongan, kay gingalanan niya ang tanan nga kahayopan. Apan si Adan wala makabaton ug laing tawhanong linalang nga ikaestorya niya. Dili katingad-ang sa gipailaila sa Diyos ang maanyag nga Eva ngadto kaniya ingong iyang asawa, siya mipatugbaw: “Kini sa kataposan bukog sa akong mga bukog ug unod sa akong unod”! Busa, sa pagsugod sa unang tawhanong pamilya, si Adan misugod sa pagpakigsulti sa isigkatawo.​—Genesis 2:18, 23.

2. Unsang kadaot ang mahimong mosangpot sa dili-kontroladong pagtan-awg telebisyon?

² Ang pamilya maoy usa ka labing maayong dapit alang sa komunikasyon o pagpahayag. Sa pagkamatuod, ang kalamposan mismo sa pamilyahanong kinabuhi nag-agad niini. Hinuon, ang pagpahayag nagkinahanglag panahon ug paghago. Karong adlawa, usa sa labing dagkong mga kawatan ug panahon mao ang telebisyon. Kini mamahimong usa ka instrumento alang sa kadaot sa labing menos duha ka paagi. Sa usa ka bahin, kini mahimong makapadani kaayo nga ang mga membro sa pamilya magiyan niana, nga mosangpot sa pagkasumpo sa komunikasyon o pagpahayag. Sa laing bahin, ang telebisyon mahimong usa ka paagi sa pag-ikyas sa dihang may mga dipagsinabtanay o mga kasakit sa buot. Inay sulbaron ang mga suliran, ang pila ka kapikas sa kaminyoon nagpalabi sa pagtak-om sa baba ug pagtan-awg telebisyon. Busa ang TV mahimong makaamot sa kapakyasan sa pagpahayag, nga giingon nga maoy pangunang tigdaot sa kaminyoon. Kadtong nalisdan nga ibutang ang pagtan-awg telebisyon sa ubos nga dapit maayo nga mamalandong sa pagwagtang niana sa bug-os.​—Mateo 5:29; 18:9.

3. Sa unsang paagi ang pipila nakabatog kaayohan sa paglimite sa pagtan-awg TV?

³ Sa pagkamatuod, ang makalipayng mga taho nadawat nga nagsugilon bahin sa mga panalangin nga misangpot sa dihang gikunhoran ang paggamit ug TV o gihunong. Usa ka pamilya misulat: “Kami dugang nagsultihanay . . . naghimog mas dakong panukiduki sa Bibliya . . . Kami nagdula sa tingob sa mga dula . . . Miuswag ang tanang bahin sa among pag-alagad sa kanataran.” Ang laing pamilya miingon tapos nila wagtanga ang ilang TV: “Dili lamang kami nakadaginot ug kuwarta [misuskribir sila sa cable TV] apan kami nahimong mas suod ingong pamilya ug nakadiskobreg daghang ubang mapuslanong mga butang nga gamitan sa among panahon. Kami wala gayod laaya.”

Pagtan-aw, Pagsulti, ug Pagpamati

4. Sa unsang paagi ang usa ka magtiayon makapahayag ug pagpabili sa usag usa?

⁴ Adunay lainlaing mga matang sa komunikasyon o pagpahayag sulod sa pamilya. Ang pipila dili binaba. Sa dihang ang duha ka tawo magtinan-away sa usag usa, kini usa ka matang sa pagpahayag. Ang panag-uban makapahayag sa usa ka pagbati sa pagkamaikagon. Ang mga kapikas angay molikay sa pagpahilayo sa usag usa sa taas nga mga yugto sa panahon gawas kon adunay dili-kalikayan nga hinungdan. Ang usa ka magtiayon makapalambo sa kalipay diha sa usag usa pinaagi sa pagpahimulos sa suod nga panag-uban nga ilang nabatonan sulod sa bugkos sa kaminyoon. Pinaagi sa mabination apan matinahorong paagi sa ilang paggawi sa usag usa, kon kaha sa publiko o sa pribado, pagpakitag tukmang dignidad sa sinina ug pamatasan, sila mahilomong makapahayag ug lalom nga pagpabili sa usag usa. Ang makinaadmanong Haring Solomon mipahayag niini niining mga pulonga: “Papanalangini ang tuboran sa imong tubig, ug pagmalipayon uban sa asawa sa imong pagkabatan-on.”​—Proverbio 5:18.

5, 6. Nganong ang mga bana angay makaamgo sa kahinungdanon sa pagpakigsulti sa ilang mga asawa?

⁵ Ang pagpahayag nagkinahanglan usab sa estoryahay, pagbayloay ug pulong​—pagsultiay nga may kaikag sa usag usa, dili kay walay kaikag. Bisan tuod ang pila ka babaye mas maayong mopahayag sa ilang mga pagbati kay sa mga lalaki, kana dili maayong hinungdan nga ang mga bana mahimong hilomon nga mga kasosyo. Ang Kristohanong mga bana angay mahibalo nga ang kakulang sa pagpahayag o komunikasyon maoy usa ka dakong suliran diha sa daghang kaminyoon, ug mao nga angay silang manlimbasog sa paghupot nga bukas sa mga linya sa komunikasyon. Sa pagkamatuod, ilang mabuhat kini kon sila, kauban sa ilang mga asawa, mamati sa maayong tambag nga gihatag ni apostol Pablo sa Efeso 5:25-33. Aron mahigugma sa usa ka bana ang iyang asawa sama sa iyang kaugalingong lawas, kinahanglan siya mabalaka sa iyang kaayohan ug kalipay, dili lamang sa iyang kaugalingon. Sa maong katuyoan, ang pagpahayag o komunikasyon kinahanglanon.

⁶ Ang usa ka bana angay dili magbaton sa tinamdan nga ang iyang asawa angay makataghap nga siya nagpabili kaniya. Kinahanglan nga siya makasalig sa iyang gugma kaniya. Makapadayag siya sa iyang pagpabili sa daghang paagi​—pinaagi sa mga pahayag sa pagmahal ug sa wala-damhang mga gasa, ingon man pinaagi sa bug-os nga pagpahibalo kaniya sa mga butang nga tingali makaapektar kaniya. Anaa usab ang hagit sa pagpahayag sa pagpabili sa paningkamot sa iyang asawa, kon kaha kini diha sa iyang personal nga pamostura, sa iyang pagkugi alang sa pamilya, o sa iyang tibuok-kasingkasing nga pagpaluyo sa espirituwal nga mga buluhaton. Dugang pa, aron ang usa ka bana makasunod sa tambag ni apostol Pedro sa 1 Pedro 3:7, nga ‘makigpuyo sa iyang asawa sumala sa kahibalo,’ kinahanglan siya may empatiya, nga ipakita pinaagi sa pagpakigsulti kaniya sa tanang butang nga may kalabotan nilang duha, nga magahatag kaniyag kadungganan ingong mahuyang nga sudlanan.​—Proverbio 31:28, 29.

7. Unsang katungdanan ang nabatonan sa usa ka asawa sa pagpakigsulti sa iyang bana?

⁷ Sa samang paagi, aron ang usa ka asawa makasunod sa tambag bahin sa pagpasakop sa Efeso 5:22-24, kinahanglang mabalaka siya sa paghupot nga bukas sa mga linya sa komunikasyon uban sa iyang bana. Kinahanglang iyang ihatag sa iyang bana ang “halalom nga pagtahod,” pinaagi sa iyang sinultihan ug sa iyang kagawian. Dili gayod siya molihok nga independente o dili pakabanaon ang iyang kagustohan. (Efeso 5:33) Sa tanang panahon, angay nga dunay panagsabotsabot tali kaniya ug sa iyang bana.​—Itandi ang Proverbio 15:22.

8. Aron mahuptang bukas ang mga linya sa komunikasyon, unsay kinahanglang maandam ang mga asawa sa pagbuhat?

⁸ Dugang pa, ang usa ka asawa angay magbantay batok sa pag-antos sa hilom ingong pasundayag sa pagkaluoy-sa-kaugalingon. Kon adunay dipagsinabtanay, ipapangita niya ang hustong panahon sa paghisgot niana. Oo, kuhaig pagtulon-an si Rayna Ester. Gidala niya sa pagtagad sa iyang bana ang usa ka butang maylabot sa kinabuhi ug kamatayon. Ang paglihok dayon niya uban sa kaalam ug taktika nagkahulogan sa kaluwasan alang sa mga Hudiyo. Katungdanan nato ngadto sa atong mga kapikas ug sa kaugalingon ang pagpahayag kon kita nasakit ug ginasakit. Ang taktika ug diyosnong pagkasiawan makatabang sa pagpasayon pa sa pagpahayag.​—Ester 4:15–5:8.

9. Unsa ang bahin sa pagpamati diha sa komunikasyon o pagpahayag?

⁹ Ang katungdanan sa matag usa sa pagpamati kon unsay gisulti sa lain​—ug pagpaningkamot sa pagmatikod kon unsay wala ikasulti nalangkit sa paggamit sa gahom sa pagsulti aron mahuptang bukas ang mga linya sa komunikasyon o pagpahayag. Nagkinahanglan kana sa pagpamati sa usang nagsulti. Dili lang kay ang usa kinahanglang magsabot sa mga ideya nga gipahayag apan ang usa kinahanglan usab nga magtagad sa tinuod nga mga emosyon nga nagpaluyo, ang paagi sa pagsulti niana. Kasagaran ang usa ka bana may kakulangan niining bahina. Ang mga asawa tingali mag-antos kay ang mga bana dili mamati. Ug ang mga asawa sa ilang bahin kinahanglang mamati pag-ayo aron sila makalikay sa paghinapos dayon. “Ang usa ka tawong makinaadmanon magpatalinghog ug dugang makakat-on.”​—Proverbio 1:5.

Pagpahayag Tali sa mga Ginikanan ug mga Anak

10. Sa pagpabili sa pagpakigsulti sa ilang mga anak, ang mga ginikanan kinahanglang maandam sa pagbuhat sa unsa?

¹⁰ Anaa usab ang kahimtang diin ang mga ginikanan ug ilang mga anak maglisod sa pagpahayag. Aron “sa pagbansay sa usa ka bata sumala sa dalan alang kaniya” kinahanglan nga tukoron ang mga linya sa komunikasyon. Ang paghimo niana moabag sa pagtino nga “bisan sa dihang siya matigulang dili siya mopahilayo niana.” (Proverbio 22:6) Ang kamatuoran nga ang pila ka ginikanan mawad-an sa ilang mga anak ngadto sa kalibotan usahay nalangkit sa kal-ang sa komunikasyon nga naugmad sa pagkatin-edyer. Ang obligasyon sa mga ginikanan nga makigsulti kanunay sa ilang mga anak gipasiugda sa Deuteronomio 6:6, 7: “Kining mga pulonga nga akong gisugo kaninyo karong adlawa kinahanglang mabutang sa inyong kasingkasing; ug kinahanglang imong isilsil kini diha sa imong anak ug hisgotan kini sa diha nga magalingkod kamo sa inyong balay ug sa diha nga magalakaw kamo sa dalan ug sa diha nga kamo manghigda ug sa diha nga kamo mobangon.” Oo, ang mga ginikanan kinahanglang mogugol ug panahon uban sa ilang mga anak! Kinahanglang andam silang mohimog mga sakripisyo alang sa ilang mga anak.

11. Unsa ang pila ka butang nga angay ipakigsulti sa mga ginikanan sa ilang mga anak?

¹¹ Mga ginikanan, ipakigsulti sa inyong mga anak nga sila gihigugma ni Jehova ug nga inyo usab silang gihigugma. (Proverbio 4:1-4) Ipakita kanila ang inyong kaandam nga isakripisyo ang mga kaharuhay ug mga kalingawan tungod sa ilang mental, lawasnon, ug espirituwal nga pagtubo. Hinungdanon niining bahina mao ang empatiya, nga mao, ang katakos sa mga ginikanan sa pag-isip sa mga butang pinaagi sa panan-aw sa ilang mga anak. Pinaagi sa pagpasundayag sa dili-mahakogon nga gugma, kamong mga ginikanan makatukod ug malig-ong bugkos sa panaghiusa uban sa inyong mga anak ug magdasig kanila sa pagbutyag kaninyo sa sekreto inay nga himoong mga sumbonganan ang ilang mga isigkaingon.​—Colosas 3:14.

12. Nganong ang mga batan-on angay dili magpanuko sa pagpakigsulti sa ilang mga ginikanan?

¹² Sa laing bahin, mga batan-on, kamo may katungdanan nga makigsulti sa inyong mga ginikanan. Ang pagpabili kon unsay ilang nahimo alang kaninyo motabang ninyo sa paghimo kanila nga inyong sumbonganan. Gikinahanglan ninyo ang ilang tabang ug pagpaluyo, ug mas sayon kini nga ilang ikahatag kon kamo dili magpanuko sa pagpakigsulti kanila. Nganong himoon ang mga isigkaingon nga inyong pangunang tinubdan sa tambag? Sila lagmit diyutay kaayog nahimo alang kaninyo kon itandi sa inyong mga ginikanan. Ang ilang kasinatian sa kinabuhi dili kay labaw sa inyoha, ug kon sila dili bahin sa kongregasyon, sila dili gayod tinuod nga interesado sa inyong malungtarong kaayohan.

Pagpahayag Sulod sa Kongregasyon

13, 14. Unsang mga prinsipyo sa Bibliya ang nalangkit sa pagpahayag taliwala sa mga Kristohanon?

¹³ Ang laing hagit mao ang paghupot sa mga linya sa komunikasyon nga bukas uban sa inyong mga igsoon sa kongregasyon. Kita makusganong gitambagan nga dili mobiya ‘sa panagkatigom sa atong kaugalingon.’ Alang sa unsang katuyoan nga kita nagatigom? “Sa pagdasigay sa gugma ug maayong mga binuhatan.” Nagkinahanglan kinig pagpahayag o komunikasyon. (Hebreohanon 10:24, 25) Kon may nakapasilo kanimo, kana dili gayod hinungdan nga magpahilayo sa mga tigom. Hupti ang mga linya sa komunikasyon nga bukas pinaagi sa pagsunod sa prinsipyo sa tambag nga gihatag kanato ni Jesus sumala sa natala sa Mateo 18:15-17. Pakigsulti sa usa nga imong gibati maoy hinungdan sa imong kaguol.

¹⁴ Sa diha nga may mga panagbingkil batok sa usa sa imong mga igsoon, sunda ang Kasulatanhong tambag sama nianang makita sa Colosas 3:13: “Magpadayon kamo sa pag-antosay sa usag usa ug pagpasayloay sa usag usa nga madagayaon kon si bisan kinsa may sumbong batok sa lain. Maingon nga si Jehova madagayaong nagpasaylo kaninyo, magpinasayloay usab kamo.” Kana nagpasabot sa pagpakigsulti inay sa pagpakigbungol. Ug kon ugaling imong mamatikdan nga may usa nga daw dili mahigalaon kanimo, sunda ang tambag nga makita sa Mateo 5:23, 24. Makigsulti, ug sulayi nga makigdait sa imong igsoon. Kinahanglan kinig gugma ug pagkamapaubsanon sa imong bahin, apan ikaw may moral nga katungdanan sa imong kaugalingon ug sa imong igsoon sa pagsunod sa tambag ni Jesus.

Tambag ug Pagdasig

15. Nganong ang mga Kristohanon angay dili mapakyas sa pagpahayag ug tambag sa dihang makahimo niana?

¹⁵ Ang katungdanan nga makigsulti nalangkit usab sa pagsunod sa tambag ni Pablo sa Galacia 6:1: “Mga igsoon, bisan pag ang usa ka tawo mahadakin-as sa dili pa siya makaalinggat niana, kamo nga may espirituwal nga mga katakos sulayi ang pagpasibo pag-usab nianang tawhana diha sa espiritu sa kalumo, samtang ang matag usa kaninyo magbantay sa kaugalingon, kay basi kamo usab matental.” Tungod sa modestiya o pagkamakasaranganon atong madawat ang pagpunting sa usa ka tawo kanato kon diin kita nasayop sa atong sinultihan o kagawian. Sa pagkamatuod, kitang tanan angay magbaton sa tinamdan nga nabatonan sa salmistang si David sa misulat siya: “Kon ugaling ako hampakon sa usang matarong, kana maoy mahigugmaong-kalulot; ug kon ugaling ako iyang badlongon, kana maoy lana ibabaw sa ulo, nga dili buot dumilian sa akong ulo.” (Salmo 141:5) Ang mga ansiano angay ilabina nga mahimong mga panig-ingnan sa pagkamapaubsanon, dili mopugos sa personal nga hunahuna kondili andam modawat ug pagpasibo, nga nagbaton sa hunahuna nga ‘ang mga samad nga ipahamtang sa usa ka mahigugmaong higala maoy matinumanon.’​—Proverbio 27:6.

16. Unsang matang sa pagpahayag ang angay dawaton sa batan-ong mga mamumulong?

¹⁶ Usa ka dalan nga maalamon ug makasaranganon nga ang mga batan-on magtinguhag tambag ug pagtultol gikan sa hamtong nga mga Kristohanon, kinsa lagmit may ikatanyag nga makapalig-on. Bisan ang mga ansiano makabatog kaayohan niining paagiha. Pananglitan, ang usa ka ansiano miingon sa usa ka pakigpulong nga ang mga panalangin nga gihisgotan sa Pinadayag 7:16, 17 mahitungod sa pagkadili na gutomon ug uhawon, mao ang mga butang mapaabot sa ubang mga karnero sa bag-ong kalibotan. Bisan pa niana, gipunting nga kining kasulatana mapadapat sa panguna sa pagkakaron. (Tan-awa ang Pinadayag​—Hingpit nga Sangkoanan Niini Haduol Na!, mga panid 126-8.) Usa ka ansiano diha sa mamiminaw mibati nga angay niyang hisgotan ang butang, apan sa wala pa siya makahigayon sa pagbuhat niana, ang mamumulong mismo mitelepono ug nangayog sugyot sa pagpauswag sa iyang pakigpulong. Oo, atong himoon nga sayon niadtong buot motabang kanato pinaagi sa pagpahayag sa atong tinguha alang sa tambag. Dili kita mahimong tandogon o sobra ka sensitibo.

17. Sa unsang paagi ang pagpahayag o komunikasyon makapalig-on sa atong mga igsoon?

¹⁷ Si Haring Solomon mipahayag sa usa ka prinsipyo nga ikapadapat gayod sa atong panaghisgot. Miingon siya: “Ayaw pag-ihikaw ang maayo gikan niadtong kinsa takos niini, sa dihang mahitabo nga kini anaa sa gahom sa imong kamot ang pagbuhat niini.” (Proverbio 3:27) Utang nato sa atong mga igsoon ang gugma. Si Pablo miingon: “Ayaw kamo pagpangutang kang bisan kinsa sa usa ka butang, gawas ang paghigugma sa usag usa; kay siya nga nahigugma sa iyang isigkatawo nakatuman sa kasugoan.” (Roma 13:8) Busa magmadagayaon sa imong mga pulong sa pagdasig. Ang usa ba ka batan-ong ministeryal nga alagad nagahatag sa iyang unang pakigpulong publiko? Dayega siya. Ang usa ba ka igsoong babaye naningkamot pag-ayo o nakahimog maayo sa iyang asaynment sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo? Sultihi siya nga ikaw nalipay sa iyang paningkamot. Sa katibuk-an, ang atong mga igsoong lalaki ug babaye naningkamot sa pagbuhat sa ilang labing maayo ug madasig sa usa ka mahigugmaong pahayag sa pagpabili.

18. Kon ipadayag ang pagkasobra ka masaligon, maluluton ang pagbuhat sa unsa?

¹⁸ Sa kasukwahi, ang usa ka batan-ong mamumulong tingali dakog katakos, apan tungod kay batan-on, basin siya magpadayag ug labaw nga pagsalig-sa-kaugalingon kay sa angayan. Unsang matang sa pagpahayag ang gikinahanglan dinhi? Dili ba kaha maluluton kon ang usa ka hamtong nga ansiano magdayeg kaniya sa maayong mga punto sa iyang pakigpulong apan, sa samang panahon, sa malumo magsugyot ug mga paagi diin siya makaugmad sa pagkamakasaranganon sa umaabot? Ang maong pagpahayag magpakitag inigsoong gugma ug magtabang sa mga batan-on sa pagsumpo nga sayo sa daotang mga taras, sa dili pa kana makatuhop.

19. Nganong ang mga ansiano ug mga ulo sa pamilya angay mahimong mga tigpahayag?

¹⁹ Ang mga ansiano magpahayagay sa usag usa ug diha sa kongregasyon mahitungod sa mga butang nga mapuslanon​—nga magalikay, siyempre, sa pagbutyag sa mga butang tinago, sama nianang nalangkit sa hudisyal nga mga suliran. Bisan pa niana, ang pagkasobra ka sekreto mosangpot sa kawalay-pagsalig ug kaluya ug makadaot sa mahigalaong espiritu sa usa ka kongregasyon​—o sa usa ka pamilya. Pananglitan, ang tanan gustong makadungog sa usa ka taho nga makapalig-on. Maingon nga si apostol Pablo nangandoy nga makapasag espirituwal nga mga gasa, busa ang mga ansiano angay maikag sa paghatag ug makapalig-on nga impormasyon sa uban.​—Proverbio 15:30; 25:25; Roma 1:11, 12.

20. Unsang bahin sa pagpahayag ang hisgotan sa sunod nga artikulo?

²⁰ Oo, ang komunikasyon o pagpahayag bililhon diha sa Kristohanong kongregasyon ug sa Kristohanong pamilya. Dugang pa, kini kinahanglanon sa lain pang natad. Diin? Sa Kristohanong ministeryo. Sa sunod artikulo, hisgotan nato ang mga paagi sa pagpauswag sa atong mga katakos sa pagpahayag niining hinungdanon kaayong buluhaton.

Unsay Imong Tubag?

◻ Sa unsang paagi mabuntog ang kanunay nga babag sa komunikasyon sa pamilya?

◻ Sa unsang paagi ang mga bana ug mga asawa makaatubang sa hagit sa pagpahayag o komunikasyon?

◻ Sa unsang paagi ang mga ginikanan ug mga anak makalikay sa kal-ang sa kaliwatan?

◻ Sa unsang paagi ang pagpahayag o komunikasyon diha sa mga kongregasyon ug sa mga pamilya mahimong makapalig-on?