Tapos sa Buchenwald Nakaplagan Ko ang Kamatuoran
AKO nagtubo sa Grenoble, Pransiya, sa mga katuigan sa 1930. Ang magtutudlo nako sa Alemang pinulongan, usa ka lalaking Pranses, maoy panatiko nga Nazi. Sa eskuylahan siya sa kanunay mopugos nga may adlaw rang “mapuslan” ang Aleman. Ugaling, kadaghanan sa among mga magtutudlo, nga mga beterano sa Gubat sa Kalibotan I, mabalak-on bahin sa pagtungha sa Nazismo sa Alemanya. Mibati usab akog kabalaka kay sa dugang ug dugang nadayag nga ang gubat nagsingabot.
Niadtong 1940, sa pagsugod sa Gubat sa Kalibotan II, ako nawad-ag minahal nga uyoan sa puwerteng bugno sa suba sa Somme. Ako nayugot pag-ayo apan bata pa gayod aron makaentra sa Pranses nga Kasundalohan. Hinuon, tulo ka tuig sa ulahi sa panahon sa okupasyon sa mga Aleman sa Pransiya, ako gihatagan ug higayon sa paggamit sa akong mga kahanas ingong draftsman alang sa Pranses sekretong kalihokan sa pagsukol. Mihawod ako sa pagkopyag mga pirma ug nagkopya usab sa Alemang mga timbreng goma. Kontento kaayo ako nga nakigbugno sa ming-okupar nga mga kontrang sundalo nianang paagiha nga ang Komunistang mga pagtuo sa akong mga kauban dili kaayo mahinungdanon kanako niadto.
Gidakop
Niadtong Nobyembre 11, 1943, ang lokal nga Pundok sa Pagsukol miawhag ug demonstrasyon aron sa paghandom sa armistisyo sa Gubat sa Kalibotan I. Apan gialihan sa Pranses nga mga guwardiyang tigpatrolya ang taytayan paingon sa monyumento sa gubat, ug kami gidasig nila nga mamauli. Sa kapulihay gihukom sa among prosisyon nga ipadayon ang pagmartsa paingon sa laing monyumento sa gubat sa interyor sa lungsod. Apan usa ka butang among nalimtan. Ang monyumento haduol sa mga opisina sa Gestapo.
Giliyokan dayon ug armadong mga sundalo ang among pundok, nga gipalinya kami simpig sa paril. Sa gipabalhin kami sa mga sundalo, nakita nila ang daghang rebolber sa yuta. Kay walay nangangkon niadto, mga babaye lamang ug mga batan-on nga 16 anyos ug ubos pa ang gibuhian sa mga sundalo. Busa, sa 18 anyos, napriso ako, uban sa 450 pa ka ubang priso. Pipila ka adlaw sa ulahi, kami gibalhin sa temporaryong kampo duol sa Compiègne, sa amihanang Pransiya.
Sa Pagpaingon sa Alemanya
Niadtong Enero 17, 1944, naagoman nako ang akong una—apan ikasubo dili kataposan—nga pakigkita sa Alemang mga sundalo kansang mga helmet may swastika nga dekorasyon sa wala ug mga inisyal nga SS (Schutzstaffel) sa tuo. Sila nagpatigom sa ginatosgatos ka mga priso, ug kami namaktas paingon sa estasyon sa Compiègne. Sa literal kami gipamatiran aron makasulod sa mga bagon sa tren. Sa akong bagon lamang, dihay 125 ka priso. Sa tulo ka adlaw ug duha ka gabii, kami walay gikaon o giinom. Sa pipila ka oras, ang mga luyahon gikuyapan ug gipangyatakan. Duha ka adlaw sa ulahi kami nakaabot sa Buchenwald, duol sa Weimar, sa interyor kaayo sa Alemanya.
Human madis-impektar ug makagisan sa akong ulo, ako gihatagan ug numero sa rehistro nga 41,101 ug giklasipikar nga “Komunistang Terorista.” Sa yugto sa kuwarentinas, nahimamat nako ang Dominikanong pari nga si Michel Riquet, nga nabantog human sa gubat tungod sa iyang mga wali sa Notre Dame Cathedral, Paris. Kauban sa uban pang batan-ong lalaki nga sama nakog edad, gisukna ko siya nganong gitugotan sa Diyos ang maong mga makalilisang panghitabo. Siya mitubag: “Kinahanglan nga agian nimo ang daghan nga pag-antos aron takos makasulod sa langit.”
Adlaw-Adlaw nga Kinabuhi
Ang mga nag-okupar sa tanan nga 61 ka baraks kinahanglang mobangon sa mga alas kuwatro-imedia sa buntag. Kami manggawas nga naghukas kutob sa hawak ug tugnaw kaayo nga kinahanglang buakon ang tubig nga nayelo nga gamiton sa panghilam-os. Kon kaha maayo o luya ang lawas, ang tanan kinahanglang mosunod. Dayon moabot ang paghatag ug tinapay—gikan sa 200-300 gramos kada adlaw sa way-laming tinapay, uban sa diyutay nga mantekilya ug sa butang nga kaamgid ug diyutay sa jam. Sa alas 5:30 s.b., ang tanan patigomon alang sa pagtawag sa ngalan. Pagkangilngig nga kasinatian ang pagpas-an sa mga namatay sa gabii! Ang isog nga baho sa aso sa mga patay nga gipanunog nagpahinumdom kanamo sa among mga kauban. Kami nahupong sa mga pagbati sa kakurat, kaway-paglaom, ug pagdumot, kay nasayod kami nga sa madali kami mosangko sa ingon nga paagi.
Ang akong trabaho sa BAU II Kommando mao ang pagkubkob ug mga trensera nga walay katuyoan. Igo lang kami nga makatapos sa pagkubkob ug 2 metros nga trensera sa diha nga kinahanglang amo na usab kanang tambakan sa mabinantayong paagi. Magsugod ang trabaho sa alas 6:00 s.b., nga may tunga sa oras nga pahulay sa udto, nga human niana kami mopadayon sa trabaho kutob sa alas 7:00 s.g. Ang pagtawag sa ngalan sa magabii maorag walay kataposan. Sa diha nga daghan kaayong Aleman ang mamatay diha sa Rusong natad, kana mahimong hangtod sa tungang gabii.
Usa ka Lahing Pundok
Si bisan kinsa nga mosulay sa pagpuga gikan sa kampo daling hiilhan kay kaming tanan may kabang nga alot. Ang among buhok alotan uban sa hikting bahin nga kagisan o putlong mubo kaayo sa tunga o sa mga kilid. Hinuon, ang pipila ka priso may ordinaryong alot. Kinsa ba sila? Ang pangulo sa among bloke nagtagbaw sa among katingala. “Sila maoy Bibelforscher (mga Estudyante sa Bibliya),” matud niya. “Apan unsay gibuhat sa mga Estudyante sa Bibliya sulod sa kampo konsentrasyon?” ako nahibulong. “Sila ania dinhi kay sila nagasimba kang Jehova,” ako giingnan. Jehova! Kadto ang unang panahon nga nadungog ko ang ngalan sa Diyos.
Sa ngadtongadto may dugang akong nahibaloan mahitungod sa mga Estudyante sa Bibliya. Sila kadaghanan mga Aleman. Pipila kanila didto na sa mga kampo konsentrasyon sukad sa tungatunga sa katuigan sa 1930 tungod sa pagdumili sa pagsugot kang Hitler. Sila unta makagawas, apan midumili sa pagsurender. Sila gigamit sa SS nga ilang personal nga mga barbero, ug sila gihatagag espesyal nga mga trabaho nga nagkinahanglag kasaligang mga tawo, sama sa trabaho diha sa administratibong mga katungdanan. Ang labing nakapukaw sa among katingala mao ang ilang kamalinawon, hingpit nga kawalay pagdumot o espiritu sa pagtutol ug panimalos. Ako wala makasabot niadto. Ikasubo, dili igo ang akong kahibalo sa Aleman aron makig-estorya kanila niadtong panahona.
Ang Tren sa Kamatayon
Samtang ming-abante ang mga Alyado, ang mga priso gipadala ngadto sa mga kampo sa hilit pa sa interyor, apan kadto sobra ka huot. Sa buntag sa Abril 6, 1945, gidala sa SS kaming 5,000, ug gipugos kami sa pagpabaktas sa dalan paingon sa Weimar nga 9 kilometros. Kadtong dili makaapas sa kapintas gipusil sa liog. Sa dihang sa kataposan nakaabot kami sa estasyon sa Weimar, kami nangatkat ngadto sa bukas nga mga bagon sa kargamento, ug ang tren milarga. Sulod ug 20 ka adlaw kini sa padayon midagubdob gikan sa usa ka estasyon sa tren ngadto sa lain latas sa Alemanya ug dayon ngadto sa Czechoslovakia.
Usa ka buntag, bahin sa among tren gipatipas sa kilid. Ang mga sundalo nag-abli sa mga masinggan, nagbukas sa mga pultahan sa usa ka bagon, ug girakrakan ang tanang Rusong priso sa sulod. Ang hinungdan? Usa ka dosenang priso nagpatay sa ilang mga guwardiya ug mingpuga sa gabii. Bisan karong adlawa ako pang makita ang dugo nga miagay agi sa salog ngadto sa riles.
Sa kataposan, ang tren miabot sa Dachau, diin duha ka adlaw sa ulahi kami gibuhian sa Amerikanhong Kasundalohan. Panahon sa tibuok 20-adlaw nga biyahe, ang pagkaon namo mao lang ang pila ka hilawng patatas ug diyutayng tubig. Kami 5,000 sa among pagsugod, apan 800 lamang ang nakalahutay. Daghan pang uban namatay pila ka adlaw sa ulahi. Bahin kanako, gigugol ko ang kinadak-ang bahin sa biyahe nga naglingkod sa usa ka minatay.
Usa ka Bag-ong Lakang
Human sa akong pagkagawas walay butang ang maorag kinaiyanhon kay sa pagsuportar nga aktibo sa Pranses Komunistang Partido, sanglit suod akong nakig-uban sa daghang membro niana—apil ang mga ilado—sa Buchenwald. Ako nahimong katabang sekretaryo sa selda sa Grenoble ug nadasig nga moagig pagbansay nga kurso alang sa mga ehekutibo sa Paris.
Ugaling, ako nahiubos sa wala madugay. Niadtong Nobyembre 11, 1945, gidapit kami nga moapil sa usa ka parada sa Paris. Ang camarade nga nagdumala sa among pundok nakadawat ug usa ka kantidad sa salapi alang sa among sak-anan, apan, siya morag dili gustong mogamit niadto alang kanamo. Naobligar kami sa pagpahinumdom kaniya sa mga prinsipyo sa pagkamatinud-anon ug panaghigala nga angay maghiusa kanamo. Naamgohan ko usab nga ang daghang iladong tawo nga akong nailhan sa yano wala makabaton sa kasulbaran sa mga suliran sa kalibotan. Dugang pa, sa dakong bahin, sila mga ateyista, ug ako nagtuo ug Diyos.
Sa ulahi ako mibalhin ngadto sa Lyons, diin ako nagpadayon sa pagtrabaho ingong draftsman. Niadtong 1954, ako giduaw ug duha ka Saksi ni Jehova, ug ako misuskribir sa magasing Pagmata! Duha ka adlaw sa ulahi, usa ka lalaki miduaw kanako kauban sa usa sa mga babaye nga nanuktok sa akong pultahan. Ang akong asawa ug ako sa kalit nakaamgo nga kaming duha interesado sa espirituwal nga mga butang.
Sa panahon sa mga panaghisgot nga misunod, ako nakahinumdom sa Bibelforscher sa Buchenwald nga matinumanon kaayo sa ilang pagtuo. Niadto ko lang nahibaloan nga ang maong mga Bibelforscher ug ang mga Saksi ni Jehova sama ra nga katawhan. Salamat sa usa ka pagtuon sa Bibliya, ang akong asawa ug ako mibarog dapig kang Jehova ug nabawtismohan niadtong Abril 1955.
Ang akong mga panumdoman lab-as pa nga samag kanang tanan nahitabo lang gahapon. Wala ko basoli ang akong mapait nga mga kasinatian sa nangagi. Sila naglig-on kanako ug nakatabang nako sa pagsabot nga ang mga kagamhanan niining kalibotana diyutay rag ginatanyag. Bisan tuod ang personal nga mga kasinatian makatabang lang sa uban sa usa ka sukod, ako malipay kon ang akoa makatabang gayod sa mga batan-on karong adlawa sa pagsabot sa pagkamini niining kalibotana ug sa ingon mangita sa maayo, matarong nga mga sukdanan diha sa tinuod nga Kristiyanidad, sumala sa gitudlo ni Jesus.
Karong adlawa, ang pag-antos ug inhustisya maoy bahin sa adlaw-adlaw nga kinabuhi. Sama sa Bibelforscher didto sa mga kampo konsentrasyon, gipaabot ko ang mas maayong kalibotan nga moabot, diin ang inigsoong gugma ug hustisya molungtad inay sa kapintasan ug panatikong pagkamithianon. Kasamtangan, ako nanlimbasog sa pag-alagad sa Diyos ug kang Kristo sa labing maayo nga akong maarangan ingong ansiano diha sa Kristohanong kongregasyon, kauban sa akong asawa, mga anak, ug mga apo. (Salmo 112:7, 8)—Sumala sa giasoy ni René Séglat.
[Hulagway sa panid 28]
Ibabaw: Pagtawag sa ngalan sa kampo
Wala: Entrada sa Buchenwald. Ang nahisulat mabasa: “Alang sa tagsatagsa kon unsay angay kaniya”
[Hulagway sa panid 29]
Ibabaw: Sunoganan ug patay sa Buchenwald
Wala: Napulog-unom ka priso sa matag lut-od