Ayaw Tugoti nga Daoton sa Kamingaw ang Imong Kinabuhi
ANG kamingaw makadaot sa mga kinabuhi sa mga tigulang ug mga batan-on. Matud sa magsusulat nga si Judith Viorst sa magasing Redbook: “Ang kamingaw daw sama sa bato nga nagadat-og sa kasingkasing. . . . Ang kamingaw mohatag kanato ug pagbating haw-ang ug kawalay paglaom. Ang kamingaw magpabati kanato nga sama sa usa ka anak nga walay inahan, sama sa usa ka nati nga karnero nga nawala, nga gamay kaayo ug nasaag diha sa halapad kaayo ug walay kahangawang kalibotan.”—Septiyembre 1991.
Ang pagkanahilayo gikan sa mga higala, dili-pamilyar nga mga palibot, diborsiyo, pagkanamatyan, o pagkadaot sa komunikasyon—tanang matang sa butang makapahimo kanimong mamingawon. Bisan pag gilibotan sa ubang tawo, ang uban gibatig grabeng kamingaw.
Unsay Imong Mahimo?
Kon moabot gayod ang kamingaw, kinahanglan ba nga mahimo ka lamang nga usa ka walay-mahimo nga biktima? May mahimo ka bang bisan unsa aron dili ka anam-anam nga ut-oton sa kamingaw o magdaot sa imong tinguha nga magpabiling buhi? Sa pagkatinuod duna kay mahimo. Daghan kaayong mapuslanong tambag ang mabatonan. Ug daghan kaayong maayong tambag ang gihatag sa dinasig nga Pulong sa Diyos, ang Bibliya. Ang maong pagdasig hayan mao lamang ang imong gikinahanglan sa pagbuntog sa kamingaw.—Mateo 11:28, 29.
Pananglitan, tingali makita nimong makapadasig ang pagbasa mahitungod kang Ruth, usa ka batan-ong babaye nga nagpuyo sa Tungang Sidlakan mga 3,000 ka tuig kanhi. Siya may dakong kalagmitan nga mag-antos sa kamingaw. Sa dihang namatay ang iyang bana, mikuyog siya sa iyang ugangang babaye aron magpuyo sa dili-pamilyar nga mga palibot sa Israel. (Ruth 2:11) Bisan tuod napalayo siya sa iyang pamilya ug sa kanhing mga higala ug nahimong dumuloong sa usa ka langyawng yuta, walay gipakita diha sa Bibliya nga nagpadaog siya sa kamingaw. Mabasa nimo ang iyang sugilanon diha sa basahong Ruth sa Bibliya.
Sama kang Ruth, kinahanglang magbaton ka ug positibong panglantaw. Ang imong panghunahuna sa mga butang ug mga panghitabo mopahinabog kamingaw. Si Ann, kinsa upat ka tuig nga nag-atiman sa iyang amahang nag-antos ug makapahago nga sakit, nagpamatuod niini. Sa dihang namatay ang iyang amahan gimingaw kaayo siya. “Gibati ko nga daw diha ako sa kahaw-ang, nga wala gayoy pulos—daw wala nay nagkinahanglan kanako,” matud pa niya. “Apan akong giatubang ang kamatuoran nga ang akong kinabuhi nausab na karon, ug akong naamgohan nga aron mabuntog ang akong kamingaw kinahanglan kong dawaton ang kamatuoran ug pahimuslan sa labing maayo ang mga kahimtang nga ako karong nabatonan.” Usahay dili nimo mausab ang imong mga kahimtang, apan posible nga imong mausab ang imong tinamdan niana.
Ang pagkahimong puliki sa magantihong kalihokan dili lamang mao ang tubag sa pagbuntog sa kamingaw, bisan tuod kini makatabang. Si Irene, nga nabiyuda human lamang sa unom ka bulan nga kaminyoon, nakakita nga kini tinuod sa iyang kaso. “Nakita nako nga ang kamingaw kasagarang mohampak sa dihang ako dili kaayo puliki,” miingon siya, “busa gibug-os nako ang akong kaugalingon nga malangkit sa uban ug sa pagtabang kanila nga makasagubang sa ilang mga suliran.” Ang pagtabang sa uban mohatag ug kalipay, ug ang gimingawng mga Kristohanon makakitag daghang buluhaton diha sa buluhaton sa Ginoo.—Buhat 20:35; 1 Corinto 15:58.
Tugoting Motabang ang mga Higala
Ang The New York Times Magazine naghubit sa gimingawng kabataan ingong gisakitan sa “mga samad sa kawalay-higala.” (Abril 28, 1991) Daghang gimingawng mga tawo, batan-on ug tigulang, mibati nga walay mga higala. Busa, usa ka tinuod nga bentaha nga makabaton ug tinuod nga panaghigalaay nga ikatagana sa matinagdanong Kristohanong kongregasyon. Paningkamot sa pagpadaghan sa imong mga higala sulod sa kongregasyon, ug pasagdi sila nga motabang kanimo sa bisan unsang mga paagi nga ilang mahimo. Mao kanay usa ka katarongan kon nganong adunay mga higala—aron sa paghatag ug pagpaluyo sa panahon sa kalisdanan.—Proverbio 17:17; 18:24.
Hinuon, hibaloi nga tungod sa imong emosyonal nga kasakit, mahimong aktuwal nimong ginahimong malisod alang sa mga higala ang pagtabang kanimo. Sa unsang paagi? Ang magsusulat nga si Jeffrey Young nagpatin-aw: “Ang ubang mga tawong gimingaw . . . nagaabog sa mahimo untang mga higala, pinaagi sa dili paghatag ug higayon sa uban sa pag-estorya o pinaagi sa pagsultig mangil-ad nga mga butang o dili angay. Sa usa ka paagi o sa lain, ang mga tawong kanunay lang mingawon mokiling sa pagdaot sa suod nga mga relasyon.”—U.S.News & World Report, Septiyembre 17, 1984.
Usahay, mahimong mapasamot nimo ang mga butang pinaagi sa pagpalayo sa imong kaugalingon gikan sa ubang tawo. Si Peter, usa ka lalaki nga mga singkuwentahon na, mihimo niana. Human namatay ang iyang asawa, nakita niya ang iyang kaugalingong nagpalayo sa uban, bisan tuod sa iyang kahiladman gusto niya ang ilang tabang. “Sa ubang mga adlaw,” matud niya, “dili lang gayod ako makaharong sa pagpakig-atubang sa uban, ug sa ulahi nakita nako ang akong kaugalingon nga nagapalayo gikan sa ubang tawo.” Peligroso kini. Samtang ang mga yugto sa pag-inusara mapuslanon, ang pagpalayo gikan sa ubang mga tawo makadaot. (Proverbio 18:1) Si Peter nakaamgo niini. Matud niya: “Nabuntog ra nako kini sa ulahi, giatubang ko ang akong kahimtang, ug, pinaagi sa tabang sa akong mga higala, nakahimo ako sa pagpasig-uli sa akong kinabuhi.”
Hinuon, ayawg pagdahom nga ang uban obligado sa pagtabang. Paningkamot nga dili mahimong masuktanon. Dawata nga malipayon ang bisan unsang gipakitang maayo, ug ipahayag ang apresasyon alang niana. Apan isilsil usab sa hunahuna kining maayong tambag nga makita sa Proverbio 25:17: “Ayaw pagpakanunaya ang imong tiil sa balay sa imong isigkatawo, aron nga siya dili pul-an kanimo ug magdumot kanimo.” Si Frances, nga nag-antos sa grabeng kamingaw sa dihang namatay ang iyang bana human sa 35 ka tuig nga kaminyoon, mibati nga ang maong panagana hinungdanon. “Magmakataronganon sa kon unsay imong dahomon,” miingon siya, “ug ayaw pagpangitag sobra gikan sa uban. Ayaw pag-adto kanunay sa balay sa uban sa pagpangayog tabang.”
Si Jehova Nahangawa
Bisag pakyason ka usahay sa tawhanong mga higala, anaa gihapon si Jehova nga Diyos ingong imong Higala. Makasalig ka nga siya nahangawa kanimo. Hupting malig-on ang imong pagsalig kaniya, ug dangop kanunay sa iyang mapanalipdanong pag-atiman. (Salmo 27:10; 91:1, 2; Proverbio 3:5, 6) Gihimo kini sa Moabitang si Ruth ug siya dagayang gipanalanginan. Gani, nahimo pa siyang kagikan ni Jesu-Kristo!—Ruth 2:12; 4:17; Mateo 1:5, 16.
Pag-ampo kanunay kang Jehova. (Salmo 34:4; 62:7, 8) Nakita ni Margaret ang pag-ampo ingong tinubdan sa dakong kusog sa pagsagubang sa kamingaw. Siya nakigbahin sa bug-os panahong ministeryo uban sa iyang bana hangtod siya namatay nga batan-on pa. “Nakita nako kanunay nga maayo ang pag-ampo nga makusog ug isulti kang Jehova ang tanan, ang tanan nakong mga kahadlok ug mga kabalaka,” miingon siya. “Kana nakatabang kanako sa pagbaton ug hustong panglantaw sa mga butang sa dihang mohampak ang kamingaw. Ug ang pagkakita nga gitubag ni Jehova ang maong mga pag-ampo nakahatag kanako ug pagsalig.” Siya nakabenepisyo ug dako gikan sa pagsunod sa tambag ni apostol Pedro: “Ipaubos ang inyong kaugalingon ilalom sa gamhanang kamot sa Diyos, aron nga iya kamong bayawon sa takdang panahon; samtang inyong ginatugyan kaniya ang tanan ninyong mga kabalaka, kay siya aduna may kahangawa kaninyo.”—1 Pedro 5:6, 7; Salmo 55:22.
Ang maayong relasyon uban kang Jehova makatabang kanimo nga mahuptan ang usa ka butang nga sagad mawala sa mga tawong gimingaw—pagtamod sa kaugalingon. Sa dihang namatay ang iyang bana sa kanser, ang magsusulat nga si Jeannette Kupfermann misulat bahin sa “mga pagbati sa ubos nga pagtamod sa kaugalingon ug kawalay-kapuslanan.” Siya miingon: “Kining maong pagbati sa kawalay-kapuslanan ang mitultol sa daghan kaayong mga balo ngadto sa makadaot nga depresyon.”
Hinumdomi nga si Jehova nagpabili kanimo ug dako. Wala siya maghunahuna nga ikaw walay-kapuslanan. (Juan 3:16) Ang Diyos motabang kanimo sama sa iyang pagtabang sa iyang katawhang Israelinhon sa karaan. Siya miingon kanila: “Wala ko ikaw isalikway. Ayaw kahadlok, kay ako magauban kanimo. Ayaw pagtalaw, kay ako ang imong Diyos. Palig-onon ko ikaw. Tabangan ko gayod ikaw. Ituboy ko gayod ikaw sa akong tuo nga kamot sa pagkamatarong.”—Isaias 41:9, 10.
Ayaw Basola ang Diyos
Labaw sa tanan, ayaw basola ang Diyos tungod sa imong kamingaw. Si Jehova dili responsable niana. Ang iyang katuyoan sa sinugdanan pa maoy alang kanimo, ug sa tanang katawhan, nga magtagamtam ug maayo, makatagbaw nga panag-ubanay. Sa dihang gilalang sa Diyos si Adan, siya miingon: “Dili maayo alang sa lalaki nga magpadayon sa iyang kaugalingon. Buhatan ko siya ug katabang, ingong kapikas niya.” (Genesis 2:18) Ug mao kadto ang gihimo sa Diyos sa dihang iyang gilalang si Eva, ang unang babaye. Kon dili pa tungod sa satanasnong pag-alsa, ang lalaki ug babaye ug ang mga pamilya nga ilang mapatungha dili gayod unta makasinatig kamingaw.
Ang temporaryong pagtugot ni Jehova sa pagkadaotan, sa pagkatinuod, nagatugot sa pagtubo sa kamingaw ug sa pagtungha sa ubang pag-antos. Ugaling, hupting tin-aw sa hunahuna nga kini maoy temporaryo. Ang mga pagsulay sa kamingaw daw dili kaayo lisod nga antoson sa dihang lantawon sumala sa kahayag sa pagahimoon sa Diyos alang kanimo diha sa iyang bag-ong kalibotan. Kasamtangan siya magatabang ug magalipay kanimo.—Salmo 18:2; Filipos 4:6, 7.
Ang pagkasayod niini makahatag kanimo ug kusog. Sa dihang si Frances (nga gihisgotan sa sinugdan) nabiyuda, nakakita siyag dakong kahupayan diha sa mga pulong sa Salmo 4:8, ilabina sa magabii: “Sa kalinaw magahigda ako ug magakatulog ako, kay ikaw lamang, Oh Jehova, ang nagapapuyo kanako sa kasegurohan.” Palandonga ang maong mga sentimento sama nianang makita diha sa basahon sa mga Salmo. Palandonga kon sa unsang paagi ang Diyos may kahangawa kanimo, ingon sa gipahayag sa Salmo 23:1-3.
Sa Unsang Paagi Matabangan ang Gimingaw?
Ang pangunang paagi sa pagtabang sa gimingaw mao ang pagpakita kanila ug gugma. Makadaghan nga nagdasig ang Bibliya sa katawhan sa Diyos sa pagpakita ug gugma sa usag usa, ilabina sa mga panahon sa pagsulay. “Sa inigsoong gugma batoni ang malumong pagmahal alang sa usag usa,” misulat si apostol Pablo. (Roma 12:10) Sa pagkamatuod, ang dinasig nga pulong sa Diyos nag-ingon: “Ang gugma dili gayod mapakyas.” (1 Corinto 13:8) Sa unsang paagi ikapakita nimo ang gugma ngadto sa mga gimingaw?
Inay isalikway o dili balebalehon ang mga tawong gimingaw, ang nahangawa nga mga indibiduwal makapakita sa ilang malumong pagbati pinaagi sa mapailobong pagtabang kanila sa matag higayon nga posible. Mahimo silang mahisama sa tawong si Job, kinsa miingon: “Akong luwason ang kabos nga nangayog tabang, ug ang ilo nga batang lalaki ug ang bisan kinsa nga walay magtatabang. . . . Ug ang kasingkasing sa babaye nga balo akong lipayon.” (Job 29:12, 13) Ang tinudlong mga ansiano sa Kristohanong kongregasyon ug ang mabinationg mga higala mahimong molihok sa samang mahunahunaon nga paagi pinaagi sa paghatag ug pangunang tawhanong mga panginahanglan sa pagsabot, kainit, ug paglipay. Sila makapakita ug empatiya, ug usahay sila makatagana sa panginahanglag kompidensiyal nga panagsultihay.—1 Pedro 3:8.
Sagad, ang gagmayng mga butang nga himoon sa mga higala alang sa gimingawng mga tawo hinungdanon kaayo. Pananglitan, sa dihang ang isigkamagtutuo mamatyag minahal, dako kaayo ang mahimo pinaagi sa malulotong mga buhat sa tinuod nga panaghigala. Ayawg pakamenosa ang ginagmayng mga kalulot, sama sa imbitasyon alang sa usa ka pangaon, usa ka mabinationg tigpaminaw, o makapadasig nga panag-estoryahay. Kining mga butanga epektibo kaayo sa pagtabang sa usa ka tawo sa pagbuntog sa kamingaw.—Hebreohanon 13:16.
Malagmit kitang tanan makasinatig mga atake sa kamingaw matag karon ug unya. Apan, ang kamingaw dili kinahanglang mahimong usa ka hampak. Pun-a ang imong kinabuhi sa makahuloganon, makapalig-ong mga kalihokan. Pasagdi ang mga higala sa pagtabang kon sila makahimo. Salig kang Jehova nga Diyos. Isilsil sa hunahuna ang makapadasig nga saad nga natala sa Salmo 34:19: “Daghan ang mga kagul-anan sa usa nga matarong, apan si Jehova magaluwas kaniya gikan nianang tanan.” Dangop kang Jehova alang sa tabang, ug ayaw tugoti nga daoton sa kamingaw ang imong kinabuhi.
[Kahon sa panid 24]
PIPILA KA PAAGI SA PAGBUNTOG SA KAMINGAW
▪ Pabiling suod kang Jehova
▪ Pangitag kahupayan pinaagi sa pagbasa sa Bibliya
▪ Pagbaton ug positibo Kristohanong panglantaw
▪ Magmapuliki sa makahuloganong kalihokan
▪ Padaghana ang imong mga higala
▪ Himoang masayon alang sa mga higala sa pagtabang
▪ Ayaw pag-inusara, apan ugmara ang mahigalaong gugma
▪ Pagbaton ug pagsalig nga si Jehova may kahangawa kanimo
[Kahona sa panid 24]
KON SA UNSANG PAAGI MAKATABANG KA SA GIMINGAW
▪ Ihatag ang pagsabot, kainit, ug paglipay
▪ Itagana ang panginahanglang kompidensiyal nga panagsultihay
▪ Padayon sa paghimo sa ginagmayng mga butang nga makatabang
[Hulagway sa panid 23]
Bisan pa sa iyang malisod nga mga kahimtang, walay gipakita nga gitugotan ni Ruth ang kamingaw nga modaot sa iyang kinabuhi