“Panagbuhat Kamo, Dili Alang sa Pagkaon nga Mahanaw”
SUMALA SA GIASOY NI DAVID LUNSTRUM
Ang akong manghod nga lalaking si Elwood ug ako nagtungtong sa usa ka damba nga 9 ka metros ang gihabogon, nga nagpintal ug usa ka bag-ong karatula sa pabrika sa Watchtower. Kapin sa 40 ka tuig sa ulahi, atua gihapon kana didto, nga nag-awhag: “BASAHA ANG PULONG SA DIYOS ANG BALAANG BIBLIYA ADLAW-ADLAW.” Kada semana, linibong tawo ang makakita niining maong karatula samtang sila molatas sa iladong Taytayan sa Brooklyn.
ANG una nakong nahinumdoman sa akong pagkabata naglakip sa adlawng tinglaba sa pamilya. Sa alas 5:00 s.b., mobangon si Mama, nga maglaba sa mga sinina sa among dakong pamilya, ug si Papa mangandam alang sa trabaho. Maglalis na usab sila, si Papa mangatarongan nga ang tawo sa usa ka paagi nagbagobag-o latas sa kapin sa milyonmilyong katuigan, ug si Mama mokutlo gikan sa Bibliya sa pagpamatuod nga ang mga tawo maoy direktang mga linalang sa Diyos.
Bisan sa dihang siyete anyos pa ako, akong naamgohang si Mama nakabaton sa kamatuoran. Bisan tuod gimahal ko si Papa, akong nasabtan nga ang iyang pagtuo walay ikatanyag nga paglaom sa umaabot. Pagkamalipayon unta ni Mama nga masayod nga daghang tuig sa ulahi, duha sa iyang mga anak lalaki nagpintal sa usa ka karatula nga nagdasig sa mga tawo sa pagbasa sa Bibliya, usa ka basahon nga gimahal niya pag-ayo!
Apan wala nako sunodsunora pag-asoy ang akong sugilanon. Sa unsang paagi ako nakapribilehiyo sa pagtrabaho sa Bethel? Kinahanglang mobalik ako sa tuig 1906, tulo ka tuig una ako matawo.
Ang Matinumanong Panig-ingnan ni Mama
Niadtong panahona si Mama ug Papa bag-o pang minyo ug nagpuyo sa usa ka tolda sa Arizona. Usa ka Estudyante sa Bibliya, ingon sa pagtawag kaniadto sa mga Saksi ni Jehova, mihapit ug nagtanyag kang Mama sa serye sa mga librong sinulat ni Charles Taze Russell, nga nag-ulohang Studies in the Scriptures. Namulaw siya sa pagbasa niana ug sa wala madugay nakaamgo nga kadto mao ang kamatuoran nga iyang gipangita. Halos dili na siya makapaabot kang Papa nga mopauli gikan sa pagpangita ug trabaho.
Si Papa wala usab matagbaw sa ginatudlo sa mga iglesya, busa kasamtangan gidawat niya kining maong mga kamatuoran sa Bibliya. Apan, sa ulahi gisunod niya ang iyang kaugalingong relihiyosong paagi ug gilisodlisod si Mama. Bisan pa niana wala siya mohunong sa pag-atiman sa pisikal maingon man sa espirituwal nga mga panginahanglan sa iyang mga anak.
Dili gayod nako makalimtan ang pagkanaog ni Mama matag gabii, human maghago sa tibuok adlaw, aron sa pagbasa ug usa ka bahin sa Bibliya kanamo o sa pagpakig-ambit kanamo sa usa ka espirituwal nga bahandi. Si Papa makugihon usab, ug samtang ako nag-anam kahamtong, iya akong gitudloan sa pagpamintal. Oo, gitudloan ako ni Papa sa paghago, apan si Mama nagtudlo kanako kon unsay hagoan, sumala sa gisugo ni Jesus, ‘ang pagkaon nga dili mahanaw.’—Juan 6:27.
Ang among pamilya ngadtongadto mipuyo sa usa ka gamayng lungsod sa Ellensburg sa estado sa Washington, mga 180 kilometros sidlakan sa Seattle. Sa dihang kaming mga bata misugod sa pagtambong sa mga tigom sa mga Estudyante sa Bibliya uban kang Mama, nagtigom kami sa pribadong mga balay. Ang tanang lalaki mibiya sa among grupo sa pagtuon sa dihang ang panginahanglan sa pagpakig-ambit sa balay-balay nga ministeryo gipasiugda. Apan si Mama wala maluya. Kini nagpatisok sa akong hunahuna nga kanunayng mosalig sa pagtultol sa organisasyon ni Jehova.
Ngadtongadto si Papa ug Mama nakabaton ug siyam ka anak. Natawo ako sa Oktubre 1, 1909, ang ilang ikatulong anak. Tanantanan, unom kanamo ang misundog sa maayong panig-ingnan ni Mama ug nahimong masibotong mga Saksi ni Jehova.
Dedikasyon ug Bawtismo
Sa dihang hapit na akong mobaynte anyos, nagpahinungod ako kang Jehova, ug ako kining gisimbolohan pinaagi sa pagpabawtismo sa tubig niadtong 1927. Ang pagbawtismo gihimo sa Seattle sa usa ka karaang tinukod nga kanhing simbahan sa Baptist. Ako nalipay nga giguba nila ang karaang tore. Kami gidala ngadto sa usa ka pool sa kinaubsan sa tinukod diin gihatagan kami ug tag-as itom nga mga sapot aron isul-ob. Morag moadto kami sa serbisyo sa paglubong.
Didto na usab ako sa Seattle pipila ka bulan sa ulahi, ug niadtong panahona una nakong nasulayan ang balay-balay nga pagsangyaw. Ang usa nga nanguna misugo kanako, “Dinhi ka niining kilira sa karsada magsangyaw, ug ako didto sa pikas.” Bisan pag gikuyawan, nakapahimutang ako ug duha ka hugpong sa mga pulyeto uban sa usa ka matinagdanon kaayong babaye. Mipadayon ako sa balay-balay nga pagsangyaw sa dihang mibalik ako sa Ellensburg, ug karon, duolan sa 70 ka tuig sa ulahi, ang maong pag-alagad makapalipay gihapon kaayo kanako.
Pag-alagad sa Tibuok-Kalibotang Hedkuwarter
Wala madugay human niadto, usa ka lalaki nga nag-alagad sa Brooklyn Bethel, ang tibuok-kalibotang hedkuwarter sa Watch Tower Society, nagdasig kanako nga moboluntaryo sa pag-alagad didto. Wala madugay human sa among panag-estoryahay, usa ka pahibalo ang migula diha sa magasing Bantayanang Torre nga nagpahibalo sa panginahanglan ug tabang didto sa Bethel. Busa ako miaplay. Dili ko gayod makalimtan ang akong kalipay sa pagkadawat sa sulat nga moadto aron sa pag-alagad sa Bethel sa Brooklyn, New York, niadtong Marso 10, 1930. Busa misugod ang akong bug-os-panahong buluhaton sa paghago alang ‘sa pagkaon nga dili mahanaw.’
Ang usa maghunahuna tingali nga sa akong kasinatian ingong usa ka pintor, ako iasayn unta sa pagpintal ug usa ka butang. Hinunoa, ang akong unang trabaho mao ang pagtrabaho sa stitching nga makina didto sa pabrika. Bisan tuod kini usa ka makapuol kaayong trabaho, ako nalingaw sa pagtrabaho sulod sa kapin sa unom ka tuig. Ang dakong rotary press nga mabination namong gitawag ug karaang barkong iggugubat naggama ug mga pulyeto nga dalhon sa usa ka conveyer belt ngadto sa among andana sa ubos. Nalingaw kami sa pagtino kon maka-staple ba kami sa mga pulyeto sama sa gikusgon sa pag-imprinta niana.
Human niadto ako nagtrabaho sa daghang departamento, lakip ang usa diin manghimo kami ug mga ponograpo. Among gigamit kining mga makinaha sa pagpatokar ug girekord nga mga mensahe sa Bibliya diha sa mga ganghaan sa mga tagbalay. Usa ka pinatindog nga ponograpo ang gidesinyo ug gigama sa mga boluntaryo sa among departamento. Kining maong ponograpo wala lamang magpatokar ug girekord nang daan nga mga mensahe kondili aduna usab ing linaing mga kompartment aron sudlan sa mga pulyeto ug usahay usa ka sandwits. Ako nakapribilehiyo sa pagpasundayag kon unsaon paggamit kining bag-ong kahimanan didto sa usa ka kombensiyon sa Detroit, Michigan, niadtong 1940.
Bisan pa niana, mihimo kami ug labaw pa kay sa pag-imbentog mga makina. Mihimo usab kami ug mahinungdanong espirituwal nga mga kausaban. Pananglitan, ang mga Saksi ni Jehova nagsul-ob kaniadto ug barpin nga may krus ug korona. Apan unya among nasabtan nga si Jesus gipatay sa usa ka tul-id nga estaka, dili sa krus. (Buhat 5:30) Busa ang pagsul-ob niining maong mga barpin gihunong. Akong pribilehiyo ang pagtangtang sa mga siradora gikan sa mga pin. Sa ulahi ang bulawan gitunaw ug gibaligya.
Bisan tuod kami may puliki senemanang lima-ka-adlaw-ug-tunga nga eskedyul sa buluhaton, kami nalangkit sa Kristohanong ministeryo sa hinapos sa semana. Usa ka adlaw, 16 kanamo ang gidakop ug gibalhog sa bilanggoan sa Brooklyn. Ngano? Aw, niadtong mga adlawa among giisip ang tanang relihiyon ingong bakak nga relihiyon. Busa nagdala kami ug mga karatula nga mabasa sa usa ka kilid “Ang Relihiyon Usa ka Lit-ag ug Panikas” ug sa pikas “Alagara ang Diyos ug si Kristo ang Hari.” Tungod sa pagdala niining maong mga karatula, kami gibalhog sa bilanggoan, apan si Hayden Covington, ang abogado sa Watch Tower Society, nagpiyansa kanamo. Niadtong panahona daghang kaso nga naglangkit sa kagawasan sa pagsimba giaway atubangan sa Korte Suprema sa Tinipong Bansa, ug kulbahinam nga maatua sa Bethel ug kinaunahang makadungog sa mga taho mahitungod sa among mga kadaogan.
Ngadtongadto ako giasayn sa mga trabaho nga naggamit sa akong kasinatian sa pagpamintal. Sa Isla sa Staten, usa sa lima ka balangay sa Siyudad sa New York, nahimutang ang among estasyonan sa radyo nga WBBR. Ang mga tore sa radyo sa estasyonan maoy kapin sa 60 metros ang gihabogon, ug kadto may tulo ka hugpong sa banting nga mga alambre. Ako milingkod sa .9 metros por 20 sentimetros nga tabla samtang usa ka kauban sa trabaho nagbutad kanako ngadto sa itaas. Nga naglingkod nianang habog gamayng lingkoranan, ako nagpintal sa banting nga mga alambre ug sa mga tore. Ang uban nangutana kanako kon wala ba kami moampo sa makadaghan samtang naghimo niadtong trabahoa!
Usa ka trabaho sa ting-init nga dili gayod nako makalimtan mao ang paghugas sa mga bintana ug pagpamintal sa mga kordiso sa bintana sa pabrika. Amo kadtong gitawag nga among ting-init nga bakasyon. Gitukod namo ang among kahoy nga damba ug ginamit ang moton, nagbutad sa among kaugalingon pataas ug paubos sa walo-ka-andanang tinukod.
Usa ka Mapaluyohong Pamilya
Niadtong 1932 namatay ang akong amahan, ug ako nahibulong kon ako kinahanglan bang mopauli ug motabang sa pag-atiman kang Mama. Busa usa ka adlaw sa wala pa maniudto, nagbutang ako ug gamayng sulat sa lamesa sa tagdumala diin si Brader Rutherford, ang presidente sa Sosyedad milingkod. Niana ako mihangyo nga makigsulti kaniya. Pagkadungog sa akong kabalaka ug pagkasayod nga ako may mga igsoong lalaki ug mga babaye nga nagpuyo pa sa balay, siya nangutana, “Buot ba nimong magpabilin sa Bethel ug buhaton ang buluhaton sa Ginoo?”
“Siyempre buot nako,” ako mitubag.
Busa siya misugyot nga akong sulatan si Mama sa pagsusi kon siya mouyon ba sa akong desisyon nga magpabilin. Mao kadto ang akong gihimo, ug siya mibalos nga nagpahayag ug bug-os nga pag-uyon sa akong desisyon. Giapresyar ko gayod pag-ayo ang kamaluloton ug tambag ni Brader Rutherford.
Sa akong daghang katuigan sa Bethel, ako regular nga nagsulat sa akong pamilya ug nagdasig kanila sa pag-alagad kang Jehova, maingon nga si Mama nagdasig kanako. Si Mama namatay niadtong Hulyo 1937. Pagkadakong inspirasyon siya sa among pamilya! Ang ako lamang magulang nga lalaki ug babaye, si Paul ug Esther, ug ang akong manghod nga babayeng si Lois ang wala mangahimong mga Saksi. Apan, si Paul nakauyon sa among buluhaton ug nagtagana ug mga lote nga gitukoran sa among unang Kingdom Hall.
Sa 1936 ang akong manghod nga babayeng si Eva nahimong usa ka payunir, o bug-os-panahong magsasangyaw. Niadtong tuiga naminyo siya kang Ralph Thomas, ug sa 1939 sila giasayn sa nagapanawng buluhaton aron sa pag-alagad sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova. Sa ulahi mibalhin sila sa Mexico, diin gigugol nila ang 25 ka tuig sa pagtabang sa buluhaton sa Gingharian.
Sa 1939 ang akong mga manghod nga babayeng si Alice ug Frances misugod usab sa payunir nga pag-alagad. Pagkadakong kalipay ang pagkakita kang Alice nga nagtrabaho sa usa ka departamento sa St. Louis nga kombensiyon sa 1941 nga nagpasundayag sa paggamit sa kahimanan nga ponograpo nga niana mitabang ako sa paggama! Bisan tuod usahay kinahanglang mohunong si Alice sa iyang pagpayunir tungod sa mga responsabilidad sa pamilya, tanantanan nakagugol siya ug kapin sa 40 ka tuig sa bug-os-panahong ministeryo. Si Frances mipadayon sa pagtambong sa Watchtower Bible School of Gilead sa 1944 ug nag-alagad sa usa ka panahon ingong misyonaryo sa Puerto Rico.
Si Joel ug Elwood, ang duha ka kinamanghoran sa pamilya, nahimong mga payunir sa Montana sa sayong katuigan sa 1940. Si Joel nagpabiling usa ka matinumanong Saksi ug karon nag-alagad ingong usa ka ministeryal nga alagad. Si Elwood miduyog kanako sa Bethel niadtong 1944, nga nagdala ug dakong kalipay sa akong kasingkasing. Siya wala pay singko anyos sa dihang ako mibiya sa balay. Sumala sa nahisgotan sayosayo pa, duyog kaming nagtrabaho sa pagpintal niadtong karatula sa pabrika, “Basaha ang Pulong sa Diyos ang Balaang Bibliya Adlaw-Adlaw.” Kanunay akong mahibulong kon pila ka tawo ang nakakita sa maong karatula latas sa katuigan nga nadasig sa pagbasa sa ilang Bibliya.
Si Elwood nag-alagad sa Bethel hangtod sa 1956 sa dihang naminyo siya kang Emma Flyte. Sulod sa daghang tuig si Elwood ug Emma duyog nga nagtrabaho diha sa bug-os-panahong ministeryo, nga nag-alagad sa makadiyot sa Kenya, Aprika, maingon man sa Espanya. Si Elwood gitakboyan ug kanser ug namatay sa Espanya niadtong 1978. Si Emma nagpabilin sa Espanya sa payunir nga buluhaton hangtod karong adlawa.
Kaminyoon ug Pamilya
Sa Septiyembre 1953, mibiya ako sa Bethel aron makigminyo kang Alice Rivera, usa ka payunir sa Kongregasyon sa Brooklyn Center nga akong gitambongan. Akong gipahibalo si Alice nga ako adunay langitnong paglaom, apan interesado gihapon siyang makigminyo kanako.—Filipos 3:14.
Human sa 23 ka tuig nga pagpuyo sa Bethel, usa ka dakong kausaban ang pagsugod sa sekular nga trabaho ingong usa ka pintor aron si Alice ug ako makapabilin sa payunir nga buluhaton. Si Alice mapaluyohon kanunay, bisan tuod nga tungod sa dili maayong panglawas kinahanglang mohunong siya sa pagpayunir. Sa 1954 nagmabdos siya sa among unang anak. Naglisod siya sa pagpanganak, apan ang among anak, si John, maayo ra man. Daghan kaayong dugo ang nawala kang Alice panahon sa sesaryan nga operasyon nga ang mga doktor wala maghunahuna nga mabuhi pa siya. Sa usa ka punto wala gani nila himatikdi ang iyang pulso. Bisan pa niana nakalahutay siya niadtong gabhiona ug sa wala madugay naulian sa bug-os.
Pipila ka tuig sa ulahi, sa dihang namatay ang amahan ni Alice, ibalhin kami ug layolayo pa didto sa Long Island aron makauban ang iyang inahan. Sanglit wala kamiy sakyanan, naglakaw ako o naggamit sa bus ug subwey alang sa transportasyon. Sa ingon nakaarang ako sa pagpadayon sa payunir nga buluhaton ug sa pagsuportar sa akong pamilya. Ang kalipay sa bug-os-panahong ministeryo mas hinungdanon pa kay sa mga sakripisyo. Ang pagtabang sa mga tawo—sama kang Joe Natale, kinsa miundang sa usa ka masaaron nga karera sa besbol aron mahimong Saksi—maoy usa lamang sa akong daghang panalangin.
Sa 1967, samtang migrabe ang mga kahimtang sa Siyudad sa New York, mihukom ako sa pagdala kang Alice ug John balik sa akong lungsod nga natawhan sa Ellensburg aron didto mopuyo. Karon akong nakaplagan nga magantihon ang pagkakita sa daghang apo ug mga apo-sa-tuhod sa akong inahan nga nakig-ambit sa bug-os-panahong ministeryo. Ang pipila nag-alagad pa gani sa Bethel. Si John duyog sa iyang asawa ug mga anak matinumanon usab nga nag-alagad kang Jehova.
Ikasubo, namatay ang akong minahal nga asawang si Alice niadtong 1989. Ang pagkahimong puliki sa bug-os-panahong ministeryo nakatabang kanako sa paglahutay sa kasubo. Ang akong igsoong si Alice ug ako nalipay karon sa pagpayunir nga magkauban. Pagkamaayo nga mabuhi pag-usab ilalom sa samang bubong ug pagkaplag sa among kaugalingon nga puliki niining labing hinungdanong buluhaton!
Sa tingpamulak sa 1994, miduaw ako sa Bethel sa unang higayon human sa mga 25 ka tuig. Pagkadakong kalipay ang pagkakita sa daghan niadtong akong kauban sa trabaho kapin sa 40 ka tuig kanhi! Sa dihang miadto ako sa Bethel sa 1930, 250 lamang ang membro sa pamilya, apan karon ang pamilyang Bethel sa Brooklyn may gidaghanon nga kapin sa 3,500!
Gipalig-on Pinaagi sa Espirituwal nga Pagkaon
Sayo sa kadaghanang buntag maglakawlakaw ako ubay sa Subang Yakima duol sa among balay. Gikan didto makita nako ang halangdong natabonag-niyebe nga Bukid Rainier nga nagbuntaog kapin sa 4,300 ka metros sa kahanginan. Daghan ang kahayopan. Usahay makakita ako ug osa, ug kas-a nakakita gani ako ug elk.
Kining mga panahon sa kahilom ug pag-inusara nagtugot kanako sa pagpalandong sa kahibulongang mga tagana ni Jehova. Ako nag-ampo alang sa kusog nga makapadayon nga matinumanon sa pag-alagad sa among Diyos, si Jehova. Buot usab nakong mokanta samtang ako maglakawlakaw, ilabina ang awit nga “Nagalipay sa Kasingkasing ni Jehova,” nga ang mga pulong niana nag-ingon: “O Diyos imong kabubut-on gisaad namong buhaton. Kay kami may kaambitan sa imo nga kasadyaan.”
Ako nalipay nga ako mipili sa pagbuhat sa buluhaton nga nagalipay sa kasingkasing ni Jehova. Ako nag-ampo nga ako makapadayon sa pagbuhat niining buluhatona hangtod madawat nako ang langitnong ganti nga gisaad. Ang akong pangandoy mao nga kining maong asoy magpalihok sa uban usab sa paggamit sa ilang mga kinabuhi sa ‘pagbuhat alang sa pagkaon nga dili mahanaw.’—Juan 6:27.
[Hulagway sa panid 23]
Si Elwood nga nagpintal sa karatulang “BASAHA ANG PULONG SA DIYOS ANG BALAANG BIBLIYA SA ADLAW-ADLAW”
[Hulagway sa panid 24]
Uban kang Grant Suiter ug John Kurzen, nga nagpasundayag sa bag-ong ponograpo sa kombensiyon niadtong 1940
[Hulagway sa panid 25]
Niadtong 1944 kaming anaa sa kamatuoran diha sa bug-os-panahong ministeryo: Si David, Alice, Joel, Eva, Elwood, ug Frances
[Hulagway sa panid 25]
Buhi pa nga mga igsoon gikan sa wala: Si Alice, Eva, Joel, David, ug Frances