Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa

Unsay buhaton sa usa ka Kristohanon kon tawgon alang sa buluhaton sa pagkahurado?

Sa pipila ka kayutaan, ang hudisyal nga sistema nagagamit ug mga hurado nga gipili gikan sa mga lungsoranon. Kon kini naglungtad, ang usa ka Kristohanon kinahanglang magdesidir kon unsaon pagsanong sa dihang tawgon aron moalagad alang sa buluhaton sa pagkahurado. Daghang Kristohanon nga may maayong tanlag naghinapos nga ang mga prinsipyo sa Bibliya wala magdili sa pagtuman, sama nga si Sadrak, Mesak, ug Abednego mituman sa direktiba sa Babilonyanhong kagamhanan nga moadto sa kapatagan sa Dura ug sama nga si Jose ug Maria miadto sa Betlehem ilalom sa pagtultol sa Romanong mga awtoridad. (Daniel 3:​1-​12; Lucas 2:​1-4) Bisan pa niana, adunay mga butang nga tagdon sa sinserong mga Kristohanon.

Ang paggamit ug mga hurado dili tibuok-yuta. Sa pipila ka kayutaan, ang sibil ug kriminal nga mga kaso gidesisyonan sa usa ka propesyonal nga huwes o grupo sa mga huwes. Sa laing dapit, kon unsay nailhan ingong komon nga balaod maoy sundon, ug ang mga hurado maoy bahin sa hudisyal nga proseso. Sa gihapon, kadaghanan sa mga tawo wala kaayoy ideya kon giunsa pagpili ang mga hurado ug kon unsay ilang buhaton. Busa ang pagbaton sa katibuk-ang pagsabot makatabang sa dihang moatubang ka sa buluhaton sa pagkahurado o dili.

Ang katawhan sa Diyos nag-ila kang Jehova ingong Supremong Maghuhukom. (Isaias 33:22) Sa karaang Israel, ang may-kasinatiang mga lalaki nga matarong ug walay pinalabi nag-alagad ingong mga maghuhukom aron sulbaron ang mga kasungian ug sa pagdesidir sa mga pangutana bahin sa balaod. (Exodo 18:​13-​22; Levitico 19:​15; Deuteronomio 21:​18-​21) Sa panahon nga dinhi si Jesus sa yuta, ang hudisyal nga buluhaton gidumala sa Sanhedrin, ang Hudiyohanong hataas nga korte. (Marcos 15:​1; Buhat 5:​27-​34) Walay probisyon alang sa kasarangang Hudiyo nga maapil sa usa ka sibil nga hurado.

Gigamit sa ubang kayutaan ang mga hurado nga naglangkob sa mga lungsoranon. Si Socrates gihusay sa 501 ka hurado. Ang paghusay pinaagig hurado naglungtad usab sa Romanhong Republika, bisan tuod kini gihanaw ubos sa pagmando sa mga emperador. Sa ulahi, si Haring Henry III sa Inglaterra nagtugot nga hukman ang akusado pinaagi sa iyang mga silingan. Gibati nga sanglit kay sila nakaila sa akusado, ang ilang paghukom mas makiangayon kay sa mga paagi nga pamatud-an sa akusado ang iyang pagkawalay-sala pinaagig pagpakigbugno o pinaagig paglampos sa usa ka malisod nga pagsulay. Sa milabay ang panahon, ang sistema nga hurado nausab ngadto sa usa ka kahikayan nga niana ang usa ka grupo sa mga lungsoranon modungog sa kaso ug makakab-ot ug paghukom pinasikad sa ebidensiya. Ang usa ka propesyonal nga huwes naggiya kanila sumala sa mga puntos sa ebidensiya.

Adunay panagkalahi sa mga tipo sa mga hurado, ang gidaghanon sa mga sakop sa hurado, ug kon unsay nalangkit sa pagkab-ot sa hukom. Pananglitan, sa Tinipong Bansa, ang dakong hurado gikan sa 12 ngadto sa 23 ka membro mohukom kon kaha dunay igong ebidensiya aron ang tawo ikademanda sa usa ka kriminal nga kalapasan; kini dili magtino sa pagkasad-an o pagkainosente. Sa susama, sa coroner’s jury (hurado sa pagsusi), timbangtimbangon sa mga sakop sa hurado ang ebidensiya aron hukman kon nahimo ba ang krimen.

Sa dihang ang kadaghanang tawo maghunahuna ug hurado, naa sa ilang hunahuna ang grupo sa 12 ka lungsoranon diha sa usa ka husay​—kaha sibil nga kasungian o kriminal nga kaso​—nga modungog sa testimonyo aron tinoon ang pagkasad-an o pagkainosente. Kini maoy petit (gamay) nga hurado, nga lahi sa dakong hurado. Sa katibuk-an, ang korte magpadala ug mga pahibalo aron moalagad alang sa buluhaton sa pagkahurado ang mga indibiduwal nga gipili gikan sa mga listahan sa mga botante, lisensiyadong mga drayber, o maingon-ingon niana. Ang pipila hayan awtomatikong madiskuwalipikar, sama sa kombiktadong mga tagsala ug ang dili-maayog pangisip. Depende sa lokal nga balaod, ang uban​—sama sa mga doktor, klero, abogado, o mga tag-iyag gagmayng mga negosyo​—mahimong mohangyog eksemsiyon. (Ang pipila mahimong dili maapil tungod sa kusganong personal, matanlagong mga pagsupak sa pag-alagad sa pagkahurado.) Apan, ang mga awtoridad padayong nagtangtang sa mga eksemsiyon aron ang tanan maobligar sa pag-alagad alang sa buluhaton sa pagkahurado, tingali sublisubli latas sa katuigan.

Dili ang tanang moalagad sa buluhaton sa pagkahurado kinahanglang molingkod ingong mga sakop sa hurado sa usa ka husay. Gikan sa grupo sa mga tawo nga gitawag alang sa pag-alagad sa pagkahurado, ang pipila sulagma nga pilion aron mahimong mga hurado alang sa usa ka partikular nga kaso. Dayon ipaila sa huwes ang mga partido ug ang ilang mga abogado ug maghubit sa kinaiyahan sa kaso. Siya ug ang mga abogado magsusi sa matag usa nga mahimong sakop sa hurado. Kini na ang higayon sa pagsulti kon ang usa adunay matanlagong rason nga dili makaalagad tungod sa kinaiyahan sa maong kaso.

Ang grupo kinahanglang pakubsan sumala sa gidaghanon niadtong kinsa aktuwal nga molingkod latas sa paghusay sa maong kaso. Pagawason sa huwes ang si bisan kinsa nga gikadudahang may pagpihigpihig gumikan sa posibleng interes sa kaso. Usab, ang mga abogado sa matag kiliran adunay katungod sa pagpagawas sa pipila ka sakop sa hurado. Si bisan kinsang mapagawas gikan sa maong grupo sa mga hurado mobalik ngadto sa hugpong sa mga hurado aron maghulat nga piliong sulagma alang sa ubang mga kaso. Ang pipila ka Kristohanon niining kahimtanga naggamit sa panahon sa di-pormal nga pagsangyaw. Human sa pipila ka adlaw, ang buluhaton sa pagkahurado sa usa natapos, aktuwal man siyang milingkod ingong sakop sa hurado o wala.

Ang mga Kristohanon maningkamot sa ‘pagtagad sa ilang kaugalingong kalihokan,’ nga dili malangkit sa “mga butang labot sa uban.” (1 Tesalonica 4:​11; 1 Pedro 4:15) Sa dihang gihangyo si Jesus sa usa ka Hudiyo sa paghukom maylabot sa kabilin, siya mitubag: “Tawo, kinsa ang nagtudlo kanako nga maghuhukom o tigbahin nganha kaninyo?” (Lucas 12:​13, 14) Si Jesus mianhi aron ipahayag ang maayong balita sa Gingharian, dili sa paghusay sa legal nga mga butang. (Lucas 4:​18, 43) Ang tubag ni Jesus mahimong nagtukmod sa tawo aron gamiton ang metodo sa paghusay sa mga kasungian nga gilatid sa Balaod sa Diyos. (Deuteronomio 1:​16, 17) Bisan tuod balido ang maong mga puntos, ang pagsanong sa pagtultol aron moalagad alang sa buluhaton sa pagkahurado maoy lahi gikan sa pagpalangkit sa usa diha sa mga kalihokan sa uban. Mas susama kini sa kahimtang sa tulo ka kaubanan ni Daniel. Ang kagamhanan sa Babilonya nagmando kanila sa pag-adto sa kapatagan sa Dura, ug ang ilang pagbuhat sa ingon wala maglapas sa Balaod sa Diyos. Kon unsay ilang gibuhat human niadto maoy laing butang, ingon sa gipakita sa Bibliya.​—Daniel 3:​16-​18.

Human mapagawas ang mga alagad sa Diyos gikan sa Mosaikong Balaod, kinahanglang makiglabot sila sa sekular nga mga korte sa lainlaing kayutaan. Giawhag ni apostol Pablo ang “mga balaan” sa Corinto nga husayon ang mga panagbangi sulod sa kongregasyon. Samtang nagpunting sa hukmanan sa sekular nga mga korte ingong “dili matarong nga mga tawo,” wala ipanghimakak ni Pablo nga kana adunay papel sa pagdumala sa sekular nga mga kalihokan. (1 Corinto 6:1) Gilabanan niya ang iyang kaugalingon diha sa Romanhong hudisyal nga kahimtang, nga nag-apelar pa ngani sa iyang kaso ngadto kang Cesar. Dili kay maorag sayop na gayod ang sekular nga mga korte.​—Buhat 24:​10; 25:​10, 11.

Ang sekular nga mga korte maoy buluhaton sa “labaw nga mga awtoridad.” Sila “napahimutang diha sa ilang relatibong mga posisyon pinaagi sa Diyos,” ug sila naghimo ug nagpatuman sa mga balaod. Si Pablo misulat: “Kini ministro sa Diyos nganha kanimo alang sa imong ikaayo. Apan kon ikaw nagabuhat kon unsay daotan, pagkahadlok: kay dili sa walay katuyoan nga kini nagadala sa espada; kay kini ministro sa Diyos, usa ka tigpanimalos sa pagpahayag ug kapungot nganha sa usang nagabuhat kon unsay daotan.” Ang mga Kristohanon dili ‘mosupak sa awtoridad’ samtang dumalahon niini ang legal nga mga buluhaton, kay dili nila buot nga ‘mosupak niana’ ug makadawat ug paghukom.​—Roma 13:​1-4; Tito 3:1.

Sa pagtimbangtimbang sa mga kahimtang, kinahanglang tagdon sa mga Kristohanon kon makatuman ba sila sa tinong mga kinahanglanon nga gipangayo ni Cesar. Si Pablo nagtambag: “Ibayad ngadto sa tanan [sa labaw nga mga awtoridad] ang mga nahiangay kanila, kaniya nga nangayog buhis, ang buhis; kaniya nga nangayog tributo, ang tributo; kaniya nga nangayog kahadlok, ang maong kahadlok.” (Roma 13:7) Kana gipunting maylabot sa kuwarta sa buhis. (Mateo 22:​17-​21) Kon si Cesar mag-ingon nga ang mga lungsoranon kinahanglang mohatag sa ilang panahon ug kusog sa paghinlo sa kadalanan o sa paghimo ug laing trabaho nga apil sa mga buluhaton ni Cesar, ang matag Kristohanon kinahanglang magdesidir kon kaha magpasakop.​—Mateo 5:41.

Gilantaw sa pipila ka Kristohanon ang pag-alagad sa pagkahurado ingong paghatag ngadto kang Cesar sa mga iya ni Cesar. (Lucas 20:25) Ang tahas sa buluhaton sa pagkahurado mao ang pagdungog sa ebidensiya ug ang pagtanyag ug matinud-anong opinyon sumala sa mga puntos sa ebidensiya o balaod. Pananglitan, diha sa dakong hurado, ang mga sakop sa hurado maoy maghukom kon ang ebidensiya magtugot ba nga paatubangon ang usa sa husay; dili nila tinoon ang pagkasad-an. Komosta ang komon nga husay? Sa sibil nga kaso, ang hurado mahimong mohukom ug mga danyos o bayad. Sa kriminal nga kaso, ilang tinoon kon kaha ang ebidensiya nagsuportar ba sa hukom sa pagkasad-an. Usahay ilang irekomendar kon haing sentensiyaha nga giuyonan sa balaod ang kinahanglang ipadapat. Dayon gamiton sa kagamhanan ang awtoridad niini “sa pagpahayag ug kapungot nganha sa usang nagabuhat kon unsay daotan,” o “sa pagpahamtang ug silot sa mga mamumuhat sa daotan.”​—1 Pedro 2:14.

Komosta na man kon bation sa usa ka Kristohanon nga dili makatugot ang iyang tanlag sa pag-alagad diha sa usa ka partikular nga hurado? Wala hisgoti sa Bibliya ang buluhaton sa pagkahurado, busa dili siya makaingon, ‘Supak sa akong relihiyon ang pag-alagad sa bisan haing hurado.’ Depende sa kaso, siya tingali makaingong ang pag-alagad diha sa hurado sa usa ka partikular nga kaso maoy batok sa iyang personal nga tanlag. Ingon tingali niana kon ang kaso naglangkit sa seksuwal nga imoralidad, aborsiyon, pagpatayg tawo, o ubang isyu nga niana ang iyang panghunahuna nahulma sa kahibalo sa Bibliya, dili sa sekular lamang nga balaod. Sa katinuoran, hinunoa, mahimong posible kaayo nga ang husay diin siya napiling moapil dili maglangkit sa maong mga isyu.

Pamalandongon usab sa usa ka hamtong nga Kristohanon kon siya ba makaambit sa bisan unsang responsabilidad sa sentensiya nga gipakanaog sa mga maghuhukom. (Itandi ang Genesis 39:​17-20; 1 Timoteo 5:22.) Kon ang hukom sa pagkasad-an nasayop ug ang silot sa kamatayon gipatuman, ang Kristohanon ba nga apil sa hurado makaambit sa pagkasad-an sa dugo? (Exodo 22:​2; Deuteronomio 21:​8; 22:​8; Jeremias 2:​34; Mateo 23:​35; Buhat 18:6) Sa husay ni Jesus si Pilato buot nga mahimong “inosente sa dugo niining tawhana.” Ang mga Hudiyo dihadiha mitubag: “Maari kanamo ug sa among mga anak ang iyang dugo.”​—Mateo 27:​24, 25.

Kon ang usa ka Kristohanon mialagad sa buluhaton sa pagkahurado, segun sa pagtultol sa kagamhanan, apan tungod sa iyang personal nga tanlag midumili sa pag-alagad sa usa ka partikular nga kaso bisan pa sa pagpamugos sa huwes, ang Kristohanon kinahanglang andam sa pag-atubang sa mga resulta​—multa ba kaha o pagkabilanggo.​—1 Pedro 2:19.

Sa pagsuma, ang matag Kristohanon nga nag-atubang sa buluhaton sa pagkahurado kinahanglang magtino kon unsang dalana ang sundon, pinasikad sa iyang pagsabot sa Bibliya ug sa iyang kaugalingong tanlag. Ang pipila ka Kristohanon mituman sa buluhaton sa pagkahurado ug nag-alagad sa tinong mga hurado. Ang uban mibating napursigir sa pagdumili bisan pa atubangan sa silot. Ang matag Kristohanon ang magdesidir sa iyang kaugalingon kon unsay iyang buhaton, ug ang uban kinahanglang dili manaway sa iyang desisyon.​—Galacia 6:5.