Nahisulat na Bang Daan ang Atong Umaabot?

KRISTOHANON, Muslim, Hudiyo, Hindu, o magtutuo sa laing relihiyon​—ang mga tawo sa tanang tinuohan nakasinatig katalagman ug nasubo gumikan niana.

Pananglitan, sa Disyembre 6, 1997, usa ka grabeng katalagman ang nahitabo sa siyudad sa Siberia sa Irkutsk. Mao pay paglupad sa usa ka dakong de-kargang ayroplano nga AN-124 sa dihang nadaot ang duha ka makina niini. Ang ayroplano, nga napuno ug gasolina, nahagsa ngadto sa residensiyal nga kabalayan. Gilamoy sa kalayo ang daghang balay nga apartment, nga nakamatay ug nakasamad sa daghang makaluluoy nga mga nagpuyo, lakip ang inosenteng kabataan.

Sa dapit sa Siberia diin nahitabo ang maong aksidente, lagmit adunay mga tawong managlahi ang relihiyosong mga panglantaw. Ang pipila lagmit nagtuo sa Kristiyanidad, bisan pa niana mahimong hunahunaon gihapon nila nga ang katalagman maoy resulta sa kapalaran. Sila ug ang uban tingalig mibati, ‘Pagbuot kadto sa Diyos, ug kon kadtong nangamatay wala mangamatay niining paagiha, sila mangamatay sa laing paagi​—kadto maoy ilang kapalaran.’

Ang maong panghunahuna, gibungat man o wala, nagbanaag sa ideya nga kasagaran sa daghang relihiyon sa tibuok globo​—kapalaran. Daghang tawo ang nagtuo nga ang atong umaabot, sukad sa adlaw sa atong pagkahimugso hangtod sa adlaw sa atong pagkamatay, sa usa ka paagi gisulat nang daan.

Ang pagtuo sa kapalaran adunay lainlaing mga porma, nga nagpalisod sa bug-os nga kahubitan niini. Ang kapalaran sa paninugdan may ideya nga ang tanang butang nga mahitabo, matag lihok, matag hitabo​—maayo man o daotan​—dili malikayan; kini gimbut-an nga mahitabo tungod kay kini natino nang daan sa usa ka mas hataas nga puwersa, nga dili makontrolar sa tawo. Ang maong ideya makaplagan sa astrolohiya, sa karma sa Hinduismo ug Budhismo, ingon man sa doktrina sa Kakristiyanohan bahin sa predestinasyon. Balik sa karaang Babilonya, ang mga tawo nagtuo nga ang mga diyos nagkontrolar sa kapalaran ug sa umaabot pinaagi sa nahisulat nga dokumento. Gituohan, ang si bisan kinsang diyos nga nagkontrolar niining “mga papan sa dulnganan” makahukom sa mga kapalaran sa mga tawo, sa mga gingharian, ug bisan sa mga diyos mismo.

Daghang magtutuo nag-ingon nga pinaagi sa diyosnong balaod sa wala pa mahimugso ang mga tawo, ginatino sa Diyos ang tanan nga mahitabo sa mga tawo, lakip ang gitas-on sa ilang kinabuhi, kon sila ba lalaki o babaye, dato o kabos, magul-anon o malipayon. Kining tanan gikaingon nga anaa sa hunahuna sa Diyos o gisulat sa usa ka basahon sa dili pa kini mahitabo. Busa ang usa ka magtutuo sagad nga moingon inighapak sa katalagman, “mektoub,”​—nahisulat na! Gipangatarongan nga sanglit nasayod nang daan ang Diyos sa tanang butang, siya kinahanglang magtino usab kon kinsay mosunod ug mosupak kaniya. Busa daghang magtutuo ang nagtuo nga bisan wala pa matawo ang usa ka tawo, gitino nang daan sa Diyos kon kaha siya gimbut-an alang sa walay kataposang kalipay sa Paraiso o siya makaagom sa walay kataposang kalaglagan.

Bation tingali nimo nga kini sama gayod sa doktrina sa predestinasyon nga gitudlo sa pipila ka iglesya sa Kakristiyanohan. Ang pangunang Protestanteng tigpasiugda sa predestinasyon mao ang ika-16 nga siglong Pranses nga Repormador nga si John Calvin. Gihubit niya ang predestinasyon ingong “ang walay kataposang balaod sa Diyos, nga niana gitino niya kon unsay buot niyang buhaton sa matag tawo. Ang tanan wala lalanga nga sama ug kahimtang, apan ang walay kataposang kinabuhi gitino nang daan alang sa pipila ug ang walay kataposang paghukom alang sa uban.” Gipahayag usab ni Calvin: “Wala lamang hikit-ing daan sa Diyos ang pagpakasala sa unang tawo, ug diha kaniya ang kadaotan sa iyang kaliwat; kondili usab naghikay niini sumala sa iyang gikahimut-an.”

Bisan pa niana, dili tanang membro sa mga relihiyon nga nagtudlo sa predestinasyon o sa doktrina nga ang tanang butang gimbut-an na nagtuo niini sa personal. Ang uban hustong nagpunting nga ang relihiyosong mga sinulat naghisgot sa kagawasan sa tawo sa pagpili. Sa pagkatinuod, dihay dakong panaglantugi labot sa tawhanong mga lihok, kon kini ba maoy resulta sa kagawasan sa tawo sa pagpili o kini gimbut-an sa Diyos. Pananglitan, ang pipila nakiglalis nga ang tawo kinahanglang may kagawasan sa pagpili ug pagbuhat, sanglit ang Diyos, kinsa maoy matarong, magpahamtang sa tawo nga responsable ug may tulubagon sa iyang mga buhat. Ang uban nag-ingon nga ang Diyos naglalang sa mga buhat sa tawo apan ang tawo sa usa ka paagi “nakabaton” niini ug nahimong responsable niini. Apan, sa katibuk-ang pagkasulti daghan ang nagtuo nga ang matag hitabo, dagko ug gagmay, sa atong inadlaw nga mga kinabuhi gimbut-an na sa Diyos.

Unsay imong gituohan? Gitino na ba sa Diyos kon unsa unyay imong umaabot? Aduna ba gayoy kagawasan ang mga tawo sa pagpili, ang katakos sa paghimog tinuod nga mga pagpili bahin sa ilang umaabot? Ngadto sa unsang gilapdon nga ang atong dulnganan nag-agad sa atong kaugalingong mga lihok? Ang mosunod nga artikulo maningkamot sa pagtubag niining mga pangutanaha.

[Picture Credit Line sa panid 3]

SEL/Sipa Press