Pagtukod Diha sa Paganong mga Pundasyon

LAKIP sa daghang maanindot nga mga monyumento nga giduaw sa mga turista sa Roma, Italya, mao ang Pantheon. Kining maong obra-maestra sa Romanhong arkitektura maoy usa sa pipila ka tinukod didto nga nagpabiling halos mao ra gihapon sama niadtong karaang kapanahonan. Gisugdan ni Agripa sa mga 27 W.K.P., gitukod kini pag-usab ni Hadrian sa mga 120 K.P. Usa ka talagsaong bahin niini nga tinukod mao ang dako kaayong 43-metros-diametro nga simboryo niini, nga nalabwan ang gilapdon sa modernong mga panahon lamang. Ang Pantheon sa orihinal maoy usa ka paganong templo, usa ka “dapit alang sa tanang diyos,” nga maoy kahulogan sa orihinal nga Gregong pulong. Karon, giisip gihapon kini nga simbahan sa Romano Katoliko. Sa unsang paagi nahimong posible ang maong makapatingala nga kausaban?

Sa 609 K.P., gidedikar pag-usab ni Papa Boniface IV kining dugay-nang-wala-gamita nga templo ingong usa ka “Kristohanong” simbahan. Niadtong panahona, kini gihatagag ngalan nga Simbahan sa Santa Maria Rotunda. Sumala sa usa ka artikulo nga gipatik niadtong 1900 diha sa Italyanhong Heswita nga magasing La Civiltà Cattolica, ang partikular nga kagamitan nga gihunahuna ni Boniface alang niini mao ang “tingob nga paghimaya sa tanang martir sa Kristohanong natad, o hinuon, sa tanang santos, apan una ug labing hinungdanon sa Birhen nga Inahan sa Diyos.” Ang mga ngalan sa Pantheon nga gihatag sa Iglesya Romana Katolika karon​—Santa Maria ad Martyres o, ang laing kapilian, Santa Maria Rotunda—​nagbanaag nianang dili-kasulatanhon nga katuyoan.​—Itandi ang Buhat 14:8-15.

Aron ipahiangay ang Pantheon sa bag-ong kagamitan niini, “diyutay ra kaayo ang kinahanglang himoon,” nagpadayon ang mao gihapong artikulo. “Gisunod ni Boniface ang yano ug dungganong mga lagda nga gihimo na ni Sto. Gregorio nga Bantogan [Papa Gregorio I], ang iyang gipulihan, usa ka batid ug sumbanan sa pagpahiangay sa paganong mga templo nga gamiton sa Kristohanong pagsimba.” Unsa kadtong maong mga lagda?

Diha sa sulat alang sa usa ka misyonaryo nga moadtoay sa paganong Britanya sa 601 K.P., si Gregorio naghatag niini nga direksiyon: “Ang mga templo sa mga idolo sa maong nasod dili angayng gub-on; kondili ang mga idolo lamang nga sulod niini . . . Kon ang maong mga templo anaa sa maayong kahimtang, kinahanglan nga usbon kini gikan sa pagsimba sa mga yawa ngadto sa pag-alagad sa matuod nga Diyos.” Ang ideya ni Gregorio mao nga kon makita sa pagano nga mga tawo ang ilang kanhing mga templo nga wala madaot, sila tingali mas mokiling nga magpadayon sa pagduaw niini. Samtang ang mga pagano “nag-ihaw ug daghang baka ingong halad ngadto sa mga yawa,” misulat ang papa, karon gilaoman nga “sila dili na maghalad ug mga mananap ngadto sa yawa kondili mag-ihaw niini aron ilang kaonon sa kadayeganan sa Diyos.”

“Gisumpo” usab sa Romano Katolisismo ang paganong pagsimba pinaagi sa pagtukod, nga duol kaayo sa kanhing mga templo, sa mga simbahan nga gipahinungod sa “Kristohanong” mga patron. Ang karaang mga selebrasyon gisagop ug gihatagan ug “Kristohanong” kahulogan. Sa pagpahayag niini diha sa mga pulong sa La Civiltà Cattolica: “Nahibaloan sa tanang eskolar karong panahona nga ang pipila ka kostumbre ug relihiyosong mga pagsaulog sa unang mga Kristohanon suod nga nalangkit sa pipila ka paganong mga tulumanon ug mga paagi. Mga tulumanon kini nga bililhon kaayo sa mga tawo, mga kostumbre nga dulot nga nakagamot ug hinungdanong bahin sa publiko ug personal nga kinabuhi sa karaang kalibotan. Ang Iglesya Romana Katolika, sanglit maluloton ug maalamon, wala magtuo nga siya kinahanglang magwagtang niini; hinunoa, pinaagi sa pag-usab niini sa Kristohanong diwa, nga magtuboy niini sa bag-ong pagkahamili ug bag-ong kinabuhi, iyang gidaog kini ginamit ang gamhanan apan malumo nga mga paagi, aron iyang madani nga walay kagubot ngadto kaniya ang mga kalag sa ordinaryong mga tawo ug sa mga edukado.”

Ang usa ka iladong pananglitan sa pagsagop ug paganong kapistahan, siyempre, mao ang Pasko. Ang Disyembre 25, sa pagkatinuod, mao ang petsa nga ang karaang mga Romano nagsaulog sa dies natalis Solis Invicti, sa ato pa, “ang adlawng-natawhan sa dili-mabuntog nga adlaw.”

Tungod sa iyang tinguha nga madani ang paganong mga kasingkasing, ang iglesya sa ingon wala motapot sa kamatuoran. Iyang gipakamatarong ang mga buhat sa sinkretismo, ang pagdawat sa paganong mga tinuohan ug mga tulumanon nga “bililhon kaayo sa mga tawo.” Ang resulta mao ang usa ka nasagolan, apostatang iglesya, nga lahi kaayo sa mga pagtulon-an sa matuod nga Kristiyanidad. Sumala sa gihisgotan, tingali dili kaayo ikatingala nga ang kanhing Romanhong templo alang sa “tanang diyos”​—ang Pantheon—​nahimong usa ka simbahan sa Romano Katoliko nga gipahinungod kang Maria ug sa tanang “santos.”

Hinunoa, angayng madayag nga ang pag-usab sa gipahinungdan sa templo o sa ngalan sa selebrasyon dili igo sa pag-usab sa “pagsimba sa mga yawa ngadto sa pag-alagad sa matuod nga Diyos.” “Unsa ba nga panag-uyon aduna ang templo sa Diyos uban sa mga idolo?” nangutana si apostol Pablo. “‘Gumula kamo gikan sa taliwala kanila, ug ilain ang inyong kaugalingon,’ nagaingon si Jehova, ‘ug hunong na sa paghikap sa dili-hinlong butang’; ‘ug pasudlon ko kamo.’ ‘Ug ako mahimong usa ka amahan kaninyo, ug kamo mahimong mga anak nga lalaki ug mga anak nga babaye kanako,’ nagaingon si Jehova nga Labing-Gamhanan.”​—2 Corinto 6:16-18.