Ang Iglesya Katolika sa Aprika

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA ITALYA

ANG Iglesya Katolika adunay tinagpulo ka milyong sumusunod sa Aprika, ug dagko ang mga suliran niini didto. Sayo niining tuiga nagtigom ang kapin sa 300 ka pangulo sa iglesya didto sa Batikano sa Roma aron hisgotan ang pipila niining maong mga suliran sulod sa usa ka bulan nga espesyal nga konsilyo.

Sa pagbukas sa mga sesyon ang papa miingon, sumala sa gitaho sa L’Osservatore Romano: “Karon sa unang higayon adunay Konsilyo sa Aprikanong Iglesya nga nalangkit ang tibuok kontinente. . . . Ania karon sa St Peter’s Basilica ang mga hawas gikan sa tanang dapit sa Aprika. Uban sa dulot nga pagbati ang Obispo sa Roma nangomosta sa Aprika.”

Panaggubat sa Tribo

Ingon sa nasayran sa daghan, ang mga suliran sa Iglesya Katolika dako ilabina sa Aprikanong mga nasod sa Burundi ug Rwanda, nga sa kinadak-an Katoliko. Ang panaggubat sa tribo didto nabaniog sa tibuok kalibotan niining tingpamulak sa dihang gatosan ka libo ang gipamatay sa ilang mga silingan. Usa ka nakakita mitaho: “Nakita namo ang mga babaye nga nagbaba sa ilang gagmayng mga bata nga nagpatyanay. Nakita namo ang mga bata nga nagpatyanay ug mga bata.”

Ang National Catholic Reporter nag-asoy sa kasakit sa Katolikong liderato. Kini miingon nga ang papa “mibati ug ‘hilabihang kasakit’ tungod sa bag-ong mga taho bahin sa away didto sa gamayng Aprikanong nasod [sa Burundi], kansang populasyon maoy kadaghanan Katoliko.”

Ang mga pagpamatay sa Rwanda labi pang nakadaot sa Katolikong liderato. “Gisaway sa Papa ang Pagpuo sa Rasa nga 70% Katolikong Nasod,” nagkanayon ang usa ka ulohan sa mao gihapong mantalaan. Ang artikulo mipahayag: “Ang away sa Aprikanhong nasod naglangkit sa ‘usa ka dayag ug tinuod nga pagpamatay nga niini, ikasubo, bisan ang mga Katoliko sad-an,’ miingon ang papa.”

Sanglit ang mga kapintasan sa Rwanda dungan nga nahitabo sa makasaysayanhong Katolikong konsilyo sa Roma, dayag nga ang pagtagad sa mga obispo napunting sa kahimtang sa Rwanda. Ang National Catholic Reporter nagpahayag: “Ang gubat sa Rwanda nagpadayag sa usa ka butang nga makapatugaw: Ang Kristohanong pagtuo wala makagamot ug maayo sa Aprika aron masumpo ang pagpihig sa tribo.”

Sa paghisgot sa suliran sa nagtigom nga mga obispo, ang National Catholic Reporter nagpadayon sa pag-ingon: “Kining maong tema [bahin sa pagpihig sa tribo] gihisgotan ni Albert Kanene Obiefuna, obispo sa Awka, Nigeria, nga nagpakigpulong sa konsilyo.” Sa iyang pakigpulong, si Obiefuna misaysay: “Ang ordinaryong Aprikano nagkinabuhi sa pamilyahanong kinabuhi ug usab sa iyang Kristohanong kinabuhi nga nasentro sa mga intereses sa iyang tribo.”

Dayon, tino nga naghunahuna sa Rwanda, si Obiefuna mipadayon sa iyang pakigpulong sa konsilyo: “Kining maong mentalidad kaylap taliwala sa mga Aprikano nga adunay panultihon nga nagaingon nga sa dihang adunay mabug-at nga suliran, ang Kristohanong ideya sa Iglesya ingong usa ka pamilya dili mangibabaw kondili hinunoa mao kadtong panultihon nga ‘mas espiso ang dugo kay sa tubig.’ Ug sa paghisgot ug tubig dinhi mahimong hunahunaon sa usa nga lakip ang mga tubig sa Bawtismo nga pinaagi niini ang usa nahimugso ngadto sa pamilya sa Iglesya. Ang relasyon sa dugo ang mas importante bisan alang sa Aprikano nga nahimong Kristohanon.”

Mao nga giangkon sa obispo nga sa Aprika ang Katolikong pagtuo wala molampos sa pagmugnag usa ka Kristohanong panagsoon diin ang mga magtutuo tinuod nga nahigugma sa usag usa sumala sa gitudlo ni Jesu-Kristo nga angay nilang buhaton. (Juan 13:35) Hinunoa, “ang relasyon sa dugo ang mas importante” alang sa Aprikanong mga Katoliko. Kini miresulta sa pagbutang sa ilang mga pagdumot sa tribo nga una kay sa tanang ubang mga konsiderasyon. Ingon sa giangkon sa papa, ang mga Katoliko sa Aprika mao gayod ang manubag alang sa pipila sa labing grabeng mga kapintasan nga nahitabo niining bag-o pa.

Giingong Nameligro ang Paglungtad

Ang Aprikanong mga obispo sa konsilyo mipahayag ug mga kahadlok sa kalungtaran sa Katolisismo sa Aprika. “Kon gusto nato nga magpabilin sa paglungtad ang Iglesya sa akong nasod,” miingon si Bonifatius Haushiku, usa ka taga-Namibia nga obispo, “kinahanglang hatagan nato ug seryosong pagtagad ang suliran bahin sa inkulturasyon.”

Sa pagpahayag sa susamang mga pagbati, ang Katolikong ahensiya sa balita sa Italya nga Adista nag-ingon: “Ang paghisgot bahin sa ‘inkulturasyon’ sa Ebanghelyo sa Aprika nagkahulogan sa paghisgot sa mismong dangatan sa Iglesya Katolika sa maong kontinente, sa mga purohan niining magpabilin sa paglungtad o mawala sa paglungtad.”

Unsa ba gayod ang buot ipasabot sa mga obispo sa “inkulturasyon”?

Ang Iglesya ug “Inkulturasyon”

Si John M. Waliggo nagpahayag nga ang “pagpahiangay maoy terminong dugay nang gigamit aron ipaila ang mao ra nga butang.” Sa labing yanong pagkasulti, ang “inkulturasyon” nagkahulogan sa pag-usa sa mga tradisyon ug mga ideya sa mga relihiyon sa tribo ngadto sa Katolikong mga seremonyas ug pagsimba, nga naghatag ug bag-ong ngalan ug bag-ong kahulogan sa karaang mga rituwal, mga butang, mga lihok, ug mga dapit.

Ang inkulturasyon magtugot sa mga Aprikano nga mahimong dungganong mga Katoliko ug sa gihapon magpabilin sa mga buhat, mga seremonyas, ug mga pagtulon-an sa ilang mga relihiyon sa tribo. Aduna ba kahay mga pagsupak niini? Pananglitan, ang mantalaang La Repubblica sa Italya, nangutana: “Dili ba tinuod nga sa Uropa ang Pasko gipasikad sa pista sa Solis Invicti, nga nahulog sa Disyembre 25?”

Sa pagkatinuod, ingon sa gipahayag ni Josef Cardinal Tomko, kardinal sa Kongregasyon Alang sa Pag-ebanghelyo sa Katawhan: “Ang misyonaryong Iglesya dugay nang nagahimo sa buluhaton sa inkulturasyon sa wala pa sugdig gamit ang termino.” Ang pagsaulog sa Pasko nag-ilustrar ug maayo sa maong butang, sumala sa gipahayag sa La Repubblica. Sa sinugdan kana maoy usa ka paganong kasaulogan. “Ang petsa nga Disyembre 25 wala mahisibo sa pagkatawo ni Kristo,” miangkon ang New Catholic Encyclopedia, “apan sa pista sa Natalis Solis Invicti, ang Romanong pista sa adlaw sa solstice.”

Ang Pasko maoy usa lamang sa daghang kustombre sa iglesya nga nalangkit sa paganismo. Mao usab ang mga pagtulon-an sama sa Trinidad, imortalidad sa kalag, ug walay kataposang pagsakit sa tawhanong mga kalag inigkamatay. Si John Henry Cardinal Newman sa ika-19ng siglo nagsulat nga “ang mga pangulo sa Iglesya sukad sa sayong mga panahon andam, kon motungha ugaling ang higayon, sa pagsagop, o pagsundog, o pag-uyon sa naglungtad nga mga rituwal ug mga kustombre sa katawhan.” Naglista sa daghang tulumanon ug mga adlaw sa pangilin sa iglesya, siya miingon nga kining “tanan may paganong sinugdanan, ug gibalaan tungod sa pagkasagop niini sa Iglesya.”

Sa dihang ang mga Katoliko misulod sa dili-Kristohanong mga dapit, sama sa mga lugar sa Aprika, subsob hikaplagan nilang ang mga tawo aduna nay relihiyosong mga tulumanon ug mga tinuohan nga susama niadtong sa iglesya. Tungod kini kay sulod sa milabayng mga siglo ang iglesya misagop sa mga tulumanon ug mga pagtulon-an gikan sa dili-Kristohanong mga tawo ug gipailaila kini ngadto sa Katolisismo. Ang maong mga tulumanon ug mga pagtulon-an, sumala pa ni Cardinal Newman, “gibalaan tungod sa pagkasagop niini sa Iglesya.”

Mao nga, sa dihang miduaw si Papa Juan Paulo II sa dili-Kristohanong mga tawo sa Aprika sa milabayng tuig, siya gikutlo sa L’Osservatore Romano nga nag-ingon: “Sa Cotonou [Benin, Aprika] nahibalag nako ang mga sumusunod sa voodoo, ug dayag sa ilang sinultihan nga sa pipila ka paagi anaa na sa ilang hunahuna, ang mga rituwal, mga simbolo ug mga disposisyon nga buot itanyag sa Iglesya kanila. Naghulat lamang sila sa panahon nga adunay usa nga moabot ug motabang kanila sa paghimog kausaban pinaagi sa Bawtismo aron magkinabuhi sa kahimtang nga sa pipila ka paagi ila nang gikinabuhi ug naeksperyensiyahan sa wala pay Bawtismo.”

Unsay Angay Nimong Buhaton?

Ang kapakyasan sa iglesya sa pagtudlo sa tinuod, walay-sambog nga Kristiyanidad ngadto sa katawhan sa Aprika adunay malaglagong mga sangpotanan. Ang pagpihig sa tribo, ingon man ang nasyonalismo nagpadayon sa tanang dapit, nga misangpot ug pagpatyanay sa usag-usa sa mga Katoliko. Pagkadakong pasipala kang Kristo! Ang Bibliya nag-ingon nga ang maong daotang pagpatyanay sa usag-usa nagpaila sa mga tawo ingong “mga anak sa Yawa,” ug si Jesus miingon sa maong mga tawo: “Pahilayo gikan kanako, kamo nga mga mamumuhat ug daotan.”​—1 Juan 3:10-12; Mateo 7:23.

Unsay kinahanglang himoon sa matinud-anon ug kasingkasing nga mga Katoliko? Ang Bibliya nagdasig sa mga Kristohanon nga magbantay batok sa pagkompromiso sa bisan unsang mga tulumanon o mga pagtulon-an nga maghimo sa ilang pagsimba nga mahugaw sa mga mata sa Diyos. “Ayaw pagpayugo nga dili-timbang uban sa mga dili-magtutuo,” nagaingon ang Bibliya. Aron matagamtam ang pag-uyon sa Diyos, kinahanglang inyong ‘ilain ang inyong kaugalingon ug mohunong na sa paghikap sa bisan unsang dili-hinlong butang sa panan-aw sa Diyos.’​—2 Corinto 6:14-17.

[Blurb sa panid 20]

‘Ang gubat sa Rwanda maoy usa ka tinuod nga pagpuo sa rasa nga niini bisan ang mga Katoliko sad-an,’ matud sa papa

[Picture Credit Line sa panid 18]

Photo: Jerden Bouman/​Sipa Press