Si Jehova Mao ang Akong Dakong Bato

SUMALA SA GIASOY NI EMMANUEL LIONOUDAKIS

Nagmug-ot ang akong inahan ug giingnan ako: “Kon mangupot ka sa imong desisyon, nan kinahanglan kang mopahawa niining balaya.” Nakadesisyon ako sa pagsangyaw sa Gingharian sa Diyos sa bug-os panahon. Ugaling, ang akong pamilya dili makaantos sa kaulawan nga ilang gibati tungod sa balikbalik nga pagdakop kanako.

ANG akong mga ginikanan maoy mapaubsanon ug mahinadlokon sa Diyos. Nagpuyo sila sa balangay sa Douliana, sa kasadpang bahin sa isla sa Gresya sa Creta, diin ako gipanganak sa tuig 1908. Sukad sa akong pagkabatan-on, ila akong gitudloan sa pagkahadlok ug pagtahod sa Diyos. Gihigugma ko ang Pulong sa Diyos, bisan pag wala gayod ako makakitag Bibliya diha sa mga kamot sa mga magtutudlo o sa Gregong Ortodoksong mga pari.

Human mabasa sa usa ka silingan ang unom ka tomo sa Studies in the Scriptures, ni C. T. Russell, ug ang librong The Harp of God, mahinamon niyang gipaambit kanako ang makalamdag nga Kasulatanhong mga unod niini. Kadtong mga libroha gipatik sa mga Estudyante sa Bibliya, nga maoy pagtawag sa mga Saksi ni Jehova niadtong panahona. Malipayon akong mikuhag Bibliya ug mga kopya sa mga libro gikan sa opisina sa Watch Tower Society sa Atenas. Ako pang mahinumdoman nga nagpulaw uban sa maong silingan, nga nag-ampo kang Jehova ug nagtuon pag-ayo sa Kasulatan sa tabang niadtong mga publikasyona pinaagi sa kahayag sa kandila.

Bayente anyos ako ug nag-alagad ingong usa ka magtutudlo sa kasikbit nga balangay sa dihang ako nagsugod sa pagpaambit ngadto sa uban sa akong bag-ong nakaplagang kahibalo sa Bibliya. Wala madugay, upat kanamo ang naghimog regular nga tigom alang sa pagtuon sa Bibliya sa Douliana. Nanagtag usab kamig mga tract, pulyeto, libro, ug mga Bibliya aron tabangan ang ubang mga tawo sa pagkat-on bahin sa bugtong paglaom alang sa katawhan, ang Gingharian sa Diyos.

Sa 1931 nalakip kami sa linibo sa tibuok kalibotan nga misagop sa pinasukad-sa-Bibliya nga ngalang mga Saksi ni Jehova. (Isaias 43:10) Sulod sa misunod nga tuig, nakigbahin kami sa usa ka kampanya sa pagpahibalo sa publiko, nga nagpatin-aw ngadto sa mga awtoridad sa among bag-ong ngalan ug sa kahulogan niini. Kini naglakip sa pagpanagtag ug tukmang pulyeto ngadto sa matag pari, huwes, polis, ug negosyante sa among dapit.

Ingon sa madahom, gisugdan sa klero ang sunodsunod nga paglutos. Sa unang higayon nga ako gidakop, gisentensiyahan akog 20 ka adlaw sa prisohan. Wala madugay human mapagawas, gidakop na usab ako ug gisentensiyahan ug usa ka bulan nga pagkapriso. Sa dihang gisugo sa usa ka huwes nga ihunong ang among pagsangyaw, kami mitubag sa mga pulong sa Buhat 5:29: “Kinahanglang among sugton ang Diyos ingong magmamando inay kay sa mga tawo.” Sa ulahi, sa 1932, giduaw sa hawas sa Watch Tower ang among gamayng grupo sa Douliana, ug kaming upat nagpabawtismo.

Pagkakaplag ug Espirituwal nga Pamilya

Tungod sa akong pangandoy nga makahimog dugang pa sa buluhatong pagsangyaw, miretiro ako sa akong pagkamagtutudlo. Kana maoy sobra na kaayo alang sa akong inahan. Siya miinsistir nga mohawa ako sa balay. Uban sa pag-uyon sa sangang buhatan sa Watch Tower sa Atenas, usa ka buotang Kristohanong igsoong lalaki sa siyudad sa Iráklion, Creta, ang malipayong nagpadayon kanako sa iyang balay. Busa sa Agosto 1933, ang mga igsoon sa akong gipuy-ang balangay, lakip sa pipila ka interesadong mga indibiduwal, nangadto sa hunonganan sa bus aron manamilit kanako. Makapatandog kaayo kadtong yugtoa, ug nanghilak kaming tanan, sanglit wala kami makaseguro kon kanus-a kami magkita pag-usab.

Sa Iráklion, nahimo akong bahin sa usa ka mahigugmaong espirituwal nga pamilya. Dihay tulo ka uban pang Kristohanong igsoong mga lalaki ug usa ka igsoong babaye nga regular namong makauban alang sa pagtuon ug pagsimba. Direkta nakong nakita ang katumanan sa saad ni Jesus: “Walay usa nga nagbiya ug balay o mga igsoong lalaki o mga igsoong babaye o inahan o amahan o mga anak o kaumahan tungod ug alang kanako ug tungod ug alang sa maayong balita nga dili makabaton ug usa ka gatos ka pilo karon niining yugtoa sa panahon, mga balay ug mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye ug mga inahan.” (Marcos 10:29, 30) Ang akong asaynment mao ang pagsangyaw nianang siyudara ug sa kasikbit nga mga balangay. Human nga akong makobrehan ang siyudad, magpadayon ako sa pagsangyaw sa mga bahin sa Iráklion ug Lasithion.

Nag-inusarang Payunir

Migugol akog daghang oras sa pagbaklay ngadto sa lainlaing balangay. Dugang pa, kinahanglan akong magdalag ubay-ubayng kilo sa mga basahon, sanglit dili regular ang pagpadalag mga literatura. Tungod kay wala koy katulogan, moadto ko sa usa ka kapehan diha sa balangay, maghulat hangtod molakaw ang kataposang kustomer​—kasagarang lapas na sa tungang gabii—​matulog sa sopa, ug mobangon ug sayo kaayo pagkasunod buntag sa dili pa magsugod ang tag-iya sa pagsilbig mga ilimnon. Daghan kaayong pulgas ang dulog nako sa maong mga sopa.

Bisan pag bugnaw ang kasagarang sanong sa mga tawo, ako nalipay sa paghatag kang Jehova sa akong batan-ong kabaskog. Kon makakaplag kog tawo nga interesado sa kamatuoran sa Bibliya, magpabag-o kini sa akong determinasyon sa pagpadayon niining nagaluwas-sa-kinabuhi nga ministeryo. Ang pagpakig-uban sa akong espirituwal nga mga igsoon makapalagsik usab. Makigtagbo ako kanila human nga dili makauban sila sa 20 ngadto sa 50 ka adlaw, depende kon unsa ka lay-a gikan sa siyudad sa Iráklion nga ako nagsangyaw.

Ako pa gihapong mahinumdoman pag-ayo ang kamingaw nga akong gibati usa ka hapon, ilabina sa paghunahuna nga ang akong Kristohanong mga igsoong lalaki ug babaye sa Iráklion maghimo sa ilang regular nga tigom nianang gabhiona. Ang akong kahidlaw nga makita sila dako kaayo nga ako nakahukom sa pagbaklay ug kapin sa 25 kilometros nga nagbulag kanamo. Wala pa gayod ako sukad makalakaw ug ingon niadto ka kusog. Pagkamakapahupay ang pagtagamtam sa matam-is nga pagpakig-uban sa akong mga igsoon nianang gabhiona ug sa pagpuno pag-usab sa akong espirituwal nga pondohanan, ingnon ta!

Wala magdugay, ang akong mahago nga mga paningkamot sa pagsangyaw nagsugod sa pagpamunga. Sama sa mga adlaw sa apostoles, ‘padayong gitipon ni Jehova ngadto kanamo ang mga ginaluwas.’ (Buhat 2:47) Ang gidaghanon sa mga Saksi ni Jehova sa Creta nagsugod sa pagtubo. Tungod kay ang uban miduyog na kanako diha sa ministeryo, wala na ako mobati nga nag-inusara. Among giagwanta ang pisikal nga mga kalisdanan ug mabangis nga pagsupak. Ang among pagkaon adlaw-adlaw maoy tinapay, uban sa bisan unsang mga itlog, olibo, o utanon nga among makuha ingong baylo sa literatura nga gidawat niadtong among masangyawan.

Sa lungsod sa Ierápetra, sa habagatan-sidlakang bahin sa Creta, nasangyawan nako si Minos Kokkinakis, usa ka negosyanteg panapton. Bisan pa sa akong makanunayong mga paningkamot sa pagsugod ug pagtuon sa Bibliya kaniya, gamay ra siyag panahon tungod sa iyang puliki nga estilo sa kinabuhi. Bisan pa niana, sa dihang nakahukom siya sa kataposan nga tinud-on ang iyang pagtuon, siya mihimog dagkong mga kausaban diha sa iyang kinabuhi. Nahimo usab siyang masiboton ug aktibo kaayong magmamantala sa maayong balita. Si Emmanuel Paterakis, usa ka 18-anyos nga empleyado ni Kokkinakis, nakadayeg sa maong mga kausaban, ug wala madugay siya nangayog literatura sa Bibliya. Pagkadako sa akong kalipay sa pagkakita kaniya nga anam-anam nga nag-uswag sa espirituwal ug sa ulahi nahimong usa ka misyonaryo!a

Kasamtangan, ang kongregasyon didto sa akong balangay nagpadayon sa pagtubo ug niadtong tungora may 14 na ka magmamantala. Dili ko gayod malimtan ang adlaw sa dihang akong gibasa ang sulat gikan sa akong igsoong babaye sa unod nga si Despina, nga nagpahibalo nga siya ug ang akong mga ginikanan midawat sa kamatuoran ug niadtong tungora bawtismado na nga mga magsisimba ni Jehova!

Pag-agwanta sa Paglutos ug Pagkadestiyero

Ang Gregong Ortodoksong Simbahan nagsugod sa paglantaw sa among buluhatong pagsangyaw nga morag usa ka hampak sa makadaot nga mga dulon, ug sila determinado sa pagpukan kanamo. Sa Marso 1938, gipaatubang ako sa piskal, kinsa nagbaod nga mopahawa ako gilayon sa dapit. Ako mitubag nga ang among kalihokan sa pagsangyaw sa pagkatinuod mapuslanon ug nga ang among buluhaton gisugo sa mas taas nga awtoridad, ang among Haring Jesu-Kristo.​—Mateo 28:19, 20; Buhat 1:8.

Pagkasunod adlaw, gipatawag ako ngadto sa lokal nga estasyon sa polisya. Didto gipahibalo ako nga giisip ako nga usa ka kapeligrohan sa publiko, ug gisentensiyahan ako sa usa ka tuig nga pagkadestiyero ngadto sa isla sa Aegean sa Amorgos. Human sa pipila ka adlaw, pinusasan akong gidala pinaagig sakayan ngadto sa maong isla. Sa Amorgos walay laing mga Saksi ni Jehova. Handurawa ang akong kakurat sa dihang, human sa unom ka bulan, akong nasayran nga may laing Saksi nga gihinginlan ngadto sa maong isla! Kinsa kaha siya? Si Minos Kokkinakis, ang akong estudyante sa Bibliya didto sa Creta. Pagkadako sa akong kalipay nga makabatog espirituwal nga kauban! Wala madugay sa ulahi, ako nakabatog pribilehiyo sa pagbawtismo kaniya sa katubigan sa Amorgos.b

Wala madugay human nga ako mibalik sa Creta, gidakop na usab ako, ug niadtong higayona gidestiyero ako sa unom ka bulan ngadto sa gamayng lungsod sa Neapolis nianang islaha. Pagkahuman sa akong unom-ka-bulan nga pagkadestiyero, gidakop ako, gipriso sa napulo ka adlaw, ug dayon gipadala sulod sa upat ka bulan ngadto sa isla nga gireserba alang sa gidestiyerong mga Komunista. Akong naamgohan kon unsa ka tinuod ang mga pulong ni apostol Pablo: “Ang tanan kanila nga nagatinguha sa pagkinabuhi uban ang diyosnong pagkamahinalaron kalangkit ni Kristo Jesus pagalutoson usab.”​—2 Timoteo 3:12.

Pag-uswag Bisan pa sa Pagsupak

Tungod sa okupasyon sa Alemanya sa Gresya panahon sa katuigang 1940-44, ang among kalihokan sa pagsangyaw halos mihunong. Bisan pa niana, ang katawhan ni Jehova sa Gresya dihadihang giorganisar pag-usab, ug nagsugod na usab kami sa among kalihokan sa pagsangyaw. Sa paningkamot nga mahulipan ang nausik nga panahon, kami aktibo ug masibotong nagpadayon sa buluhaton sa Gingharian.

Ingon sa madahom, ang relihiyosong pagsupak misilaob na usab. Masubsob, ang Gregong Ortodoksong mga pari maningkamot sa pagpadapat sa balaod para sa ilang kaugalingong bentaha. Diha sa usa sa mga balangay, gihulhogan sa pari ang usa ka magubtanong panon batok kanamo. Ang pari mismo misugod sa pagbunal kanako samtang mao usab ang gihimo sa iyang anak nga lalaki sa likod nako. Nagdalidali kog dagan ngadto sa duol nga balay alang sa proteksiyon, samtang ang akong kauban sa pagsangyaw giguyod ngadto sa plasa sa balangay. Didto, gigisi sa mga manggugubot ang iyang literatura, ug usa ka babaye ang nagsigeg singgit gikan sa iyang balkon, “Patya siya!” Sa ulahi usa ka doktor ug polis nga milabay mitabang kanamo.

Sa ulahi, sa 1952, gidakop na usab ako ug gisentensiyahan ug upat ka bulan sa pagkadestiyero, nga akong gigugol sa Kastelli Kissamos, Creta. Pagkahuman dayon niana, nakadawat akog pagbansay sa pagduaw sa mga kongregasyon ug pagpalig-on kanila sa espirituwal. Human sa paggugol ug duha ka tuig niining matanga sa nagapanawng buluhaton, akong gipakaslan ang usa ka matinumanong Kristohanon nga igsoong babaye, nga ginganlag Despina sama sa akong igsoong babaye sa unod, kinsa napamatud-ang usa ka maunongong magsisimba ni Jehova sukad masukad. Human sa kasal, giasayn ako ingong usa ka espesyal payunir sa lungsod sa Hania, Creta, diin ako nag-alagad hangtod karon.

Sulod sa halos 70 ka tuig sa bug-os-panahong pag-alagad, akong nakobrehan ang labing dakong bahin sa Creta​—usa ka 8,300-kilometro-kuwadradong isla nga may gitas-ong mga 250 kilometros. Tinubdan sa akong kinadak-ang kalipay ang pagkakita sa pipila ka Saksi niining islaha sa katuigang 1930 nga mitubo sa kapin sa 1,100 ka aktibong magmamantala sa Gingharian sa Diyos karon. Nagpasalamat ako kang Jehova tungod sa paghatag kanakog higayon nga makabaton ug bahin sa pagtabang sa daghan niini sa pagkuhag tukmang kahibalo gikan sa Bibliya ug kahibulongang paglaom alang sa umaabot.

Jehova, “ang Tigtaganag Kaikyasan”

Ang kasinatian nagtudlo kanako nga nagkinahanglag paglahutay ug pailob ang pagtabang sa mga tawo nga makahibalo sa matuod nga Diyos. Si Jehova madagayaong nagtagana niining kinahanglanon kaayong mga hiyas. Sulod sa akong 67 ka tuig sa bug-os-panahong pag-alagad, sublisubli nakong gipalandong ang mga pulong ni apostol Pablo: “Sa tanang paagi among ginarekomendar ang among kaugalingon ingong mga ministro sa Diyos, pinaagi sa daghang pag-agwanta, sa mga kasakitan, sa mga pagkananginahanglan, sa mga kalisdanan, sa mga pagbunal, sa mga pagpriso, sa mga kasamok, sa mga kahago, sa mga gabiing walay-tulog, sa mga panahong walay pagkaon.” (2 Corinto 6:4, 5) Ilabina panahon sa sayong katuigan sa akong pag-alagad, lisod kaayo ang akong pinansiyal nga kahimtang. Apan, ako ug ang akong pamilya wala gayod talikdi ni Jehova. Siya napamatud-ang usa ka kasaligan ug gamhanang Magtatabang. (Hebreohanon 13:5, 6) Kanunay namong nakita ang iyang mahigugmaong kamot sa pagtigom sa iyang mga karnero ug sa pagtagana alang sa among mga panginahanglan.

Sa dihang akong hinumdoman ang nangagi ug akong makita nga, sa espirituwal nga diwa, namulak ang awaawng kamad-an, ako masaligon nga ang akong buluhaton wala makawang. Akong gigugol ang kabaskog sa akong pagkabatan-on sa labing mapuslanong paagi. Ang akong karera sa bug-os-panahong ministeryo mas makahuloganon kay sa bisan unsang pangagpas. Karon nga tigulang na, ako kinasingkasing nga makadasig sa mga batan-on sa ‘paghinumdom sa ilang Dakong Maglalalang sa mga adlaw sa ilang pagkabatan-on.’​—Ecclesiastes 12:1.

Bisan pag 91 anyos na, makagugol gihapon akog kapin sa 120 ka oras diha sa buluhatong pagsangyaw kada bulan. Adlaw-adlaw, mobangon akog alas 7:30 s.b. ug magsangyaw sa mga tawo sa dalan, sa mga tindahan, o sa mga parke. Sa aberids, magpahimutang akog 150 ka magasin kada bulan. Ang pagkabungol ug pagkalimtanon magpalisod na karon sa akong kinabuhi, apan ang akong mahigugmaong espirituwal nga mga igsoong lalaki ug babaye​—akong dakong espirituwal nga pamilya—​maingon man usab ang mga pamilya sa akong duha ka anak nga babaye, napamatud-ang tinuod nga tabang.

Labaw sa tanan, nakakat-on ako sa pagbutang sa akong pagsalig kang Jehova. Sa tanang higayon, siya napamatud-an nga mao ang “akong dakong bato ug ang akong salipdanan ug ang Tigtaganag kaikyasan kanako.”​—Salmo 18:2.

[Mga footnote]

[Mga hulagway sa panid 26, 27]

Sa ubos: Uban sa akong asawa; wala: sa 1927; atbang nga panid: uban kang Minos Kokkinakis (wala) ug laing Saksi sa Acropolis, sa 1939, wala madugay human mibalik gikan sa pagkadestiyero