Sugilanon sa Kinabuhi
Usa ka Kinabuhi nga Tugob sa mga Sorpresa Diha sa Pag-alagad Kang Jehova
SUMALA SA GIASOY NI ERIC UG HAZEL BEVERIDGE
“Tungod niini gihukman ko ikaw ug unom ka bulan nga pagkabilanggo.” Nga nagbalikbalik sa akong hunahuna kadtong mga pulonga, gidala ako ngadto sa Strangeways Prison sa Manchester, Inglaterra. Disyembre 1950 kadto, ug ako 19 anyos. Bag-o pa nakong giatubang ang kinalisdang mga pagsulay sa akong pagkabatan-on—midumili akong magparekluta alang sa serbisyo militar.—2 Corinto 10:3-5.
AKO usa ka bug-os-panahong payunir nga ministro sa mga Saksi ni Jehova, nga magpasabot unta nga hatagan ako ug eksemsiyon sa serbisyo militar, apan ang Britanikong balaod wala modawat sa among kahimtang ingong mga ministro. Busa midangat ako sa usa ka selda sa bilanggoan nga nag-inusara. Ug gihunahuna nako ang akong amahan. Sa dili-direktang paagi, nabilanggo ako tungod kaniya.
Abi ninyo, si Papa, usa ka opisyal sa bilanggoan, maoy taga-Yorkshire nga dunay hugot nga mga kombiksiyon ug mga prinsipyo. Tungod sa iyang nasinatian diha sa kasundalohan ug sa pag-alagad sa bilanggoan, gikayugtan niya pag-ayo ang Katolisismo. Siya unang nakontak sa mga Saksi sa unang bahin sa katuigan sa 1930 sa dihang miadto siya sa pultahan aron abogon sila—ug mibalik nga nagdalag pipila sa ilang mga libro! Sa ulahi misuskribir siya sa magasing Consolation (karon Pagmata!). Magduawan ang mga Saksi kada tuig aron dasigon siya nga bag-ohon ang iyang suskrisyon. Sa dihang ako mga 15 anyos, gilangkit nila si Papa sa lain pang panaghisgot, ug miapil ko dapig sa mga Saksi. Niadtong panahona nga misugod ako pagtuon sa Bibliya.
Sa edad nga 17, akong gipasimbolohan ang akong pagpahinungod kang Jehova pinaagi sa pagpabawtismo niadtong Marso 1949. Sa ulahing bahin nianang tuiga akong nahimamat si John ug Michael Charuk, bag-ong mga graduwado sa misyonaryong tunghaan sa Gilead nga moadtoay na sa Nigeria. Nakadayeg kaayo ako sa ilang misyonaryong espiritu. Naamgohan man nila o wala, ilang gitisok ang maong espiritu sa akong kasingkasing.
Samtang nagtuon sa Bibliya, nawad-an akog interes sa pagtinguha sa usa ka posisyon diha sa usa ka unibersidad. Sulod sa usa ka tuig sukad sa akong pagbiya sa balay aron magtrabaho sa buhatan sa Customs and Excise sa London, akong gibati nga dili nako matuman ang akong pahinungod ngadto sa Diyos pinaagi sa pagpadayon diha sa sibil nga pag-alagad. Sa dihang miundang ako sa akong trabaho sa opisina, usa ka eksperyensiyadong kauban sa opisina ang mipahalipay kanako tungod sa pagbiya sa “usa ka trabaho nga makadaot sa espiritu.”
Una pa niini nag-atubang ako ug laing pagsulay—kon unsaon pagsugilon sa akong amahan nga gusto kong moundang sa akong seguradong trabaho aron mahimong bug-os-panahong ministro. Usa ka gabii niana samtang nagbakasyon didto sa balay, akong gisulti ang makapakurat nga balita. Gihulat nako ang pagpangasaba ni Papa. Sa akong katingala miingon lamang siya: “Ikaw ang mohimo sa imong desisyon; ug kinahanglang antoson nimo ang sangpotanan niini. Apan kon mapakyas ka, ayaw pagdangop nako.” Ang gisulat nako sa akong talaadlawan alang sa Enero 1, 1950, nag-ingon: “Gisultihan nako si Papa bahin sa payuniring. Nakalitan ko sa iyang makataronganon nga matinabangong tinamdan. Nakahilak ko tungod sa iyang kalulot.” Miluwat ako gikan sa sibil nga pag-alagad ug gidawat nako ang asaynment nga mahimong bug-os-panahong payunir.
Usa ka Asaynment nga Naglakip sa Usa ka “Payag”
Dayon miabot ang akong sunod nga pagsulay sa debosyon ngadto sa Diyos. Gitanyagan ako ug asaynment isip payunir, nga magpuyo diha sa usa ka “payag” sa Lancashire uban kang Lloyd Griffiths, usa ka isigka-Kristohanon nga taga-Wales. Puno sa pagkamithianon ug mga damgo bahin sa maong payag, miabot ako sa makalaay, nabasa sa ulan nga lungsod sa Bacup. Sa wala madugay nahigmata ako sa kamatuoran sa dihang ang payag usa diay ka silong sa balay! Dihay mga ilaga ug uk-ok nga kauban-uban namo sa magabii. Hapit na mausab ang akong hunahuna ug mopauli. Hinunoa, sa hilom nga pag-ampo nangayo ako ug kalig-on sa pag-atubang niini nga pagsulay. Sa kalit lang, gibati nako ang kalinaw sa hunahuna, ug gilantaw nako ang situwasyon sa positibong paagi. Mao kini ang akong asaynment gikan sa organisasyon ni Jehova. Mosalig ako kang Jehova alang sa tabang. Pagkamapasalamaton nako nga milahutay ako sa maong situwasyon, kay ang pag-undang mag-usab unta sa akong kinabuhi sa dayon!—Isaias 26:3, 4.
Nagsangyaw ako sa kanhi naglisod sa panalapi nga Rossendale Valley sulod sa mga siyam ka bulan sa wala pa ako mabilanggo tungod sa pagdumili sa serbisyo militar. Human sa duha ka semana sa Strangeways Prison, gibalhin ako ngadto sa Lewes Prison sa habagatang baybayon sa Inglaterra. Ngadtongadto lima ka Saksi na kaming magkauban didto, ug nasaulog namo ang Memoryal sa kamatayon ni Kristo diha sa selda sa bilanggoan.
Kas-a giduaw ako ni Papa. Lagmit gayong nasulayan niadto ang iyang garbo—usa ka iladong opisyal sa bilanggoan nga miduaw sa iyang binilanggong anak! Mapasalamaton gayod ako sa maong pagduaw. Sa kataposan gibuhian ako sa Abril 1951.
Sa pagbuhi kanako gikan sa Lewes, misakay ako ug tren paingon sa Cardiff, Wales, diin ang akong amahan nag-alagad niadtong panahona ingong pangulong opisyal sa bilanggoan. Ako ang kinamagulangan sa upat ka anak—tulo ka lalaki ug usa ka babaye. Kinahanglang mangita ako ug dili-bug-os-panahong trabaho aron masuportahan nako ang akong kaugalingon ug makapayunir gihapon. Mitrabaho ako sa usa ka tindahan ug panapton, apan ang akong pangunang katuyoan sa kinabuhi mao ang akong Kristohanong ministeryo. Niining panahona gitalikdan kami sa among inahan. Nakapaguol kadto pag-ayo kang Papa ug kanamong mga anak, nga nag-edad ug gikan sa 8 hangtod sa 19 anyos. Ikasubo, ang among mga ginikanan nagbulag.
Siya nga Makakaplag ug Maayong Asawa . . .
Dihay daghang payunir sa kongregasyon. Lakip kanila ang usa ka sister nga maglugsongan kada adlaw gikan sa nagminag-karbon nga Rhondda Valley aron motrabaho ug mosangyaw. Ang iyang ngalan mao si Hazel Green—usa ka maayo kaayong payunir. Nahibaloan ni Hazel ang kamatuoran sulod sa mas daghang katuigan kay kanako—ang iyang mga ginikanan nagtambongan sa mga tigom sa mga Estudyante sa Bibliya (karon nailhang mga Saksi ni Jehova) sa katuigan pa sa 1920. Apan paasoya siya sa iyang sugilanon.
“Seryoso nakong gidawat ang Bibliya niadto lamang 1944 sa dihang nabasa nako ang pulyetong Religion Reaps the Whirlwind. Giaghat ako sa akong inahan sa pagtambong sa usa ka sirkitong asembliya sa Cardiff. Uban sa diyutay ra kaayong kahibalo sa Bibliya, nahidangat ako sa pangunang shopping center nga nagsab-it ug plakard sa akong liog nga nag-anunsiyo bahin sa usa ka pakigpulong publiko. Nakalahutay ako sa maong kasinatian bisan pag gihasi sa mga klerigo ug sa uban pa. Nabawtismohan ako sa 1946 ug nagsugod pagpayunir sa Disyembre sa maong tuig. Dayon sa 1951 usa ka batan-ong payunir ang mitungha sa Cardiff, bag-ong gawas sa bilanggoan. Kadto mao si Eric.
“Nag-uban mi pagsangyaw. Nagkasinabot mi. Pareho kamig mga tumong sa kinabuhi—ang pagpalambo sa intereses sa Gingharian sa Diyos. Busa naminyo kami sa Disyembre 1952. Bisan tuod kaming duha diha sa bug-os-panahong payunir nga pag-alagad ug diyutay rag kita, wala gayod kami makulangi sa paninugdang mga kinahanglanon. Usahay makadawat kami ug gasa gikan sa usa ka Saksi nga nakapalit ug sobrang jam o sabon—ug sa panahon gayod nga gikinahanglan namo kana! Mapasalamaton gayod kami niadtong praktikal nga mga gasa. Apan ang mas dagkong mga sorpresa diha pa sa unahan namo.”
Usa ka Sorpresa nga Nag-usab sa Among Kinabuhi
Sa Nobyembre 1954, si Hazel ug ako nakadawat ug wala-damhang sorpresa—usa ka aplikasyon gikan sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa London aron ako mag-alagad ingong nagapanawng magtatan-aw, nga magaduaw sa lainlaing mga kongregasyon kada semana. Kombinsido kami nga nasaypan lang ako, busa wala kamiy gitug-anan diha sa kongregasyon. Hinunoa, akong gipil-apan ang porma ug gipadala kana pagbalik, ug mahinamon kaming nagpaabot. Pipila ka adlaw sa ulahi, miabot ang tubag: “Ari sa London aron bansayon”!
Sa sangang buhatan sa London, dili ako makatuo nga ako, sa edad nga 23, atua didto kauban sa talagsaon kaayong mga igsoon nga daw samag dagkong mga tawo sa espirituwal alang kanako—sila si Pryce Hughes, Emlyn Wynes, Ernie Beavor, Ernie Guiver, Bob Gough, Glynn Parr, Stan ug Martin Woodburn, ug daghang uban pa, kadaghanan kanila dugay nang nangamatay. Gipahiluna nila ang lig-ong pundasyon sa kasibot ug integridad sa Britanya sa katuigan sa 1940 ug 1950.
Buluhaton sa Sirkito sa Inglaterra—Dili Gayod Makalaay
Nagsugod kami sa nagapanawng buluhaton sa bagag-niyebe nga tingtugnaw sa 1954/55. Giasayn kami sa East Anglia, usa ka patag nga dapit sa Inglaterra nga naladlad sa kamig nga mga hangin sa Amihanang Dagat. Diha lamay 31,000 ka Saksi sa Britanya niadtong panahona. Kadtong unang sirkito maoy malisod nga matulon-anong kasinatian alang kanamo; ug gilisdan usab ang mga igsoon nga among giduaw. Tungod sa akong kakulang ug kasinatian ug sa pagkaprangka sa usa ka taga-Yorkshire, usahay masilo kanako ang mga igsoon. Latas sa katuigan, kinahanglang makat-onan nako nga ang pagkamaluloton mas hinungdanon kay sa pagkaepisyente ug nga ang mga tawo mas hinungdanon kay sa mga pamaagi. Naningkamot gihapon ko, apan dili kanunayng molampos, sa pagsunod sa ehemplo ni Jesus sa paghatag ug kahayahay sa uban.—Mateo 11:28-30.
Human sa 18 ka bulan sa East Anglia, giasayn kami nga mag-alagad sa sirkito sa amihanang-sidlakan sa Inglaterra, Newcastle diha sa Tyne ug Northumberland. Nagustohan nako ang maabiabihong mga tawo sa maong maanindot nga lugar. Dakong tabang kanako ang nagaduaw nga magtatan-aw sa distrito, si Don Ward, nga taga-Seattle, Washington, T.B.A. Siya maoy graduwado sa ika-20ng klase sa Gilead. Ingong mamumulong, paspas kaayo kong mosulti. Gitudloan ko niya sa paghinayhinay, sa paghunong, ug sa pagtudlo.
Laing Sorpresa nga Nag-usab sa Among Kinabuhi
Sa 1958 nadawat namo ang sulat nga nag-usab sa among kinabuhi. Gidapit kami sa pagtambong sa Tunghaang Gilead sa South Lansing, New York, T.B.A. Gibaligya namo ang among gamayng 1935 nga Austin Seven nga awto ug gipalit ang among mga tiket aron molawig paingon sa New York. Mitambong una kami ug internasyonal nga kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova sa New York City. Gikan didto miadto kami sa Peterborough, Ontario, alang sa unom ka bulan nga pagpayunir una pa mopaingon sa habagatan ngadto sa Tunghaang Gilead.
Ang mga instruktor sa tunghaan naglakip kang Albert Schroeder, kinsa usa ka membro karon sa Nagamandong Lawas, maingon man kang Maxwell Friend ug Jack Redford, nga nangamatay na. Makapalig-on gayod ang panag-ubanay taliwala sa 82 ka estudyante gikan sa 14 ka nasod. Nasabtan namo ug diyutay ang kultura sa usag usa. Ang pagpakighugoyhugoy sa langyawng mga estudyante nga nanglimbasog sa pagsultig Iningles naghatag kanamog pasiuna sa mga problema nga among atubangon sa dihang magtuon ug laing pinulongan. Sulod sa lima ka bulan nahuman namo ang among pagbansay ug giasayn kami ngadto sa 27 ka nasod. Dayon miabot ang graduwasyon, ug paglabay sa pipila adlaw didto na kami sa New York City, nga naghulat sa among barko, ang Queen Elizabeth, nga magdala kanamo balik sa Uropa.
Ang Among Unang Langyaw nga Asaynment
Unsang asaynment ang gihatag kanamo? Portugal! Miabot kami sa Lisbon sa Nobyembre 1959. Karon miabot na ang pagsulay sa among pagpasibo sa usa ka bag-ong pinulongan ug kultura. Sa 1959 dihay 643 ka Saksi nga aktibo sa Portugal, sa populasyon nga duolan sa 9 ka milyon. Apan ang among buluhatong pagsangyaw wala pa ilhang legal. Bisan tuod diha kamiy mga Kingdom Hall, walay mga karatula sa gawas.
Human matudloi ug Portuges sa misyonaryo nga si Elsa Piccone, si Hazel ug ako miduaw sa mga kongregasyon ug mga grupo sa palibot sa Lisbon, Faro, Evora, ug Beja. Dayon sa 1961 nausab ang mga kahimtang. Gitun-an nako sa Bibliya ang usa ka batan-ong lalaki nga ginganlag João Gonçalves Mateus. Mihukom siya nga mobarog ingong neyutral nga Kristohanon maylabot sa isyu sa serbisyo militar. Wala madugay human niana, gipaadto ako sa hedkuwarter sa kapolisan aron sukitsukiton. Laing sorpresa! Pipila ka adlaw sa ulahi, gipahibalo kami nga gitagalan na lang kamig 30 ka adlaw sa pagbiya sa nasod! Mao gihapon kana ang nahitabo sa kaubang mga misyonaryo nga sila si Eric ug Christina Britten ug Domenick ug Elsa Piccone.
Mihangyo ako nga hatagag higayon nga pamation ang among baroganan, ug gitugotan kami sa pagpakigkita sa hepe sa sekreta. Sa klaro ug puwersadong paagi giingnan niya kami kon nganong gipabiya kami ug gisulti ang usa ka ngalan—João Gonçalves Mateus—ang akong gitun-an sa Bibliya! Miingon siya nga ang Portugal, dili sama sa Britanya, dili motugot sa pagsupak gumikan sa tanlag. Busa kinahanglang mobiya kami sa Portugal, ug wala na akoy kontak kang João. Dayon, 26 ka tuig sa ulahi, pagkadakong kalipay nga makita siya ug ang iyang asawa ug tulo ka anak nga babaye panahon sa pagpahinungod sa bag-ong Bethel sa Portugal! Ang among ministeryo sa Portugal wala gayod makawang!—1 Corinto 3:6-9.
Unsa ang sunod namong asaynment? Laing sorpresa! Ang kasikbit nga Espanya. Nga nanglugmaw ang mga luha sa among mga mata, sa Pebrero 1962 misakay kami ug tren sa Lisbon ug mipaingon sa Madrid.
Pagpasibo sa Laing Kultura
Sa Espanya kinahanglan kaming maanad sa tinagotago nga paagi sa pagsangyaw ug pagpahigayon sa mga tigom. Sa dihang magsangyaw, kasagaran dili kami moduaw sa duha ka magkasikbit nga mga balay. Human mosangyaw diha sa usa ka balay, moadto kami sa laing karsada, sa laing tinukod. Niana malisdan ang mga polis—o ang mga pari—sa pagdakop kanamo. Hinumdomi nga kami nagpuyo ilalom sa Pasista, Katolikong diktadorya, ug gidili ang among buluhatong pagsangyaw. Ingong mga langyaw, nagtakoban kami ug Kinatsila nga mga ngalan aron dili kami mailhan. Nahimo akong Pablo, ug si Hazel nahimong Juana.
Human sa pipila ka bulan sa Madrid, giasayn kami sa sirkitong buluhaton sa Barcelona. Miduaw kami ug lainlaing mga kongregasyon diha sa siyudad, kasagaran mogugol ug duha o tulo ka semana sa matag usa niana. Ingon niana ka dugay ang mga pagduaw tungod kay kinahanglang duawon namo ang kada grupo sa pagtuon sa libro nga daw usa kana ka kongregasyon, ug kasagaran nagpasabot kana ug duha ka grupo kada semana.
Usa ka Wala-Damhang Suliran
Sa 1963 gidapit kami sa pag-alagad sa distrito sa Espanya. Aron maalagaran ang duolan sa 3,000 ka aktibong mga Saksi, kinahanglang kobrehan namo ang tibuok nasod, nga nagduaw sa siyam ka sirkito nga naglungtad niadto. Gipahigayon namo ang pipila sa among labing halandomon nga tinagotagong mga sirkitong asembliya sa kakahoyan duol sa Seville, sa usa ka uma duol sa Gijon, ug sa mga tampi sa suba duol sa Madrid, Barcelona, ug Logroño.
Ingong panagana sa dihang mamalaybalay, pagasusihon nako ang disenyo sa sikbit nga mga karsada sa pagpangitag kaikyasan engkasog dunay dili maayong mahitabo. Kas-a samtang nagsangyaw sa Madrid, laing Saksi ug ako didto sa ibabaw nga andana sa dihang kalit namong nadungog ang sininggitay didto sa ubos. Pagkanaog namo, dihay grupo sa mga tin-edyer nga babaye, mga membro sa Katolikong grupo nga gitawag ug Hijas de María (Mga Anak nga Babaye ni Maria). Gipasidan-an nila ang mga silingan bahin kanamo. Dili kami makapangatarongan kanila, ug nahibalo ako nga kinahanglang mobiya dayon kami kay kon dili madakpan kami sa polis. Busa miikyas kami—ug nagdali!
Kadto maoy kulbahinam nga mga tuig nga maatua sa Espanya. Naningkamot kami sa pagdasig sa maayong mga igsoong lalaki ug babaye didto, lakip na sa espesyal payunir nga mga ministro. Sila nameligrong mabilanggo ug kasagarang nag-antos sa mga kakulangan aron makasangyaw sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos ug makatukod ug makapalambo sa mga kongregasyon.
Niining panahona nakadawat usab kami ug daotang balita. Misaysay si Hazel: “Sa 1964 ang akong inahan, usa ka matinumanong Saksi, namatay. Makapasubo nga namatay siya nga wala gani kami makapanamilit. Usa kana sa mga bugti sa misyonaryong buluhaton nga nasinati usab sa daghang uban pa.”
Kagawasan sa Kataposan
Human sa daghang tuig sa paglutos, niadtong Hulyo 1970 sa kataposan ang among buluhaton legal nga giila sa gobyerno ni Franco. Si Hazel ug ako nahinam sa dihang gibuksan ang mga Kingdom Hall, ang una sa Madrid ug ang ikaduha sa Lesseps, Barcelona. Kanunay kining may dagkong mga karatula, kasagaran gisug-an. Buot namong mahibalo ang mga tawo nga kami maoy legal na ug magpabilin dinhi! Niining tungora, sa 1972, dihay duolan sa 17,000 ka Saksi sa Espanya.
Niining panahona, nakadawat ako ug makapadasig kaayong balita gikan sa Inglaterra. Ang akong amahan miduaw kanamo sa Espanya sa 1969. Nakadayeg kaayo siya sa pagtratar kaniya sa mga Saksi nga Katsila nga sa iyang pagpauli sa Inglaterra, misugod siya pagtuon sa Bibliya. Dayon sa 1971, gisuginlan ako nga si Papa nagpabawtismo! Makapatandog kadto nga yugto sa dihang miduaw kami sa balay ug siya, ingong akong Kristohanong igsoon, maoy miampo alang sa among pagkaon. Nagpaabot ako ug kapin sa 20 ka tuig nga moabot kadtong adlawa. Ang akong igsoong si Bob ug ang iyang asawa, si Iris, nanga-Saksi sa 1958. Ang ilang anak, si Phillip, nag-alagad na karon ingong magtatan-aw sa sirkito sa Espanya uban sa iyang asawa, si Jean. Makapalipay gayod kanamo nga makita silang nag-alagad nianang maanindot nga nasod.
Ang Among Kinabag-ohang Sorpresa
Sa Pebrero 1980, usa ka membro sa Nagamandong Lawas ang miduaw sa Espanya ingong magtatan-aw sa sona. Sa akong katingala gusto niyang mouban nako diha sa ministeryo. Wala ko masayod nga gipanid-an diay niya ako! Dayon sa Septiyembre gidapit kami nga mobalhin sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa Brooklyn, New York! Hilabihan ang among kakurat. Gidawat namo ang imbitasyon, bisan tuod ug makapasubo ang pagbiya sa among mga igsoon nga Katsila. Nianang tungora, diha nay 48,000 ka Saksi!
Paglarga namo, usa ka brader ang mihatag kanako ug relo de bulsa ingong regalo. Niana nakulit ang duha ka teksto—“Lucas 16:10; Lucas 17:10.” Siya miingon nga kini maoy akong mga tema nga teksto. Ang Lucas 16:10 nagpasiugda nga kita angayng magmatinumanon sa gagmayng mga butang, ug ang Lucas 17:10 nag-ingon nga kita maoy “walay-silbi nga mga ulipon” ug busa walay katarongan nga manghambog. Kanunay nakong maamgohan nga bisan unsay atong buhaton diha sa pag-alagad kang Jehova kana mao lamay atong katungdanan ingong napahinungod nga mga Kristohanon.
Usa ka Sorpresa Maylabot sa Panglawas
Sa 1990, nagsugod ako pagkabaton ug sakit sa kasingkasing. Ngadtongadto, kinahanglang taoran ako ug usa ka matang sa tubotubo aron maablihan ang nabara nga ugat. Sulod niining malisod nga yugto sa kaluyahon sa lawas, gipaluyohan ako ni Hazel sa daghang paagi, kasagarang magbitbit siyag mga bag ug mga maleta nga dili nako madaog. Dayon sa Mayo 2000, gitaoran ako ug himan nga mopanormal sa pagpitik sa akong kasingkasing. Pagkadakong kausaban ang nahimo niadto!
Sulod sa milabayng 50 ka tuig, nakita nako ug ni Hazel nga ang kamot ni Jehova dili mubo ug nga ang iyang mga katuyoan matuman sa iyang gitakdang panahon, dili sa atoa. (Isaias 59:1; Habacuc 2:3) Daghan kamig makapalipayng mga sorpresa sa among kinabuhi ug pipila usab nga makapasubo, apan latas nianang tanan gipalig-on kami ni Jehova. Dinhi sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa katawhan ni Jehova, nalipay kami nga nakahigayon nga makauban kada adlaw ang mga membro sa Nagamandong Lawas. Usahay pangutan-on nako ang akong kaugalingon, ‘Nia ba gyod mi dinhi?’ Usa kini ka dili-takos nga kalulot. (2 Corinto 12:9) Kami misalig nga si Jehova magpadayon sa pagpanalipod kanamo batok sa mga kaugdahan ni Satanas ug magbantay kanamo aron matagamtam namo ang adlaw sa iyang matarong nga pagmando ibabaw sa yuta.—Efeso 6:11-18; Pinadayag 21:1-4.
[Hulagway sa panid 26]
Ang Strangeways Prison, Manchester, diin una akong nabilanggo
[Hulagway sa panid 27]
Tupad sa among Austin Seven diha sa sirkitong buluhaton sa Inglaterra
[Hulagway sa panid 28]
Usa ka tinagotago nga asembliya sa Cercedilla, Madrid, Espanya, sa 1962
[Hulagway sa panid 29]
Sa among displeyhanan ug literatura sa Bibliya sa Brooklyn