PAGKAMAUNONGON

Sa Hebreohanong Kasulatan, ang adhetibo nga cha·sidhʹ gigamit alang sa “maunongon,” o sa “usa nga may mahigugmaong-kalulot.” (Sal 18:​25, ftn sa Rbi8) Ang nombre nga cheʹsedh nagtumong sa kalulot apan nagpasabot ug labaw pa sa ideya sa mabinationg pagtagad o kalulot nga nagsumikad sa gugma, bisan tuod kini naglakip sa maong mga hiyas. Kini maoy kalulot nga mahigugmaong mounong sa usa ka butang hangtod nga ang katuyoan niini maylabot nianang butanga matuman. Kini mao ang matang sa kalulot nga gipahayag sa Diyos ngadto sa iyang mga alagad ug ilang gipahayag ngadto kaniya. Busa sakop niini ang diwa nga pagkamaunongon, usa ka matarong, debotado, balaan nga pagkamaunongon, ug gihubad sa lainlaing paagi nga “mahigugmaong-kalulot” ug “maunongong gugma.”​—Gen 20:13; 21:23; tan-awa ang KALULOT.

Diha sa Gregong Kasulatan ang nombre nga ho·si·oʹtes ug ang adhetibo nga hoʹsi·os naglakip sa ideya sa pagkabalaan, pagkamatarong, pagkamatinahoron; pagkadebotado, pagkamasimbahon; sa mainampingon nga pagtuman sa tanang katungdanan ngadto sa Diyos. Nalangkit niini ang usa ka matarong nga relasyon uban sa Diyos.

Daw walay Cebuano nga mga pulong nga tukmang makapahayag sa bug-os nga kahulogan sa Hebreohanon ug Grego nga mga pulong, apan ang “pagkamaunongon,” lakip na ang gipahayag niini nga diwa sa pagkamahinalaron ug pagkamatinumanon, sa dihang gamiton maylabot sa Diyos ug sa iyang pag-alagad, duolduol na sa kahulogan. Ang labing maayong paagi sa pagtino sa bug-os nga kahulogan sa mga termino sa Bibliya nga gihisgotan mao ang pagsusi sa paggamit niini diha sa Bibliya.

Ang Pagkamaunongon ni Jehova. Si Jehova nga Diyos ang Labing Balaang Usa, nga debotado sa pagkamatarong ug nagpasundayag ug dili-mabungkag nga mahigugmaong-kalulot ngadto sa mga nag-alagad kaniya, nakiglabot diha sa pagkamatarong ug pagkamatinud-anon bisan ngadto sa iyang mga kaaway ug maoy kasaligan kaayo. Giingon bahin kaniya: “Dako ug katingalahan ang imong mga buhat, Jehova nga Diyos, ang Labing Gamhanan. Matarong ug matuod ang imong mga dalan, Hari nga walay kataposan. Kinsa bay dili mahadlok kanimo, Jehova, ug dili maghimaya sa imong ngalan, tungod kay ikaw lamang ang maunongon?” (Pin 15:​3, 4) Tungod kay ang pagkamaunongon ni Jehova sa pagkamatarong ug sa hustisya, ingon man ang iyang gugma sa iyang katawhan, nagpalihok kaniya sa paghimog gikinahanglang hudisyal nga aksiyon, usa ka manulonda sa langit ang natukmod sa pag-ingon: “Ikaw, ang Usa nga mao ang karon ug ang kaniadto, ang Usa nga maunongon, maoy matarong, tungod kay imong gipahamtang kini nga mga hukom.”​—Pin 16:5; itandi ang Sal 145:17.

Si Jehova maunongon sa iyang mga pakigsaad. (Deu 7:9) Tungod sa iyang pagpakigsaad sa iyang higalang si Abraham, siya nagpakitag hataas-nga-pailob ug kaluoy sa nasod sa Israel sulod sa mga kasiglohan. (2Ha 13:23) Pinaagi sa iyang manalagna nga si Jeremias siya nangamuyo sa Israel: “‘Balik, Oh masukihong Israel,’ mao ang giingon ni Jehova. ‘Dili ako mosulinga sa kasuko nganha kaninyo, kay ako maunongon.’” (Jer 3:12) Kadtong mga maunongon kaniya makasalig sa bug-os kaniya. Si David, diha sa pag-ampo, nangayo ug tabang sa Diyos ug miingon: “Sa maunongon ikaw magmaunongon; sa walay-ikasaway ug kusgan nga tawo ikaw makiglabot nga walay-ikasaway.” (2Sa 22:26) Sa paghangyo sa katawhan, si David misulti kanila sa pagtalikod gikan sa daotan ug sa pagbuhat sa maayo, “kay,” siya miingon, “si Jehova mahigugmaon sa hustisya, ug dili niya pagabiyaan ang mga maunongon kaniya. Sila pagabantayan hangtod sa panahong walay tino.”​—Sal 37:​27, 28.

Kadtong maunongon kang Jehova makasalig sa iyang pagkasuod ug sa iyang tabang hangtod sa kataposan mismo sa ilang pagkamatinumanon, ug sila makapahulay diha sa bug-os nga kasegurohan, nga nasayod nga siya mahinumdom kanila bisan unsa pay mahitabo. Siya nagabantay sa ilang dalan. (Pr 2:8) Siya nagabantay sa ilang mga kinabuhi o mga kalag.​—Sal 97:10.

Si Jesu-Kristo. Si Jesu-Kristo samtang dinhi pa sa yuta nalig-on pag-ayo sa pagkahibalo nga gitagna sa Diyos bahin kaniya nga, ingong pangunang “maunongon” ni Jehova, ang iyang kalag dili pagabiyaan sa Sheol. (Sal 16:10) Sa adlaw sa Pentekostes, 33 K.P., si apostol Pedro nagpadapat niini nga tagna ngadto kang Jesus, nga nag-ingon: “[Si David] nakapanglantaw nang daan ug misulti mahitungod sa pagkabanhaw sa Kristo, nga wala siya biyai sa Hades ni ang iyang unod makakita ug pagkadunot. Kining maong Jesus gibanhaw sa Diyos, nga niining kamatuorana kaming tanan mga saksi.” (Buh 2:25-28, 31, 32; itandi ang Buh 13:32-37.) Ang The Expositor’s Greek Testament, diha sa komento bahin sa Buhat 2:​27, nag-ingon nga ang Hebreohanong pulong nga cha·sidhʹ (nga gigamit sa Sal 16:10) “nagtumong dili lamang sa usa kinsa diyosnon ug masimbahon, kondili sa usa kinsa usab mao ang hingtungdan sa mahigugmaong-kalulot ni Jehova.”​—Giedit ni W. R. Nicoll, 1967, Tomo II.

Pagkamaunongon Gipangayo sa Diyos. Gipangayo ni Jehova ang pagkamaunongon sa iyang mga alagad. Sila kinahanglang mosundog kaniya. (Efe 5:1) Gisultihan ni apostol Pablo ang mga Kristohanon nga sila “magsul-ob sa bag-ong pagkatawo nga gilalang sumala sa kabubut-on sa Diyos sa matuod nga pagkamatarong ug pagkamaunongon.” (Efe 4:24) Sa pagrekomendar ug pag-ampo sa kongregasyon, siya miingon: “Busa gitinguha ko nga sa tanang dapit ang mga lalaki magpadayon sa pag-ampo, nga magbayaw sa maunongong mga kamot, nga walay kapungot ug mga panaglalis.” (1Ti 2:8) Ang pagkamaunongon maoy usa ka hinungdanong hiyas aron ang tawo mahimong kuwalipikado nga itudlo sa pag-alagad ingong usa ka magtatan-aw sa kongregasyon sa Diyos.​—Tit 1:8.