ALMORANAS

Pagpanghubag sa mga ugat sa lubot nga sagad inubanan sa pagdugo. Niining sagad maul-ol nga balatian, adunay mga tumor sa kaugatan ilalom sa danglog nga membrana sa lubot, sa sulod sa lungag sa lubot (almoranas sa sulod) o kaha sa gawas nga bahin niini (almoranas sa gawas), o niining duha.

Ang almoranas maoy lakip sa mga sakit nga gipasidaan ni Jehova nga maagoman sa mga Israelinhon kon sila dili magmasinugtanon. (Deu 28:​15, 27) Iyang gihampak ug almoranas ang mga Filistehanon sa Asdod ug sa mga teritoryo niini, ang Gat ug Ekron, samtang ang sagradong Arka didto kanila.​—1Sa 5:6-12.

Ang Hebreohanong pulong nga gihubad nga “mga almoranas” (Harkavy; NW; Le), “mga tumor” (AS; RS), ug “hampak nga mga hubag” (AT), sama nianang sa 1 Samuel 5:​6, maoy ʽopha·limʹ, nga nagtumong sa linginong mga hubag o mga hupong, mga almoranas, o mga tumor sa lubot. Diha sa 1 Samuel 6:​11, 17 sa Masoretikong teksto, ang pagpanghubag nga naagoman sa mga Filistehanon gitawag ug techo·rimʹ, nga nagkahulogang “mga tumor.” Sa tanang unom ka teksto sa Kasulatan nga makita ang ʽopha·limʹ (almoranas), ang Hudiyong mga Masorete nagmarka niining pulonga ginamit ang mga bokales alang sa techo·rimʹ (mga tumor) ug nagpakita niining ulahing termino diha sa panaplin ingong mao ang pulong nga gamiton inay nga ʽopha·limʹ.

Ang lima ka magkaabing mga ginoo sa mga Filistehanon nagbalik sa Arka ngadto sa Israel uban ang pagtanyag ug usa ka halad-sa-pagkasad-an ngadto kang Jehova, nga naglakip sa lima ka bulawang larawan sa mga almoranas, nga maoy mga representasyon niini nga mga hubag. (1Sa 6:​4, 5, 11, 17) Sa susamang paagi, ang pipila ka karaang katawhan (ilabina ang mga Grego ug mga Romano) nangaliya sa ilang mga bathala aron mamaayo sa balatian pinaagi sa pagtanyag kanila ug mga replika sa mga bahin sa lawas nga nasakit, o sila nagtanyag ug mga modelo niini agig pasalamat sa gituohang pagkaayo sa ilang mga balatian.

Sanglit ang mga ilagang jerbo nagdaot sa yuta (1Sa 6:5), gituohan sa pipila ka eskolar nga ang mga Filistehanon gisakit sa hampak nga bubonic, usa gayod ka makamatay, mananakod nga sakit nga may mga simtoma sama sa hilanat, pagpanakig, paghugo, ug maul-ol nga paghubag sa limpatiko nga mga glandula, o mga lisay. Kini nga hampak sa panguna napasa pinaagig pinaakan sa mga pulgas nga nakapahit sa natakdan nga mga ilaga o sa ubang mga ilaga nga himalatyon o namatay.

Ang usa ka “makamatay nga kaguliyang” nahitabo sa dihang ang Arka didto sa Ekron, diin “ang mga tawo nga wala mangamatay gihampak sa mga almoranas.” (1Sa 5:10-12) Ang mga larawan sa almoranas ug sa ilagang jerbo gihisgotan sa 1 Samuel 6:​4, diin ang Filistehanong mga saserdote ug mga mananag-an gikutlo nga nag-ingon, “ang matag usa kaninyo ug ang inyong manag-abin nga mga ginoo adunay samang hampak.” Apan nagkahulogan lamang kini nga ang tibuok nasod, ang magkaabin nga mga ginoo ug hasta usab ang katawhan, nakaagom ug parehong katalagman, sa “samang hampak,” apan wala magpasabot nga ang mga ilaga ug ang mga almoranas nalangkit sa usa lang ka sakit o hampak nga nahimong epidemya. Mopatim-aw nga ang Bibliya nagpakita lamang nga ang mga ilagang jerbo nagdaot sa pananom sa tibuok Filistia, sa ingon nagdaot sa yuta, ug wala sa espesipiko mag-ingon nga sila maoy nagdalag sakit nga mananakod ngadto sa mga Filistehanon nga gihampak ni Jehova.