Pamilyahanong mga Suliran Nasulbad sa Tambag sa Bibliya

1, 2. (a) Unsa ang pipila ka hinungdan sa nabungkag nga mga pamilya? (b) Nganong ang mga suliran niadtong anaa sa nabungkag nga mga pamilya hinungdanon sa tanan? (1 Corinto 12:26)

“ANG mga asawa [mopalabing] diborsiyohan, mga anak nga idis-eredar, . . . inay luiban si Kristo,” misulat si Arnobius, usa ka nag-angkong Kristohanon sa ikaupat nga siglo.a Oo, bisan niadtong panahona, ang mapait relihiyosong pagsupak sa mga dili-magtutuo nagbungkag sa mga pamilya. Si Jesus mipahayag nga kadtong may “labaw nga gugma” sa mga sakop sa pamilya kay kaniya dili takos kaniya. Busa, aduna unyay “espada” nga makapabahin diha sa pila ka panimalay, tungod sa pagpakita sa mga magtutuo ug menos nga gugma alang sa iyang pamilya, “oo, ug bisan sa iyang kaugalingong kalag.” (Mateo 10:34-37; Lucas 14:26) Ang maong mga pagkabahinbahin sa mga pamilya nagapadayon sa atong adlaw.

² Bisan ang Kristohanon tingali mohimo sa tanan niyang maarangan nga magpabiling nahiusa ang pamilya, ang pila ka kapikas nga dili magtutuo yanong dili “mouyon sa pagpakig-ipon” sa Kristohanon, ug mosangpot ang panagbulag o diborsiyo. (1 Corinto 7:12-16) Ang nabungkag nga mga pamilya mahitabo usab tungod kay panahon sa “kataposan niining sistema sa mga butang,” may ‘pagkabugnaw’ sa gugma sa Diyos ug sa iyang mga kasugoan, apil kadtong bahin sa kaminyoon. (Mateo 19:6, 9; 24:3, 12) Sa Tinipong Bansa ang proporsiyon sa diborsiyo miuswag ug 236 porsiento tali lamang sa 1960 ug 1980! Sanglit mga tulo sa lima ka nagdiborsiyong magtiayon sa Tinipong Bansa may mga anak, kadtong anaa sa nabungkag nga mga pamilya nagaatubang ug komplikadong mga suliran. Kasagaran inigkakat-on sa mga tawo sa kamatuoran sa Pulong sa Diyos, moarang-arang ang ilang pamilyahanong kinabuhi, apan ang pila ka tawo nalangkit sa mga diborsiyo una mahimong mga Saksi ni Jehova. Usahay bisan ang usa ka Kristohanon nga napakyas sa pagpadapat sa tambag sa Bibliya sa maikagon sa balay misangko sa usa ka diborsiyo. (Juan 13:17) Unsay mahimo sa Kristohanong mga ginikanan ilalom niini nga mga sirkumstansiya sa pagmatuto sa mga anak sa paghigugma kang Jehova?

Hinungdanon ang “Pagkamabination”

3. Unsang pag-antos ang ipahinabo sa diborsiyo?

³ Sa adlaw ni Malakias sa pagkamaluibon gibulagan sa pila ka Israelinhong lalaki ang ilang mga asawa. Ang “paghilak ug panghupaw” nianang sinalikwayng mga babaye samtang sila nangaliyupo alang sa tabang sa Diyos, sa pagkamatuod “nagtabon sa halaran ni Jehova sa mga luha.” (Malakias 2:13-16) Ang pagkabugto sa kaminyoon karong adlawa samang makapasakit, bisan pag adunay lig-ong Kasulatanhong mga pasikaranan sa pagbulag. Bisan pag magaantos ang bana ug asawa, kadaghanan nga ang mga bata labaw nga magaantos.

4. (a) Sa unsang mga paagi ang mga bata nagaantos dihang ang ilang mga ginikanan magdiborsiyo? (b) Sa unsang paagi ang usa ka ginikanan makatabang sa bata?

⁴ Bisan pag ang diborsiyo mohatag ug kahupayan sa pag-abusar, ang tibuok kalibotan sa usa ka anak usahay daw mahugno. Busa, kinahanglang ipakita sa magtutuo nga ginikanan ang labaw sa kasagarang gugma ug pagkamasinabtanon sa pagdumala sa kahimtang. “Ako sa kanunay diha sa tunga. Gibati ko nga nabahin,” mipatin-aw ang usa ka batan-on kansang Kristohanong amahan nakabatog Kasulatanhong diborsiyo dihang ang batang lalaki singko anyos. “Akong giluom ang tinuod kong mga pagbati. Kadto nakapahinabog mga pakigbisog sa depresyon.” Aron sa pagtabang sa usa ka bata sa pagsagubang nianang kusog nga mga emosyon kinahanglang ang ginikanan magbaton sa “pagkamabination” ug mahimong “mahangawaon.” (1 Pedro 3:8) Ang bata tingali maghilom tungod sa pagbati sa sala, nga mobating sa usa ka paagi siya mabasol alang sa diborsiyo. Busa mapailobong ipatin-aw nga iyang gihigugma ang bata ug dili sala sa bata ang diborsiyo.

5. Nganong ang Kristohanong ginikanan angay maningkamot sa pagtapos sa mga pakigkontrahay sa kanhi-kapikas?

⁵ Ang kayugot tali sa mga ginikanan mahimong kusog, ilabina kon nalangkit ang relihiyosong mga isyu. Bisan pa niana, inay “baslan ug kadaotan ang kadaotan o pasipala ang pasipala,” ang ginikanan nga magtutuo angay magtagad sa kaayohan sa bata. (1 Pedro 3:9) Sa iyang librong Growing Up Divorced, si Linda Francke nagaingon: “Ang mga ginikanan nga kontraryo sa usag usa nagahimo sa mga suliran sa maong mga bata nga labi pang lisod ug makadaot pa. Kay dili buot ipameligro nga mahilayo ang bisan haing ginikanan, ang bata basin moatras gikan sa positibong mga pakiglabot sa duha ka ginikanan.” Oo, ang “mapait nga pangabugho ug panagbingkil” dili lamang daotan kondili makapahilayo pa sa bata gikan kanimo. (Santiago 3:14, 16) Ang wala-hunahunaang mga binaba nga pagdaot sa dili-magtutuong ginikanan makasakit kaayo sa usa ka bata. (Proverbio 12:18) Kon ang dili-magtutuong kanhi-kapikas buot mopadayon sa away, “samtang kini nagaagad kanimo, magmadaiton ka [ang magtutuo] sa tanang tawo.”​—Roma 12:18-21.

Panalipdi ang Kasingkasing sa Imong Anak

6. Tapos mahukman kon kinsay mag-atiman, unsa ang mahimong suliran sa pila ka ginikanan?

⁶ Tapos matino kon kinsay mag-aatiman sa bata, mahimong may mga suliran pang sagubangon. “Ang usa sa dagkong mga suliran,” matud sa usa ka taho sa sanga sa Watch Tower Society sa Australia, “mao nga ang ginikanan nga nakaangkon sa pagkamag-aatiman sa bata lagmit magrelaks . . . Bisan ang ginikanang anaa sa kamatuoran mahikalimot sa pangunang hinungdan nga buot niyang siya ang mag-atiman sa mga anak. Ang pangunang hinungdan mao ang pagmatuto kanila ingong matuod nga mga magsisimba ni Jehova.” Ang pagbuhat niini nagakinahanglan sa mapinadayonon nga paningkamot.​—Efeso 6:4.

7. (a) Nganong ang usa ka bata tudloan sa pagtahod sa dili-magtutuo nga ginikanan? (b) Sa unsang paagi makapangatarongan ka sa bata kon ang dili-magtutuo mohimo sa dili-Kasulatanhong kagawian?

⁷ Hinuon, ang usa ka korte kadaghanan mohatag ug mga katungod sa pagduaw ngadto sa ginikanan nga dili na maoy mag-aatiman sa anak. Kini mahimo bang tahoron samtang ginapanalipdan gihapon ang kasingkasing sa anak? Oo, ug kon nahiangay, ang bata angay magpakitag angay nga pagtahod sa dili-magtutuong ginikanan. Kon, sa panahon sa pagduaw, ang dili-magtutuo mohimo sa dili-Kristohanong kagawian, inay nga patuboon ang pagdumot pinaagi sa pagsaway sa maong ginikanan, ang magtutuo makapatin-aw ngadto sa bata nga ang Diyos nagbutang sa mga sukdanan sa kagawian diha sa Bibliya ug “ang matag usa kanato mohatag ug husay sa iyang kaugalingon ngadto sa Diyos,” ang kataposang Maghuhukom. (Roma 14:12) Bisan pa niana, tin-awang ang maong kagawian dili angay sundogon. Maalamong ipakita nga bisan pag ang pila ka tawo dili mosunod sa maong mga sukdanan, sa igong panahon ang daghan mag-usab tungod sa pagkakita sa Kristohanong panig-ingnan diha sa bata ug sa kanhi-kapikas. Sa maong paagi, tingali posibleng mabatonan sa bata ang usa ka sukod sa pagtahod alang sa maong ginikanan. Ang kalainan sa relihiyon sa nagdiborsiyong magtiayon angay dili magpugong sa ginikanan gikan sa pag-impluwensiya sa bata sa positibong paagi. Ang Kristohanong ginikanan “magtugot nga ang [iyang] pagkamakataronganon madayag sa tanang tawo.” (Filipos 4:5) Apan, komosta kon ang dili-magtutuo mosulay sa pagdaot sa diyosnong pagbansay?

8. Giunsa sa duha ka ginikanan pag-andam sa ilang mga anak alang sa mga pagduaw ngadto sa masupakong mga kanhi-kapikas?

⁸ Ang pagpangandam alang sa mga pagduaw mao ang sulbad! Usa ka Kristohanong inahan kansang kanhi-bana nahimong apostata mitaho: “Una sa pagduaw ako makigtuon uban sa mga bata bahin sa kon sa unsang paagi ang ilang kagawian pagaisipon ni Jehova. Among ipasundayag ang mga kahimtang. Ako moingon: ‘Kon ang inyong amahan moingon niini o niana, unsay inyong itubag?’” Ang laing Kristohanon kinsa gidiborsiyohan tungod kay siya na-Saksi midugang: “Sa dili pa [ang akong duha ka tin-edyer] molakaw alang sa ilang pagduaw sa hinapos sa semana sa ilang amahan, kami mag-ampo nga mohangyo kang Jehova nga magauban unta kanila ug tabangan sila sa pagsangyaw ngadto sa ilang amahan, ilabina pinaagi sa ilang maayong pamatasan.”

9. Sa unsang paagi ang Kristohanong mga ginikanan makasundog sa panig-ingnan sa inahan ni Moises?

⁹ Ang dili-magtutuong ginikanan nga may mga katungod sa pagduaw tingali mosulay sa pagdani sa bata pinaagig daghang gasa, mahal nga kalingawan, ug ubang lulinghayaw. Si Jochebed, ang inahan ni Moises, (ug si Amram, samtang buhi pa) nasayod kon unsay atubangon ni Moises dihang siya itugyan ngadto sa anak babaye ni Paraon. Busa pihong siya nagkugi sa paghulma sa iyang pagsabot sa mga prinsipyo samtang siya kauban pa niya. (Exodo 2:1-10) Bisag miatubang sa makapadaning “mga bahandi sa Ehipto,” mipili si Moises sa pagsunod sa diyosnong mga prinsipyo. Iyang “gimahal” ang iyang espirituwal nga mga pribilehiyo ingong tinuod nga mga bahandi! (Hebreohanon 11:23-26) Ang Kristohanong mga ginikanan angay susamang mag-andam sa ilang mga anak sa pag-atubang nianang mga tentasyon pinaagi sa paghisgot sa Kasulatanhong materyal nga nagasentro sa espirituwal nga mga bahandi.b Kadaghanan ang mga bata makasabot sa mabaw nga motibo sa usa ka ginikanan nga mosulay sa pagpalit sa ilang gugma.​—Proverbio 15:16, 17.

10. Sa hingaping kahimtang, unsa ang pila ka butang pagatagdon sa usa ka ginikanan?

¹⁰ Sa pila ka hingaping kaso, ang maong mga pagduaw tingali seryosong kapeligrohan sa bata. Ang ginikanan kinahanglang mohukom kon unsay buhaton ubos sa mga sirkumstansiya, nga mainampoong magtulotimbang sa kagrabe sa kapeligrohan, sa legal nga kapaingnang mabatonan, ug ang posibleng mga resulta sa pagdumili sa pagtahod sa mga katungod sa pagduaw.c Likayi ang dinalidaling mga aksiyon nga makapaduhaduha sa imong pagkaangay ingon nga ginikanan.​—Galacia 6:5; Roma 13:1; Buhat 5:29; 1 Pedro 2:19, 20.

Gamita ang “Praktikal nga Kaalam”

11. Kon ang Kristohanong ginikanan dili tugyanan sa pagkatig-atiman, unsay iyang pagailhon?

¹¹ Unsa man kon ang Kristohanong ginikanan lamang ang dunay mga katungod sa pagduaw? Kon ang anak wala na sa Kristohanong panimalay, ang maong ginikanan may limitadong espirituwal nga kontrol sa bata. (1 Corinto 7:14) Pananglitan, ang matinumanong patriarka si Abraham lagmit miinsistir nga ang iyang anak si Ismael, sama kang Isaac, maminyog kaubang magsisimba. Apan tapos papahawaa si lsmael, nga tin-edyer pa, ug ang iyang inahan si Agar gikan sa panimalay, si Abraham wala makapugong kang Agar sa paghikay nga si Ismael maminyog Ehiptohanon nga lagmit dili magsisimba ni Jehova.​—Genesis 21:14, 21; 24:1-4.

12. (a) Unsang positibong paningkamot ang mahimo sa Kristohanong ginikanan nga wala tugyani sa pagkamag-aatiman? (b) Iilustrar sa unsang paagi ang Kristohanong ginikanan ‘makagamit sa kaalam ngadto sa kalamposan.’

¹² Bisan pa sa tingali limitadong kahigayonan, ang dili tig-atiman nga ginikanan dakog mahimo sa pagsilsil diha sa bata sa halom nga gugma alang kang Jehova. Sa pagbuhat niana, ang ginikanan kinahanglang “magbantay sa praktikal nga kaalam ug sa katakos sa hunahuna.” (Proverbio 3:21) Oo, ang labaw pa sa dakong paningkamot ang gikinahanglan. “Kon ang usa ka puthaw nga galamiton naamol ug walay nagbaid sa sulab niana, nan kinahanglang siya mangusog pag-ayo [nga gamayg resulta]. Busa ang paggamit sa kaalam ngadto sa kalamposan nagkahulogan sa kaayohan.” (Ecclesiastes 10:10) Pananglitan, usahay ang dili magtutuo tingali mohimog mga pasangil aron dili maduaw ang bata. Inay sa paghimo dayon niini nga isyu, ang usa ka ginikanan tingali makabatog mas maayong sangpotanan pinaagi sa pagpadapat sa Proverbio 25:15: “Pinaagi sa pagpailob nalukmay ang usa ka magbubuot, ug ang malumong dila makadugmok sa usa ka bukog.” Ang pailob ug kalumo, bisan pag dili sayon nga ipakita kon atubangon sa usa ang dili-makataronganong mga restriksiyon, makapahumok bisan sa usa nga gahi sama sa bukog sa iyang pagsupak. (Itandi ang 2 Timoteo 2:23-25.) Kadaghanan ang mga argumento malikayan pinaagi sa pagkahimong tukma sa panahon ug pagsunod sa mga sugyot (nga dili supak sa Kasulatan) nga ihatag sa mag-aatimang ginikanan bahin sa pag-atiman sa bata. Kon ikaw mabalaka nga ang dili magtutuo nagahimog mapasipalahong mga komento bahin kanimo ngadto sa bata, hinumdomi ang 1 Pedro 2:15: “Pinaagi sa pagbuhat ug maayo inyong mapahilom ang sulting walay alamag sa dili makataronganong mga lalaki [ug mga babaye].” Kon imong ihatag ang maayong panig-ingnan, ang bata makasabot kon kinsa ang husto.​—Proverbio 20:7.

13. Sa unsang paagi ang magtutuong ginikanan makahimo sa usa ka pagduaw nga tinuod mapuslanon?

¹³ Panahon sa mga pagduaw, paningkamoti ang pagbutang sa Pulong sa Diyos nganha sa kasingkasing sa bata pinaagi sa, kon posible, personal nga pagtuon sa espirituwal nga basahon uban kaniya ug pagdala kaniya ngadto sa mga tigom sa kongregasyon. Bisan pag adunay estriktong legal nga mga restriksiyon, ang ginikanan sa dili-pormal makatumong ngadto sa mga kabuhatan sa Diyos, ug sa ubang paagi makatabang sa bata sa paghigugma sa Diyos. (Roma 1:19, 20; Mateo 6:28-30) Si Jesus nakaila sa mga limitasyon sa iyang mga mamiminaw. Siya “mopahayag sa pulong ngadto kanila, kutob sa ilang maarangan sa pagpatalinghog.” (Marcos 4:33, 34) Busa dugang sa paghisgot sa seryosong espirituwal nga mga butang, himoa ang ubang makapalig-ong mga kalihokan, sama sa pagduaw sa suod nga mga higala, nga iapil ang pipilang parehog edad sa bata. (Proverbio 13:20) Pahimusli nga magkauban ang maayong kalingawan. Himoa ang pagduaw nga usa ka bililhong okasyon. Ang rasonableng disiplina nagapadayag sa gugma. (Proverbio 13:24) Bisan pa niana, ang mga suliran usahay daw dagko kaayo. Ang mga kalisod nagaabot gikan sa daghang natad. Sa unsang paagi kanang tanan maantos?

Pagsalig Kang Jehova

14. Unsang pasalig ang atong nabatonan sa Salmo 37:23, 24?

¹⁴ Mahitungod sa usa ka tawo kang kansang dalan sa kinabuhi si Jehova “nagkalipay,” si David misulat: “Bisan pag siya tingali mapukan, siya dili masalibay, kay si Jehova nagakupot sa iyang kamot.” (Salmo 37:23, 24) Oo, ang usa ka Kristohanong nakigbisog sa mga kalisod sa nabungkag nga pamilya usahay tingali “matumba” kon maylabot sa mga pagbati sa kapakyasan, mga kahiubos, ug legal o pinansiyal nga mga kalisod, apan siya sa espirituwal dili “masalibay” sa bug-os. Sumala sa paghubad sa The New Berkeley Version sa pamulong: “Dihang siya matumba, siya dili kay pildi na.” Ngano man? Tungod kay si Jehova nagatanyag sa iyang kamot nga nagabangon pinaagi sa iyang balaang espiritu ug sa iyang mahigugmaong mga magsisimba.​—Santiago 1:27.

15, 16. Sa unsang paagi ang pipila diha sa nabungkag nga mga pamilya napalig-on?

¹⁵ Ang usa ka Kristohanong babaye, tapos itugot ang pag-atiman sa iyang duha ka bata ngadto sa iyang magsusupak kanhi-bana, miingon: “Dihang kadto bug-os gikuha gikan sa akong mga kamot, ako nakatuon sa pagsalig gayod kang Jehova. Nakatuon ako sa pagdawat kon unsay iyang gitugot ug ako dili mosulay sa pagpangunay sa pag-atiman sa mga butang. Ako nagatuon gihapon. Kini lisod nga pagtulon-an.” Bisan pa niana, iyang gigamit sa bug-os ang iyang mga katungod sa pagduaw ug nakabatog paglipay dili lamang gikan sa bag-o niyang bana, nga usa ka matinumanong Kristohanong ansiano, kondili gikan usab sa uban sa kongregasyon.

¹⁶ Ang laing Kristohanon kansang apostatang kanhi-bana naghupot sa mga bata uban kaniya sa daghang bulan nga supak sa hukom sa korte, miingon: “Ako naguol kaayo nga sa akong hunahuna ako mabuang. Ang bugtong butang nagpugong sa akong pagkabuang sulod nianang panahona mao ang pagkalangkit sa pagsangyaw sa kanataran.” Ang iyang anak babaye, kinsa siyete anyos sa maong panahon, mibarog nga malig-on dapig kang Jehova, nga miantos pa sa daghang pagbunal sa iyang amahan tungod kay siya dili mobasa sa iyang apostatang mga basahon. Sa mibalik siya sa iyang inahan, siya determinadong mounong kang Jehova nga labi pang suod. Kini sila ug ang ubang matinumanong alagad nakakitang natuman ang Salmo 54:2-7: “Oh Diyos, pamatia ang akong pag-ampo; . . . tan-awa! ang Diyos mao ang akong magtatabang; si Jehova nahiapil niadtong nagalig-on sa akong kalag. . . . Kay gikan sa tanang kasakitan ako iyang giluwas.” Oo, kita makasalig sa pagpaluyo ni Jehova!​—1 Corinto 10:13.

17. Sa unsang paagi ang mga ginikanan sa nabungkag nga mga pamilya makatabang sa ilang mga anak, uban ang unsang posibleng ganti?

¹⁷ Busa, kon ikaw usa ka ginikanan sa nabungkag nga pamilya, mahimong sensitibo sa mga pagbati sa imong anak. Lig-ona ang iyang kasingkasing pinaagi sa Pulong sa Diyos. Kon ikaw may mga katungod lamang sa pagduaw, nan gamita ang “praktikal nga kaalam” samtang imong gamiton kana sa bug-os. Salig sa gahom sa Pulong sa Diyos nga nahitanom sa madinawatong kasingkasing. (1 Tesalonica 2:13) Ang pagkakitang ang usa ka bata mahigugma kang Jehova takos gayod sa tanang paningkamot.

[Mga footnote]

Nahinumdom Ka Ba?

◻ Sa unsang paagi ang tig-atiman nga Kristohanong ginikanan makapanalipod sa kasingkasing sa bata?

◻ Sa unsang paagi ang “praktikal nga kaalam” motabang sa magtutuong ginikanan nga may mga katungod lamang sa pagduaw?

◻ Unsang pasalig ang gihatag sa Salmo 37:23, 24, ug sa unsang paagi si Jehova nagatuman sa maong saad?

[Hulagway sa panid 28]

Gamita ang katungod sa pagduaw sa pagsilsil sa kamatuoran sa kasingkasing sa imong anak, apan ikombinar kana sa ubang maayong kalihokan