BALANGAW
Pormag arko nga may nagkalainlaing mga bulok; usa ka makitang ilhanan sa pakigsaad ni Jehova nga “dili na pagalaglagon ang tanang unod pinaagi sa mga tubig sa lunop, ug wala nay mahitabong lunop nga magalaglag sa yuta.” (Gen 9:11-16) Walay Hebreohanong pulong alang sa balangaw, busa ang naandang pulong alang sa “busogan” (nga niana ipalantig ang mga pana) mao ang gigamit sa Bibliya.
Ang komplikadong mga teoriya ug mga pormula gigamit aron ipatin-aw ang pagkamugna sa balangaw. Sa paninugdan, mopatim-aw nga samtang ang puting kahayag modan-ag sulod sa usa ka tinulo sa ulan kini mosumbalik-silaw ug mahimong lainlaing mga bulok, ug ang tinulo sa ulan magsilbing gamay nga prisma. Ang matag bulok modan-ag sulod sa tinulo sa ulan ug mosumbalik-silaw ngadto sa lahi ug espesipikong anggulo. Busa makita sa tig-obserbar ang usa ka balangaw nga may katibuk-ang pito ka bulok (gikan sa sulod sa arko pagawas: bayolet, tagom, asul, berde, dalag, orens, ug pula), bisan tuod kini mahimong magsagol mao nga upat o lima lamang ang tin-awng makita. Usahay ang mas dako ug hanap nga “ikaduhang” balangaw maporma nga balit-ad ang pagkasunodsunod sa mga bulok. Ang mga siyentipiko nagtuon pa gihapon sa balangaw. Si Carl B. Boyer miingon: “Sulod sa usa ka tinulo sa ulan ang interaksiyon sa enerhiya sa kahayag ug sa materya kinaiyanhon kaayo nga tungod niana ang usa laktod nga makatukbil sa quantum mechanics ug sa teoriya sa relativity. . . . Bisan tuod daghan ang nahibaloan bahin sa pagkamugna sa balangaw, diyutay lamang ang nasabtan bahin niini.”—The Rainbow, From Myth to Mathematics, 1959, pp. 320, 321.
Unang gihisgotan sa Bibliya ang balangaw diha sa asoy bahin sa gihimong pakigsaad sa Diyos uban kang Noe ug sa iyang mga anak human mogawas sa arka ang mga naluwas sa Lunop. (Gen 9:8-17; Isa 54:9, 10) Kining maanindot nga talan-awon mismo maoy pasalig ug timailhan sa kalinaw alang kang Noe ug sa iyang pamilya.
Daghang opinyon ang gihatag kon kini ba ang unang higayon nga nakita sa tawo ang balangaw. Ang ubang komentarista nagtuo nga ang balangaw nakita na sa miagi ug ang ‘paghatag’ sa Diyos ug balangaw niining higayona maoy ‘paghatag’ lamang ug linaing kahulogan sa nangaging hitabo. Daghan niadtong naghupot niini nga panglantaw nagtuo nga ang Lunop nahitabo sa usa ka partikular nga dapit lamang o wala gayod magpahinabog dakong kausaban sa atmospera.
Bisan pa niana, kini mao ang unang paghisgot sa balangaw, ug kon ang balangaw nakita na sa miagi, wala gayod untay kahulogan ang pagpahinabo sa Diyos niini ingong usa ka talagsaong ilhanan sa iyang pakigsaad. Kini mahimong ordinaryo na lamang, ug dili usa ka talagsaong timailhan sa usa ka kausaban, sa usa ka butang nga bag-o.
Ang Bibliya wala maghubit kon unsa ka tin-aw ang atmospera una pa ang Lunop. Apan mopatim-aw nga tungod sa kahimtang sa atmospera kaniadto, hangtod miabot ang kausaban sa dihang “ang mga ganghaan sa tubig sa kalangitan nangabuksan” (Gen 7:11), walay laing tawo una pa kang Noe ug sa iyang pamilya ang nakakita ug balangaw. Bisan karong adlawa, ang mga kahimtang sa atmospera makaapektar kon makita ba o dili ang balangaw.
Ang himaya, katahom, ug kalinaw sa usa ka balangaw nga makita human sa usa ka unos gihisgotan sa Bibliya sa paghubit sa Diyos ug sa iyang trono. Sa panan-awon ni Ezequiel bahin sa Diyos, ang manalagna nakakitag “dagway nga samag balangaw nga mopakita sa panganod sa adlaw nga may ulan.” Kini nagpasiugda “sa himaya ni Jehova.” (Eze 1:28) Sa susama, nakita ni Juan ang mahimayaong trono ni Jehova, ug sa ‘palibot dihay usa ka balangaw nga sama ug esmeralda tan-awon.’ Tungod sa makarepreskong bulok sa balangaw nga esmeralda-berde, gibati ni Juan ang pagkamalinawon sa presensiya sa Diyos, ug haom gayod kini tungod kay kontrolado ni Jehova ang tanang situwasyon, usa ka mahimayaong Magmamando. (Pin 4:3) Nakita usab ni Juan ang usa ka manulonda nga may “usa ka balangaw diha sa iyang ulo” (Pin 10:1), nga nagpaila nga siya maoy usa ka espesyal nga hawas sa “Diyos sa kalinaw.”—Flp 4:9.