Usa ka Kalibotang Nawad-an sa Kontrol
Ang dili makahulat nga pagpangita sa tawo sa dihadiha nga katagbawan miresulta sa iyang pagkanawad-an sa kontrol. Konsideraha kining pipila ka mga pananglitan:
Ekolohiya: Ang tawo nagapayhag sa palibot. Sa kadugayon, ang mahimong resulta maoy kadaot; sa kadiyut nga panahon, hinuon, ang pagparot sa yuta sa iyang mga tagana ug paghimog diyutayng paglimite sa polusyon nagakahulogag kuwarta alang sa industriya ug gobyerno. Busa ang pagpayhag nagapadayon, bisan pa sa pagprotesta sa mga tigbantay sa palibot.
Ekonomiya: Mga nasod sa tibuok kalibotan nagapanghulam ug daghang kuwarta, nagatipon-og na sa utang alang sa panginahanglan sa ekonomiya sa maong panahon. Sila sa mangayaon misalikway sa makahahadlok nga mga pasidaan sa mga ekonomista—nga ang interes niining mga utang modako nga dili na masarangan unya o nga ang ekonomiya sa kalibotan nga gipasukad sa patukoranan sa globonhong utang maoy mahuyang ug mahimong matumpag kon ang mga kabus nga mga nasod mapakyas sa pagbayad sa ilang mga utang.
Moral: Mga tig-abuso sa droga ug alkohol, mga manunugal, mga kriminal sa tanang matang, mga mananapaw, mga makihilawason—kinsay molimod nga sa tibuok kalibotan ang ilang matang nagakadaghan karon? Sila managkalahi nga grupo apan adunay gikahiusahan: Sila buot niana KARON NA! Kon “kana” ba sekso, kuwarta, gahom, o usa ka “high,” daghan ang buot lang nga mosalikway sa kaminyoon, pamilya, konsiyensiya, seguridad sa pinansiyal, panglawas, dungog, bisan kinabuhi, alang sa maong umalaging mga kalingawan.
Dili hinobra ang pagsulti nga ang kalibotan karon walay kontrol, namandoan sa maorag binatang kahakog. Ang pipila tim-os nga makig-away batok sa pagkadilimaalamon nga kaylap sa kalibotan. Apan mas kusganon, ug mas kaylap, mao ang mga gahom nga nagapahuyang sa atong pagkamabuot ug pagpugong-sa-kaugalingon.
Makapahuyang nga mga Impluwensiya
Ang modernong tawo, ilabina sa mas uswag nga mga nasod, kanunay nga napuno sa propaganda pinaagi sa medya. Kon pinaagi ba sa telebisyon, radyo, mga sine, mga magasin, o mga mantalaan, ang dihadiha nga katagbawan maayong pagkatuboy.
Ang mga pahibalo sa medya kanunay nga nagahugyaw kanimo nga palit, palit, palit—ug sa pagkuha ug mga credit cards aron nga ikaw makapalit karon, karon, karon. Dili maihap nga mga produkto mabatonan pinaagi lamang sa telepono. ‘Unya na pagkabalaka sa pagbayad!’ ang mga pahibalo malukmayong misugyot. Sila gidesinyo nga mopaukyab sa mga sentido. Paklia ang pahina sa usa ka magasin, ug ang kahumot maglimin kanimo. Patingoga ang radyo, ug ang kabanha magpabilin sa imong hunahuna. Abrihi ang TV, ug madanihong mga hulagway ang maglansang kanimo sa imong lingkoranan. Sa musika-video nga estilo, ang mga hulagway paspas kaayo ngani kini makahupot sa pinakamubog atensiyon.
Ang telebisyon mohimo ug sobra pa sa pagpahibalo sa dihadiha nga katagbawan. Kini nagpakaylap niana. Sa usa lang ka pindot, kini motagbaw sa gusto nga malingaw. Kasagaran kini molingaw pinaagi sa pagpakita sa mga tawo nga nagatagbaw sa ilang kaugalingong mga gusto. Ang aktor mohimo ug kabangis sa dihang ang iyang mga kaaway ‘angayan niana.’ Ang sayong nihamtong nga bata mopakaulaw sa ginikanan pinaagi sa dili maalamong mga siniaw. Ang romantiko dali nga mouyon sa pagpanapaw o sa sekso una pa maminyo. Ang TV usahay lang mopakaulaw niining mga tawhana tungod sa ilang kawalay-pagpugong sa kaugalingon; kini mohimaya kanila, nagligo kanila sa dramatikong himaya o katawa sa pag-uyon.
Sa susama, usa ka bag-ohay nga artikulo sa The Atlantic Monthly nagaingon nga ang karong Hollywood nga pelikula “usa ka panan-awon nga sa pagkakuti gihimo aron sa pagtagbaw sa matag takna,” nga ang “matag pelikula sa kanunay nagasiyagit, ‘Mahimong mabatonan nimo kining tanan!’” Maorag, wala gayud ing, makatagbaw sa nagalantaw karon kay sa kabangis. Ang artikulo nagaingon nga ang mga sine sa nangagi “mipugong sa gusto sa mga nagalantaw sa pag-apil sa pagpatid,” samtang “sa katugbang, ang kabangis sa sine karon gigamit sa pagdapit sa nagalantaw nga bation ang pagpatay, pagbunal, pagtadtad.” Gani, ang aksiyon ug kabangis mipuli na sa estorya ug diyalogo sa mga sine nga ang mga eskrip sa karon 25 porsiyento ang kamub-on ang nahisulat kay sa mga tuig 1940, bisan pa kon ang mga pelikula managsama lang ang katas-on.
Ang mga relihiyon sa kalibotan anaa sa nahiangay nga posisyon sa pagtabang sa katawhan sa pagpahilayo niining ‘kabuang sa panahon.’ Apan, ang mismong relihiyosong mga lider usab nalunod sa ilang pagpangitag dihadiha nga katagbawan. Unsa ka kanunay ba nga atong mabasa ang ilang pagpangita sa gahom ug impluwensiya sa politikal nga entablado, nagapahiuyon sila sa ilang mga panon pinaagi sa pagpagaan sa moral nga sukdanan, o bisan gani nagagamit sa Bibliya ingong usa ka matarong nga maskara nga sa pagkasalingkapaw nagabuhat sa ilang gikahimut-an? Inay sa pagpaila sa dihadiha nga katagbawan kon unsa gayod kini—bahin sa lamat sa sala—sila mikuyog sa ubang ‘moral nga mga lider’ sa pagpahumok sa konsepto sa sala, paghatag ug bag-ong kahulogan niana sama sa ‘mga problema sa kaliwat’ ug ‘kapiliang mga estilo sa kinabuhi.’—Tan-awa ang kahon sa panid 8.
Usa ka Himan sa Pagbatok sa Hilig
Uban sa maong kahimtang sa kalibotan, sa unsang paagi kita makabatok? Sa unsang paagi kita makahimog mga desisyon nga wala nahaylo sa bitik sa dihadiha nga katagbawan? Ang tubag basin makapatingala kanimo: Ang Bibliya makatabang. Kasukwahi sa gidahom sa daghang mga tawo, ang Bibliya dili batok sa kalingawan. Wala kini nagatuboy sa asetismo o hugot nga pagdumili-sa-kaugalingon. Hinuon, ang Bibliya nagatudlo kanato sa unsang paagi magkinabuhing malipayon, nga ang kalingawan anaa sa hustong lugar.
Ang Bibliya nagahubit sa Maglalalang ingong “ang malipayon nga Diyos,” kinsa ‘nagakalipay sa iyang mga buluhaton.’ (1 Timoteo 1:11; Salmo 104:31) Kon kabahin sa mga tawo, ang Ecclesiastes 3:1 nagaingon: “Adunay panahon sa tanang butang, ug panahon alang sa tagsatagsa ka tuyo sa ilalom sa langit.” Kana nag-apil, sumala sa sunod nga mga bersikulo, panahon sa pagkatawa, panahon sa paglukso, panahon sa panaggakus, ug panahon sa paghigugma. Ang Proverbio 5:18,19 nagabayaw gani sa kaanyag sa seksuwal nga kalingawan taliwala sa lalake ug babaye sa dihang kini miingon sa mga bana: “Pagkalipay uban sa asawa sa imong pagkabatan-on.” Tin-aw, nan, nga dili ang tanan nga katagbawan sayop, ni ang tanan nga porma sa katagbawan isalikway. Ang pagpugong-sa-kaugalingon, hinuon, ang nakulang.—Galacia 5:22, 23.
Kinahanglang ibutang nato ang atong kaugalingong kalingawan sa hustong lugar. Ang tukmang mga prioridad atong gikinahanglan. Ang pagpahimuot sa Diyos ang angay nga mauna kay sa atong kaugalingong kalingawan; kini kinahanglan mauna sa atong kinabuhi. Sunod mao ang deprinsipyo nga gugma sa atong isigkatawo. (Mateo 6:33; 22:36-40) Kon tinuod natong gihigugma ang Diyos ug silingan, nan atong kalipay nga ibutang ang atong kaugalingong katagbawan sunod niining duha ka mga prioridad.
Ang binase sa Bibliya nga mga prioridad motabang usab kanato sa pagdili sa katagbawan kon gikinahanglan. Atong isalikway ang paghuboghubog, panapaw, pakighilawas, panugal, kadalo, pag-abuso sa droga, ug kabangis. Kining mga salaa tanan nagtanyag ug dihadiha nga katagbawan, apan sila dili mopahimuot sa Diyos ug modaot sa atong isigkatawo. Ang mga balaod sa Diyos batok niining mga salaa maoy siguradong mga ilhanan sa iyang gugma kanato, kay sa kadugayan, ang sala modaot sa makakasala. Ang resulta mahimong sakit, tibulaag nga pamilya, o kakabus. Mahimo kining motapos sa tawo sama sa kamatayon o makaguol kaayo sama sa usa ka haw-ang ug dili matagbawong kinabuhi.
Pagsunod sa Maayong mga Ehemplo
Ang diyos buot nga kita magkinabuhing malipayon, mabungahon; ang iyang Pulong napuno sa pananglitan sa mga lalake ug babaye kinsa nakabaton niini. Sa daghang mga kaso ang ilang pagtuo ug gugma sa Diyos ang mipalihok kanila sa paglangan sa ilang kaugalingong katagbawan. (Tan-awa ang Hebreohanon, kapitulo 11.) Si Moises usa ka inilang pananglitan. Gipadako ingong anak nga lalake sa anak nga babaye ni Paraon sa karaang Ehipto, siya makabaton ug matagbawong kinabuhi. Gahom, impluwensiya, bahandi, ug walay pagduda seksuwal nga mga opurtunidad maiyaha kon siya nagpabilin sa panimalay ni Paraon. Hinuon, siya nakig-uban sa tinamay, naulipong nasod sa Israel. Ngano?
Ang Hebreohanon 11:25 mitubag nga iyang gipiling “moantos sa mga pagdagmal kauban sa mga tawo sa Diyos kay sa pagpahimulos sa lumalabayng kalipay sa pagpakasala.” Si Moises nakakita sa dihadihang katagbawan. Daklit. Temporaryo. Daling matapos. Busa inay sa pagtan-aw sa unsay makahatag niya ug kalingawan dihadiha, siya mitunong sa iyang panan-aw ngadto sa magdala niya ug malipayong kaugmaon. Sa ginaingon sa Hebreohanon 11:26: “Siya nagtutok nga suod ngadto sa ganti.” Kadtong maong ganti tinuod ngadto kaniya, mao man ang Tighatag sa Ganti. Bersikulo 27 mabasa: “Siya milahutay sa pagtan-aw Kaniya nga dili makita.”
Ang pipila mahimong motamay sa gipili ni Moises. Ang pipila basin magaingon nga sila mopili sa bahandi, ang gahom, ang dungog. Apan hunahunaa: Kon si Moises mipili sa dalan sa dihadiha nga katagbawan, mailhan kaha nato siya karon? Ang iya bang Ehiptohanong ngalan magpabilin ingong hiroglipiya sa pipila ka buak, markadong bato sa usa ka museo, usa ka lubog nga impormasyon nahibal-an lamang sa pipila ka mga arkeolohista? O, mas posible, kini ba malubong ug malimtan ilalom sa abog ug balas sa 34 ka siglo? Ug unsa naman ang iyang ganti? Si Moises makasiguro kaha sa iyang lugar diha sa panumdoman ni Jehova kon iyang gipili ang sayon nga dalan sa pagpahimuot sa iyang kaugalingon?
Ang ngalan ni Moises nagabarog ingong inspirasyon sa minilyon ka katawhan karon. Ang iyang paglaom tino. Ang imong kaugmaon mahimo usab nga sama ka tino. Ikaw mahimo usab nga tuboran sa pagpaglig-on sa uban. Sa dihang ikaw maghimog mga desisyon sa kinabuhi, gikan sa dako ngadto sa gamay, ayaw pagpalingla sa propaganda sa kalibotan nga kinahanglang mabatonan nimo ang imong gusto KARON! Pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Kaharmonya ba sa kabubot-on sa Maglalalang ang akong gusto? Ang pagpangita sa akong buot karon nagapasabot ba ug pagbutang sa akong espirituwal nga tingusbawan nga maulahi? Ako ba sa bisan unsa nga paagi nagapameligro sa akong ganti? Unsang matang sa ehemplo ang akong ginapakita sa akong mga higala ug pamilya?’
Ayaw pilia ang mubong panglantaw niining kalibotana batok sa layo ug abot nga kaalam sa Diyos. Ayaw ibaylo ang layog-abot nga kalipay sa makadiyut nga kalingawan, ang dumalayon sa temporaryo. Ang atong Maglalalang, hinuon, nagatanyag kanato sa katagbawan nga walay katugbang. Sa Salmo 145:16 nagaingon kaniya: “Imong ginabuklad ang imong kamot ug ginatagbaw ang tinguha sa tanang buhing butang.” Ang pipila niini nga katagbawan diha dayon; ang uban nagkinahanglan sa panahon ug pailob. Ang usa ka kinabuhi sa pag-alagad kang Jehova puno sa kalingawan—ang katahom sa mga linalang, ang kainit sa panaghigalaay, ang kangaya sa mahagiton ug magantihong trabaho, ang kahimuot sa pagkahibalo sa mga tubag sa mga pinakalibog nga pangutana sa kinabuhi. Labaw niana, ang Maglalalang nagatanyag kanato sa usa ka kinabuhi nga makatagbaw sa walay kataposan.—Juan 17:3.