Umaabot sa Relihiyon Tungod sa Iyang Kagahapon

Bahin 1: 4026-2370 w.k.p.—Relihiyosong Pagkabahin—Kon Giunsa Pagsugod Niini

“Pinaagi sa iyang pagkahulma ang tawo maoy relihiyosong hayop.”—Edmund Burke, ika-18ng-siglong Irlandes nga estadista

ANG mga tawo kinaiyanhong may panginahanglan sa pagsimba. Ang The New Encyclopædia Britannica nagaingon nga “sumala sa nadiskobrehan sa mga eskolar, wala gayoy naglungtad nga katawhan, sa bisan diin, sa bisan unsang panahon, nga sa usa ka diwa dili relihiyoso.” Sukad gayod sa sinugdan sa tawo, ang lalaki ug babaye makataronganong nagaisip nga masimbahon sa ilang Maglalalang. Sila nagasalig kaniya ingong Awtoridad nga mohatag nilag giya ug tambag. Busa, sa pagkatinuod, ang pagkatawo sa relihiyon sa yuta nahiatol sa pagkalalang ni Adan. Sumala sa kronolohiya sa Bibliya, kana maoy sa tuig 4026 W.K.P.

Ang pipila tingali motutol sa paggamit sa pulong “pagkalalang ni Adan.” Apan ang wala-kapamatud-ing teoriya sa ebolusyon karong bag-o nakahibalag sa seryosong mga kakulian, bisan gikan sa mga tigpaluyo niini mismo. Alang sa dugang impormasyon, tan-awa ang librong Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? nga gipatik sa Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Karong adlawa, ang usa ka tawo dili makapamatuod nga ang asoy sa komung sinugdanan sa katawhan maoy dili siyentipikanhon. Ang usa ka 1988 nga artikulo sa Newsweek nagtaho nga ang mga geneticista karon makiling nga magkauyon nga ang modernong tawo naggikan sa usa ka inahan. Kini nagkutlo sa paleontologist sa Harvard nga si S. J. Gould ingong nag-ingon nga “ang tanang tawo, bisan pa sa mga kalainan sa panggawas nga dagway, mga sakop gayod sa usa ra ka binuhat nga bag-o pag sinugdanan sa usa ka dapit.” Siya midugang: “Adunay usa ka matang sa lawasnong pagkamanagsoon nga labi pang ilado kay sa atong naamgohan sukad.”

Kining mga kamatuorana nagadapig sa pagkatukma sa Bibliya. Kini nagapaila nga walay katarongan nga kita magduhaduha sa katin-awan niini kon sa unsang paagi nagsugod ang relihiyosong panagbangi.

Kon sa Unsang Paagi ang Usa ka Relihiyon Nahimong Duha

Ang The Encyclopedia of Religion nagaingon nga hapit ang tanang nailhang relihiyon dunay pila ka tinuohan nga, bisan tuod nagkalain sa detalye, katingad-anang may kaamgid. Pananglit, nagtuo sila nga ang tawo nahulog gikan sa orihinal nga kahimtang nga may pag-uyon sa Diyos, nga ang kamatayon dili kinaiyanhon, ug ang halad gikinahanglan aron maangkon pag-usab ang pag-uyon sa Diyos. Adunay lig-ong sirkumstansiyal nga ebidensiya nga nagapaila nga ang tanang relihiyon karong adlawa may usa ra ka sinugdanan.

Ang Bibliya nagasaysay sa unsang paagi kini nahitabo. Kini nagasugid kanato nga ang unang lalaki ug babaye nagsalikway sa pagtultol sa Diyos ug midangop sa laing tinubdan alang sa giya ug tambag. Bisan lagmit wala masayod bahin kang Satanas ug sa iyang pagrebelde sa Diyos, gisubay nila ang independenteng dalan ug gisunod ang tambag sa usa ka linalang inay sa Maglalalang. Ang Bibliya sa ulahi nagpadayag nga si Satanas mao ang matuod nga tingog luyo sa nagpahisalaag nga bitin.—Genesis 2:16–3:24; Pinadayag 12:9.

Sa ingon ang tawo migawas gikan sa pagkailalom sa teokratikanhong pagmando ug nagtukod sa iyang kaugalingong mga sukdanan bahin sa maayo ug daotan. Pinaagi sa ilang independenteng mga lihok, gipasugod ni Adan ug Eva ang katawhan sa usa ka dalan nga mahimong mosangpot sa daghang lainlaing relihiyon, ngatanan kana naglangkob sa bakak nga pagsimba nga kaatbang sa matuod nga pagsimba nga gituman sa matinumanong mga saksi ni Jehova latas sa kasaysayan. Sa laktud ug dili-laktud, ang benepisyaryo nianang bakak nga pagsimba mao ang dakong Kaaway, si Satanas. Sa ingon si apostol Pablo nakaarang sa pagsulat: “Ang mga butang nga ginahalad sa mga nasod ilang ginahalad ngadto sa mga demonyo, ug dili sa Diyos; ug dili ko buot nga kamo mahimong mga umalambit sa mga demonyo.” Unya iyang gipakita nga adunay duha lamang ka matang sa pagsimba, nga miingon: “Dili kamo mahimong magainom sa kopa ni Jehova ug sa kopa sa mga demonyo; dili kamo makaambit sa ‘lamesa ni Jehova’ ug sa lamesa sa mga demonyo.”—1 Corinto 10:20, 21.

Busa, ang pagrebelde ni Adan nagpasugod sa ikaduhang matang sa pagsimba, usa nga nagbutang sa linalang nga labaw sa Maglalalang. Ug ang tinuod nga tigpasiugda nianang bag-ong relihiyon mao ang bag-ong nagtudlo-sa-kaugalingong “diyos,” si Satanas nga Yawa.—2 Corinto 4:4; 1 Juan 5:19.

Ang unang duha ka anak lalaki ni Adan ug Eva, si Cain ug Abel, mitanyag ug mga halad sa Maglalalang, nga nagpasabot nga silang duha mahiligon sa relihiyon. Hinuon, ang misangpot nga mga hitabo nagpadayag nga sila wala magkahiusa sa relihiyon. Kini nadayag sa walay 130 ka tuig sa kasaysayan sa katawhan, sa dihang ang halad nga gihimo ni Abel gidawat sa Maglalalang, samtang wala dawata ang kang Cain. Dayag, ang Diyos dili andam modawat sa bisan unsang personal nga relihiyon. Kadtong kamatuorana nakapasuko kang Cain ug nagtukmod kaniya sa pagpatay sa iyang igsoon.—Genesis 4:1-12; 1 Juan 3:12.

Sa unang panahon sa kasaysayan sa tawo, tungod sa relihiyosong pagdumot ang yuta namantsahan sa inosenteng dugo. Kadto dili mao ang kataposang panahon. “Lagmit katunga o kapin pa sa mga gubat nga karon gibugno sa tibuok kalibotan maoy dayag relihiyosong mga panagbangi o nalangkit sa relihiyosong mga kabingkilan,” miingon ang usa ka kolumnista sa mantalaan karong adlawa.

Sa mga adlaw ni Enos, nga pag-umangkon ni Cain ug Abel, “nagsugod ang pagtawag sa ngalan ni Jehova.” (Genesis 4:26) Sanglit sa nangagi si Abel nagsugod sa pagtawag sa ngalan sa Diyos diha sa pagtuo, kining ulahing “pagtawag sa ngalan ni Jehova” gisabot nga nagkahulogan nga misugod ang mga tawo sa paggamit sa ngalan sa mapasipad-anon o makauulaw nga paagi. Tin-aw nga kadto usa ka kaso sa relihiyosong kasalingkapaw.

Ang Hudiyonhong Jerusalem Targum, o pagpatin-aw, miingon: “Kadto ang kaliwatan nga niadtong mga adlawa misugod sila sa pagpakasala, ug paggama alang sa ilang kaugalingon ug mga idolo, ug nagngalan sa ilang mga idolo pinaagi sa ngalan sa Pulong sa Ginoo.” Ang idolatriya, nga inubanan sa pagpakaaron-ingnong naghawas sa Diyos, nagtimaan sa bakak nga relihiyon sukad niadto.

Sa Judas 14, 15, mabasa nato ang bahin sa tagna sa matinumanong si Enoc mahitungod sa nagsimbag mga diyosdiyos nga katawhan niadtong unang milenyo. Siya miingon: “Tan-awa! Si Jehova miabot uban ang iyang balaang mga panon, sa pagpahamtang sa paghukom batok sa tanan, ug sa paghukom sa tanang dili-diyosnon mahitungod sa tanan nilang dili-diyosnong binuhatan nga ilang gibuhat sa dili-diyosnong paagi, ug mahitungod sa tanang makalilisang nga mga butang nga gisulti sa dili-diyosnong mga makasasala batok kaniya.” Kining tagnaa natuman sa ikaduhang milenyo sa kasaysayan sa tawo sa dihang kaylap ang bakak nga relihiyon. Ang pagkadili-diyosnon basin nag-apil pa sa pagsimbag mga manulonda nga sa pagkamasupilon sa Diyos nagmateryalisar sa yuta ug nangasawa sa “mga anak nga babaye sa mga tawo,” nga nagpatunghag mestisong rasa sa “mga gamhanan sa kakaraanan, ang bantogang mga tawo.”—Genesis 6:4.

Bisan pa niana, si Noe “giuyonan sa mga mata ni Jehova” tungod kay siya “milakaw uban sa matuod nga Diyos.” (Genesis 6:8, 9) Siya ug ang iyang pamilya, sa total nga walo ka sumusunod sa matuod nga relihiyon, lupig sa gidaghanon sa mga daotan. Kay ang bakak nga relihiyon ug kadtong nagsunod niana mayoriya man, “ang pagkadaotan sa tawo kaylap sa yuta,” ug “ang yuta napuno sa kabangisan.” (Genesis 6:5, 11) Gihukom sa Diyos nga ipahinabo ang usa ka lunop sa paglaglag sa katawhan nga nagsunod sa bakak nga relihiyon. Si Noe lamang ug iyang pamilya ang nakalabang buhi tungod sa panalipod sa Diyos, nga igong katarongan nga sila human niadto “nagtukod ug halaran alang kang Jehova” ingong buhat sa matuod nga pagsimba. (Genesis 8:20) Ang Lunop tinong nagpaila kon hain sa duha ka relihiyosong sistema nga naglungtad sa adlaw ni Noe ang matuod ug hain ang bakak.

Ang nahaunang impormasyon gipasukad sa pangatarongan nga matuod ang rekord sa Bibliya. Apan dugang pa sa mga pamatuod nga gihisgotan sa sinugdan sa atong artikulo, tan-awa ang ebidensiyang gihatag diha sa kahon “Tinuod Bang May Tibuok-Yutang Lunop?”

Umaabot sa Relihiyon—Imong Umaabot

Ang pagbatog kahibalo mahitungod sa kagahapon sa relihiyon bililhon kay sa pasukaranan may duha lang ka matang sa relihiyon—ang usa madawat sa Maglalalang sa katawhan ug ang lain tin-awng dili madawat. Nan, makataronganon nga aron ang tawo makabaton sa pag-uyon sa Maglalalang, kinahanglang motuo siya sa Iyang mga hunahuna sa relihiyon. Ayaw kalimot nga kitang tanan nalangkit kay “pinaagi sa iyang pagkahulma ang tawo maoy relihiyosong hayop.”

Sa pagtan-aw sa kagahapon sa relihiyon, buhaton nato kana uban sa liberal nga kaisipan, nga labi pang hinungdanon, uban sa madawatong kasingkasing. Sa dihang ang usa ka relihiyon susihon, mamalandong kita sa igong gidugayon sa pagsukna sa atong kaugalingon kon kaha hisabtan, tin-aw, ug makataronganon ang mga pagtulon-an niini. Ug komosta ang mga kahimoan niini? Mas nakapasuod ba kini sa mga sakop niini sa Maglalalang pinaagi sa pagpasabot kanila sa kahinungdanon sa pagsugot sa iyang mga sugo, o kini ba hinunoa nagtugot nila sa pagtukod sa ilang kaugalingong mga sukdanan sa kagawian? Ang relihiyon nagtudlo ba sa katawhan sa pagsalig sa Diyos aron mosulbad sa mga suliran sa kalibotan? O kini hinunoa naglimbong kanila ngadto sa pagsalig sa politikanhong paagi nga maoy mohimo niana? Nakapausbaw ba kini sa panaghiusa ug pakigdait taliwala sa mga molupyo sa yuta, o kini ba hinunoa naghulhog sa pagkabahinbahin ug nagsiba sa mga gubat? Kini ug ang ubang mga pangutana motabang kanato sa pag-ila sa usa ka orihinal nga relihiyon nga gipailaila sa Maglalalang sa katawhan ug sa daghang mini nga mga matang nga gipailaila sa iyang kaaway.

Ang relihiyon nadahig ba sa moral nga kagun-oban karon ug pagkahugno sa maayong pamatasan? Ang mosunod nga artikulo maghisgot sa daklit nianang pangutanaha.

[Kahon sa panid 7]

Tinuod Bang May Tibuok-Yutang Lunop?

“Halayo sa pagkadili posibleng hitabo ang Lunop sa Genesis sa bag-o pang geolohikanhong panahon kinaiyanhong mohaom nianang yugtoa . . . Sa pagkamatuod kana gayod ang lagmit nga yugto nianang kalit ug mabangisong kausaban.”—The Flood Reconsidered.

“Ang arkeolohiya nakakutkot na usab ug laing bersiyon sa estorya sa [Genesis] sa Lunop . . . Ang mga kaamgid labawng ilado kay sa mga kalainan.”—Digging Up the Bible Lands.

“Ang usa ka katalagman sa kalibotan nga nianang panahona ang yuta gibanlasan o gilunopan [maoy] usa ka ideya nga hikaplagan diha sa halos tanang kasugiran sa kalibotan. . . . Sa Inca nga kasugiran kana gipahinabo sa supremong diyos, si Viracocha, nga wala makontento sa unang mga tawo ug mihukom sa paglaglag kanila.”—Funk and Wagnalls Standard Dictionary of Folklore, Mythology and Legend.

“Ang dagko pang mga kaamgiran sa asoy sa Genesis presente sa laing Babilonyanhong taas nga balak kansang bayani ginganlang Gilgamesh. . . . Lagmit kaayong kana milungtad sa sinugdan sa ikaduhang milenyo. . . . Ang [papan nga yutang-kolonon XI] halos tibuok pa, sa ingon nagataganag labing kompletong bersiyon sa estorya sa lunop diha sa cuneiform nga sinulatan.”—Encyclopædia Judaica.

“Sama sa mga Hebreohanon, mga Babilonyanhon, mga Grego, Norsemen, ug ubang katawhan sa Daang Kalibotan, daghang Indian nga tribo sa Amerika del Norte ug del Sur may mga gikabilinbiling sugilanon bahin sa Lunop. . . . ‘Sa miabot ang labing unang mga misyonaryo’ . . . , ang Reverendo Myron Eells mitaho niadtong 1878, ‘ilang nadiskobrehang ang maong mga Indian nagbaton sa ilang mga gikabilinbiling sugilanon bahin sa usa ka lunop, ug nga ang usa ka lalaki ug iyang asawa naluwas sakay sa usa ka balsa.’”—Indian Legends of the Pacific Northwest.