Gipanalipdan sa Pagtuo sa Diyos
MAYO 1945 kadto, ug ang Gubat sa Kalibotan II mao pay pagkatapos sa Uropa. Nakapauli ako sa balay sa Chojnice, Polandia, mga duha pa ka adlaw. Ang biyahe mikabat ug halos duha ka bulan, sanglit ako nagbaktas lang, ug nagsigeg hunong sa pagduaw sa mga tawo. Ang miagi nakong duha ka tuig gigugol didto sa kampong konsentrasyon sa Stutthof, nga nahimutang duol sa Danzig (karon Gdansk).
Naglingkod diha sa sala, si Mama, ang akong duha ka igsoong babaye, ug ako nalipay sa usa ka pagduaw. Dihay usa ka tuktok sa atubangang pultahan, ug si Elaine, akong kinamagulangang igsoong babaye, nanabi aron sa pagbukas niana. Wala namo kaayo tagda kadto hangtod nga nadungog namo siya nga misiyagit. Nahaigpot ako sa lingkoranan ug midagan sa pultahan. Didto nagbarog si Wilhelm Scheider ug Alfons Licznerski, duha ka kaubang Kristohanon kinsa akong gituohan nga namatay wala magdugay human sa akong kataposang pagkakita kanila.
Human sa dugay nakong pagtutok kanila nga bukas ang baba sa pagkadili-makatuo, si Igsoong Scheider nangutana kon pasudlon ko ba sila. Gigugol namo ang nahibilin sa maong adlaw hangtod sa halalom nga kagabhion sa pagsinuoray pag-usab ug sa paghinumdom kon giunsa kami sa pagpanalipod ni Jehova nga Diyos panahon sa among pagkabilanggo. Sa dili ko pa ipaambit ang pipila niining mga kasinatiana, tugoti una ako sa pagsaysay kon sa unsang paagi ako nakadangat sa kampong konsentrasyon.
Pagtuo Gisulayan sa Bata Pa
Ang akong mga ginikanan nahimong mga Estudyante sa Bibliya (ingon sa pagtawag sa maong panahon sa mga Saksi ni Jehova) sa panahong hapit na akong ipanganak, sa 1923. Ang mga tuig una pa sa Gubat sa Kalibotan II malisod alang sa mga Saksi. Ang Katolikong relihiyon gitudlo sa eskuylahan, ug ang mga Saksi gitratar nga mapintason. Kanunay akong sungogon sa ubang kabataan, ug ang magtutudlo sa ingon modapig usab sa kabataan batok kanako. Malisod usab ang buluhatong pagsangyaw. Kas-a samtang kami nagsangyaw sa kasikbit nga lungsod sa Kamien, labing menos usa ka gatos ka lungsoranon ang naglibot kanamong mga 20 ka Saksi. Ang Polakong mga sundalo miabot sa hustong panahon sa pagpanalipod kanamo batok sa magubtanong panon.
Migrabe ang paglutos sa dihang gisulong sa Alemanya ang Polandia sa Septiyembre 1939. Sa kataposan, sa 1943, gidakop ako sa Gestapo tungod sa pagdumili sa pagsilbi sa Kasundalohang Aleman. Samtang ako giaresto, gisukitsukit ako sa Gestapo, naningkamot sa pagpugos kanako sa paghatag kanila sa mga ngalan sa ubang mga Saksi diha sa lugar. Sa mibalibad ako, giingnan ako sa tinugyanan sa Gestapo nga posibleng mamatay ako diha sa kampong konsentrasyon.
Una, ako gipadala ngadto sa bilanggoan sa Chojnice, diin gibunalan ako sa pipila ka magbibilanggo sa bunal nga goma, naningkamot sa pagpugos kanako nga mokompromiso sa akong determinasyon nga magpabiling maunongon kang Jehova. Kini nga pagbunal nagpadayon sa mga 15 o 20 minutos, ug sulod niana ako nag-ampo nga mainiton. Sa matapos na ang pagbunal, usa sa mga magbibilanggo mireklamo nga siya naluya nga una pa kay kanako.
Bisan pag katingalahan, human sa unang pipila ka bunal, wala ko na batia ang kasakit niini. Hinunoa, kadto ingon sa daw nadungog ko na lamang kini, samag basal sa tambol sa halayo. Si Jehova tinong nagpanalipod kanako ug nagtubag sa akong mga pag-ampo. Ang balita sa pagbunal sa wala magdugay nakaabot sa tibuok bilanggoan, ug ang uban misugod sa pagtawag kanako nga “usa ka tawo sa Diyos.” Wala magdugay human niadto ako gipadala sa hedkuwarter sa Gestapo sa Danzig. Usa ka bulan sa ulahi ako gidala ngadto sa kampong konsentrasyon sa Stutthof.
Kinabuhi sa Stutthof
Sa pag-abot kami giingnan nga maglinya atubangan sa baraks. Gitudlo sa usa ka kapo (binilanggo nga gihatagag kaakohan sa pagdumala sa ubang mga binilanggo) ang tulo ka dagkong panghaw sa sunoganan sa patayng lawas ug gisultihan kami nga sa tulo ka adlaw kami mahiadto sa langit uban sa among Diyos. Nahibalo ako nga si Igsoong Bruski, gikan sa among kongregasyon sa Chojnice, gipadala sa Stutthof, busa misulay ako sa pagpangita kaniya. Apan, gipahibalo ako sa isigka-binilanggo nga siya namatay mga usa ka bulan na ang miagi. Ako naguol pag-ayo nga ako sa aktuwal natumba sa yuta. Gibati ko nga kon si Igsoong Bruski, nga usa ka Kristohanon nga malig-on sa pisikal ug sa espirituwal, namatay, ako seguradong mamatay usab.
Gitabangan ako sa ubang mga binilanggo nga makabalik sa baraks, ug niadtong higayona nga una kong nahimamat si Igsoong Scheider. Akong nahibaloan sa ulahi nga sa wala pa ang gubat siya mao ang magtatan-aw sa sanga sa Polandia. Siya dugayng nakig-estorya kanako, nagpatin-aw nga kon mawad-an ako ug pagtuo kang Jehova, ako mamatay! Gibati ko nga siya gipadala ni Jehova aron sa paglig-on kanako. Sa pagkatinuod, matuod gayod ang sanglitanan nga nag-ingon: ‘Adunay usa ka igsoon nga natawo alang sa kalisdanan’!—Proverbio 17:17.
Ang akong pagtuo sa maong panahon naluya, ug gipukaw ni Igsoong Scheider ang akong pagtagad sa Hebreohanon 12:1. Didto ang mga Kristohanon gisultihan nga magbantay sa sala nga daling makalit-ag kanila, sa ato pa, ang kakulang ug pagtuo. Gitabangan niya ako nga mahinumdoman ang matinumanong mga alagad nga gihisgotan diha sa Hebreohanon kapitulo 11 ug sa pagpalandong sa akong pagtuo kon itandi sa ilaha. Ako nagpabiling suod kang Igsoong Scheider kutob sa akong mahimo sukad niadto, ug bisag magulang siya nako ug 20 anyos, kami nahimong suod kaayong managhigala.
Kas-a giingnan ako sa usa ka dakong tawo nga may berdeng trayanggulo (nga nagpasabot nga siya usa ka kriminal) sa pagtungtong sa ibabaw sa lamesa ug magsangyaw sa mga binilanggo mahitungod kang Jehova. Samtang misugod ako sa pagbuhat niana, ang ubang mga binilanggo misugod sa pagbiaybiay kanako. Apan ang dakong tawo miduol ug gipahilom sila—ang tanan nahadlok kaniya. Sa dihang kami magtigom sa pagpangaon sa paniudto ug sa panihapon sa panahon sa nahibiling semana, ipatongtong ako niining dakong tawo sa ibabaw sa lamesa aron sa pagsangyaw.
Sa misunod nga semana ang pipila ka binilanggo, lakip kanako, gibalhin sa nagkalainlaing baraks. Laing binilanggo nga may berdeng trayanggulo miduol kanako ug nangutana kon nganong gipadala ako sa akong Diyos niini nga “impiyerno.” Ako mitubag nga kadto maoy aron sa pagsangyaw sa mga binilanggo ug nga ang pagkaania dinhi nagsilbing pagsulay sa akong pagtuo. Samtang uban niini nga mga binilanggo, ako gitugotan sa pagbarog atubangan nila ug sa pagsangyaw matag gabii sulod sa duha ka semana.
Usa ka adlaw gisugo sa usa ka kapo ang kaubang binilanggo sa pagkulata kanako. Siya mibalibad, nga nagpameligro sa iyang kaugalingon nga makulata. Sa dihang gipangutana ko siya kon nganong wala niya ako kulataha, siya miingon nga siya nagplano nga maghikog apan nakadungog sa usa sa akong mga sermon, ug kini nakatabang kaniya sa pag-usab sa iyang hunahuna. Siya nagtuo nga naluwas ko ang iyang kinabuhi ug nga dili niya makulata ang tawo nga nakabuhat niana.
Pagtuo Gisulayan sa Bug-os
Sa tingtugnaw sa 1944, ang mga Ruso nagkaduol sa Stutthof. Ang Aleman nga mga opisyal sa kampo mihukom sa pagbalhin sa mga binilanggo sa dili pa moabot ang mga Ruso. Ang mga Aleman misugod sa pagpamartsa sa mga 1,900 kanamo nga mga binilanggo ngadto sa Słupsk. Sa dihang nakaabot kami sa tungatunga, mga 800 na lamang kanamo ang nabilin. Sa tibuok pagmartsa nadungog namo ang daghang pagpamosil, busa dayag ang uban giposil o mieskapo.
Sa sinugdan sa among pagmartsa, ang matag usa kanamo gihatagan ug 450 gramos nga tinapay ug 220 gramos nga mantekilya. Gihurot dayon ug kaon sa kadaghanan ang gihatag kanila. Hinuon, gipaigoigo ko ang akoa kutob sa mahimo, kay nasayod nga ang pagmartsa mokabat ug mga duha ka semana. Dihay mga napulo lamang ka Saksi ang kauban sa mga binilanggo, ug si Igsoong Scheider ug ako nag-uban kanunay.
Sa ikaduhang adlaw sa biyahe, si Igsoong Scheider nagkasakit. Sukad niadto ako na lang siyang gipas-an, kay kon kami mohunong, kami posilon. Gisultihan ako ni Igsoong Scheider nga gitubag ni Jehova ang iyang mga pag-ampo pinaagi sa akong pagkaatua didto sa pagtabang kaniya. Sa ikalimang adlaw, luya na kaayo ako ug gigutom nga gibati kong dili na ako makalakaw pa, ilabina ang pagpas-an kang Igsoong Scheider. Siya usab nagkaluya tungod sa kakulang sa pagkaon.
Nianang sayong kahaponon, gisultihan ako ni Igsoong Scheider nga mangihi una siya, busa gidala ko siya sa usa ka punoan sa kahoy. Ako naglingilingi sa pagtino nga kami dili makit-an sa mga guwardiyang Aleman. Human sa mga usa ka minuto, miliso si Igsoong Scheider nga may tinapay diha sa iyang mga kamot. “Diin man na nimo kuhaa?” nangutana ako. “Nagbitay ba kana sa kahoy o unsa ba?”
Siya miingon nga samtang ako nagtalikod, usa ka tawo ang miduol kaniya ug gihatagan siya ug tinapay. Kadto maorag talagsaon kanako, sanglit wala koy nakitang bisan usa ka tawo. Niadtong tungora gigutom na kaayo kami nga wala na kami mangutana kon sa unsang paagi kadto gihatag. Apan ikaingon ko gayod nga ang gitudlo ni Jesus nga hangyo nga atong himoon alang sa atong tinapay sa matag adlaw nahimong mas may kahulogan kanako human niadto. (Mateo 6:11) Dili na unta kami makalahutay sa sunod nga adlaw kon wala pa kadtong tinapaya. Gipalandong ko usab ang mga pulong sa salmista: “Wala gayod ako makakita ug matarong nga gibiyaan sa bug-os, ni ang iyang anak nagpakilimos ug tinapay.”—Salmo 37:25.
Human sa mga usa ka semana, dihang nanungatunga na kami paingon sa Słupsk, mihunong kami sa kampo sa mga Batan-on ni Hitler. Didto kami magtagbo sa mga binilanggo gikan sa laing mga kampo. Si Igsoong Licznerski gitipos ug gibutang sa linaing baraks uban sa ubang masakitong mga binilanggo. Matag gabii ako moipsot ug gawas sa baraks nga akong nahimutangan ug moadto kang Igsoong Licznerski. Kon nakit-an pa ako, ako posilon gayod, apan kinahanglang himoon ko ang akong maarangan aron mawala ang iyang hilanat. Nagbasa ako ug trapo ug milingkod tapad niya ug gitrapohan ang iyang agtang. Unya moyuhot ako ug sulod balik ngadto sa akong baraks. Si Igsoong Scheider gitipos usab ug gibutang sa baraks uban kang Igsoong Licznerski.
Gisultihan kami nga nagplano ang mga Aleman nga dalhon kami ngadto sa Baltic Sea, ipasakay ug barko, ug ipadala kami ngadto sa Denmark. Ugaling, ang mga Ruso mas nagkaduol na. Samtang ang mga Aleman nangahadlok ug misugod sa pagkalagiw, gipahimuslan sa mga binilanggo ang higayon sa pag-eskapo. Gimandoan ako sa mga Aleman sa paglakaw, apan kay si Igsoong Scheider ug Igsoong Licznerski masakiton kaayo sa pagbiyahe ug dili ako makahimo sa pagdala kanila, wala ko masayod kon unsay akong buhaton. Busa ako milakaw, nag-ampo nga atimanon ni Jehova kining minahal nga mga kauban.
Usa ka oras human nga ako nakalakaw, ang mga Ruso misulod sa kampo. Nakit-an sa usa ka sundalo si Igsoong Scheider ug Igsoong Licznerski ug gisugo ang babayeng Aleman nga nagpuyo sa duol nga umahan sa pagpakaon kanila ug sabaw sa manok kada adlaw hangtod nga sila maulian. Gisultihan sa babaye ang sundalo nga gikuha sa mga Aleman ang tanan niyang mga manok. Unya iyang gisultihan siya nga kon dili niya pakan-on kining mga tawhana, iya siyang patyon. Dili na isulti pa, siya nakakita dayon ug pipila ka manok, ug ang akong minahal nga mga igsoon misugod na sa pagkaarang-arang!
Gipadayon ang Paglunsay sa Pagtuo
Samtang diha sa sala sa akong inahan, among gihisgotan kining mga butanga ug ang ubang mga eksperyensiya hangtod sa kaadlawon. Ang mga igsoon nagpabilin sa pipila ka adlaw ug unya mipauli ngadto sa ilang mga balay. Si Igsoong Scheider gigamit pag-ayo ni Jehova sa pag-organisar pag-usab sa buluhatong pagsangyaw sa Polandia, gipadayon ang daghan niyang mga kaakohan niadto. Ugaling, tungod sa pagpuli sa mga Komunista, ang buluhatong pagsangyaw nahimong lisod kaayo.
Sa makadaghan ang mga Saksi gidakop tungod sa pagsangyaw mahitungod sa Gingharian sa Diyos. Kanunayng naapil ako niini ug gisukitsukit sa mga tawo mismo nga nagpagawas kanako gikan sa mga Nazi. Unya naamgohan namo kon nganong pamilyar kaayo ang mga awtoridad sa among mga kalihokan. Ang mga Komunista nagpasulod ug mga espiya sulod sa organisasyon aron makabaton ug kasayoran bahin kanamo. Ang pagpangespiya nagmalamposon kaayo nga sa usa ka gabii sa 1950, libolibong mga Saksi ang gidakop.
Sa ulahi ang akong asawa nga si Helena ug ang among nagdakong pamilya mihukom sa pagbalhin sa Tinipong Bansa. Kami miabot niadtong 1966. Samtang miduaw sa Brooklyn, New York, ako nakahimo sa paghatag ug impormasyon sa responsableng mga tawo sa punoang-buhatan sa mga Saksi ni Jehova nga nakatabang kanila sa pag-ila kon kinsa kadtong gipasulod sa mga Komunista diha sa organisasyon.—Itandi ang Buhat 20:29.
Ako 70 anyos na karon ug nagpuyo sa estado sa Colorado, diin ako nag-alagad ingong usa ka ansiano sa lokal nga kongregasyon. Tungod sa nagkaluyang panglawas, dili ko na mahimo ang mga butang nga akong mahimo kaniadto. Bisan pa niana, ako malipayon gihapon kaayo sa pagpakigsulti sa mga tawo mahitungod sa Gingharian ni Jehova. Kon makigbahin sa ministeryo uban sa mga batan-on, pahimuslan ko usab ang higayon sa pagtabang kanila nga makaamgo nga bisan unsa pa nga kalisod ang modangat kanila, si Jehova anaa kanunay sa pagpakita sa iyang kalig-on alang kanila nga adunay bug-os nga pagtuo kaniya.
Samtang magapalandong ako ug balik sa akong kinabuhi, nasabtan ko nga giluwas ako ni Jehova ug ang akong mga higala gikan sa makuyaw nga mga kahimtang. Kining mga hitaboa nagbutang sa akong pagtuo diha sa iyang mapanalipdanong pag-atiman nga mas malig-on pa. Walay duhaduha sa akong hunahuna nga kining sistema sa mga butang sa dili madugay matapos diha sa kusog nga nagsingabot nga “dakong kasakitan” ug nga ang makalabang-buhi makabaton ug halangdong palaaboton sa pagpasig-uli niining yutaa ngadto sa usa ka tibuok-yutang paraiso.—Pinadayag 7:14; 21:3, 4; Juan 3:16; 2 Pedro 3:13.
Ako nagapaabot nga makabahin niining dakong pagpasig-uli sa yuta ngadto sa usa ka paraisonhong kahimtang, ug ingon man usab ikaw kon buhaton mo ang kabubut-on ni Jehova kutob sa imong maarangan ug mosalig sa iyang saad nga siya manalipod niadtong nagapakita sa ilang pagtuo diha kaniya.—Sumala sa giasoy ni Feliks Borys.
[Hulagway sa panid 20]
Usa ka tuig human sa pagkagawas sa kampong konsentrasyon
[Hulagway sa panid 23]
Uban sa akong asawa, si Helena