Bethel—Usa ka Siyudad sa Maayo ug Daotan

ANG pipila ka siyudad nailado sa maayo—​o di-maayo​—nga dungog tungod sa mga hitabo nga nahitabo sa sulod niini. Apan, ang Bethel talagsaon kay kini nailado tungod sa maayo ug daotan. Ang patriarkang si Jacob nagngalan sa siyudad nga Bethel, nga nagkahulogang “Balay sa Diyos.” Apan usa ka libo ka tuig sa ulahi, si propetang Oseas nagtawag sa siyudad nga “Balay sa Pagkamadaoton.” Sa unsang paagi kining siyudara nausab gikan sa maayo ngadto sa daotan? Ug unsay atong makat-onan gikan sa kasaysayan niini?

Ang kalangkitan sa Bethel uban sa katawhan sa Diyos nagsugod sa 1943 W.K.P. sa buhi pa si Abraham. Sa maong panahon, ang siyudad nailhan ingon nga Luz, ang orihinal nga Canaanhong ngalan niini. Nahimutang kini sa bukirong dapit, mga 17 kilometros sa amihanang Jerusalem. Handurawa si Abraham ug ang iyang pag-umangkong si Lot nga nag-ambo sa tabunok nga kapatagan sa ubos-ubos nga Walog sa Jordan gikan sa bantaaw nga dapit sa hataas nga kabukiran palibot sa Bethel. Sa kamataktikanhon, gikuha ni Abraham ang pagtagad ni Lot sa kalisod sa pagtudlog mga dapit nga sibsibanan sa ilang dakong panon sa kahayopan: “Palihog, ayaw tugoting ang bisan unsang panag-away magpadayon tali kanako ug kanimo ug tali sa akong mga magbalantayng lalaki ug sa imong mga magbalantayng lalaki, kay kita mga magsoon. Dili ba imo man ang tibuok nga yuta? Palihog, bulag kanako. Kon moadto ka sa wala, nan ako moadto sa tuo; apan kon ikaw moadto sa tuo, nan ako moadto sa wala.”​—Genesis 13:3-11.

Wala ipugos ni Abraham ang iyang katungod nga mouna pagpili. Hinunoa, iyang gitugotan ang mas manghod sa pagkuha sa labing maayong bahin. Atong masundog ang maayong tinamdan ni Abraham. Atong mapakalma ang mga isyu nga gikasungian pinaagi sa pag-una sa pagsulting kalmado ug paglihok nga di-mahakogon.​—Roma 12:18.

Katuigan sa ulahi sa dihang ang apo ni Abraham nga si Jacob nagkampo sa Luz, diha siyay talagsaong damgo. Nakita niya ang “usa ka hagdanan nga gipatindog sa yuta ug ang tumoy niini misangko sa kalangitan; ug, tan-awa! didto ang mga manulonda sa Diyos nga nagsaka-kanaog diha niana. Ug, tan-awa! didto si Jehova nahimutang sa ibabaw niini.” (Genesis 28:11-19; itandi ang Juan 1:51.) Dunay hinungdanong bili ang maong damgo. Ang mga manulonda nga nakita ni Jacob mialagad kaniya sa pagtuman sa saad sa Diyos nga gihimo ngadto niya maylabot sa iyang binhi. Ang hataas nga posisyon ni Jehova ibabaw sa hagdanan nagpakita nga siya nagtultol sa mga manulonda ning buluhatona.

Kini nga pasalig sa balaang pagpaluyo nakatandog pag-ayo kang Jacob. Sa dihang nahigmata gikan sa damgo, iyang gitawag ang dapit nga Bethel, nga nagkahulogang “Balay sa Diyos,” ug misaad kang Jehova: “Sa tanang butang nga imong ihatag kanako ako sa walay pakyas maghatag sa ikapulo niana.”a (Genesis 28:20-22) Miila nga ang tanang butang nga iyang nabatonan naggikan sa Diyos, buot niyang ibalik ang igoigong bahin ingong timaan sa iyang pasalamat.

Ang mga Kristohanon usab karong adlawa adunay mga manulonda nga nag-alagad alang kanila. (Salmo 91:11; Hebreohanon 1:14) Ikapakita usab nila ang ilang pagpabili sa tanan nilang mga panalangin pinaagi sa pagkahimong “dagaya sa daghang pahayag sa pagpasalamat ngadto sa Diyos.”​—2 Corinto 9:11, 12.

Miabot ang panahon, ang kaliwatan ni Jacob nahimong usa ka nasod. Ang ilang pangulong si Josue nagparot sa paganong hari sa Bethel sa hapit na magsugod ang pagsakop sa Canaan. (Josue 12:16) Sulod sa panahon sa mga Maghuhukom, ang propetang si Debora nagpuyo duol sa Bethel ug nag-asoy sa pulong ni Jehova ngadto sa mga tawo. Miduaw usab si Samuel sa Bethel nga makanunayon samtang iyang gihukman ang nasod sa Israel.​—Maghuhukom 4:4, 5; 1 Samuel 7:15, 16.

Ang Bethel Nahimong Sentro sa Apostasya

Apan ang kalangkitan sa Bethel sa putling pagsimba nahunong human sa pagkabahin sa Gingharian sa 997 W.K.P. Gipundar ni Haring Jeroboam ang Bethel ingong sentro alang sa pagsimba sa nating baka, ang nating baka gikaingong naghawas ni Jehova. (1 Hari 12:25-29) Mao kanay hinungdan nga, sa dihang nanagna sa kalaglagan sa Bethel, gitumong ni Oseas kini ingon nga “Beth-aven,” nga nagkahulogang “Balay sa Pagkamadaoton.”​—Oseas 10:5, 8.

Bisan tuod ang Bethel nahimong sentro sa espirituwal nga pagkamadaoton, ang mga hitabo nga nalangkit niini nagpadayon sa pagtaganag hinungdanong mga leksiyon. (Roma 15:4) Usa sa maong leksiyon nagtumong sa wala hinganling propeta nga gipadala gikan sa Juda ngadto sa Bethel aron sa pagtagna sa kalaglagan sa mga halaran ug mga saserdote niini. Giingnan usab siya ni Jehova nga mobalik sa Juda​—mga pipila ka kilometros lamang pahabagatan​—nga dili mokaon o moinom. Kining propetaha maisogong mitagna atubangan kang Jeroboam, hari sa Israel, nga nagtunglo sa halaran sa Bethel. Apan unya siya misupak sa Diyos pinaagig pagkaon diha sa balay sa usa ka tigulang nga propeta sa Bethel. Ngano? Ang tigulang nga propeta binakak nga nangangkon nga ang usa ka manulonda ni Jehova nagbaod kaniya nga magmaabiabihon ngadto sa usa ka isigkapropeta. Ang pagkadi-masinundanon sa propeta nga gikan sa Juda mitultol sa iyang hinanaling kamatayon.​—1 Hari 13:1-​25.

Kon ang usa ka isigkamagtutuo mosugyot nga atong buhaton ang usa ka butang nga daw kuwestiyonable, sa unsang paagi kita mosanong? Hinumdomi nga bisan ang maayog-tuyo nga tambag mahimong makadaot kon kini sayop. (Itandi ang Mateo 16:21-​23.) Pinaagi sa pagpangitag pagtultol gikan kang Jehova pinaagi sa pag-ampo ug pagtuon sa iyang Pulong, malikayan nato ang masakit nga kasaypanan sa wala-hinganling propeta.​—Proverbio 19:21; 1 Juan 4:1.

Mga 150 ka tuig sa ulahi, ang propetang si Amos mipanaw usab paamihanan aron sa pagtagna batok sa Bethel. Puwersadong gisaway ni Amos ang iyang masukolong mamiminaw, lakip ang saserdoteng si Amazias, nga mapahitas-ong miingon kang Amos nga ‘mokalagiw ngadto sa yuta sa Juda.’ Apan maisogong giingnan ni Amos si Amazias sa mga katalagman nga modangat sa panimalay sa saserdote. (Amos 5:4-6; 7:10-​17) Ang iyang panig-ingnan nagpahinumdom kanato nga si Jehova mahimong magpaisog sa iyang ubos nga mga ministro.​—1 Corinto 1:26, 27.

Ngadtongadto, ang matinumanong Haring Oseas sa Juda naggun-ob ‘sa halaran nga didto sa Bethel, nagsunog sa hataas nga dapit, nagdugmok niini, ug nagsunog sa sagradong haligi.’ (2 Hari 23:15, 16) Ang mga ansiyano karong adlawa makasundog sa iyang maayong panig-ingnan pinaagi sa masibotong pagsunod sa mga instruksiyon sa Diyos ug pinaagi sa pagpanguna sa paghupot sa kongregasyon nga hinlo.

Kining mga hitaboa sa kasaysayan sa Bethel tin-awng naghulagway sa mga resulta sa pagkamatarong ug pagkadaotan, sa pagsunod ug di-pagsunod kang Jehova. Katuigan kanhi, gibutang ni Moises kini nga kapilian atubangan sa nasod sa Israel: “Gibutang ko sa inyong atubangan karong adlawa ang kinabuhi ug ang maayo, ug ang kamatayon ug ang daotan.” (Deuteronomio 30:15, 16) Ang pagpalandong sa kasaysayan sa Bethel magdasig kanato sa paglakip sa atong kaugalingon uban sa “Balay sa Diyos,” usa ka dapit sa tinuod nga pagsimba, inay kay sa “Balay sa Pagkamadaoton.”

[Footnote]

[Hulagway sa panid 23]

Kagun-oban sa nahimutangan sa Bethel, diin gipundar ni Jeroboam ang sentro sa pagsimba sa nating baka