Kakabos—Kon Asa Makaplagan ang Permanenteng Solusyon

BISAN pa sa makapasubo nga mga taho bahin sa kakabos sa lainlaing bahin sa kalibotan, dunay mga tawo nga malaomon gihapon nga kini mahatagag solusyon. Pananglitan, sumala sa ulohang-balita diha sa Manila Bulletin, ang Asian Development Bank nagtaho nga “makahimo ang Asia sa pagwala sa kakabos sulod sa 25 ka tuig.” Ang bangko nagsugyot sa pagpauswag sa ekonomiya ingong usa ka paagi sa paghaw-as sa mga tawo gikan sa grabeng kakabos.

Ang ubang mga organisasyon ug mga kagamhanan naghimog taas nga listahan sa mga sugyot ug mga plano sa pagpaningkamot nga masulbad ang problema. Lakip niini mao: mga programa sa insyurans alang sa katilingban, mas maayong edukasyon, pagkanselar sa utang sa kabos nga mga nasod ngadto sa adunahang mga nasod, pagkuha sa mga restriksiyon sa importasyon aron nga ang mga nasod nga daghag kabos nga mga molupyo mas daling makabaligya sa ilang mga produkto, ug pagtagana sa mga kabos ug barato nga mga balay.

Sa tuig 2000, ang General Assembly sa Hiniusang Kanasoran nagtakda ug mga tumong nga pagakab-oton sa 2015. Kini naglakip sa pagwagtang sa sobrang kakabos ug kagutom maingon man pagwagtang sa grabe nga kawalay-kaangayan sa kinitaan diha sa mga nasod. Bisag unsa pa tingali ka maayo ang maong mga tumong, daghan ang nagduhaduha nga makab-ot kini niining wala magkahiusa nga kalibotan.

Praktikal nga mga Lakang sa Pagsagubang sa Kakabos

Tungod kay wala kaayoy paglaom nga makab-ot ang tinuod nga kauswagan sa tibuok-kalibotang sukod, asa man modangop ang tawo alang sa tabang? Sumala sa nahisgotan na, adunay tinubdan sa praktikal nga kaalam nga makatabang sa mga tawo karon mismo. Unsa kini? Kini mao ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya.

Unsay nakapalahi sa Bibliya gikan sa tanang ubang mga tinubdan sa impormasyon? Kini naggikan sa kinatas-ang awtoridad, ang atong Maglalalang. Iyang gilakip diha sa mga panid niini ang mga mutya sa kaalam—praktikal nga mga prinsipyo nga mapadapat sa tanang tawo, sa tanang dapit, ug sa tanang panahon. Kon sundon, kining mga prinsipyoha makatabang sa mga kabos sa pagtagamtam ug mas makapatagbawng kinabuhi bisan karon. Atong susihon ang pipila ka pananglitan.

Pagbaton ug hustong panglantaw sa salapi. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang kaalam usa ka panalipod maingon nga ang salapi usa ka panalipod; apan ang bentaha sa kahibalo mao nga ang kaalam nagatipig nga buhi sa mga nanag-iya niini.” (Ecclesiastes 7:12) Unsay ipasabot niini? Ang salapi dili mao ang labing hinungdanon. Tinuod, mohatag kini ug usa ka sukod sa kasegurohan. Pinaagi niini makapalit kita ug mga butang nga atong gikinahanglan, apan kini dunay mga limitasyon. Dunay mas bililhong mga butang nga dili mapalit sa salapi. Ang pag-ila niini nga kamatuoran makatabang kanato sa pagbaton ug hustong panglantaw sa materyal nga mga butang, sa ingon malikayan ang mga kaguol nga bation sa mga tawong nalinga sa pagtigom ug salapi. Ang salapi dili makapalit ug kinabuhi, apan ang pagkinabuhi nga maalamon makapanalipod sa kinabuhi karon ug makabukas pa sa posibilidad nga mabuhi sa walay kataposan.

Magkinabuhi sumala sa imong kinitaan. Dunay mga butang nga gusto natong mabatonan, apan dili kini ang atong pangunang panginahanglan. Ang angayng unahon mao ang atong mga panginahanglan. Sayon ra kaayo natong makombinsir ang atong kaugalingon nga gikinahanglan nato ang usa ka butang, apan ang tinuod mao nga kini gusto lamang nato ug kini dili panginahanglan. Igahin una sa usa ka maalamong tawo ang hinagoang kinitaan alang sa dinaliang mga panginahanglan—pagkaon, besti, puy-anan, ug uban pa. Unya, sa dili pa mogasto alang sa bisan unsang laing palitonon, iyang tinoon kon ang nabilin niyang kuwarta makaigo ba alang nianang ubang mga butang. Sa usa sa iyang mga ilustrasyon, si Jesus nagsugyot nga ang usa ka tawo ‘molingkod una ug kuwentahon ang gasto, aron tan-awon kon ang iyang igasto makaigo ba.’—Lucas 14:28.

Sa Pilipinas, si Eufrosina, nga usa ka nag-inusarang ginikanan nga may tulo ka anak, nakasinati kon unsa ka lisod ang pagpanginabuhi ug pagbadyet ug maayo sa kuwarta sukad nga gibiyaan siya sa iyang bana pipila na ka tuig ang milabay. Samtang nanginabuhi ug nagbadyet, iyang gibansay ang iyang mga anak sa pag-ila kon unsay unahon sa pagpalit sa salapi nga gibadyet. Pananglitan, tingali ang mga bata dunay makita nga gusto nilang paliton. Imbes nga basta na lang moingong dili, siya mangatarongan kanila pinaagi sa pag-ingon: “Aw, puwede man na ninyong paliton kon gusto mo, apan kinahanglang mopili mo. Ang atong kuwarta makaigo ra alang sa usa ka butang. Mahimo natong paliton kanang inyong gusto, o mahimo kitang mopalit ug gamayng karne o utanon nga isud-an sa atong kan-on para niining semanahona. Karon, hain may inyong gusto? Kamoy pili.” Kasagaran, masabtan dayon kini sa mga bata ug moingon nga gusto nila ug pagkaon kay sa uban pa.

Magmakontento. “Kon kita adunay makaon ug ikabesti, kita magmakontento na niining mga butanga,” matod pa sa laing prinsipyo sa Bibliya. (1 Timoteo 6:8) Ang salapi mismo dili makahatag ug kalipay. Daghang adunahang mga tawo ang dili malipayon, samtang daghang kabos nga mga tawo ang malipayon kaayo. Kining kabos apan malipayong mga tawo nakakat-on sa pagbatig katagbaw sa simple lang nga mga butang nga gikinahanglan sa kinabuhi. Si Jesus naghisgot bahin sa pagbaton ug ‘yanong mata’ nga nasentro sa mas hinungdanong mga butang. (Mateo 6:22) Kini makatabang sa usa ka tawo sa pagbatig pagkakontento. Daghang kabos ang matagbawon tungod kay sila nakaugmad ug maayong relasyon uban sa Diyos ug dunay malipayon nga pamilyahanong kinabuhi—nga dili mapalit sa salapi.

Kini maoy pipila lamang ka pananglitan sa praktikal nga mga sugyot sa Bibliya nga makatabang sa mga kabos sa pagsagubang sa ilang kahimtang. Dunay daghan pa. Pananglitan, likayi ang mga bisyo sama sa pagtabako ug pagsugal, nga makausik sa kahinguhaan; ilha ang mas hinungdanong mga butang sa kinabuhi, ilabina ang espirituwal nga mga tumong; kon lisod mangitag trabaho, paningkamoti nga makakat-on ug kahanas o makatanyag ug serbisyo nga gikinahanglan sa uban. (Proverbio 22:29; 23:21; Filipos 1:9-11) Ang Bibliya nagsugyot sa pagpadapat sa maong ‘praktikal nga kaalam ug katakos sa panghunahuna’ tungod kay kini “mahimong kinabuhi alang sa imong kalag.”—Proverbio 3:21, 22.

Bisan tuod ang mga sugyot sa Bibliya makahatag ug kahupayan nga makatabang sa mga tawong nakigbisog batok sa kakabos, nagpabilin gihapon ang mga pangutana bahin sa umaabot. Ang mga kabos ba maulipon na lang gayod sa kakabos hangtod sa hangtod? Matul-id pa kaha ang kawalay-kaangayan tali sa mga sapian kaayo ug sa kabos kaayo? Atong tukion ang usa ka solusyon nga wala mahibaloi sa daghang tawo.

Ang Bibliya Naghatag ug Katarongan sa Paglaom

Daghan ang mouyon nga ang Bibliya maoy usa ka maayong basahon. Apan, kasagaran wala sila mahibalo nga kini naghatag ug espesipikong impormasyon bahin sa dagkong mga kausaban nga mahitabo sa dili madugay.

Ang Diyos nagtinguha sa paglihok aron sa pagsulbad sa mga problema sa tawo, lakip na sa kakabos. Sanglit ang mga kagamhanan sa tawo napamatud-ang dili makahimo o dili andam sa paghimo niini, ang Diyos nagtinguha sa pagpuli kanila. Sa unsang paagi? Ang Bibliya puwersadong nag-ingon sa Daniel 2:44: “Ang Diyos sa langit magatukod ug usa ka gingharian nga dili gayod malumpag. Ug ang maong gingharian dili igapasa ngadto sa lain nga katawhan. Kini magadugmok ug magatapos niining tanang gingharian, ug kini mobarog hangtod sa panahong walay tino.”

Human sa pagwagtang niining maong mga “gingharian,” o mga kagamhanan, ang tinudlo mismo sa Diyos nga Magmamando molihok. Ang maong Magmamando dili usa ka tawo kondili usa ka gamhanan, langitnong persona sama sa Diyos mismo, nga may katakos sa paghimog dagkong mga kausaban nga gikinahanglan aron mawala ang kawalay-kaangayan nga naglungtad karon. Gipili sa Diyos ang iyang kaugalingong Anak sa pagbuhat niana. (Buhat 17:31) Gihubit sa Salmo 72:12-14 ang pagahimoon niining maong Magmamando, nga nag-ingon: “Pagaluwason niya ang kabos nga nagatuaw alang sa tabang, ingon man ang sinakit ug si bisan kinsa nga walay magtatabang. Maluoy siya sa timawa ug sa kabos, ug pagaluwason niya ang mga kalag sa mga kabos. Gikan sa pagpanglupig ug sa kapintasan tubson niya ang ilang kalag, ug ang ilang dugo mahimong bililhon sa iyang mga mata.” Pagkanindot nga palaaboton! Sa kataposan, duna nay kahupayan! Ang tinudlo sa Diyos nga Magmamando molihok unya alang sa mga kabos ug timawa.

Ang daghan kaayong problema may kalabotan sa kakabos masulbad na nianang panahona. Ang bersikulo 16 sa Salmo 72 nag-ingon: “Aduna unyay dagayang lugas sa ibabaw sa yuta; sa tumoy sa kabukiran adunay pagsugwak.” Wala na unyay kakulang sa pagkaon tungod sa gutom, kawalay salapi, o depektosong pagdumala.

Masulbad usab ang ubang mga problema. Pananglitan, daghang molupyo sa yuta karon ang walay kaugalingong puy-anan. Apan, ang Diyos nagsaad: “Sila gayod magtukod ug mga balay ug magpuyo niini; ug sila gayod magtanom ug kaparasan ug magkaon sa ilang mga bunga. Dili sila magtukod ug lain ang magpuyo; dili sila magtanom ug lain ang magkaon. Kay ang mga adlaw sa akong katawhan mahisama sa mga adlaw sa usa ka kahoy; ug gamiton sa bug-os sa akong mga pinili ang buhat sa ilang mga kamot.” (Isaias 65:21, 22) Ang tanan duna unyay iyang kaugalingong puy-anan ug magakalipay sa iyang trabaho. Busa ang Diyos nagsaad ug bug-os ug permanenteng solusyon sa kakabos. Wala na unya ang dagkong mga kal-ang tali sa adunahan ug kabos, wala na unyay mga tawo nga maglisod sa pagpanginabuhi.

Ang tawo nga makadungog niini nga mga saad sa Bibliya sa unang higayon tingali maghunahuna nga kini dili realistikanhon. Apan, ang pagsusi ug maayo sa Bibliya magpakita nga ang tanang saad sa Diyos sa nangagi natuman. (Isaias 55:11) Busa ang punto dili nga kon kini ba mahitabo. Hinunoa, ang tinuod nga pangutana maoy, Unsay imong angayng buhaton aron makapahimulos niini sa dihang kini mahitabo?

Atua Ka ba Unya Didto?

Sanglit ang maong kagamhanan iya sa Diyos, kita kinahanglan nga mao ang matang sa mga tawo nga pagadawaton sa Diyos ingong mga lungsoranon ilalom nianang maong pagmando. Siya naghatag kanato ug impormasyon kon sa unsang paagi kita mahimong kuwalipikado. Ang mga giya gilatid diha sa Bibliya.

Ang tinudlo nga Magmamando, ang Anak sa Diyos, matarong. (Isaias 11:3-5) Busa, ang mga tawong dawaton aron mabuhi ilalom niini nga kagamhanan gidahom usab nga mga matarong. Ang Proverbio 2:21, 22 nag-ingon: “Ang mga matul-id mao ang magapuyo sa yuta, ug ang walay-ikasaway mao ang magpabilin diha niana. Kon mahitungod sa mga daotan, sila pagaputlon gikan sa yuta; ug kon bahin sa mga maluibon, sila pagalukahon gikan niini.”

Aduna bay pamaagi sa pagkat-on kon unsaon sa pagkab-ot kini nga mga kinahanglanon? Oo, aduna. Pinaagi sa pagtuon sa Bibliya ug sa pagpadapat sa giya niini, imong matagamtam kining kahibulongang palaaboton. (Juan 17:3) Ang mga Saksi ni Jehova malipay sa pagtabang kanimo sa maong pagtuon. Gidapit ka namo sa pagpahimulos niini nga kahigayonan nga mahimong bahin sa usa ka katilingban nga dili na gayod makasinatig kakabos ug inhustisya.

[Hulagway sa panid 5]

Eufrosina: “Ang usa ka estrikto nga badyet nakatabang sa akong pamilya nga mabatonan ang ilang gikinahanglan”

[Mga hulagway sa panid 6]

Ang maayong relasyon uban sa Diyos ug ang malipayon nga pamilyahanong kinabuhi dili mapalit sa salapi