MGA BATAN-ON NANGUTANA
Unsay Akong Himoon Kon Lahi Ko sa Uban?
“Kinahanglang makibagay ka, kay kon dili, wala kay higala, laay imong kinabuhi, ug wala kay kaugmaon. Walay makahinumdom nimo ug mag-inusara ka.”—Carl.
Tingali maghunahuna ka nga sobra ra na. Pero himoon sa uban ang bisan unsa aron dili maeksperyensiyahan ang giingon ni Carl. Mao ba sab nay imong himoon? Kining artikuloha makatabang nimo nga mahibalo kon unsay mas maayong himoon.
Nganong makibagay man ang mga tawo?
Kay dili nila gustong isalikway sila. “Nakakita kog mga picture sa social media sa akong mga kaila nga nanuroy ug naglingawlingaw nga silasila ra. Nakahunahuna ko kon unsay kulang nako, ug magsige kog hunahuna nga dili sila ganahan nako.”—Natalie.
HUNAHUNAA KINI: Mibati na ba ka nga gisalikway sa uban? Naa ba kay giusab sa imong kaugalingon aron lang dawaton nila? Kon naa, unsa?
Kay dili sila gustong malahi. “Dili gusto sa akong ginikanan nga magbaton kog cellphone. Kon naay mangayog number nako ug ako silang ingnon nga wala koy cellphone, moingon sila: ‘Unsa? Pila diay imong edad?’ Dihang moingon ko nga 13, maluoy silang magtan-aw nako.”—Mary.
HUNAHUNAA KINI: Unsang restriksiyon sa imong ginikanan ang lagmit mipabati nimong lahi sa uban? Unsay imong gihimo bahin niana?
Kay dili nila gustong i-bully sila. “Ang mga bata sa eskuwelahan dili ganahan niadtong lahig linihokan, sinultihan, o relihiyon. Kon dili ka parehas nila, ikay pirmeng i-bully.”—Olivia.
HUNAHUNAA KINI: Nakasulay na ba ka nga gidaogdaog kay lahi ka sa uban? Unsay imong gihimo?
Kay dili sila gustong mawad-ag mga higala. “Gisulayan nako nga makibagay sa bisan unsang grupo. Sundogon nako ang ilang paagi sa pagsulti. Mokatawa ko bisag dili kataw-anan. Kon naa silay yagayagaan, moapil pod ko bisag kahibalo ko nga makapasakit ni sa uban.”—Rachel.
HUNAHUNAA KINI: Unsa ka importante para nimo nga maangayan ka sa imong mga kaedad? Giusab ba nimo ang imong personalidad aron lang ganahan sila nimo?
Ang angay nimong mahibaloan
Ang imong pagsundog sa uban mahimong hinungdan nga dili sila ganahan nimo. Ngano? Ang mga tawo sagad makamatikod niadtong nagpakaaron-ingnon. “Mas dili na hinuon ganahan nako ang akong mga klasmet dihang nagpakaaron-ingnon ko,” miingon ang 20 anyos nga si Brian. “Nakat-onan nako nga dili gyod maayong magpakaaron-ingnon, kay mamatikdan ni sa mga tawo.”
MAS MAAYONG HIMOON: Hunahunaa kon unsay mas importante nimo. Ang Bibliya nag-ingon: ‘Seguroa ang mas importanteng mga butang.’ (Filipos 1:10) Busa pangutan-a ang kaugalingon, ‘Unsay mas importante—makibagay ko sa mga tawo nga lahi nakog mga prinsipyo o barogan nako kon kinsa gyod ko?’
“Way pulos kon sundogon nimo ang uban. Dili na hinuon sila ganahan nimo, ug dili nâ makapahimo nimo nga mas maayong tawo.”—James.
Kon maningkamot kang maparehas sa uban, dili nimo mapakita kon kinsa gyod ka. Kon ingon anâ ka, magsige na lang kag sunod sa ilang gusto aron dawaton ka nila. “Gihimo nako ang tanan aron lang dawaton ko sa usa ka grupo, bisan pag madaot ang akong reputasyon,” nahinumdom ang batan-ong si Jeremy. “Sila nay nagkontrol nako, ug nahimo ko nilang puppet.”
MAS MAAYONG HIMOON: Hinumdomi kon unsay imong mga prinsipyo, ug sunda kini imbes mahimong sama sa chameleon nga mag-usab-usab sa iyang kolor depende sa palibot. Busa naay maayong rason ang Bibliya sa pag-ingon: “Ayawg sunda ang kadaghanan sa paghimog daotan.”—Exodo 23:2.
“Gisulayan nakong magustohan ang tanan nilang hilig—musika, dula, sinina, salida, makeup . . . Naningkamot kong maparehas nila. Morag nakamatikod sila nga nagpakaaron-ingnon lang ko. Halos tanan tingali nakamatikod, apil na ko. Naguol ko ug mibating nag-inusara, ug wala na ko makaila sa akong kaugalingon. Nakat-onan nako nga lisod gyod makibagay sa tanan ug dili tanan ganahan nimo. Pero wala nâ magpasabot nga dili na ka makighigala; pailob lang ug hatagig panahon ang imong kaugalingon nga mohamtong.”—Melinda.
Kon maningkamot kang maparehas sa uban, maapektohan ang imong panggawi. Mao nay nahitabo sa ig-agaw ni Chris. “Aron dawaton siya sa uban, gihimo niya ang mga butang nga wala niya ginahimo sa una—sama sa pagdroga,” miingon si Chris. “Naadik gyod siya, ug hapit gyong madaot ang iyang kinabuhi.”
MAS MAAYONG HIMOON: Likayi kadtong dili maayog sinultihan ug panggawi. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang naglakaw uban sa mga maalamon mahimong maalamon, apan ang makig-uban sa mga buangbuang masugamak sa kadaot.”—Proverbio 13:20.
“Okey ra man nga makibagay usahay aron dili malahi sa uban. Pero ayaw nag himoa kon nahibalo ka nga moresulta nâ sa paghimog dili maayo. Kon tinuod gyod silang higala, dawaton nila kon unsa ka.”—Melanie.
Sugyot: Dihang makighigala, ayaw lang pagpokus niadtong parehas nimog mga hilig. Pakighigala pod niadtong parehas nimog mga prinsipyo, sa espirituwal ug moral.
Naay mga sinina nga dili mobagay nimo. Sa susama, naa poy mga tawo nga dili makahatag nimog maayong impluwensiya