Natural nga Gas—Enerhiya nga Magamit Diha sa Balay
ANG natural nga gas maoy tinubdan sa kapig 20 porsiyento sa enerhiya nga gigamit sa tibuok kalibotan. Diin kini gikan? Unsay gihimong proseso aron magamit kini? Unsa pa kadaghana ang suplay niini?
Daghang siyentista nagtuo nga dugay nang panahon kanhi, ang natural nga gas mitungha gikan sa nadugta nga mga tanom ug patayng lawas sa mga mananap, apil na sa plankton. Kini nga teoriya nag-ingon nga sulod sa taas kaayong panahon, ang mga mikrobyo, kabug-at sa nagtipun-og nga binanlas, ug ang kainit gikan sa ilalom sa yuta naghimo sa organikong mga biya nga fossil fuel—sama sa karbon, gas, ug petrolyo. Sa ngadtongadto, kadaghanan niini nga gas misuhot sa lungagong mga bato ug natak-opag lut-od sa mga batong dili masuphan, sa ingon napondo kini sa ilalom. Ang pipila niini nga mga deposito sa gas dagko kaayo, nga nasudlag trilyontrilyong metro kubiko nga gas. Sa unsang paagi kini nakaplagan?
Pagpangitag Natural nga Gas
Ang mga satelayt, global positioning system, reflection seismology, ug mga kompiyuter nakatabang sa pagpangitag mga deposito sa natural nga gas. Ang reflection seismology gipasukad sa prinsipyo nga ang mga sound wave mobanda sa lut-od sa mga bato sa ilalom sa yuta, sa ingon mahibaloan sa mga siyentista kon unsay tua sa ilalom. Kadtong nangitag mga deposito sa natural nga gas sagad mogamit ug mga dinamita o vibrator nga gitaod diha sa usa ka espesyal nga trak. Ang mga shock wave nga ipatungha niini molapos sa taklap sa yuta, mobanda sa mga bato, ug mabasa sa mga instrumento, nga makatabang sa mga siyentista sa pagpatungha diha sa kompiyuter ug three-dimensional nga mga hulagway sa mga bato ilalom sa yuta. Kini nga mga hulagway magpaila sa posibleng mga deposito sa gas.
Sa pagpangitag natural nga gas diha sa dagat, ang mga sound wave ipatungha pinaagi sa espesyal nga mga pusil nga mobugag compressed air, alisngaw, o tubig. Ang pressure wave nga ipatungha niini molapos sa salog sa dagat, mobanda, ug madungog sa mga hydrophone nga gitaod diha sa taas nga kable nga giguyod sa barko. Sama diha sa mamala, ang mga tigdukiduki naggamit niini nga mga signal sa pagpatungha diha sa kompiyuter ug mga hulagway aron analisahon.
Aron makabawi sa gasto sa pagkuha sa gas, kinahanglan nga ang deposito daghag pondong gas. Busa, susihon sa mga geologo ang presyur ug ang gidak-on sa deposito. Ang presyur tukmang masukod gamit ang mga instrumento. Apan lisod matino ang tukmang gidak-on. Ang usa ka paagi nga ilang gihimo mao ang pagbasa sa unang presyur, nga nagpagawas ug espesipikong gidaghanon sa gas, dayon mohimo na usab silag laing pagbasa sa presyur. Kon gamay ra ang kalainan sa presyur, buot ipasabot daghan ang pondo; kon dako ang kalainan, gamay ra ang pondo.
Pagproseso sa Gas Aron Magamit
Human makuha ang natural nga gas gikan sa ilalom sa yuta, kini ipaagi sa mga tubo paingon sa planta diin kuhaon ang mga kemikal nga wala kinahanglana, sama sa carbon dioxide, hydrogen sulfide, ug sulfur dioxide, maingon man ang alisngaw, nga makapataya sa mga tubo. Dayon, ang natural nga gas initon sa ubos kaayong temperatura aron matangtang ang dili-masunog nga nitroheno ug makuha ang hinungdanon kaayong helium, butane, ethane, ug propane. Ang mahibilin mao ang purong methane, usa ka matang sa gas nga walay kolor, walay baho, ug dali-kaayong masunog.
Aron ang natural nga gas magamit diha sa balay, kini sagolag diyutay nga substansiyang may sulfur nga isog ug baho aron mahibaloan dayon kon dunay hungaw ug malikayan ang pagbuto. Bisan pa niana, ang natural nga gas mas luwas gamiton kay sa ubang fossil fuel, sama sa karbon ug aseite.
Aron daling ibiyahe, ang ubang natural nga gas pabugnawon pag-ayo ug himoong liquefied natural gas. Ang butane ug propane sagad himoong liquefied petroleum gas (LPG), nga komon kaayong gigamit sa pagpangluto. Ang LPG komon usab nga pangtubil sa mga bus, traktor, trak, ug uban pang mga sakyanan. Ang butane ug propane gigamit usab ingong sangkap sa paggamag plastik, solvent, synthetic fiber, ug uban pang organikong mga produkto.
Mahimong Mahurot ang Suplay
Sama sa ubang fossil fuel, ang suplay sa natural nga gas mahimong mahurot. Sumala sa mga banabana, mga 45 porsiyento sa natural nga gas sa kalibotan diskobrehonon pa. Kon husto ang maong kalkulasyon, ang suplay molungtad na lang ug mga 60 ka tuig base sa konsumo sa enerhiya karon. Apan, kay nag-uswag ang konsumo sa enerhiya sa daghang kayutaan, basig dili tukma ang maong banabana.
Tungod sa halos way-hunong nga pagtukod ug mga industriya diha sa pipila ka nasod, ang usa maghunahuna tingali nga dili mahurot ang mga kahinguhaan sa yuta. Tinuod, anaa pa ang nukleyar nga enerhiya, ug ang enerhiya gikan sa adlaw ug hangin nga kanunayng mabatonan. Apan matagan-an ba niana ang nagkadakong panginahanglan sa enerhiya? Dili ba kana makadaot sa kalikopan? Aw, mahibaloan ra unya nato.
[Diagram/Hulagway sa panid 14]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Human makuha ang natural nga gas, kini ipaagi sa mga tubo paingon sa planta, diin kini prosesohon aron magamit diha sa balay ug sa mga negosyo
[Diagram]
Tinubdan sa gas
Planta
Kompaniya sa gas
[Hulagway sa panid 13]
Ang linaing mga himan gamiton sa pagpatunghag sound wave nga mabasa sa mga instrumento
[Hulagway sa panid 13]
Analisahon sa mga geologo ang three-dimensional nga mga hulagway nga gipatungha sa mga sound wave
[Picture Credit Lines sa panid 13]
Top: © Lloyd Sutton/Alamy; bottom: © Chris Pearsall/Alamy