September

Kot a fang ngeni Jesus an tufich le ataweei meinisin án aramas kewe osukosuk. Atun Jesus a féri ekkewe manaman, a pwári pwe a tufichin pwákini ekkewe osukosuk meinisin sise tongeni pwisin pwákiniir. Áwewe chék, a wor an manaman le angasaaló aramas seni popun ar kewe osukosuk, ina ewe mettóch tipis, me meinisin met mi pop seni ena tipis, kapachelong samau me máló. (Mat. 9:​1-6; Rom 5:​12, 18, 19) Ekkewe manaman a fériir, ra ánnetatá pwe a tongeni echikara “sokopaten samau” me pwal mwo nge amanawa ekkewe mi máló. (Mat. 4:23; Joh. 11:​43, 44) A pwal wor an manaman le nemeni ekkewe mélúmél mi péchékkúl me okkufu ekkewe ngún mi ngaw. (Mark. 4:​37-39; Luk. 8:2) Ach silei pwe Jiowa a fang ngeni Néún na ena esin tufich, a fókkun oururu letipach. Sia tongeni unusen lúkúlúk pwe ekkewe feiéch lón mwachkkan fán án Kot we Mwú, repwe wesewesen pwénútá. Ekkewe manaman Jesus a fériir atun a nóm fénúfan, ra áiti ngenikich met epwe féri wóón unusen fénúfan lón wisan wisen King lón láng lón án Kot we Mwú. w23.04 3 ¶5-7

Iká ka fiti eú watte mwichefel me ewe chónemmwen ese kúna óm eitietá poum, iwe eli ka ekieki pwe kopwele chék fangetá. Nge kosap úkútiw le achocho le memmeef. Ammólnatá fitu memmeef lón eú me eú ekkewe mwich pwe ika ewe chónemmwen ese kéruk lepoputáán ewe káé, iwe epwe chúen wor met kopwe memmeef wóón atun a sópwósópwóló ewe mwich. Atun ka ammólnatá ewe Káéén Leenien Mas, ekieki ifa usun eú me eú ekkewe parakraf ra riri ngeni itelapen ewe lesen. Ika ka féri ena, epwe wor met kopwe memmeef wóón lón ena lesen. Pwal och, ka tongeni ammólnatá óm kopwe memmeef wóón ekkewe parakraf mi pwóróus usun áitien Paipel kewe mi weires ach sipwe áweweei. Pwata? Pokiten eli esap chómmóng repwe memmeef wóón ena kinikin lón ena lesen. Nge ifa usun ika mwirin fitu mwich ewe chónemmwen ese pwal kéruk? Ereni me mwen ewe mwich menni kapas eis ka mochen pélúweni. w23.04 21-22 ¶9-10

Josef a mwittir le apwénúetá án Jiowa kapasen emmwen, me ina met a álisi an epwe emén mwán pwúpwúlú mi múrinné. Ina epwe fán úlúngát, a angei emmwen seni Kot fán iten an we famili. Lón eú me eú ekkena atun, a mwittir apwénúetá inaamwo iká mi lamot an epwe féri watteen ekkesiwil. (Mat. 1:20; 2:​13-15, 19-21) Ren án Josef álleasochisi án Kot emmwen, a túmúnú Meri, álisi, me awora met mi lamot ngeni. Anchangei ifa ussun féfférún Josef a efisi an epwe lapóló án Meri tongei me súféliti! Ámi kana mwán mi pwúpwúlú, oua tongeni áppirú Josef le kútta ekkewe kapasen emmwen mi lóngólóng wóón Paipel ren ifa ussun oupwe túmúnú ámi famili. Lupwen oua apwénúetá ekkena kapasen emmwen, inaamwo iká mi lamot ámi oupwe féri watteen ekkesiwil, oua pwáári ámi tongei pwúlúwemi kewe me apéchékkúla ámi ririin pwúpwúlú. Emén Chón Kraist fefin lón Vanuatu mi fen pwúpwúlú lap seni 20 ier, a apasa: “Lupwen pwúlúwei we a kútta emmwen seni Jiowa me apwénúetá, a lapóló ái súféliti. Úa meefi túmún, me úa lúkúlúk wóón minne a eáni kefil.” w23.05 21 ¶5

Ekkewe chón Jus mi liwiniti Israel seni Papilon repwe wiliiti “eu mwichen aramas mi pin” fán iten ar we Kot. (Tut. 7:6) Iwe nge, esap weween pwe ese lamot ar repwe ekkesiwili manawer ren ar repwe apwapwaai Jiowa. Lap ngeni ekkewe chón Jus ra uputiw lón Papilon, ra fen éérenaaló le eáni ekkóch án chón Papilon ekiek me féffér. Wone me tiu ier mwirin án ewe áeúin kúmiin chón Jus liwiniti Israel, Kepina Nehemia a máirú ren an silei pwe ekkewe semirit mi uputiw lón Israel rese mwo nge sile ewe fós chón Jus ra eáni. (Tut. 6:​6, 7; Ne. 13:​23, 24) Ifa ussun án ekkena kúkkún repwe tongei Jiowa me fel ngeni iká rese tongeni weweiti fósun Ipru, ewe fós án Kot we Kapas a mak lón? (Esr. 10:​3, 44) Ina minne, a lamot ngeni ekkena chón Jus ar repwe féri watteen siwil, nge epwe kon mecheres ngeniir ar repwe féri ekkena siwil me lón Israel, ikewe angangen ewe fel mi enlet a poputásefál ekis me ekis.—Ne. 8:​8, 9. w23.05 15 ¶6-7

Inaamwo iká a wor rech ewe mochen are sia nemenifichi pwisinkich, nge epwe chúen tongeni weires le tikeri minne sia achocho ngeni. Áwewe chék, a tongeni fis mettóch mi weiweitá epwe aosukosukakich, iwe esap chúen wor ach fansoun le anganga met ekkewe sia mochen tikeriir. (Jas. 4:14) Eli sipwe kúna weires mi tongeni elichippúngúkich me apwangapwangaakicheló. (SalF. 24:10) Pokiten sise unuséch, sia tongeni mwáálliló me epwe fen áweiresikich le tikeri minne sia achocho ngeni. (Rom 7:23) Are eli sia chék meefi pekkus. (Mat. 26:43) Met a tongeni álisikich atun sia kúna weires? Kosap fangetá iká a fis och mettóch epwe áweiresuk le tikeri met ka achocho ngeni. Ewe Paipel a apasa pwe sipwe tongeni kúkkúna weires. Iwe nge, a pwal affata pwe sipwe chúen tongeni akkachocho. Pwúngún, ach akkachocho pwal mwo nge atun a áweires sia pwáári ngeni Jiowa pwe sa mochen apwapwaai. Epwele ifan me pwapwaan Jiowa atun a kúna úkúúkún ach achocho ngeni met ekkewe sia mochen tikeriir! w23.05 30 ¶14-15

Ewe angangen pioneer a álisi emén alúwél an epwe silei ifa ussun epwe angangfengen me sókkopaten aramas. A pwal álisi le silei néúnéúéchún moni me esap mééni lap seni met a mé ngeni. (Fil. 4:​11-13) Eú alen án emén epwe poputá le angang ngeni Jiowa full-time, ina ren an auxiliary pioneer, ena a álisi emén le poputá le regular pioneer. Mwirin ar poputá le pioneer a suuk ngeniir pwal ekkóch angangen full-time, áwewe chék ren angangen kaú imw are angang lón Bethel. A lamot án ekkewe Chón Kraist mwán repwe achocho pwe epwe fich ngeniir ewe wis mwán mi ásimaw me repwe álisi pwiir kewe. Ewe Paipel a erá pwe ekkewe mwán mi mochen wiseni ena wis ra “tipeni eu angang mi aüchea.” (1 Tim. 3:1) Akkomw, a lamot epwe fich ngeni ewe wis chónálillisin mwichefel. Ekkewe chónálillisin mwichefel ra álisi ekkewe mwán mi ásimaw le túmúnú chón ewe mwichefel. Ekkena mwán mi ásimaw me chónálillisin mwichefel ra tipetekison le angang fán iten chiener kewe me ra tinikken lón ewe angangen afalafal. w23.12 28 ¶14-16

King Josaia a emén teenage lupwen a poputá le kútta Jiowa. A mochen silei ussun Jiowa me féri letipan. Iwe nge, ese mecheres manawen ei king mi chék kúkkún. A lamot epwe penaatá ewe fel mi enlet lón ewe atun fel ngeni kot chofona a chéúfetál. Nge ina met Josaia a féri! Mwen an 20 ierin, a fen poputá le amóeló fel ngeni kot chofona me lón ewe fénú. (2 Kron. 34:​1, 2) Ikáámwo en mi chék kúkkún, ka tongeni filaatá le áppirú Josaia ren óm kútta Jiowa me káé napanapan kewe mi echipwér. Ena mettóch epwe amwékútuk le fangoló manawom ngeni. Ifa ussun óm fangoló manawom epwe pwá lón manawom iteiten rán? Iei alon Luke, emén a papatais atun a 14 ierin: “Seni ei atun, úpwe akkakkomwa ái angang ngeni Jiowa lón manawei, me achocho le apwapwaai.” (Mark. 12:30) A ifa me watteen feiéchum iká a pwal ina tipom! w23.09 11 ¶12-13

Atun ewe aposel Paul a makkeei néún we taropwe ngeni ewe mwichefelin Tesalonika, a kerán kis seni eú ier an wor ena mwichefel. Ese mwáál, ekkewe mwán mi wisen emmwen resaamwo kon lipwákéch me eli ra kan mwáálliló. Nge a chúen lamot ar repwe ésúfélúr. Pokiten a chék akkarapoto ewe riáfféú mi lapalap, eli epwe fen kon lamot ach sipwe alapaaló ach lúkúlúk wóón án ekkewe mwán mi ásimaw kapasen emmwen lap seni lón ei fansoun. Ese mwáál sisap chúen tufichin angei emmwen seni ewe ofesilap me ewe keangen ofesilap. Ina popun, iei ewe atun mi lamot sipwe káé ach sipwe tongei me súféliti ekkewe mwán mi ásimaw lón ach mwichefel. Ese lifilifil met epwe fis, sipwe mammasafichi me sisap nefótófót wóón apwangapwanger, nge sipwe fen nefótófót wóón ewe pwóróus mi enlet pwe Jiowa a néúnéú Jises le ekkemmweni ekkena mwán mi túppwél. Imwen emén soufiu akkaw a kan túmúnú mékúran, iwe pwal ina ussun ren ach we ápilúkúlúkún kúna amanaw, a túmúnú ach ekiek. Sia mirititi pwe a chék lamotongaw mettóchun ei fénúfan. (Fil. 3:8) Ach ápilúkúlúk a ekinamwekich me anúkúcharakich. w23.06 11-12 ¶11-12

A lamot chókkewe mi rong án ewe fefin mi “tiparoch” we etiwetiw, repwe ekieki iká repwe etiwa are resap etiwa. A wor popun mi fókkun aúchea ach sipwe túmúnú senikich féfférún lisowumwáál. Ewe fefin mi “tiparoch,” a ussun “koluk eman a soläni a fokun arar.” (SalF. 9:17) Met weween ena “koluk eman a soläni”? Ewe Paipel a apépééi konik mi múrinné ngeni féfférún lisowu lefilen emén mwán me emén fefin iir pwúpwúlú. (SalF. 5:​15-18, PA) A mumu ngeni ewe mwán me ewe fefin iir wesewesen pwúpwúlú ar repwe féri ewe féfférún lisowu lefiler. Iwe nge, ewe “koluk eman a soläni” a fókkun sókkóló. Ena, neman a weneiti féfférún lisowumwáál, mi ú ngeni allúk. Chókkewe mi féri tipisin lisowumwáál, lap ngeni ra féri lemonomon, ussun chék emén chón solá a kan solá lemonomon. Ewe “koluk eman a soläni,” ussun itá “a fokun arar” iká chókkewe mi féri ra ekieki pwe ese wor emén epwe silei met ra féri. Ra pwisin otupuur, pún Jiowa a kúna mettóch meinisin. Iká epwe péút senikich án Jiowa chen, ina och mettóch mi fókkun kipwin are ngaw, weween ese “arar,” are apwapwa.—1 Kor. 6:​9, 10. w23.06 22 ¶7-9

Met ka tongeni féri iká ka meefi pwe óm iótek ese pop seni letipom, are kese chúen pwapwaiti ewe angangen afalafal epwe ussun me mwan? Kosap ekieki pwe ese chúen nóm reom án Jiowa ngún mi fel. En emén aramas kese unuséch, me meefiom kewe ra tongeni sissiwil. Iká óm tinikken a kisikisiló, ekieki pwóróusen ewe aposel Paul. Inaamwo iká a achocho le áppirú Jises, nge fán ekkóch a silei pwe ese kon péchékkúl letipan an epwe féri met mi lamot an epwe féri. Paul a tipeppós le apwénúetá an we angang inaamwo iká mi sókkóló meefian lón ena atun. Kopwe pwal ussun Paul, kosap féri kefil epwe chék lóngólóng wóón met ka meefi. Kopwe tipeppós le féri minne mi pwúng inaamwo iká kese wesewesen mochen féri. Iká kopwe chék féfféri minne mi pwúng, iwe, ló, ló, ló, meefiom a tongeni ekkesiwil.—1 Kor. 9:16. w24.03 11-12 ¶12-13

Sia pwáári ach tongei pwiich kewe ren ach etiwer le chiechi ngeni chókkewe sia pwal chiechiéch ngeniir. (2 Kor. 6:​11-13) Chómmóng me leich sia fiti ekkewe mwichefel mi wor pwiich kewe mi sókkóló senikich me sókkopat napanaper. Sia tongeni apéchékkúlaló ach tong ngeniir meinisin ren ach nefótófót wóón napanaper kewe mi múrinné. A fókkun lamot ach sipwe pwáári ach tongei chienach kewe atun ewe riáfféú mi lapalap. Lupwen epwe poputá ena rán, ifa ussun Jiowa epwe túmúnúkich? Iei met Jiowa a eáni éúréúr ngeni néún kewe aramas atun ekkewe chón Papilon ra mauner: “Oupwe tolong lon imwemi, ämi nei aramas, o apüngala asamemi. Iwe, oupwe aopakemi eu fansoun mochomoch tori än Kot song epwe wesila.” (Ais. 26:20) Eli sipwe pwal fiti ena esin kapasen éúréúr atun epwe fis ewe riáfféú mi lapalap. w23.07 6-7 ¶14-16

Epwe pwápwááló ngeni aramas pwe sia tipemecheres are tipemirit. Sia tongeni pwisin eisinikich: ‘Aramas ra tongeni esilla pwe ngang emén mi tipemirit, tipemecheres, me tipepwetete? Are ra ekieki pwe ngang emén mi tichik, tipeweires, are tipepéchékkúl? Úa aúseling alon ekkewe ekkóch me tipemecheres ngeniir atun mi tufich?’ Lapólóón ach tipemecheres pwal ina lapólóón ach áppirú Jiowa me Jises. Ach eáni tipemirit a kapachelong ach sipwe tipemecheres atun a siwil nónnómun manawach. Ekkena sókkun siwil ra tongeni efisi ekkewe esin osukosuk sise tepereni. Áwewe chék, epwe tongeni weiweitá an úrikich eú semmwen mi chou. Are epwe mwittir fis siwil lón pekin moni are pekin politics lón leeniach mi tongeni fókkun áweiresi manawach. (SalAf. 9:11) Epwe pwal mwo nge tongeni áweires ngenikich iká ach mwicheich a erenikich ach sipwe angang ngeni Jiowa lón eú sókkun napanap, are angang ngeni lón pwal eú leeni. Sia tongeni sópwéch le éérenaaló mineféén nónnómuch iká sipwe féri ekkeei rúáánú mettóch: (1) mirititi pwe a sókkóló nónnómun manawom iei, (2) ekieki met kopwe féri iei nge esap met ka féri me lóóm, (3) nefótófót wóón met mi múrinné a fis ngonuk, me (4) álisi ekkewe ekkóch. w23.07 21-22 ¶7-8

Ewe soufós Taniel, i chék emén alúwél atun ekkewe chón Papilon ra uwealó pwe epwe kalapus Papilon towaw seni Jerusalem. Inaamwo iká Taniel i chék emén alúwél, nge ekkewe néúwisin Papilon ra mwaar ren. Ra kúna pwe Taniel a átéch me a pwal feito seni eú famili mi aúchea. (1 Sam. 16:7) Ina popun, ekkewe chón Papilon ra asukula an epwe angang lón ewe imwen king. (Tan. 1:​3, 4, 6) Jiowa a tongei Taniel pokiten an filaatá le eáni ewe sókkun manaw a eáni. Ren enletin, atun Jiowa a apasa pwe Taniel a ussun Noa me Jop, eli a kerán chék arapakkan 20 ierin Taniel. Iwe, me ren Jiowa pwe ena alúwél Taniel i emén aramas mi pwúng ussun chék Noa me Jop, chókkewe mi angang ngeni fán túppwél ren fite fite ier. (Ken. 5:32; 6:​9, 10; Hiop 42:​16, 17; Is. 14:14) Me Jiowa a sópweeló le tongei Taniel lón ánein manawan mi langattam me aúchea.—Tan. 10:​11, 19. w23.08 2 ¶1-2

Iká ka ekiekin mééni eú imw ka akkomw mochen etittina unusen ewe imw ka mochen mééni. Sia tongeni féri ena esin atun sia álleani me káé ewe Paipel. Iká ka chék emwittiri óm álleani ewe Paipel, eli kopwe tongeni chék káé “ekewe lessen fän iten chon popuetä kaiö kapasen Kot.” (Ipru 5:12) A lamot kopwe tolong lón ewe imw pwe kopwe sileéchú napanapan, a pwal ina ussun, a lamot óm kopwe káéfichi ewe Paipel pwe kopwe unusen weweiti. Eú alen óm kopwe káé ewe Paipel, ina óm ppii ifa ussun ekkewe sókkopaten kinikinin lón ra ririfengen, achocho le weweiti met ka lúkú, me pwal achocho le weweiti pwata ka lúkú ekkena pwóróus. Ren ach sipwe unusen weweiti án Kot we Kapas, a wor ekkóch mettóch mi lamot sipwe káéfichi. Ewe aposel Paul a peseei ngeni chienan kewe Chón Kraist ar repwe káéfichi án Kot Kapas pwe repwe tongeni unusen weweiti “chélapen me langattamen me tekian me alóllóólun” ewe enlet. Iwe repwe “warar” me núkúchar lón ar lúkú. (Ef. 3:​14-19) A lamot sipwe pwal ina ussun. w23.10 18 ¶1-3

A mak lón ewe Paipel chómmóng pwóróusen aramas mi mosonottam. Pwata kese akkóta óm kopwe káé ussun ekkena pwóróus? Áwewe chék, inaamwo iká Tafit a kepit atun a chúen ierin sáráfé an epwe wiliiti kingen Israel, nge a witiwit fite fite ier me mwen an epwe wiseni ena wis. Simeon me Anna ra fel ngeni Jiowa fán túppwél atun ra witiwiti ewe Messaia mi pwonetiw. (Luk. 2:​25, 36-38) Lupwen kopwe káé ekkena esin pwóróus, kopwe kútta pélúwen ekkeei kapas eis: Met a álisi ei aramas an epwe mosonottam? Met feiéchún an mosonottam? Ifa ussun úa tongeni áppirú? Neman kopwe pwal kúna álillis seni óm káé pwóróusen chókkewe rese mosonottam. (1 Sam. 13:​8-14) Neman kopwe ekieki: ‘Met a efisi ar resap mosonottam? Met sópwongawen ar rese mosonottam?’ w23.08 25 ¶15

Ewe aposel Piter a túppwél, ese mut ngeni och mettóch an epwe eppeti lón an tapweló mwirin Jises. Áwewe chék, a pwáári an túppwél atun Jises a apasa och mettóch néún kewe chón káé rese weweiti. (Joh. 6:68) Chómmóng lein néún Jises kewe chón káé ra úkútiw le tapweló mwirin inaamwo iká rese akkomw kútta weween alon na. Nge Piter ese ina ussun. I a túppwél me apasa pwe Jises chék a “eäni kapasen manau esemüch.” Jises a silei pwe Piter me ekkewe pwal ekkóch aposel repwe likitaaló. Iwe nge, Jises a ereni Piter pwe a lúkúlúk wóón an epwe liwiniti me akkamwéchú an túppwél. (Luk. 22:​31, 32) Jises a weweiti pwe ewe letip a mochen, nge “ewe fituk a apwangapwang.” (Mark. 14:38) Ina minne, pwal mwo nge mwirin án Piter amam Jises, Jises ese fangetá wóón néún na aposel. Atun Jises a manawsefál, ese mwáál a pwá ngeni Piter atun a chék áláeménúló. (Mark. 16:7; Luk. 24:34; 1 Kor. 15:5) A ifa me péchékkúletáán letipen ena aposel mi fókkun letipechou! w23.09 22 ¶9-10

Kot a omusaaló are amóeló tipisin chókkewe mi lúkú i. A unusen omusereló me esap chúen chechchemeni ar kewe tipis. (Kölf. 32:​1, 2) Me ren, chókkana iir mi unusen limeliméch me pwúng pokiten ar lúkú. Inaamwo iká Eperiam, Tafit, me ekkóch néún Kot kewe chón angang mi túppwél ra kúna pwúng me ren, nge iir mi chúen chón tipis, rese unuséch. Nge pokiten ar lúkú, me ren Kot iir mi unusen limeliméch ákkáeúin iká sipwe alélléér ngeni chókkewe rese fel ngeni. (Ef. 2:12) A fókkun lamot lúkú ren án emén epwe chiechiéch ngeni Kot, ussun met aposel Paul a affata lón néún we taropwe. A ina ussun ren Eperiam me Tafit, me pwal ina chék ussun rech. w23.12 3 ¶6-7

Lón ei atun a nóm ren meinisin Chón Kraist ewe tufich mi aúchea ar repwe fel ngeni Jiowa ren ar áeá ar fansoun, péchékkúl, me wéúúr le angang ngeni. Sia tongeni pwáári ach aúcheani ach tufichin fel ngeni Jiowa ren ach fang ngeni met mi kon múrinné seni meinisin. Lón néún aposel Paul we taropwe ngeni ekkewe chón Ipru, a fós ussun ekkewe mettóch sipwe kan féfféri iteitan lón ach fel ngeni Jiowa. (Ipru 10:​22-25) A kapachelong ach sipwe iótek ngeni Jiowa, afalafala ngeni aramas ussun ach we ápilúkúlúk, mwichfengen, me alapaaló ach apéchékkúlafengenikich “pun sia silei pwe Ränin ach Samol a arapoto.” Arapakkan lemuchúlóón ewe puken Pwärätä, néún Jiowa we chónláng a erá: “Kopwe fel ngeni Kot!” (Pwär. 19:10; 22:9) A apasa ena fán ruu pwe epwe pwáári úkúúkún watteen aúchean. Amwo sisap fókkun ménúkaaló meinisin ekkeei mettóch sia káé ussun án Jiowa we imwenfel mi lap lón pekin lúkú me ewe tufich mi aúchea mi nóm rech, ina ach sipwe fel ngeni ach we Kot mi lapalap! w23.10 29 ¶17-18

Oukich meinisin sia mochen ach sipwe sópweeló le “tongfengen lefilach.” Iwe nge, a lamot ach sipwe chechchemeni pwe Jises a éúréúrakich pwe “epwe patapatala ewe chen lefilen aramas.” (Mat. 24:12) Jises ese apasa pwe lape ngeni néún kewe chón káé repwe úkútiw le pwáppwári tong lefiler. Nge a lamot sipwe túmúnúéch ach sisap tipetipeló ren án chón ei fénúfan rese kan pwáppwári tong. Iká ina, sipwele pwóróus wóón ei kapas eis mi lamot: Met epwe álisikich le silei úkúúkún péchékkúlen ach tongei pwiich kewe? Eú alen ach sipwe silei úkúúkún péchékkúlen ach tong, ina ren ach etittina met sia kan féri atun a ppiitá och mettóch lón manawach. (2 Kor. 8:8) Áwewe chék ren met ei aposel Piter a erá: “Nge lap seni meinisin, oupwe fókkun tongfengen lefilemi, pún tong a pwélúoló chómmóng tipis.” (1 Pet. 4:​8, NW) Iwe minne sia féri atun pwiich kewe ra mwáálliló are ra féri och mettóch mi ámetekikich a tongeni álisikich le silei úkúúkún péchékkúlen ach tongeer. w23.11 10-11 ¶12-13

Sise tongeni álleasochisi án Jises na allúk ussun tong iká sia pwáári pwe sia chék tongei ekkóch chón ewe mwichefel nge esap meinisin. Ewer, eli a wor ekkóch sia kon pacheéch ngeniir lap seni ekkewe pwal ekkóch. A pwal ina ussun Jises. (Joh. 13:23; 20:2) Nge ewe aposel Piter a áchchema ngenikich ach sipwe achocho le tongei meinisin pwiich kewe pún iir chón lón ach we famili. (1 Pet. 2:17) Piter a pesekich ach sipwe ‘wesewesen echenifengenikich ren unusen lelukach.’ (1 Pet. 1:22) Ena itiitin kapas ‘wesewesen echenifengenikich,’ a wewe ngeni ach sipwe tongei emén inaamwo iká a weires ach sipwe tongei. Áwewe chék, met sipwe féri iká emén chienach Chón Kraist a asongakich are ámeteki letipach? Eli lepoputáán sia mochen eliwini ngeni met a féri ngenikich lap seni ach pwáári ach tongei. Iwe nge, Piter a káé seni Jises pwe Kot ese pwapwa ren ach liiwini ngeni emén liwinin an féffér ngenikich. (Joh. 18:​10, 11) Piter a makkeei: “Ousap liwini ngau ngeni ngau are ottek ngeni ottek, nge oupwe afeiöchüür.” (1 Pet. 3:9) Kopwe mut ngeni tong an epwe amwékútuk le pwáári kirekiréch. w23.09 29 ¶9-11

Sia mwaar ren úkúúkún mwittirin mámmááritáán emén semirit. Ussun a chék automatic mámmááritáán. Iwe nge, ese automatic án emén Chón Kraist epwe ásimawóló, a lamot epwe achocho. (1 Kor. 13:11; Ipru 6:1) Nge, ren ach sipwe tikeri ena, a lamot sipwe fókkun ririéch ngeni Jiowa. A pwal lamot ngenikich an we ngún mi fel pwe sipwe ámááraatá ekkewe napanap mi apwapwaai Jiowa, káé ekkewe tufich mi tongeni álisikich iteiten rán, me mmólnetá fán iten ekkewe wis sipwe wiseni lón mwachkkan. (SalF. 1:5) Atun Jiowa a féri aramas, a féri mwán me fefin. (Ken. 1:27) A mecheres ach sipwe kúna pwe inisin emén mwán a sókkóló seni inisin emén fefin, nge ra sókkóló lón pwal ekkóch napanap. Áwewe chék, Jiowa a ewisa ngeni mwán me fefin wis mi sókkóló, ina popun a lamot repwe ámááraatá ekkewe napanap me tufich epwe tongeni álisiir le apwénúetá en me wisan.—Ken. 2:18. w23.12 18 ¶1-2

Jises mi mochen án ekkewe ekkóch repwe néúnéú iten Seman we? Ewer. Ekkóch néúwisin lamalam lón fansoun Jises we, eli ra lúkú pwe a ésúfélúngaw ar repwe apasa iten Kot we, nge Jises ese fókkun mut ngeni ar ééreni ese pop seni Paipel an epwe eppeti le elingaaló iten Seman we. Ekieki ussun ewe atun a echikara ewe mwán mi wááni timon me lón ewe leeni Kerasa. Ekkewe aramas ra fókkun niwokkus me ra tingormaw ngeni Jises an epwe ló, ina popun ese nómotiw ikena. (Mark 5:​16, 17) Nge Jises a chúen mochen pwe iten Jiowa we epwe chéúló ikena ie. Ina popun a ereni ewe mwán e echikaraatá an epwe ereni ekkewe aramas met Jiowa a féri, nge esap met i a féri. (Mark 5:19) A pwal mochen ach sipwe esilei iten Seman we wóón unusen fénúfan! (Mat. 24:14; 28:20) Atun sia féri ena, sia apwapwaai ach we King, Jises. w24.02 10 ¶10

Sia fókkun feiéch ren ach chóni án Jiowa we mwicheich atun ekkeei fansoun mi áweires lón ekkeei ránin lesópwólóón. A lallapoló weiresin manawach lón ei ótót, nge Jiowa a fen awora ngenikich chienach kewe Chón Kraist pwe repwe álisikich. (Kölf. 133:1) A álisikich an epwe wor pwapwa lón ach famili. (Efi. 5:33–6:1) Me a awora ngenikich ewe tipáchem mi lamot pwe sipwe tongeni likiitú fán aúrek me eáni pwapwa. Iwe nge a lamot ach sipwe angang weires pwe sipwe tongeni sópwósópwoló le angang ngeni Jiowa fán túppwél. Pwata? Pokiten eli fán ekkóch sipwe mángaw ren met ekkewe ekkóch ra apasa are féri. Eli sia pwal lichippúng atun sia kan mwáálliló, ákkáeúin iká sia féri sefál ewe mwáál sia piin féri. A lamot sipwe sópweeló lón ach angang ngeni Jiowa (1) atun emén chienach Chón Kraist a eletipengawakich, (2) atun pwúlúwach a elichippúngúkich, me (3) atun sia lichippúng ren pwisinkich. w24.03 14 ¶1-2

Fán ekkóch, kopwe rongorong pwóróusen chienach kewe Chón Kraist mi filaatá le alapaaló ar angang ngeni Jiowa. Eli ra fiti ewe Sukulen Chón Afalafala ewe Mwú are ra mwékút ngeni ekkewe leeni mi osupwangen chón afalafal ie. Iká ka tongeni achocho le tikeri ena, iwe a fókkun múrinné óm kopwe achocho ngeni. Néún Jiowa kewe aramas ra pwapwa le alapaaló ar angang ngeni. (Féf. 16:9) Iwe nge, ifa ussun iká kese mwo tongeni féri ena iei? Kosap ekieki pwe ka lamotkisikis seni chókkewe mi tongeni féri ena. Ewe mi lamot, ina óm kopwe sópweeló le likiitú. (Mat. 10:22) Kosap ménúkaaló pwe ka fókkun apwapwaai Jiowa atun ka féri met ka tongeni mi lóngólóng wóón nónnómum iei. Ina eú mettóch mi aúchea ka tongeni féri pwe kopwe tattapweló mwirin Jises mwirin óm papatais.—Kölf. 26:1. w24.03 10 ¶11

Semach we lón láng a pwonei pwe epwe omusaaló ach tipis iká sia áier. (Kölf. 86:5) Iwe iká sia enletin niamamesini ach kewe tipis, sia tongeni lúkú pwe mi enlet met a erá me epwe omusakicheló. Chemeni pwe Jiowa ese tichik ngenikich. Ese kútta senikich ach sipwe féri minne mi lap seni met sia tongeni féri. Iká sia achocho úkúúkún ach tufich, iwe a aúcheani met sia féri fán itan. Pwal och, ekilonei pwóróusen chókkewe mi angang ngeni Jiowa ren unusen letiper. Áwewe chék ren ewe aposel Paul. Ren fite ier a angang weires fán iten Jiowa, a sái fitengéréú mwail me poputááni chómmóng mwichefel. Iwe nge, atun a siwil nónnómun manawan, a aúkúk met a tongeni féri lón ewe angangen afalafal. Itá a wewe ngeni pwe Jiowa ese chúen pwapwa ren? Aapw. A achocho le féri met a tongeni féri, me Jiowa a efeiéchú. (Féf. 28:​30, 31) Pwal ina chék ussun ren kich, minne sia fang ngeni Jiowa a pwal tongeni siwil fán ekkóch. Nge ewe popun sia angang ngeni, fen ina met mi aúchea me ren. w24.03 27 ¶7, 9

Lón án Jises iótek ngeni Jiowa, i a isettiw ngeni néún kewe chón káé eú leenien áppirú repwe áppirú. Lón unusen án Jises angangen afalafal, a iótek fán chómmóng. A lamot epwe áimuoló fansoun ren an epwe iótek pokiten a kan wor met a féfféri me chómmóng aramas ra soun nóm ren. (Mark. 6:​31, 45, 46) A nelókkái lesossor pwe epwe tongeni wor an fansoun le áláeménúló pwe epwe iótek. Lón eú atun, a iótek unusen pwiin me mwen an epwe féri eú kefil mi kkóló aúchean. (Luk. 6:​12, 13) Me a kan iótek fán chómmóng lón ewe pwinin me mwen an epwele máló, atun epwele áwesaaló ewe mettóch mi fókkun áweires me lein wisan kewe wóón fénúfan. (Mat. 26:​39, 42, 44) Án Jises leenien áppirú a áiti ngenikich pwe ese lifilifil úkúúkún chómmóngun met sia kan féfféri, nge a lamot ach sipwe áimuoló och fansoun pwe sipwe iótek. Sia pwal tongeni ussun Jises, eli a lamot sipwe akkóta ach fansoun le iótek, sia tongeni nelókkái lesossor are ekis annutommang lepwin. Atun sia féri ena, sia pwáár ngeni Jiowa ach kilisou ren ei liffang mi aúchea. w23.05 3 ¶4-5

Ekieki ei kapas “ninilóng” are “iselong” lón ena wokisin asan. Eú puken pekin káé a áweweei pwe ena kapas a wewe ngeni, “a feito rech ussun pwuun konik.” Ena kapas áwewe a affata úkúúkún watteen án Jiowa tongei ekkewe mi kepit. Ekkewe mi kepit ra silei pwe Kot a “tongeer.” (Juta 1) Aposel Jon a pwáári meefier lón met a makkeei: “Nengeni úkúúkún watteen án ewe Sam tongekich, pwe sipwe iteni néún Kot!” (1 Jon 3:1) Itá Jiowa a chék tongei ekkewe mi kepit? Aapw, a fen pwáári an tongekich meinisin. Ifa ussun Jiowa a fókkun pwáári an tong? Ina ren ewe méén kepich. Ina ewe mettóch Jiowa a pwáári an tong lón, lap seni án ekkewe ekkóch pwáári tong!—Jon 3:16; Rom 5:8. w24.01 28 ¶9-10

Ena wokisin asan a pwáári eú alen án Tafit okkufu an niwokkus: Inaamwo iká manawan a chúen nóm lón feiengaw, a ekilonei met Jiowa epwap féri fán itan. Tafit a silei pwe Jiowa epwe seláni lón ewe fansoun mi fich, pokiten a fen erá pwe Tafit epwele wiseni ewe wis king lón Israel. (1 Sam. 16:​1, 13) Me ren Tafit, minne Jiowa a fen pwonei epwe fókkun pwénútá. Met Jiowa a pwonei epwe féri fán itom? Sisap ekieki pwe epwe eppeti senikich meinisin osukosuk. Nge chemeni, ese lifilifil osukosuk kopwe kúna lón ei ótót, Jiowa epwe arosereló lón ewe ótót séfé epwele war. (Ais. 25:​7-9) Ese wor tipemwárámwár pwe ach we Chón Féraatá a fókkun tufichin amanawaatá ekkewe mi máló, echikarakich, me arosaaló meinisin chón ú ngenikich.—1 Jon 4:4. w24.01 6 ¶12-13

Ekieki ewe popun ka fangoló manawom ngeni Jiowa me papatais. Ka féri ekkena mettóch pokiten ka mochen peni Jiowa. Chemeni met ekkewe a álisuk le lúkúlúk pwe ka kúna ewe enlet. Ka silei ussun Jiowa me ka poputá le súféliti me tongei Semom na lón láng. Ka ámááraatá óm lúkú me a amwékútuk óm kopwe áier. Ka úkútiw le féri ekkewe mettóch Jiowa a oput, me poputá le féri ekkewe mettóch a sani. Ka meefi kinamween letipom atun ka mirititi pwe Kot a omusaaló óm kewe tipis. (Kölf. 32:2) Ka fiti ekkewe mwiich me poputá le áiti ngeni aramas ekkewe mettóch mi amwarar ka káé. Pokiten ka fangoló manawom me papatais pwe kopwe emén Chón Kraist, iei ka feffetál wóón ewe al mi emmwen ngeni manaw, me kopwe fókkun achocho óm kopwe chék feffetál wóón ena al. (Mat. 7:​13, 14) Nge kopwe fen tipeppós, núkúchar lón óm fel ngeni Jiowa, me ákkálleasochisi an kewe allúk. w23.07 17 ¶14; 19 ¶19

Óm ekilonei óm we iótekin fangoló manawom ngeni Jiowa epwe apéchékkúlok le ú ngeni sóssót. Áwewe chék, kopwe núesik ngeni pwúlúwen emén? Fókkun aapw! Ka fen pwonei ngeni Jiowa pwe kesap fókkun féri ena esin mettóch. Iká ka túmúnú án mocheniangaw esap mámmááritá lón letipom, iwe esap weires óm kopwe ú ngeni. Kopwe kul seni “ewe leni ia ekewe aramasangau ra feila ie.” (SalF. 4:​14, 15) Óm ekilonei án Jises leenien áppirú epwe álisuk. I a tipeppós le apwapwaai Seman we. Kopwe áppirú Jises le mwittir péén sonuk mettóch meinisin mi tongeni eletipengawa ena Kot ka fangoló manawom ngeni. (Mat. 4:10; Jon 8:29) Atun a toruk osukosuk are sóssót, ina eú alen óm kopwe pwáraatá pwe ka mochen tattapweló mwirin Jises. Atun ka féri ena, ka tongeni lúkúlúk pwe Jiowa epwe álisuk. w24.03 9-10 ¶8-10