October

A kon weires óm kopwe álleasochis? A pwal ina ussun meefien King Tafit, ina popun a iótek ngeni Kot: “Kopwe atufichiei pwe üpwe aleasochis ngonuk.” (Kölf. 51:12) Tafit a tongei Jiowa. Nge fán ekkóch a chúen weires ngeni an epwe álleasochis, me pwal ina ussun kich. Pwata? Áeúin, pokiten álemwiriach we tipis iwe sia kan álleasolap. Oruuan, iteitan Setan a achocho le etipetipakich ach sipwe ú ngeni Jiowa ussun chék i. (2 Kor. 11:3) Aúlúngátin, sia nónnóm lein chón ei fénúfan mi eáni ekiekin álleasolap ina ewe ekiek “mi nemeni ekewe aramas mi aleasolap ngeni Kot iei.” (Ef. 2:2) A lamot ach sipwe angang weires le fiu ngeni ach mochen féri tipis me pwal ú ngeni án ewe Tefil me ei fénúfan etipetipakich le álleasolap. Sipwe fókkun achocho le álleasochisi Jiowa me chókkewe a ewiser an epwe wor ar nemenem wóóch. w23.10 6 ¶1

Met sia tongeni káé seni án Jesus manaman le ewili ewe konik ngeni wain? Sia káé eú lesen usun tipetekison. Jesus ese sikesik ren ewe manaman a féri, ren enletin ese fókkun einga ekkewe mettóch a féri. Nge a tipetekison, me fán chómmóng a chék elingaaló Seman we. (Joh. 5:​19, 30; 8:28) Ika sia áppirú Jesus ren ach tipetekison, iwe sisap sikesik wóón met sia féri. Sisap einga pwisinkich, nge sipwe fen einga feiéchúch le angang ngeni ach we Kot mi ling. (Jer. 9:​23, 24) Sipwe ngeni ewe ling mi fich ngeni. Ese wor met mi múrinné sia tongeni féri me lúkún án Jiowa álillis. (1 Kor. 1:​26-31) Atun sia tipetekison, ese pwal lamot ach sipwe einga pwisinkich ren ekkewe mettóch mi múrinné sia féri fán iten ekkewe ekkóch. Sia menemenéch ren ach silei pwe Jiowa a kúna me aúcheani minne sia féri. (Apépé ngeni Mateus 6:​2-4; Ipru 13:16) Ren enletin, sia apwapwaai Jiowa atun sia áppirú Jesus le pwári tipetekison.—1 Pet. 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Fán emmwenien ewe ngún mi fel, ewe aposel Paulus a pesei ekkewe Chón Kraist ar repwe kútta met epwe échiti ekkewe ekkóch. Ifa usun sia tongeni apwénúetá ena kapasen emmwen atun ach kewe mwich? Ren ach chemeni pwe ekkewe ekkóch ra pwal usuch le mochen uwawu meefier. Ekieki ei. Atun oua pwóróusfengen me chienom kewe, itá en chék kopwe wisen fóffós iwe esap pwal wor atun ar repwe fós? Aapw! Ka mochen ar repwe pwal fós. Pwal ina usun lón ach kewe mwich, sia mochen mut ngeni chómmóng ar repwe uwawu meefier. Ren enletin, eú me lein ekkewe mettóch mi kon múrinné sia tongeni féri le apéchékkúla chienach kewe, ina ach mut ngeniir ar repwe pwári ar lúkú lón ar memmeef. (1 Kor. 10:24) Ina minne, sipwe chék ammwocha ach memmeef pwe epwe wor fansoun án ekkewe ekkóch repwe pwal memmeef. Pwal mwo nge atun ka uwawu meefiom mi chék mwoch, kopwe túmúnú óm kosap kon fós usun chómmóng pwóróus. Ika ka memmeef wóón unusen ewe parakraf, iwe esap chúen wor met ekkewe ekkóch repwe memmeef wóón. w23.04 22-23 ¶11-13

A lamot ach sipwe chechchemeni úkúúkún lamoten ach sipwe sópweeló le álisi ekkewe ekkóch, ákkáeúin lón ewe angangen afalafal. A lamot ach sipwe tipemecheres lón ewe angangen afalafal. Ekkewe aramas sia afalafal ngeniir, ra eáni sókkopaten lúkú ussun Kot me ra feito seni sókkopaten leeni me einang. Ewe aposel Paul a tipemecheres le siwili napanapen an afalafal, me sia tongeni káé seni an leenien áppirú. Jises a seikaatá Paul an epwe “eman soukünö ngeni ekewe chon lükün Israel.” (Rom 11:13) Iwe, Paul a afalafal ngeni ekkewe chón Jus, chón Krik, aramas mi fiti sukul tekia, aramas mi tekisosson, me ekkewe néúwisin mwú. Paul a ‘féri mettóch meinisin úkúúkún an tongeni an epwe álisi meinisin sókkopaten aramas.’ (1 Kor. 9:​19-22, NW) A fókkun ekieki ia ekkewe aramas a afalafal ngeniir ra feito me ie, me minne ra eáni lúkú. An ekieki ekkena mettóch a álisi an epwe tipemecheres le siwili napanapen an afalafal ngeni emén me emén. Sia pwal tongeni émúrinnéló ach afalafal iká sia tipemecheres le siwili napanapen ach afalafal ngeni aramas me ekieki ifa ussun sia tongeni álisi emén me emén. w23.07 23 ¶11-12

Ewe napanap tipepwetete are mosonoson, esap ina esissillen án emén apwangapwang, nge fen ina esissillen an péchékkúl. Ren án emén epwe chék kinamwe atun a nóm lón eú osukosuk, a lamot an epwe péchékkúl. Tipepwetete, ina eú me lein “uwaan ewe ngún mi fel.” (Kal. 5:​22, 23, NW) Ewe kapasen Krik Paipel a néúnéú ren ewe kapas “tipepwetete,” fán ekkóch, a áweweei ussun emén oris mi mwacho nge a fesireló. Anchangei ussun emén oris mi wiliiti emén oris mi mosonoson. Inaamwo iká a wiliiti emén mi mosonoson, nge a chúen péchékkúl. Iwe nge, ren kich aramas, ifa ussun sia tongeni ámááraatá tipepwetete nge pwal chúen aramas mi péchékkúl? Sise tongeni féri ena wóón pwisin ach. A lamot ach sipwe tingorei Kot an we ngún mi fel pwe epwe álisikich le ámááraatá ena napanap mi aúchea. A chómmóng chókkewe mi káé ar repwe eáni tipepwetete. Áwewe chék, chómmóng chienach kewe Chón Kraist ra fós fán mosonoson atun aramas ra ánini ngeniir. Me ena mettóch a álisi ekkóch aramas le eáni ekiek mi múrinné ussun Chón Pwáraatá Jiowa.—2 Tim. 2:​24, 25. w23.09 14 ¶3

Lón eú kúnaen aposel Jon lángipwi mi amwarar, a kúna 24 souakkomw lón láng mi fel ngeni Jiowa. Ra mwareiti me apasa pwe a fich ngeni an epwe “angei ling me iteüöch me manaman.” (Pwär. 4:​10, 11) A pwal chómmóng popun án ekkewe chónláng mi túppwél repwe elingaaló me asamolu Jiowa. Ra nónnóm ren lón láng me ra silefichi i. Ra kúna napanapan kewe mi pwááló lón minne a féfféri. Atun ra kúna ifa ussun Jiowa a féri an kewe angang, ra mwareiti i. (Hiop 38:​4-7) Sia pwal mochen mwareiti Jiowa lón ach kewe iótek. Sia tongeni féri ena ren ach ereni popun sia tongei me aúcheani. Atun óm álleani me káé ewe Paipel, achocho le kútta napanapen Jiowa kewe ka kon aúcheani. (Hiop 37:23; Rom 11:33) Mwirin, ereni meefiom ussun ekkena napanap. Sia pwal tongeni mwareiti Jiowa pokiten i a álisikich me meinisin chienach kewe Chón Kraist.—1 Sam. 2:​1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

Lón ewe ier 1919, ese chúen wor án Papilon mi Lapalap nemenem wóón néún Kot kewe aramas. Lón ena ier, ewe “chon angang mi tuppwel o tipatchem” a poputá le angang pwe ekkewe mi letipwenechar repwe tongeni poputá le fetál wóón ewe “Al mi Pin.” (Mat. 24:​45-47; Ais. 35:8) Ewe angangen ammólnatá ewe al ekkewe ekkóch ra féri lóóm, a álisi ekkewe aramas mi poputá le fetál wóón ewe alelap ar repwe alapaaló ar káé ussun Jiowa me minne a tipeni. (SalF. 4:18) Ra pwal tongeni etipeeúfengeni manawer ngeni án Jiowa kewe allúk. Jiowa ese menei seni néún kewe aramas ar repwe féri ekkesiwil lón manawer fán eú chék. Nge ekis me ekis a fen émúrinnéló néún kana aramas. A ifa me pwapwaach atun kich meinisin sia apwapwaai ach we Kot lón meinisin met sia féri! A lamot ngeni al meinisin an epwe wor angangen túmún wóór pwe repwe chék múmmúrinné. Seni ewe ier 1919, a sópwósópwoló ewe angangen ammólnatá ewe “Al mi Pin” pwe chómmóng aramas repwe tongeni towu seni Papilon mi Lapalap. w23.05 17 ¶15-16

Chón ewe Mwichen Soupwúngúpwúng ra pwal akkasukula ekkewe chón álillis lón ar kewe sókkopaten kúmi. Ekkena chón álillis, ra túppwél le féri chómmóng angang lón án Jiowa we mwicheich. Ra fókkun mmólnetá le sópweeló ar angangen túmúnú néún Kraist kewe siip. Atun ekkewe sáingoon mi kepit repwele feitá láng arapakkan lesópwólóón ewe riáfféú mi lapalap, néún Jiowa kewe aramas wóón ei fénúfan repwe sópweeló le fel ngeni fán túppwél. Sia kilisou pún ren án Jises Kraist emmwen, sisap fókkun úkútiw le fel ngeni Jiowa. Sia silei pwe lón ena fansoun, eú mwicheich Paipel a eita ngeniir Kok seni Makok, epwe maunei néún Kot kewe aramas. (Is. 38:​18-20) Nge repwe sópwongaw lón ar maun. Resap tongeni aúkatiw néún Jiowa aramas lón ar fel ngeni. Jiowa epwe fókkun selániir! Ewe aposel Jon a kúna lón eú lángipwi “eú mwiich mi fókkun chóchó,” iir néún Kraist kewe ekkóch siip. Jon a rong pwe ena “mwiich mi fókkun chóchó” ra “towu seni lón ewe riáfféú mi lapalap.” (Pwár. 7:​9, 14) Ewer, repwe nóm lón núkúnúkéch! w24.02 5-6 ¶13-14

Met sia tongeni féri pwe sipwe angei ewe ngún mi fel? Sia tongeni tingor lón iótek, káé án Kot we Kapas, me fitipachei án Kot we mwicheich mi nóm fán emmwenien an we ngún mi fel. Ach féri ena epwe álisikich le ámááraatá “ekewe uän Ngün.” (Kal. 5:​22, 23) Kot a fang an we ngún mi fel ngeni chék chókkewe mi túmúnú an epwe chék lilliméch ekiekiir me féfférúr. Iká sia ekkekieki ekkewe mettóch mi limengaw me féffériir, i esap sópweeló le fang ngenikich an we ngún mi fel. (1 Tes. 4:​7, 8) Ren an epwe sópwósópwoló ach akkangei án Kot we ngún mi fel, a lamot sisap pwal “turunufasei ekewe kapasen osuni.” (1 Tes. 5:20) Ekkena “osuni,” ra wewe ngeni ekkewe pwóróus mi pop seni án Kot we ngún mi fel, kapachelong ekkewe pwóróus mi weneiti ránin Jiowa we me atapwalapwalen ach ei fansoun. Sise ekieki pwe ránin Jiowa we, are ewe Armaketon esap fis atun ach chúen manaw. Nge sia pwáári ach lúkú pwe epwele war ekiseló chék. Sia tongeni féri ena ren ach tinikken le féri ekkewe “angang mi fich ngeni Kot” me túmúnú pwe epwe chék lilliméch ach féffér.—2 Pet. 3:​11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Met a lamot kich Chón Kraist sipwe féri iká a ppichitá sasingin kapasingaw wóón néúch phone are mechá? Mi lamot sipwe mwittir kul seni. Epwe mecheres ach sipwe féri ena iká sia chemeni pwe ach riri ngeni Jiowa, ina ewe mettóch mi fókkun aúchea mi nóm rech. Pwal mwo nge ekkewe esin sasing esap iir sasingin me kachitoon kapasingaw, ra tongeni efisi ach sipwe eáni ekiek mi limengaw. Pwata a lamot ach sipwe túmúnúkich seniir? Pún sise mochen ach sipwe pwal mwo nge ekiekin féri och mettóch mi limengaw. (Mat. 5:​28, 29) Emén mwán mi ásimaw lón Thailand itan David a apasa: “Úa eisini pwisin ngang: ‘Inaamwo iká ekkewe sasing esap iir sasingin me kachitoon kapasingaw, nge Jiowa epwe pwapwa iká úpwe kakkatol?’ Ena esin kapas eis a álisiei le féri minne mi pwúng.” Ach niwokkus le féri och mettóch epwe eletipengawa Jiowa, epwe álisikich le eáni kefil mi múrinné. Niwokkusiti Kot iei poputáán, are lóngólóngun “tipachem.” w23.06 23 ¶12-13

Ekkewe ‘imw’ sipwe opolong lón, neman repwe weneiti ach kewe mwichefel. Atun ewe riáfféú mi lapalap, sipwe kúna ewe túmún Jiowa a pwonei iká sipwe sópweeló le fiti chienach kewe le angang ngeni. Ina minne, a lamot sipwe angang weires iei le apéchékkúla ach tong ngeni chienach kewe chón lúkú. Ach kúna manaw a tongeni lóngólóng wóón ena. Lón “ewe rän mi lap, ränin ewe Samol mi Lapalap,” epwe fókkun áweires ngeni meinisin aramas. (Sef. 1:​14, 15) Néún Jiowa kewe aramas repwe pwal kúna watteen weires. Nge iká sipwe mmólnetá iei, sia tongeni meefi kinamwe me álisi ekkewe ekkóch. Sia tongeni likiitú ngeni ese lifilifil met sókkun osukosuk epwe tongeni torikich. Lupwen chiechiach kewe chón lúkú repwe nóm lón weires, sipwe achocho le úméúméch ngeniir úkúúkún ach tongeni me awora ngeniir met ra osupwangan. Me iká sia káé ach sipwe tongei pwiich kewe lón ei fansoun, sipwe pwal pwáári ach tong ngeniir lón mwachkkan. Iwe, Jiowa epwe fang ngenikich manaw esemuch lón eú ótót ikewe sisap fókkun chúen chechchemeni meinisin sókkun feiengaw watte me riáfféú ie.—Ais. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

Fán chómmóng, án Kot we Kapas a kan apasa pwe ekkewe mwán mi túppwél iir mi péchékkúl. Nge esap fansoun meinisin ra meefi pwe ra péchékkúl. Áwewe chék, fán ekkóch King Tafit a meefi pwe a pwora me a “usun eu chuk mi pöchökül,” nge fán ekkóch a “fokun niuokus.” (Kölf. 30:7) Inaamwo iká Samison a fókkun péchékkúl pokiten Kot a fang ngeni an we ngún mi fel, nge i a mirititi pwe epwe “apwangapwang usun chök aramas meinisin” iká Kot ese fang ngeni ena manaman. (Souk. 14:​5, 6; 16:17) Ekkena mwán mi túppwél ra péchékkúl pokiten chék án Jiowa fang ngeniir an we manaman. Ewe aposel Paul a mirititi pwe a pwal lamot ngeni án Jiowa manaman. (2 Kor. 12:​9, 10) A wor an semmwen. (Kal. 4:​13, 14) Fán ekkóch, a pwal weires ngeni an epwe féri minne mi pwúng. (Rom 7:​18, 19) Me fán ekkóch a aúrek me niwokkus ren met epwe fis ngeni. (2 Kor. 1:​8, 9) Iwe nge, atun Paul a apwangapwang, ina atun a péchékkúl. Ifa ussun? Jiowa a fang ngeni Paul ewe péchékkúl mi lamot ngeni pwe epwe likiitú fán an kewe weires. w23.10 12 ¶1-2

Atun sia kan weires ren ewe memmeef pwe ese wor aúcheach, iwe sipwe chemeni pwe Jiowa a pwisin panikicheto ren. (Jon 6:44) A kúna napanapach kewe mi múrinné, eli sise pwisin kúna, me a silei masouen letipach. (2 Kron. 6:30) Ina minne, sia tongeni lúkú atun a erá pwe kich mi aúchea. (1 Jon 3:​19, 20) Me mwen ach káé ewe enlet, eli ekkóch me leich sia féfféri ekkewe sókkun mettóch sia chúen fókkun niamam ren. (1 Pit. 4:3) Chókkewe mi fen angang ngeni Jiowa fán túppwél eli ra chúen fiffiu ngeni ar kewe apwangapwang. Nge en, ka kan meefi pwe Jiowa esap tongeni omusaaló óm kewe tipis? Iká ewer, eli epwe oururuk óm silei pwe a pwal wor ekkóch néún Jiowa kewe chón angang mi túppwél ra pwal weires ren ekkena esin memmeef. Áwewe chék, ewe aposel Paul a fókkun letipengaw atun a ekieki ussun an kewe apwangapwang. (Rom 7:24) Pwúngún pwe Paul a áier seni an kewe tipis me papatais. Iwe nge, a chúen pwisin apasa pwe i a “kisifóchófóch me lein ekkewe aposel” me emén “mi fókkun watte tipisin.”—1 Kor. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Pwóróusen án King Joas kefilingaw a áiti ngenikich lamoten ach sipwe fili ekkewe sókkun chiechi repwe álisikich, chókkewe iir mi tongei Jiowa me mochen apwapwaai. Sia tongeni chiechi ngeni chókkewe mi watte ieriir senikich are fen kúkkún senikich. Chemeni pwe a mmen watte sókkofesenin ierin Joas me chiechian we Jehoiata. Atun ka filaatá chiechiom, kopwe pwisin eisinuk: ‘Chiechiei kewe ra álisiei le apéchékkúla ái lúkú Jiowa? Ra álisiei le apwénúetá án Kot kewe allúk? Ra fós ussun Jiowa me met ra káé seni Paipel? Ra súféliti án Kot kewe allúk? Ra ereniei met chék úa mochen rongorong are ra pwal pwora le áwenaei atun úa mwáálliló?’ (SalF. 27:​5, 6, 17) Ren enletin, chiechiom kewe rese tongei Jiowa resap tongeni álisuk. Nge iká a wor chiechiom iir mi tongei Jiowa, iwe kopwe fitipacheer pún ra fókkun tongeni álisuk!—SalF. 13:20. w23.09 9 ¶6-7

Ewe áeúin mesen mak lón fósun Krik, ina alfa, nge ewe sáingoon mesen mak omeka. Ren an néúnéú ekkena kapas “ewe Alfa me ewe Omeka,” Jiowa a pwáári pwe lupwen a poputááni och mettóch, epwe chék áwesaaló are apwénúetá. Mwirin án Jiowa féraatá Atam me If, a ereniir: “Oupwe nöünöü o achomongakemi pwe fanüfan epwe masou remi o nom fän nemeniemi.” (Ken. 1:28) Iwe, lón ena atun, ussun nge Jiowa a apasa “Alfa,” pún ina ewe lepoputáán. Nge atun mwirimwirin Atam kewe me If iir mi unuséch me álleasochis repwe ouraló fénúfan me ewilaaló ngeni eú paratis, iwe, ussun itá Jiowa epwe apasa “Omeka,” pún a ina pwénútáán are sáingoon. Wesin fférútáán “läng me fanüfan me meinisin mine a wor lor,” Jiowa a awora eú minen alúkúlúk. A alúkúlúkú ngenikich pwe epwe unusen apwénúetá minne a tipeni fán iten aramas me fénúfan lesópwólóón ena efisuen rán.—Ken. 2:​1-3. w23.11 5 ¶13-14

Án ekkewe chón Jus sái mi áweires seni Papilon ngeni Israel a tongeni tori rúáánú maram, nge Jiowa a pwonei pwe epwe wáási ese lifilifil sókkun weires epwe eppeti ar repwe liwiniti Israel. Ekkewe chón Jus mi túppwél, ra silei pwe feiéchún ar liwiniti Israel epwe lap seni ese lifilifil met repwe pennúkúóló. Ewe watteen feiéch, ina ar fel ngeni Kot. Ese wor eú imwenfel fán iten Jiowa lón Papilon. Ese wor eú róngen asor ia ekkewe chón Israel repwe tongeni eáni ar kewe asor ie mi affatetiw lón ewe Allúkún Moses, me ese pwal wor kókkótun souasor ar repwe wisen asoresini ekkena ménún asor. Pwal och, a chómmóng aramas lón ena leeni mi fel ngeni kot chofona lap seni chókkewe mi álleasochisi Jiowa are an kewe allúk. Ina minne, fitengeréú chón Jus mi tongei Jiowa, ra mwétéresiiti ar repwele liwiniti pwúkútáán leenier we pwe repwe apéchékkúlasefáli fel mi enlet. w23.05 14-15 ¶3-4

A lamot álillisin án Kot we ngún mi fel pwe sipwe tongeni sópweeló le napanapeni me pwáári napanapen “chókkewe mi fetál lón saram.” Pwata? Pokiten a weires ach sipwe akkamwéchú liméchúch lón ei fénúfan mi uren limengaw. (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8) Ewe ngún mi fel a tongeni álisikich le okkufu ekiekin chókkewe lón ei fénúfan rese eáni án Jiowa ekiek. A pwal tongeni álisikich le ámááraatá “meinisin sókkun múrinné me minne mi pwúng me enlet.” (Efi. 5:9.) Pwal eú alen ach sipwe angei ewe ngún mi fel, ina ach ikkióteki. Jises a erá pwe Jiowa epwe “fang ewe ngún mi fel ngeni chókkewe mi tittingorei i!” (Luk 11:13) Me atun sia mwareiti Jiowa lón ach kewe mwiich, sia pwal angei an we ngún mi fel. (Efi. 5:​19, 20) Manamanen ewe ngún mi fel a tongeni álisikich le manaweni eú manaw mi apwapwaai Kot. w24.03 23-24 ¶13-15

A lamot ngonuk mosonottam? Iká ewer, iótek pwe epwe lapóló óm mosonottam. Mosonottam ina kinikinin uwaan ewe ngún mi fel. (Kal. 5:​22, 23) Ina popun sia tongeni iótek fán iten ewe ngún mi fel me tingorei Jiowa an epwe álisikich le ámááraatá uwaan ena ngún mi fel. Iká sia nóm lón eú osukosuk mi sótuni ach mosonottam, ‘sipwe tittingor’ ngeni Jiowa an we ngún mi fel pwe epwe álisikich le mosonottam. (Luk. 11:13) Sia pwal tongeni tingorei Jiowa an epwe álisikich le eáni an ekiek wóón ena mettóch. Iwe mwirin ach iótek, a lamot ach sipwe achocho úkúúkún ach tufich le mosonottam iteiten rán. Lapólóón ach tingorei Kot an epwe álisikich le mosonottam me achocho le mosonottam, pwal ina lapólóón án ena napanap fótolong lón letipach me epwe ina kinikin manawach. A pwal álilliséch ach ekilonei wóón pwóróusen chókkewe mi mak lón Paipel. A wor chómmóng pwóróus ussun aramas mi mosonottam mi mak lón ewe Paipel. Iká sipwe ekilon wóón ekkena esin pwóróus, sia tongeni káé seniir ifa ussun sipwe pwáári mosonottam. w23.08 22-23 ¶10-11

Jises a alúkúlúkú ngeni ewe aposel Piter pwe Jiowa epwe awora met a osupwangan. Mwirin án Jises manawsefál a féri pwal eú manaman fán iten Piter me chienan kewe aposel, ina an álisiir ar repwe liap iik. (Joh. 21:​4-6) Ese mwáál ena manaman a alúkúlúkú ngeni Piter pwe Jiowa epwe awora ngeni met a osupwangan lón pekin áion. Neman ena aposel a chemeni alon Jises we pwe Jiowa epwe awora osupwangen chókkewe mi “sópweeló le kúkkútta akkomw án Kot we Mwú.” (Mat. 6:​33, NW) Ekkena mettóch ra álisi Piter an epwe akkomwa an angangen afalafal, nge esap an we businessin attaw. A afalafal fán pwora lón ewe ránin Pentikos ier 33, iwe a álisi fitengeréú aramas le etiwa ewe kapas allim. (Föf. 2:​14, 37-41) Mwirin ena, a álisi ekkewe chón Sameria me ekkewe esap iir chón Jus ar repwe káé ussun Kraist me tapweló mwirin. (Föf. 8:​14-17; 10:​44-48) Ese wor tipemwárámwár pwe Jiowa a néúnéú Piter lón eú napanap mi amwarar le uwealong sókkopaten aramas lón ewe mwichefel. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Ina epwe ruu ier mwirin án chón Papilon ataieló Jerusalem, King Nepukatnesar seni Papilon a eáni eú ttan mi eniwokkus ussun emén uluulun aramas mi fókkun watte. A tiiti néún kewe chón angang mwán mi tipáchem pwe repwe ereni an we ttan me weween. Iká rese, iwe epwe nireló meinisin kapachelong Taniel. (Tan. 2:​3-5) A lamot án Taniel epwe mwittir mwékút, pún iká ese, iwe chómmóng aramas repwe ninniiló. A “tolong ren ewe king o tüngor ngeni, pwe epwe mwüt ngeni eu fansoun an epwe witiwit fän iten an epwe awewe ngeni ewe king wewen an we tan.” (Tan. 2:16) Án Taniel féri ena a pwáári pwe a eáni pwora me lúkú. Ese mak lón ewe Paipel pwóróusen án Taniel áweweei eú ttan me mwen ena. A tingorei chienan kewe ar repwe “tüngor ngeni ewe Koten läng an ümöümöch, pwe epwe pwäri ngeniir ewe monomon.” (Tan. 2:18) Jiowa a pélúweni ar kana iótek. Ren an álillis, Taniel a áweweei án Nepukatnesar we ttan. Taniel me chienan kewe, rese ninniiló. w23.08 3 ¶4

Ekieki feiéchún mosonottam. Lupwen sia mosonottam, a lapóló ach pwapwa me kinamwe. Ina minne, mosonottam a tongeni émúrinnéló ach ekiek me péchékkúlen inisich. Lupwen sia mosonottam ngeni ekkewe ekkóch, epwe lapóló ach pwapwa le chiechi ngeniir. Epwe lapóló ewe tipeeú lón ach we mwichefel. Iká emén a asongakich nge sise mwittir song, iwe a tongeni túmúnú an esap lapóló ewe osukosuk. (Kölf. 37:8; SalF. 14:29) Nge lap seni meinisin, sia áppirú Semach we lón láng me a lapóló ach riri ngeni i. Mosonottam ina eú napanap mi múrinné mi álilliséch ngenikich meinisin. Esap fansoun meinisin epwe mecheres ngenikich le mosonottam, nge ren án Jiowa álillis, sia tongeni akkalapaaló ach mosonottam. Me atun sia mosonottam le witiwiti ewe ótót séfé, sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa “a mamasa chokewe mi niuokusiti, pwal chokewe mi apilükülüküni an tong ellet.” (Kölf. 33:18) Amwo kich meinisin sipwe tipeppós lón ach sópweeló le éúféúfa ngenikich ewe napanap mosonottam. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

Jemes a apasa pwe eli emén epwe erá pwe a wor an lúkú, nge féfférún a pwáári pwe ese wor. (Jas. 2:​1-5, 9) Jemes a pwal fósun án emén kúna emén ‘pwiin souleng mwán are fefin souleng esap wor üfan, esap pwal naf anan mongö’ nge ese awora álillis. Ikáámwo eménna a erá pwe a wor an lúkú nge ese fiti féffér, iwe a lamotongaw. (Jas. 2:​14-16) Jemes a fósun Reap pwe i emén mi pwáári an lúkú ren féfférún. (Jas. 2:​25, 26) A rong ussun Jiowa me a mirititi pwe a álisi ekkewe chón Israel. (Jos. 2:​9-11) Minne a féri a pwáári pwe a wor an lúkú. Pokiten an lúkú, iwe a túmúnú ekkewe rúúemén spai chón Israel seni feiengaw. Iwe pokiten ena, a kúna pwúng me ren Jiowa ussun Eperiam, inaamwo iká ese unuséch me esap i chón Israel. Sia káé seni Reap pwe a fókkun lamot sipwe pwáári ren ach féffér pwe mi wor ach lúkú. w23.12 5-6 ¶12-13

Pokiten kich Chón Kraist, iwe sise chék mochen ach sipwe weweiti ekkewe afalafal mi mecheres. Ren álillisin án Kot we ngún mi fel, sia fókkun mochen káé “pwal mwo nge ekewe ekiekin Kot mi alolol.” (1 Kor. 2:​9, 10) Pwata kese poputááni eú kkótun pwisin káé epwe eririéchuuk ngeni Jiowa? Áwewe chék, ka tongeni research wóón ifa ussun a pwáári an tongei néún kewe chón angang lón fansoun lóóm me ifa ussun ena a pwáári pwe a pwal tongeek. Ka pwal tongeni káé ifa ussun Jiowa a mochen án ekkewe chón Israel repwe fel ngeni me aléllééi ena ngeni ifa ussun a mochen ach sipwe fel ngeni lón ei fansoun. Are eli ka tongeni káé tichikin ekkewe oesini Jises a apwénúetá atun a manaw wóón fénúfan me féri ewe angangen afalafal. Ka tongeni fókkun pwapwa le káé ekkena itelap ren álillisin ewe Watch Tower Publications Index are ewe Research Guide for Jehovah’s Witnesses. Óm káéfichi ewe Paipel a tongeni apéchékkúla óm lúkú me álisuk le “fefeitä lon om silei Kot.”—SalF. 2:​4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Ewe popun kapas aposel Piter a néúnéú fán iten “fókkun tongfengen,” a weneiti “emeialó.” Ewe oruuen kinikinin ena wokisin a áweweei met sia tongeni féri iká sia fókkun tongei aramas. Ach fókkun tongeer a pwélúoló tipisiir kewe. Áwewe chék, anchangei eú cheepel mi mwéchúló chómmóng limengaw wóón. Ka angei och mangaku me emeialó an epwe pwélúoló ekkena limengaw a mwéchúló, esap chék ekkóch nge chómmóng me leir. Pwal ina chék ussun, iká sia fókkun tongei pwiich kewe, sia tongeni pwélúoló are omusaaló esap chék eú are ruu met ekkewe ra mwáálliló wóón, nge “chómmóng [ar] tipis.” A lamot ach tong epwe fókkun péchékkúl pwe sipwe tongeni omusaaló tipisin pwiich kewe inaamwo iká a weires ngenikich. (Kol. 3:13) Atun sia omusaaló tipisin ekkewe ekkóch, sia pwáári pwe a péchékkúl ach tong me sia mochen apwapwaai Jiowa. w23.11 10-12 ¶13-15

Lupwen a 26 ierin King Josaia, a poputááni angangen fférsefálin ewe imwenfel. Atun ra féri ena angang, ra kúna “ewe puken allük än ewe Samol mi Lapalap, ekewe allük Kot a ngeni Moses.” Atun ewe king a rongorong minne ena puk a apasa, a mwittir féri ekkesiwil pwe epwe apwénúetá minne a mak lón. (2 Kron. 34:​14, 19-21) Ka mochen álleani Paipel iteitan? Nge iká ka fen féfféri ena, iwe ka sani óm ákkállea? Ka kan makkeei are chechchemeni ekkewe wokisin epwe tongeni álisuk lón pwisin manawom? Atun a ina epwe 39 ierin Josaia, a féri och mettóch mi mwáál mi eselipa málóón. A lúkúlúk wóón pwisin i nge ese fen tingor án Jiowa emmwen. (2 Kron. 35:​20-25) Iei ewe lesen sia tongeni káé seni. Ese lifilifil úkúúkún ierich are úkúúkún ttamen ach sia fen kákkáé ewe Paipel, nge a lamot sipwe chék kúkkútta Jiowa. A wewe ngeni ach sipwe tittingorei lón iótek an epwe emmwenikich, kákkáé an we Kapas, me akkaúseling ngeni án ekkewe Chón Kraist mi ásimaw kapasen fén. Iká ina, epwe túmúnúkich seni ach féri féffér mi mwáál, me epwe lapóló ach pwapwa.—Jas. 1:25. w23.09 12 ¶15-16

Ewe Paipel a fós ussun chómmóng fefin mi múrinné iir mi tongei Jiowa me angang ngeni. Ra “tipefesir” me “allükülük lon mettoch meinisin.” (1 Tim. 3:11) Pwal och, ekkewe fépwúl Chón Kraist ra tongeni kúna me lón ar mwichefel ekkewe fefin Chón Kraist mi ásimaw ra tongeni áppirúúr. Ámi kana fépwúl Chón Kraist, mi wor Chón Kraist fefin mi ásimaw oua tongeni áppirú ar leenien áppirú? Katol napanaper kewe mi múrinné, mwirin, ppii ifa ussun kopwe tongeni pwáári ar kana napanap. Ren ach sipwe emén Chón Kraist mi ásimaw mi lamot sipwe tipetekison. Iká emén fefin a tipetekison, epwe pwapwaiti an ririéch ngeni Jiowa me ekkewe ekkóch. Áwewe chék, emén fefin mi tongei Jiowa a tipetekison le álisaatá ekkewe kapasen emmwen lón 1 Korint 11:​3, ikewe Jiowa a áweweei ié a ewisa ngeni ewe wis an epwe emmweni ewe mwichefel me ewe famili. w23.12 18-19 ¶3-5

Jiowa a mochen emén mwán mi pwúpwúlú epwe tongei pwúlúwan me awora osupwangan, wiliiti chiechian, me álisi le apéchékkúlaló an riri ngeni Jiowa. Óm ámááraatá ewe napanap mirit are tufichin ekiek, súféliti ekkewe fefin, me alúkúlúk, epwe álisuk le wiliiti emén mwán mi pwúpwúlú mi múrinné. Mwirin óm pwúpwúlú ka tongeni wiliiti emén sam. Met ka tongeni káé seni Jiowa ren óm kopwe wiliiti emén sam mi múrinné? (Ef. 6:4) Fán léúwommóng Jiowa a ereni Néún we Jises pwe a tongei me a pwapwa ren. (Mat. 3:17) Iká ka wiliiti emén sam, kopwe nochchei pwe ka ekkereni noum kewe pwe ka tongeer. Akkapúnger iteitan ren ekkewe mettóch mi múrinné ra féri. Ekkewe sam mi áppirú Jiowa ra álisi néúr kewe le wiliiti Chón Kraist mwán me fefin iir mi ásimaw. Ka tongeni mmólnetá iei fán iten ena wis, ren óm túmúnú ekkewe ekkóch lón óm famili me lón ewe mwichefel fán tong me ren óm káé le ereniir pwe ka tongeer me ra aúchea me reom.—Joh. 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

Inaamwo iká kich néún Jiowa chón angang mi túppwél, nge a pwal tottorikich weires me a kan úrikich semmwen ussun chék aramas meinisin. Eli a pwal lamot ach sipwe likiitú fán án aramas ú ngenikich me eriáfféúkich. Inaamwo iká Jiowa ese eppeti senikich ekkena weires, nge a pwonei ngenikich pwe epwe álisikich. (Ais. 41:10) Ren an álillis, sia tongeni chék pwappwapwa, eáni kefil mi múrinné, me túttúppwél ngeni pwal mwo nge lón ekkewe atun mi fókkun áweires. Jiowa a pwonei pwe epwe fang ngenikich met ewe Paipel a eita ngeni “án Kot we kinamwe.” (Fil. 4:​6, 7) Ena kinamwe a wewe ngeni ewe kinamwe sia meefi pokiten chék ach ririéch ngeni i. Ei kinamwe “mi luluuló seni met aramas ra tongeni weweiti,” a fókkun amwarar lap seni met sia tongeni ekieki. Ka fen máirú ren ewe kinamwe ka meefi mwirin óm sié ngeni Jiowa lón iótek? Ena memmeef, ina “án Kot we kinamwe.” w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Án chókkewe mi túppwél tongei Kot, a amwékútúúr le mwareiti itan we seni unusen letiper. King Tafit a silei pwe ach mwareiti iten Jiowa we, a léllé ngeni ach mwareiti pwisin Jiowa. Atun sia rong iten Jiowa we, sia ekieki iká i met sókkun Kot, napanapan kewe mi amwarar, me ekkewe mettóch mi amwarar a féri. Tafit a mochen epini iten Seman na me mwareiti. A mochen féri ena seni ‘leutun meinisin,’ weween ren unusen letipan. A pwal ina ussun ren ekkewe chón Lifai, ra wisen emmweni ewe angangen mwareiti Jiowa. Fán tipetekison, ra mirititi pwe ar kapas esap tongeni unusen akkarap ngeni ekkewe kapasen mwareiti mi fich ngeni iten Jiowa we. (Ne. 9:5) Iwe nge, ese wor tipemwárámwár pwe a apwapwaai Jiowa ar mwareiti i fán tipetekison me seni unusen letiper. w24.02 9 ¶6

Iká kese tikeri met ka achocho ngeni pokiten ese wesewesen kii reom, iwe Jiowa esap ekieki pwe ka sópwongaw. (2 Kor. 8:12) Káé seni met a fis ngonuk mi áweiresuk le tikeri met ka achocho ngeni. Ekieki met ka fen féri. Ewe Paipel a erá: “Kot esap eäni föför esepwüng, esap manlükala ewe angang oua föri.” (Ipru 6:10) Iwe, itá kosap pwal ménúki minne ka fen féri. Ekieki ussun ekkewe mettóch ka fen achocho ngeniir me lóóm, nge iei ka fen tikeriir, áwewe chék, eli ka fen ámááraatá óm ririéch ngeni Jiowa, fóffós ngeni aramas ussun, me ka fen papatais. Iwe, ka fen feffeitá me tikeri ekkóch mettóch ka fen achocho ngeniir lón óm angang ngeni Jiowa me lóóm, nge iei kopwe chék pwal sópweeló le akkachocho le tikeri met ekkewe ka isettiw óm kopwe achocho ngeniir. Ren án Jiowa álillis, ka tongeni tikeri met ka achocho ngeni. Kosap ménúki le meefi pwapwaan óm kúna úkúúkún án Jiowa álisuk me efeiéchuk atun ka akkachocho ngeni met ka mochen tikeri. (2 Kor. 4:7) Iká kosap achanú, watteen feiéch epwe toruk.—Kal. 6:9. w23.05 31 ¶16-18

Jiowa a kútta alen an epwe pwáári ngeni néún kewe aramas pwe a tongeer me a pwapwa rer. A mak lón ewe Paipel ekkewe ruu atun Jiowa a ereni Jises pwe i néún we mi áchengicheng, me a pwapwa ren. (Mat. 3:17; 17:5) Ka mochen rong án Jiowa erenuk pwe a pwapwa reom? Jiowa ese kan fósetiw seni láng, nge a fós ngenikich seni an we Kapas. Atun sia álleani alon Jises kewe mi pwáári tong ngeni néún kewe chón káé, ussun itá nge sia rong án Jiowa erenikich ekkena. Jises a áppirúfichi napanapen Seman we. Ina minne, atun sia álleani ussun án Jises pwáári pwe a tongei chókkewe mi tapweló mwirin nge rese unuséch, sia tongeni anchangei pwe Jiowa a erenikich ekkena kapas. (Jon 15:​9, 15) Atun a torikich sóssót, saminne a wewe ngeni pwe Jiowa ese chúen pwapwa rech. Iwe nge, a fen atufichi ach sipwe pwáári úkúúkún ach tongei me lúkúlúk wóón.—Jem. 1:12. w24.03 28 ¶10-11