Mi Weires Ach Weweiti ewe Popun Sia Semmwenilo

EWE KUKKUN NENGNGIN ITAN OWMADJI A URI FEIL SENI. Hawa, inan we a lolilen pwe inisin epwe pwaselo; a rong pwe a ina ewe popun a malo noun pwiin we won sopw. Inen puluwen Hawa we a mochen pwe ewe sou roong epwe alisi Owmadji. “Emon ngun mi ngau a asemmweni ei nengngin,” a apasa. “Kese mochen ngeni ewe ttiit pwe epwe wor tumun seni semmwen, iwe, iei ekkewe osukosuk a poputa!”

EI sokkun pwom a fiffis lon chommong kinikinin fonufan. Fite puku milion aramas ra luku pwe ngun mi ngau ra asemmwenikich. Mei pwung?

Fisitaan ewe Poraus Mi Monomonelo

Neman kese luku pwe ekkewe ngun mi ngau ra asemmwenikich. Eli epwe weires ngonuk le weweiti ewe popun aramas repwe eani ena ekiek lupwen ekkewe scientist ra fen anneta pwe semmwen a pop seni virus me bacteria. Chemeni mwo pwe aramas loom rese fen weweiti ussun ekkena minen efisi semmwen mi kukkun. Lon ewe 17en senturi chok, pokiten Antonie van Leeuwenhoek a fori ewe microscope, aramas ra tufichin kuna ekkena monumanau mi kukkun. Inaamwo ika a tori aramas ena tufich nge, science a keran poputa le weweiti ifa ussun semmwen a riri ngeni ekkeei kukkun monumanau lon ewe 19en senturi pokiten kunaen Louis Pasteur.

Pokiten nafangauen sile ussun ewe popun a fiffis semmwen, ren arapakan unusen uruwoon chon fonufan, chommong luku mi mwaal ra fisita, kapachelong ewe ekiek pwe ngun mi ngau ra efisi semmwen. The New Encyclopædia Britannica a awewei ifa ussun ei luku mi tongeni fisita. Mei mak lon pwe ekkewe sou safei loom repwe sotun le alisi chon semmwen ren waaren me choon ira, are ese lifilifil met ra kuna. Fan ekkoch ewe mi semmwen a chikar. Iwe, ewe sou safei epwe apachalong ekkoch kapas me foffor mi monomon ren an epwe aopalo ewe minen alillis. Iei ussun ekkewe aramas repwe chuen kutta alillis seni ewe sou safei lupwen ra semmwen. Ina ewe popun safei a wiliiti eu mettoch mi monomonelo seni aramas, me aramas ra eoreni ar repwe kutta alillis seni ekkewe anu lupwen ra semmwen.

Lon chommong fonu aramas ra chuen aucheani ekkewe eorenien loom ren pochokkuleloon chon semmwen. Chommong aramas ra apasa pwe ngunun aramaser mi fen malo ra efisi ar semmwen. Pwal ekkoch ra apasa pwe Kot a asemmwenikich pokiten ach kewe tipis. Pwal mwo nge aramas mi silelap me weweiti alon science ussun ewe popun sia semmwen, ra chuen tongeni niueiti ekkewe anu.

Sou roong me sou safei ra alamota ei niuokkus ren ar repwe otupu aramas. Met sipwe ita luku? Ach kutta alillis seni ekkewe ngun lon lang epwe alisikich lupwen sia semmwen? Ifa ussun ewe Paipel epwe polueni ekkeei kapas eis?