Áwewe fán Iten Manawach me Ach Angangen Afalafal Mwich
September 3-9
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JOHANNES 1-2
“Jesus A Féri An we Áeúin Manaman”
Kraist—I ewe Manamanen Kot
3 Jesus a féri an we áeúin manaman atun eú apwúpwúlú lón ewe sóópw itan Kana. Sise silei ewe popun a nafangaw wain fán iten meinisin ekkewe waséla lón ena atun. Nge ei mettóch a fókkun eú minen ássáw ngeni ewe mineféén pean pwúpwúlú pún itá wiser ar repwe awasélaéchú aramas. Maria, inen Jesus we, emén me lein ekkena waséla. Maria a itá tingorei Jesus an epwe awora álillis pokiten a lúkú pwe mi wor án Jesus manaman le féri och mettóch? Eli Maria a fen ekilonei ekkewe oesini usun néún we át, me a silei pwe epwe iteni “Nöün Kot ewe mi Unusen Tekia.” (Luk. 1:30-32; 2:52) Nge iei ewe mettóch a ffat, Maria me Jesus ra mochen álisi ewe pean pwúpwúlú. Ina popun Jesus a féri ewe manaman le siwili órun 100 kalon konik ngeni “wain mi fokun mürina.” (Álleani Johannes 2:3, 6-11.) Itá mi fókkun lamot án Jesus epwe féri ei manaman? Aapw. Nge a féri pokiten a tongei aramas, me a áppirú Seman we, ewe emén mi kisáseú.
jy-E 41 ¶6
An Áeúin Manaman
Iei ewe áeúin manaman Jesus a féri. Lupwen néún kewe mineféén chón káé ra kúna ei manaman, ar lúkú lón i a péchékkúleló. Mwirin, Jesus, inan we, me pwiin kewe ra ló ngeni Kapernaum, ewe telinimw mi nóm notouááfeng oroppen ewe Nóómun Kalilea.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
(Johannes 1:1, NW) Lepoputáán a wor ewe Kapas, me ewe Kapas a nóm ren Kot, me ewe Kapas i emén kot.
nwtsty-E study note wóón Jo 1:1
ewe Kapas: Are “ewe Lokos.” Krik, ho loʹgos. Lón ei wokisin, ei kapas eú itelap, usun chék lón Jo 1:14 me Pwä 19:13. Johannes a affata pwe Jesus ewe a eáni ei itelap. Jesus a eáni ei itelap mwen an feitiw fénúfan, atun an afalafal wóón fénúfan usun emén aramas mi unuséch, me pwal atun an a liwiniti láng lón lingan. Jesus i án Kot Kapas, ewe mi aweni awen Kot ren an atoura pwóróus me emmwen seni ewe Chón Fératá ngeni ekkewe ekkóch chónláng me pwal ngeni aramas. Ina minne, ese mwáál Jiowa a néúnéú ewe Kapas, Jesus, atun an emén chónláng mwen an feitiw fénúfan, an epwe wisen atoura pwóróus ngeni aramas wóón fénúfan.—Ken 16:7-11; 22:11; 31:11; Eks 3:2-5; Sou 2:1-4; 6:11, 12; 13:3.
ren: Krik, “ngeni.” Lón ei sókkun itiitin, ei kapasen Krik pros a pwári pwe ewe Kapas me ewe emén chék Kot mi enlet ra kkanfengen me chiechifengen. A pwal pwáraatá pwe iir mi sókkofesen.
ewe Kapas i emén kot: Are “ewe Kapas a eáni sokun Kot [are, “a usun Kot”].” Minne Johannes a erá ikeei a weneiti napanapen “ewe Kapas,” (lón Krik, ho loʹgos; ppii study note wóón ewe Kapas lón ei wokisin), ina i Jesus Kraist. A fich an áwewe pwe ewe Kapas i “emén kot; emén mi usun Kot; sokuni sokun Kot; napanapeni napanapen Kot” pún i Néún Kot mwánichi me a fókkun tekia wisan ren án Kot néúnéú i le fératá mettóch meinisin. Nge, chómmóng chón afféú Paipel ra sani le aléllé ewe Kapas ngeni ewe Kot mi Unusen Manaman ren ar afféú ei itiitin ngeni “ewe Kapas i Kot.” Iwe nge, a wor fitu popun sia tongeni erá pwe makkeien Johannes ese wewe ngeni pwe “ewe Kapas” i ewe Kot mi Unusen Manaman. Áeúin, minne a mak mwan me mwirin a affata pwe “ewe Kapas” a nóm “ren Kot.” Pwal eú, ewe kapasen Krik the·osʹ (weween “Kot” are “kot”) a mak fán úlúngát lón in wokisin 1 me 2. Lón ewe áeúin me aúlúngátin, a weneiti ewe Kot mi Unusen Manaman. Nge chómmóng soukáé usun Paipel ra tipeeú pwe ewe itiitin fós lón ewe oruuan a sókko seni ekkewe pwal ruu itiitin, pwe a weneiti eú sókkun napanap me a pwáraatá ika met sókkun napanap “ewe Kapas” a napanapeni. Ina minne, a wor fitu Paipel lón fósun Merika, France, me Tois itiitir a tipeeú ngeni ewe New World Translation. Ekkena Paipel ra erá pwe “ewe Kapas” i “emén kot” are “a sokuni sokun Kot” are “a napanapeni napanapen Kot” are “a usun Kot.” Ekkena afféún Paipel ra pwal tipeeú ngeni met ekkóch afféún Paipel minen lóóm lón fósun Coptic (Sahidic me Bohairic), iir minen lón ina epwe ekkewe ier 201 ngeni 400. Ekkena afféún Paipel ra asokkaalói ar afféúni ewe áeúin seni ewe oruuen atun a pwá ewe kapas the·osʹ lón Jo 1:1. Ekkena Paipel ra affata met sókkun napanap ewe Kapas a napanapeni, pwe i a napanapeni napanapen Kot, nge rese erá pwe i pwal ewe Sam, ewe Kot mi Unusen Manaman. Kol 2:9 a tipeeú ngeni ena, pún a erá pwe “sokun Kot meinisin a nom lon Kraist.” Nge 2Pe 1:4 a erá pwe pwal mwo nge chókkewe repwe fiti Kraist le nemenem repwe “tongeni angei sokun Kot.” Pwal eú, ekkewe chón afféúni ewe Septuagint ra kan afféúni ekkewe kapasen Ipru ʼel me ʼelo·himʹ (“Kot”) ngeni ewe kapasen Krik the·osʹ. Soukáé ra ekieki pwe ekkena kapasen Ipru ra wewe ngeni “Emén mi Manaman; Emén mi Péchékkúl.” Ekkena kapasen Ipru ra tongeni weneiti ewe Kot mi Unusen Manaman, pwal ekkóch kot, me aramas. (Ppii ewe study note wóón Jo 10:34.) Án ewe Kapas iteni “emén kot” are “emén mi manaman” a tipeeú ngeni ewe oesini lón Ais 9:6, ewe a erá pwe ewe Messaia epwe iteni “Kot mi manaman” (esap “Kot mi Unusen Manaman”) me chókkewe mi nóm fán nemenian repwe eita ngeni “Samach mi nom tori feilfeilachök.” Pwisin Seman we, “ewe Samol mi Unusen Manaman” epwe tinikken le apwénúetá ena.—Ais 9:7.
nwtsty-E study note wóón Jo 1:29
ewe Lamen Kot: Mwirin án Jesus a fen papatais me an liwin seni án ewe Tefil sótuni i, Johannes Soupapatais a apasa pwe Jesus “i ewe Lamen Kot.” Ei itiitin kapas a chék mak lón ei wokisin me pwal lón Jo 1:36. (Ppii sgd p. 20, 21.) A fich án Johannes áweweei pwe Jesus i ewe lam are emén kúkkún siip. Lón Paipel, aramas ra eáni asor siip fán iten ar tipis me ar repwe kúna chen me ren Kot. Ei a liosuetá ewe asor Jesus epwe féri atun a fangóló manawan mi unuséch fán ásengesin aramas. Ei itiitin kapas “ewe Lamen Kot” a tongeni weneiti ekkóch wokisin lón Paipel. Johannes Soupapatais a silefichi ewe Tesin Ipru, iwe neman a ekieki usun eú are lap seni eú me lein ekkeei mettóch: ewe átemwánnin siip Apraham a eáni asor, ewe a siwili néún we át Isaak (Ken 22:13), ewe lamen Pasofer chón Israel ra ni lón Isip, ewe a suuki alen ar repwe ngaseló seni ar fétek (Eks 12:1-13), are ekkewe lam ekkewe souasor ra eáni asor wóón án Kot we rongen asor lón Jerusalem iteiten rán, emén lesossor, emén lekuniol (Eks 29:38-42). Neman Johannes a pwal ekieki án Aisea we oesini pwe ewe Jiowa a eita ngeni “nei chon angang,” i ewe a “usun eman nienifön sip aramas ra emwenala pwe epwe ninnila.” (Ais 52:13; 53:5, 7, 11) Lón néún aposel Paulus we áeúin taropwe ngeni chón Korint, a eita ngeni Jesus “ach we Lamen Pasofer.” (1Ko 5:7) Aposel Petrus a fós usun “chaan Kraist mi aüchea, i eman lam esap wor terin are lapalapangauan.” (1Pe 1:19) Me lap seni fán 25 lón ewe puken Pwärätä, Jesus lón lingan a iteni “ewe Lam” lón kapas áwewe.—Áwewe chék ren: Pwä 5:8; 6:1; 7:9; 12:11; 13:8; 14:1; 15:3; 17:14; 19:7; 21:9; 22:1.
September 10-16
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JOHANNES 3-4
“Jesus A Afalafal Ngeni Emén Fin Samaria”
nwtsty-E study note wóón Jo 4:6
a pekkus: Iei chék ewe wokisin a mak ie án Jesus “a pekkus.” A kulók 12 leolowas lón ena atun me iwe lesossor neman Jesus a fetál seni lemoolun Jortan ngeni Sikar lón Samaria, nge mi ppanetá wóón úkúkún 3,000 ft are lap seni.—Jo 4:3-5; ppii sgd p. 20, 21.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
nwtsty-E study note wóón Jo 3:29
chiechien ewe mwán apwúpwúlú sefé: Lón fansoun lóóm, emén chiechien ewe mwán apwúpwúlú sefé a kan wisen tupuni me akkóta ewe kókkótun apwúpwúlú. Me ren aramas, i ewe a wisen ochuu ewe mwán me ewe fefin. Lón ewe ránin apwúpwúlú, ekkewe aramas mi fiti repwe ló ngeni imwen ewe mwán are imwen seman we, ikewe ewe kametip epwe fis ie. Lón ena atun, mwelien ewe mwán apwúpwúlú sefé an fós ngeni pwúlúwan we epwe atoto pwapwa ngeni chiechian na, pokiten a meefi pwe a weséchúló me sópwéch an angang. Johannes Soupapatais a apasa pwe lón ei kapas áwewe i ewe “chiechien ewe mwän apwüpwülü söfö.” Jesus i ewe mwán apwúpwúlú sefé me néún kewe chón káé, iir ra usun ewe fin apwúpwúlú sefé. Atun an ammólnatá alen ewe Messaia, Johannes Soupapatais a ochuu Jesus Kraist me chókkewe ra akkomw le chóni ewe “fin apwüpwülü söfö” lón kapas áwewe. (Jo 1:29, 35; 2Ko 11:2; Ef 5:22-27; Pwä 21:2, 9) Mwirin án “chiechien ewe mwän apwüpwülü söfö” akkomw ochuu ekkewe rúúemén, a pwénútá an angang, me ese kon chúen watte met itá wisan. Ena a pwal weneiti Johannes, pwe iei alon usun pwisin i me Jesus: “I epwe fokun tekiatä, nge ngang üpwe fefeitiu.”—Jo 3:30.
nwtsty-E study note wóón Jo 4:10
konikin manaw: Krik, “konik mi manaw.” Aramas ra kan nénnéúnéú ei itiitin kapasen Krik fán iten wesewesen konik mi pwu, are konik mi puachetá, are konikiffat seni chénúttu. Rese néúnéú fán iten konik mi iseis lón eú pwaang. Lón Lif 14:5, ewe itiitin kapasen Ipru mi afféú ngeni “koluk mi mürina” a wesewesen wewe ngeni “konik mi manaw.” Jer 2:13 me 17:13 ra erá pwe Jiowa i ewe “puächen kolukun manau,” weween lón kapas áwewe konik mi tongeni atoto manaw. Lupwen Jesus a fós ngeni ewe fin Samaria, a néúnéú ewe kapas “konikin manaw” lón kapas áwewe, nge usun me akkomwan ewe fefin a ekieki pwe a kapas usun wesewesen konik.—Jo 4:11; ppii study note wóón Jo 4:14.
September 17-23
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JOHANNES 5-6
“Tapweló Mwirin Jesus ren Popun mi Pwúng”
nwtsty-E study note wóón Jo 6:10
A wor ina epwe úkúkún nimungeréú mwán: Mateus chék a apachaalong “esap alealong fefin me semirit” lón an makkeei pwóróusen ei manaman. (Mat 14:21) Neman kapachelapen ekkewe aramas mi angei ener mwéngé ren ei manaman a lap seni 15,000.
nwtsty-E study note wóón Jo 6:14
ewe Soufós: Chómmóng chón Jus lón fansoun ekkewe aposel ra ésúkúsúkú pwe ewe soufós Tut 18:15, 18 a fósun, ewe usun Moses, epwe ewe Messaia. Usun ewe itiitin kapas epwe feito wóón fénúfan lón ei wokisin, a weneiti warotoon ewe Messaia aramas ra ésúkúsúkú. Johannes chék a apwóróusa ekkeei pwóróus masouen ei wokisin.
nwtsty-E study note wóón Jo 6:27, 54
mwéngé mi tongeni ngawóló . . . mwéngé mi nónnómóló tori manaw esemuch: Jesus a weweiti pwe ekkóch ra fiti i me néún kewe chón káé ren chék ar repwe kúna feiéch lón pekin aion. Inaamwo ika mwéngé a atufichi manawen aramas rán me rán, nge ewe “mwéngé” seni án Kot we Kapas epwe atufichi aramas ar repwe tongeni manaw tori feilfeiló chék. Jesus a pesei ekkewe aramas ar repwe angang fán iten ewe “mongö mi nonomola tori manau esemüch,” weween pwe repwe achocho le ataweei ar osupwang lón pekin lúkú me anganga ar lúkú lón minne ra káé.—Mat 4:4; 5:3; Jo 6:28-39.
mwéngé futukei o únúmi chchaai: Masouen án Jesus ei afalafal a affata pwe án aramas mwéngé me ún eú chék kapas áwewe, a wewe ngeni ar anganga ar lúkú Jesus Kraist. (Jo 6:35, 40) Jesus a erá ei lón ewe ier 32, iwe ese pwóróus usun ewe Fááfen Ach Samol, ewe epwap fis eú ier mwirin. A erá ena me mwen chék “ewe chulapen Pasofer än chon Juta” (Jo 6:4), iwe neman epwe áchema ewe chulap epwele fis me lamoten chchaan ewe lam le amanawa aramas lón ewe pwinin chón Israel ra towu seni Isip (Eks 12:24-27). Jesus a menlapei pwe chchaan a pwal lamot ngeni néún kewe chón káé ren ar repwe kúna manaw esemuch.
Sipwe Chiechifengen me Jiowa Ach we Kot
13 Iwe nge, ewe pwiin aramas ra chök tattapwei Jises, iwe, me reen aloon Jon, ra küna i “pekilon ewe noom.” Meet popun ra chüen tapweelo mwirin inaamwo ika ese mochen wiliiti ar king? A pwäälo pwe choommong ra eäni ekiekin fönüfan, iwe, ra kakkapas ussun minne Jiowa a akkawora lon peekin aion lon ewe fönüpöön lon räänin Moses we. Weween, ra meefi pwe Jises epwe pwal akkawora möngö fän asengesir. Jises a silei ussun ar kewe ekiek-mwääl, iwe, a poputä le aiti ngeniir ekkewe pworaaus mi enlet seni Kot pwe epwe awenechara ar ekiek. (Jon 6:17, 24, 25, 30, 31, 35-40) Iwe, ekkooch ra ngününgününgaüa Jises, äkkäeewin, lupwen a eäni ei kapas awewe: “Enlet, enlet, upwe apasa ngenikemi, pwe ika ousap ani fituken ewe Noun-Aramas, pwal unumi chaan, esap wor manau lon pwisin ami. A wor manau esemüch ren ewe mi ani fitukei, pwal unumi chai, o upwe pwal auta i lon ewe sopwolon ran.”—Jon 6:53, 54.
14 Fän choommong, an Jises kewe kapas awewe ra amwökutu aramas ar repwe pwääratä ika ra wesewesen mochen chiechi ngeni Kot. Mei pwal enlet reen ena kapas awewe. A fokkun efisi ar rükö. Sia älleääni: “Iwe, chommong aramas me lein noun kewe chon kaeo, lupwen ra rong, ra apasa, ‘Ei kapas mi chok forea. Io epwe tongeni aüseling ena?’” Iwe, Jises a awewe ngeniir pwe repwe kütta weween aloon lon peekin ngüün. A apasa: “Ewe ngun mi tongeni amanaua, nge ewe fituk mi chok lipwakingau. Ekkewe kapas, ekkewe ngang ua fen apasa ngenikemi, ir mi ngun pwal manau.” Iwe nge, chommong leir rese mochen aüseling, iwe, ewe pworaaus a apasa: “Iwe, mwirin, chommong noun kewe chon kaeo ra liwinlo, o rese chuen eti i le feilfetal.”—Jon 6:60, 63, 66.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
nwtsty-E study note wóón Jo 6:44
panato: Inaamwo ika ewe Paipel a néúnéú ewe kapasen Krik mi afféú ngeni “panato” ren án chón attaw átekini eú epino mi masou iik lón (Jo 21:6, 11), nge ese wewe ngeni pwe Kot a átekini are echchimwa aramas ar repwe féri letipan. Ei kapas a pwal tongeni wewe ngeni “efisi an epwe efich,” me minne Jesus a erá neman a weneiti minne Jiowa a ereni néún kewe aramas lóóm lón Jer 31:3, NW: “Ua lukiketo rei ren tong mi tuppwél.” (Ewe Septuagint a pwal néúnéú ena chék kapasen Krik ikeei.) Jo 12:32 a pwáraatá pwe Jesus a pwal ina usun ren an luki ngeni pwisin i sókkopaten aramas. Paipel a affata pwe Jiowa a ngeni aramas ewe tufichin pwisin filatá. Meinisin ra tongeni filatá ika repwe angang ngeni i are resap. (Tut 30:19, 20) Kot a luki ngeni pwisin i chókkewe mi letipwenechar. (Kf 11:5; SF 21:2; Föf 13:48, NW) A féri ena ren pwóróus lón Paipel me an manaman mi fel. Ewe oesini seni Ais 54:13, ewe Jo 6:45 a aloni, a weneiti chókkewe ewe Sam a lukiir.—Apépé ngeni Jo 6:65.
nwtsty-E study note wóón Jo 6:64
Jesus a fen silei . . . átewe epwe afangemá i: Jesus a fósun Jutas Iskariot. Jesus a iótek lón unusen eú pwiin me mwen an filatá ekkewe 12 aposel. (Luk 6:12-16) Iwe, me akkomwan, Jutas i emén mi tuppwél ngeni Kot. Nge Jesus a silei seni ekkewe oesini lón ewe Tesin Ipru pwe emén chiechian epwe afangemá i. (Kf 41:9; 109:8; Jo 13:18, 19) Pokiten a wor an tufich le silei masouen letipen aramas, a esilla lupwen letipen Jutas a poputá le ngawóló. (Mat 9:4) Mi pwúng pwe Kot a silei pwe emén chiechien Jesus epwe afangemá i. Nge ach sipwe ekieki pwe itá a fen kkótóló pwe Jutas epwe wisen afangemá Jesus ese tipeeú ngeni napanapen me féfférún Kot kewe.
seni lepoputáán: Ei itiitin kapas ese weneiti ewe atun Jutas a uputiw are ewe atun a kefilitá pwe epwe wisen aposel, ewe a fis mwirin án Jesus iótek unusen ewe eú pwiin. (Luk 6:12-16) Nge a fen weneiti ewe atun Jutas a poputá le rikiló, nge Jesus mi mwittir esilla. (Jo 2:24, 25; Pwä 1:1; 2:23; ppii study note wóón Jo 6:70; 13:11.) Ei itiitin a pwal pwáraatá pwe Jutas a fen ekkekieki me akkóta me mwan an epwe afangemá Jesus, nge esap eú mettóch a kerán chék ppiitá me lón ekiekin. Weween ewe kapas “poputáán” are “lepoputáán” (Krik, ar·kheʹ) lón néún Chón Kraist we Tesin Krik a kan alóngólóng wóón ewe pwóróus a weneiti. Áwewe chék, lón 2Pe 3:4, NW, “poputáán” a weneiti poputáán án Kot fératá láng me fénúfan. Nge lap ngeni, ese kan wewe ngeni ena. Áwewe chék, Petrus a erá pwe ewe manaman mi fel a feitiw wóón ekkewe chón lúkún Israel “usun chék a feitiw wóóch me lepoputáán.” (Föf 11:15, NW) Petrus ese fósun leuputiwan are ewe atun a kefilitá an epwe emén aposel. Nge a fós usun ewe ránin Pentikost ier 33, weween “lepoputáán” án ewe manaman mi fel feitiw wóón aramas ren eú popun mi kkóló aúchean. (Föf 2:1-4) Ikkeei pwal ekkóch atun Paipel a néúnéú ekkewe kapas “lepoputáán” are “lepopun” nge minne ra weneiti a chék alóngólóng wóón ewe pwóróus: Luk 1:2; Jo 15:27; me 1Jo 2:7.
September 24-30
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JOHANNES 7-8
“Jesus A Elingaaló Seman”
cf-E 100-101 ¶5-6
“A Mak lon Ekewe Toropwe mi Pin”
5 Jesus a mochen aramas repwe silei ia a pop me ie an afalafal. A erá: “Mine üa eäni afalafal esap püsin ai, nge a pop seni Kot ewe mi tinieito.” (Johannes 7:16) Lón pwal eú atun, a erá: “Üsap föri och ren püsin ngang, nge üa chök apasa mine Semei a aiti ngeniei.” (Johannes 8:28) A pwal apasa: “Ekewe kapas üa fen ürenikemi resap pop seniei, nge Semei mi nonom loi a föri an angang.” (Johannes 14:10) A pwá pwe minne a apasa a feito seni Kot ren an soun aloni án Kot we Kapas.
6 Ach etittinafichi alon Jesus kewe mi makketiw lón Paipel a pwáraatá pwe a aloni are fós usun lap seni esopw ekkewe puk lón ewe Tesin Ipru. Lupwen ka akkomw silei ena, neman kosap kon mwaar, pún neman kopwe ekieki, ‘Lón an angangen afalafal úkúkún úlúngát esopw ier, pwata chék ese fen aloni masouen meinisin ekkewe puken Tesin Ipru?’ Nge sisap silei, neman a fen féri ena. Chechchemeni pwe a wor chómmóng mettóch Jesus a erá me féri, nge fitu chék ra makketiw. (Johannes 21:25) Pwal eú, ika ka léúwommóng le álleani meinisin alon Jesus kewe mi makketiw, kopwe wes mwirin fitu chék awa. Iwe, anchangei óm kopwe fós usun Kot me an we Mwú ren fitu chék awa me pwal sótun apachaalong óm kopwe aloni are fós usun lap seni esopw ekkewe puken ewe Tesin Ipru! Pwal eú, lap ngeni ese wor ren Jesus ekkewe puk. Lupwen a eáni an we iteféúlóón afalafal mi iteni ewe Afalafal Wóón ewe Chuuk, fán chómmóng a aloni are apwóróusa masouen ekkewe puken Tesin Ipru, nge sanne e néúnéú puk!
Anomuk fän Emmwenien Än Kot Manaman, Esap Ekiekin Fönüfan
19 Unusen älleasochisi Jiowa. Iteitan Jises a föri minne Seman we a pwapwaiti. Lon eü fansoun, a sokkolo meefien Jises seni Seman we. Nge, a ereni Seman we fän lükülük: “Esap fis letipei pwe letipom.” (Luk 22:42) Pwisin eisinuk, ‘Ngang ua älleasochisi Kot inaamwo ika a weires ngeniei?’ Älleasochis ngeni Kot a lamot fän iten manau. Wisach sipwe unusen älleasochisi pun a förikich, I populapen manauach me a atufichi sopwosopwun manauach. (Kölf. 95:6, 7) Sise tongeni küna än Kot chen ika sise älleasochisi pun ina chök ewe mi lamot seni meinisin.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
w07-E 2/1 6 ¶4
Pwata Sipwe Kapas Wenechar?
Ifa án Jesus leenien áppirú ren ena? Lón eú atun, Jesus a pwóróus ngeni ekkóch rese lúkú lón i, nge ra fósun an sái. Ra ereni, “Kopwe feila seni ikei o feila Jutea.” Met Jesus a pélúwen ngeniir? “Ämi oupwe feila ngeni ewe chulap [lon Jerusalem]. Ngang üsap mwo feila, pun esamwo tori ewe fansoun mi fich fän itei.” Nge ekiseló mwirin, Jesus a feiló Jerusalem pwe epwe fiti ena chulap. Iwe, pwata a erá ewe? Pún ese wor ar pwúúng le silei tichikin pwóróusan. Iwe, Jesus ese mwaken ngeniir. Ese chék aunusa met a pélúwen ngeniir pwe epwe áweiresi án emén epwe tongeni efeiengawa i are néún kewe chón káé. An erá ena esap eú kapas chofona, pún ewe aposel Petrus a erá ei usun ewe Kraist: “Esap föri och tipis, esap wor eman a rongorong eu kapas chofona seni lon awan.”—Johannes 7:1-13; 1 Petrus 2:22.
nwtsty-E study note wóón Jo 8:58
ngang ua fen nóm: Ekkewe chón Jus mi ú ngeni Jesus ra mochen monei ngeni Jesus faú pokiten a apasa pwe a “fen küna Apraham,” pwe me rer Jesus esaamwo “ierini lime.” (Jo 8:57) Jesus a pélúweniir ren an affata pwe me mwen án Apraham uputiw, i emén chónláng mi manaman lón láng. Ekkóch ra erá pwe ei wokisin a affata pwe Jesus i Kot. Ra erá pwe ewe kapasen Krik e·goʹ ei·miʹ lón ei wokisin a léllé ngeni ewe lón Eks 3:14 lón ewe Septuagint. (Ppii ewe study note wóón Jo 4:26.) Iwe nge, lón ei wokisin Jesus a fós usun an a fen manaw “mwen än Apraham esamwo uputiu” tori ena atun a pélúweniir. Ina popun mi pwúng án ena kapas afféú ngeni “ua fen nóm.” Chómmóng afféún Paipel lóóm me lón ach ei fansoun ra pwal néúnéú ena esin itiitin kapas. Pwal eú mettóch sipwe chechchemeni, ina met Jesus a erá lón Jo 8:54, 55, pwe ese apasa pwe i me Seman we ra léllé.