Dhowakula dha Mabasa na Yeddelo Yehu ya Okristu
7-13 YA SETEMBURU
MAFUMO A MAZU A MULUGU | OBUDDUWA 23-24
“Kuttiddiwe na Mobuwelo wa Anamwinji”
(Obudduwa 23:1) “Kuvuwihe makani ahinna nikoma, kwiwanane n’anamapuja wakamyedhaga na dhothambi dhawa.
Weyo Ohikana Ebaribari ya Miseludha Esi?
Weyo onoziveliwa wavavihedha miselu akwawo olabihedhaga interneti? Wahiromaga wakela obe ovuruwana miselu dhiswa nanda bufuna walagihe attu ena ahinewa? Ohinatti onvavihedha muttu orome ovivuza: ‘Ddinokuluvela miseludha esi? Ddihikana ebaribari ya makaniya aba?’ Akala kuna ebaribari, onodha ovaviha miselu dhottambi. Ogahikane ebaribari ya makaniya kuvavihe. Ofudhe!
8 Vahikala mwaha mwina obe ngovi ya ovaviha miselu nihinatti ononelamo nipara na miseludha. Dhilabo dhina mabasa ehu anokoddihiwa obe afugiwa. Asadduweli ali dhilabo eso, anotamela onitxutxa obe onikosiha ninga kanina wiwanana. Kobuwela epadduwile elabo ya União Soviética. Nikuru na asupayi ninziwiwa na nzina na KGB nahiroma owaza miselu dhottambi dhoniha wi nlogo na Yehova nahiroma osadduwelana mukalelani. (Koona yowenjedhedha.) Abali enjene ahinyengetteya na dhologadha nanda ahibudduwamo munikuruni na Yehova. Musogorhomwa abali owinjivaya ahidha wiyelelamo mbwenye ena kafunile vina wiyela. Dhottambi dhafwarilani dhahibwiniha nroromelo nawa. (1 Timóteo 1:19) Ninawodhe dhavi orabela ogwela mwakamwene? Orabele ovaviha miselu dhowobaniha obe dhotowa matibelo. Kumaguvele orumela elobo-txilobo eniwiwe. Otamelege ononelamo deretu miselu dhinakela weyo.
(Obudduwa 23:2) Kuthiddiwe na mobwelo dhothanbe a anamwinji, anira dhotakala. Ogakal namona vamuladduni, weyo kwalibele wanamwinji antamela opupurutxa ebaribari.
it-1 175
Aroni
Kinaganyedheya wila dila esi ttaru dhittegile Aroni, kahiyo iyene waroma okosa dhilobo dhabure, mbwenye wakosela sabwa ya ofwara mobuwelo wa anamwinji obe sabwa ya wawova attu. Eji enowoneya-wene vattegiliye dila yoroma, venevale vamukukusela muttitti wira yabure, iyene agahubuwela malago aba: “Kuthiddiwe na mobwelo dhothanbi a anamwinji, anira dhotakala.” (Obud 23:2) Mbwenye masiki dhawene, musogorho nzina naye nahidha olebiwa mmaleboni na mukalelo wa ttima vina nsaka na dhile Yezu wahittittimiha mabasa aye onamakutta.—Masal 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mat 5:17-19; 8:4.
(Obudduwa 23:3) Kumulogele muyelegi n’othambi, otamelaga omvuna mmuladduni mwaye.
it-1 479 ddima 5
Eredda Yokwa Mento
Olabihedha sagwati wila omputtulena muttu mwina, obe wila opembere muladdu ogahipemberiliwe yazinddiyeliwa ninga okwa mento, nona Malamulo anokoddiha manyigalo, sagwati na nsakulano sabwani dhilobo esi dhinodha ompiba namattonga ottonga namukalelo woligana. ‘Sagwati dhinowafuga mento aliba owarala’. (Obud 23:8) ‘Manyigalo anowathitha athu amalago’. (Oleb 16:19) Namattonga namattongavi aziwaga obe ahiziwaga, onodha orumela sagwati ondela wa muttu onfuna onputtula mukwe, masiki akale namatonga ononiwa ninga woligana. Malamulo a Mulugu kanona opiba mento ninga ovaha sagwati bahi mbwenye onotanalela mukalelo o naweddiyehu attu ena, nona aloga: ‘Kamupibe muladdo wa fumu. Mwamuttongaga muttu, kamwañgne mukalelo waye.’ (Onam 19:15) Dhawene, masiki ofunaga ofwara mubuwelo wa attu enji, txino sabwa ya ttagaraga obe sabwa y’omuziwa muttu, namattonga kafwanyela ombarela mureli sabwa ya orela waye.—Obud 23:2, 3.
Nipepese Mafumo a Omuyani
(Obudduwa 23:9) “Kumpuje mwanawedda; nyuwo muziwelamo otabuwa wa mwanawedda, vowi mwali anawedda mwilaboni mw’Ejipitu.
“Kudduwale Ekalelo Yowawakela Anawedda”
4 Ottiya wakokela ana Izrayel wi azuzumelege anawedda, iyene wafuna wi aziwelemo makattamiho a okala mwanawedda. (Kengesa Obudduwa 23:9.) Vaali ana Izrayel adhari w’Ejiptu, Akadda Ejipituya kaziveliwana sabwani awene ali malogo ottiyana. (Wita 43:32; 46:34; Obudduwa 1:11-14) Akalaga w’Ejiptu, aIzrayel anlaba mabasa ovadda sabwa yokala anaweedda. Noona, vafuruliwani, Yahova wahawubutxela wi akosele oderetu anaweedda akala na awene.—Onamakutha 19:33, 34.
(Obudduwa 23:20, 21) “Ddinourumela anju osongorho wawo, auvelele mudila, aufiyihe mburo ousasanyilemi. 21 Ovikoye, weddege vamentoni vaye, ovuruwanage enuwaddeliye, onamvanye; wanvanya, kanaulevelele; iyene onloga na nzina naga.
it-2 828
Miguel
1. Ottiya Gabriel, anju mwina oromoliwe nzina naye mBibiliani ddi ‘Arkanju’. (Juda 9) Dila yoroma ninromoliwa nzina naye ninfwanyeya va nivuru na Daniel kapitulu yanekumi, venevo vanromoliwiye ninga ‘munddimuwa wa anju etene’, iyene wahimukamihedha anju wabareliwe na ‘munddimuwa wa omwene wa Persia’. Miguel ohiromoliwa ninga ‘munddimuwa wa nlogo na Daniyel’, ‘munddimuwa wa anju onkoya ana a nlogo na Daniyel’. (Dan 10:13, 20, 21; 12:1) Eji entapulela wila Miguel anju waweddihile ana Izrayel mwiddeddereni. (Obud 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2) Ennikuluveliha wi Miguel anju wakene waweddihile ana Izrayel mwiddeddereni jawi ‘Miguel, Arkanju wahiwana na Satana awanelaga maningo a Mizé’.—Juda 9.
14-20 YA SETEMBURU
MAFUMO A MAZU A MULUGU | OBUDDUWA 25-26
“Yobo ya Ttima ya Mmusanani”
(Obudduwa 25:9) Musanayá na vyobodhamo, asasanye atagihaga dhinawonihe miyo.
it-1 180
Yobo ya Nipagano
Mukalelo Wosasanyiwana Yoboya. Elobo yoroma yaddeliwe Mizé na Yehova ahinatti omaga musana, yali mukalelo wosasanya Yobo ya nipagano. Sabwani musanaya wamageliwe yobwene eji. Yoboya yana macentimetro 111, egwagwanyi yali ya 67cm, elapiya yali ya 67cm (c. 111 x 67 x 67 cm). Yasasanyiwe na muri wa akasiya, wazirimiwana nddarhama otakulu na mwari. Anlabihedha nddarama wi alebena ‘dhilobo dhokoddelihana’ ‘yoboya’, vasogorova yasasanyiwa mukuneloya obuwene wasasanyiwa na nddarhama yotxittika. Yakosiwa dhahene na yoboya yotene. Vadhulu va mukuneloya vahikiwa akerubi a nddarhama asasanyiwe, mmodha wattiyiwe nikomo nimodha mwina nikome nina, etene akala ninga elowang’anana oku batibele kove, makapwa awa akala otapuwene vadhulu va Yoboya. (Obud 25:10, 11, 17-22; 37:6-9) Mukuneloya obu vina wanziwiwa ninga ‘mpaddo wa ttagaraga’ obe ‘mukunelo wakuttiwa mukutto wa woboleliwana dhottega.’—Obud 25:17; Aheb 9:5; koona TAMPA PROPICIATÓRIA.
(Obudduwa 25:21) Muyobonimwá ekamo mapapi meli a malugu valebiwe malamulo anauvahemi; ngamala fugá na mukuneloyá.
it-1 181 ddima 1
Yobo ya Nipagano
Muyoboni ya Nipagano mwakoyiwa nivuru na malamulo kumi. (Obud 25:16) Mwankoyiwa vina yobo yanddarhama mwapimeliwe omer ya maná vina fibo ya Aroni yapwetile. —Aheb 9:4; Obud 16:32-34; Oleb 17:10.
(Obudduwa 25:22) Pavenevo vanagumanegemi na weyo, ddiulogagana vadhulu va mukunelo wa yobo munkoyiwa malamulo. Ddikalaga vari va akerubi eli, ddinouwaddele dhinafunana miyo ana Izrayel.
it-1 181 ddima 1
Yobo ya Nipagano
Mburo mweweya nzu na Mulugu. Oromana nsaka nisasanyiwe yobo ya nipagano attu otene anziwa wila yali yobo mweweya nzu na Mulugu. Yehova wahiloga: ‘Pa venevo vanagumanegemi na weyo ddiulogagana vadhulu va mukunelo wa yobo munkoyiwa malamulo. Ddikalaga vari va akerubi eli.’ ‘Miyo ddindha mmuraboni vadhulu va mukuneloyá.’ (Obud 25:22; Onam 16:2) Nona, ‘vavolowa Mizé mmusagalani mogumana wi aloge na Nabuya, wanniwa nzu naye nabudduwa vali akerubi ali vadhulu va mukunelo mwali dha Nipagano na Nabuya.’
Nipepese Mafumo a Omuyani
(Obudduwa 25:20) Makapwa awa atapuwela osogorho, akunelaga mukunelo onaworamelani.
it-3 361 ddima 11
Kerubi
Dhobo dhalabihedhiwa mmusagalani ana Izrayeli bali mwiddeddereni, vahilebiwa maladdaniho a akerubi. Makapwa a akerubi aba ankunela yoboya na ekalelo ya ovuna vina o barela.—Obud 25:10-21; 37:7-9.
(Obudduwa 25:30) Vadhulu va mezayá ekagavo mikathe dhinleveliwemi; mikathe dhikalegevi vamentoni vaga.
it-3 158 ddima 4
Mikatte Dhattiyiwa Vamentoni va Mulugu
Mikatte kumi na bili dhattiyiwa va meza, vamentoni va Mulugu, dhakala mmusanani mwa Mulugu. Mazu aba ‘vamentoni’ masaka mena antapulela ovyoniya, eji etapulelaga wi mikattedha dhakala vamentoni va Yehova ninga nvaho waperekeliwiye mudhidhi wotene (Obud 25:30).
21-27 YA SETEMBURU
MAFUMO A MAZU A MULUGU | OBUDDUWA 27-28
“Guwo Dhabala Namakutta Munddimuwa Enisunziha Eni?”
(Obudduwa 28:30) Mbudduni muli dhofwanyana malago, wikemo urím na tumím, wi dhikale vamirimani va Aroni afiyaga vamentoni vaga. Nona Aroni, adhowaga vali Nabuya, onerege othukula vamirimani vaye buddu, muli dhofwanyana malago a ana Izrayel.
it-3 758 ddima 8
Urím na Tumím
Anamapepesa enjene a Bibilia anorumela wi Urím na Tumím dhali gari. Bibilia wa James Moffatt’s wa engelizi otapuleliwe na ezugu, mazu aba anromoliwamo ‘as sortes sagradas’ va Obudduwa 28:30. Nsaka dhahi nanvuzile Sawul namakutta munddimuwa akala awene anfwanyela odhowa oraba koddo na akadda Filisti, kàkuliwe. Nona afunaga omuziwa muttu wamuttegeli Mulugu, iyene wahimulobelela Mulugu dhahi: ‘Ee Mulugu wa Izrayel, munivahe Tumím’, ologa oku ‘Munivahe Tumím’enkala ninga wakumbira gari.—1Sam 14:36-42.
(Obudduwa 28:36) Fulá vina etxi-nipapi ya nddarhama yoka-yoka ninga lâmina, olebevo na motho ninga enlebiwa mpido, mazu aba: ‘Oddu oleveliwé Nabuya [Yehova]’.
it-3 703 ddima 7
Kove
Namakutta Munddimuwa wa Izrayel. Yabalo yaye yankana epaddi yosogorho lámina na nddarhama, valebiwe ‘Oddu oleveliwe Nabuya’. (Obud 28:36-38; 39:30) Vowi namakutta munddimuwa wali muttu wasogorela webedha wa ebaribari, wanfwanyela otxeniha ettomo yaye. Nona mazu aba alebiwe vakoveni ya namakutta yanaubutxedha ana Izrayel ofuneya wa otxeniha mabasa amukoselani Yehova vina yanatonyihedha anamakutta onddimuwa-nddimuwa wa Yezu Kristu, ottomeliwe na Yehova mabasa aba onamakutta wila abarele otxenihiwa waye.—Aheb 7:26.
(Obudduwa 28:42, 43) Wasonele makabudula a guwo ya nthoje, avitena maningo awa , oromana muyununi mpaka mutakuni. 43 Aroni na anaye àbale makabudulayá, afunaga ovolowa mmusagalani mogumana na Nabuya, vina afunaga osusela vebuwani ohelavo mukutho. Dhawene kandha oliga yoddawa enatotele okwa. Nthi thi nlamulo nihingoma: Aroni, anaye na adhulaye eddegena okala n’okalawene.
w08 15/8 15 ddima 17
Nimwebedhe Yehova na Nriho
17 Ninofwanyela woniha nriho nigamwebedhaga Yehova. Kohelét 5:1 onologa ‘okuputte manyalo awo ogadhowaga vamentoni va Mulugu w’ebaribari’, Mizé na Josuwé ahaddelliwa wi anfwanyela orula sandália dhawa wila anyigale mmubro ovisakulele Mulugu. (Obud 3:5; Jos 5:15) Muttu wakosa esene wantonyihedha wila onoriha vina onottittimiha webedha webaribari. Anamakutta a mu Ejipitu ankokomedhiwa wabala kabuddura wa guwo wa nttoje wila ‘avitena maningo awa’. (Obud 28:42, 43) Eji yanabarela awene ovyoniha na mukalelo ohifwanyelela agafunaga omwebedha Yehova.
Nipepese Mafumo a Omuyani
(Obudduwa 28:15-21) “Osonihe n’oyesa buddu ya vesiponi, munkala dhofwanyana malago. Musoneloyá oligane na efod: osasanye na nddarhama, na guwo ya mulaya wofila ninga musuzi wa nyemba, wofila ninga nsizola, wofila ninga nikame, vina na nthoje noluweya. 16 Elapiyá n’egwagwanyiha dhiliganege: dhobili dhikane mpimo wa mada meli othiddanyedha. Guwodhá dhifunyiwe pida bili. 17 Okoddelihe budduná na mithemba minayi dha malugu ozerimela: muthemba woroma wike nlugu na rubi, na topázio, na esmeralda. 18 Muthemba wanawili wike nlugu na jaspe, na safira, na diamante. 19 Muthemba waneraru wike nlugu na opala, na ágata, na ametista . 20 Muthemba wanenayi wike nlugu na krisólito, na ónix, na jaspe [jade]. Malugu aba otene asomedhiwe munddarhamani. 21 Maluguyá akwanele mazina a ana Izrayel: nlugu-nlugu valebiwe nzina na nihimo-nihimo, ninga mukalele mahimo kumi na meli.
w12 1/8 26 ddima 1-3
Wanziwa?
Malugu asoneliwe vaguwoni ya namakutta munddimuwa adhile wuvi?
Nsaka na akristu oroma, attu enjene anvaha ttima vina anguliha malugu attima, motagiha akadda Ejipitu a nsaka na wale wila afwanye malugu aba a tiima anfwanyela weddelela vilabo dholapela vaddiddi ninga elabo ya Irã, Afeganistão txino Índia vina. Malugu menjene a ttima afwanyiwetxa o Ejipitu.—Job 28:1-11, 19.
Nlebo na Obudduwa ninonaddela wila nsaka nabudduwa ana Izrayel elabo ejile ahakumbirha akadda Ejipitu dhobo dha parata, dha nddarhama na dhowabala. (Obudduwa 12:35, 36) Mazu aba anowoniha-wene wi malugu abale attima asoneliwe vaguwoni ya namakutta, txino adhiwena mu Ejipitu.
(Obudduwa 28:38) Nipapiná nikale vakoveni va Aroni. Dhawene iyene onere othukula dhoddawa dhinalige ana Izrayel, aperekaga mivaho dhawa dhowebedhana. Nipapina ninere okalavi vakoveni va Aroni, wi ana Izrayel awodhe wakeliwa na miyo Nabuya.
it-3 528 ddima 8
Wokoddela-koddela
Dhinama na Milima dha Mmattakani. Muttaji wa gombe, mwana-nibila, mwana-mbuzi dhileveliwe Nabuya kadhodheya woboleliwa. Dhanfwanyela operekiwa ninga mikutto oku epaddi yina waperekeliwa namakutta. (Oleb 18:17-19) Dhottaji na mivaho dhaperekeliwa Nabuya dhali dhokoddela-koddela, dhawene ninga mwakoseliwana mikutto dhotedhene dhaperekeliwa Nabuya wila dhikamihedhiwena mabasa a mumparani. (Obud 28:38) Mivaho dhotene dhaperekeliwa Yehova dhali dhokoddela, kadhafwanyela olabihedhiwa bure-bure. Yotagiha mmodha ennoniha ebaribari a mazu aba, tti nlamulo nagwihedhiwe mwaha wa mivaho dhaperekeliwa Nabuya. Akala muttu wela okoya milima dha mmunddani mwaye, ninga tirigu wila amperekele Nabuya, nomala iyenene peno mwana mmudhi mwina alabihedha, ahimperekela Mulugu, muttuya oddo wankana muladdu sabwa yolupa malamulo a Mulugu mwaha wa dhilobo dhokoddela-koddela. Muttuya wanfwanyela opitxela mpara mulima wakene obe yanenjedhedhiwa mapurucento 20, ottiya ejuwene wanfwanyela vina opereka ninga nvaho mwana-mbuzi wamugumene. Dhawene dhanttittimihiwa dhilobo dhokoddela-koddela dhaperekeliwa Yehova.—Onam 5:14-16.
28 YA SETEMBURU–4 YA OTUBURU
MAFUMO A MAZU A MULUGU | OBUDDUWA 29-30
“Omperhekela Nvaho Yehova”
(Obudduwa 30:11, 12) Nabuya ologa na Mizé: 12 “Ogafuna wawelega ana Izrayel, muthu-muthu amperekele Nabuya kobiri dhovyobolelana, wi anadhe agweliwe goyi nsaka n’olebeliwa waye.
it-3 396 ddima 10
Olebeliwa
O Sinai. Olebeliwa woroma okosiwe nsaka nali ana Izrayel o Sinai, muvirele vyaka bili na myeri minli vamalilani ofuruliwa mu Ejipitu. Wila mabasaya ahimulemeletxe Mizé, ahisakuliwa amwazambo a nihimo nimodha-nimodha wila amukamihedhe. (Obud 30:11-16; Oleb 1:1-16, 18, 19) Muttengoya wa attu alebeliwe wali wa 603.550, ottiya akadda Levi, sabwani awene kafwanyela opitxela elobo mmusanani vina kafwanyelela olebeleliwa.—Oleb 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24.
(Obudduwa 30:13-15) Muthu-mutu ondha olebeliwa, apereke garama tanu dha parata, oli muthengo onligana n’obule onlabiwana mmusanani, onromoliwa gera. Mvahoyá onoperekiwa omuthithimihana Nabuya. 14 Muthu wotene wakwanele yumo y’olebeliwa, jowi oromana vyaka makumeli, apereke mvahoyá womuthithimihana Nabuya. 15 Mureli kanenjedhedhevo muthengo wa garama tanu dha parata, vina muyelegi kanavugulevo, vamperekeliwa Nabuya mvaho wovyobolelana olamulileye.
it-1 551 ddima 3
Nvaho
Vamalile Mizé walebela ana Izrayel, alobwana etene ana vyaka 20 mpaka osogoro wanfuniwana operheka nvaho wila abarele egumi yaye. Muttengoya wali wa ‘meio siclo [txino 5.7g] mowiwanana na mburo Wokoddela-koddela’, obu wali ‘nvaho waperekeliwa Yehova’ wila aweneya awodhe wobolela egumi yawa vina ‘elabihedhiwena mabasa a mmusagalani mogumana na Nabuya’. (Obud 30:11-16) Mowiwanana na historiador Judeu Josefo (The Jewish War[A Guera Judaica], VII, 218 [vi, 6]), oromana venevale paromiwe opitxiwa misoko vyaka dhotedhene.—2Map 24:6-10; Mt 17:24; koona IMPOSTO.
(Obudduwa 30:16) Wakelele mmadani mwa ana Izrayel kobiri dhovyobolelana wawa; olabena mabasa a mmusagalani mogumanana Nabuya. Dhawene ddinere wawubuwelaga ana Izrayel, ddinere othiddela egumi yawa”.
w11 1/11 12 ddima 1-2
Wanziwa?
Kobiri dhalabihedhiwa wila eddihiwena mabasa a mmusagalani mwatugumaniwa yadha uvi?
Mabasa menji akosiwa mmusagalani, eddihiwa na kobiri dha misoko, ttabwa-ttabwa kobiri ya dizimu, ejuwene yali nikokomezo. Mbwenye dhanlabihedhiwa mikalelo dhina dha okosa nvaho, ninga motagiha mumaleli omagiwa mpara, Yehova wahimwaddela Mizé wila akele meio siclo wa parata agaperekile ana Izrayel ‘ninga operekeliwe Yehova’.—Obudduwa 30:12-16.
Nipepese Mafumo a Omuyani
(Obudduwa 29:10) “Omuthukulele mwana-ñgombe omavolowelo wa musagala mogumana na Nabuya. Aroni na anaye atapulele mada vamusolo va mwana-ñgombeyá.
it-2 762 ddima 9
Nlada
Wika Mada. Wika mada obe otapulela nlada elobo obe muttu, yali ezinddiyelo ya omuttoma obe omurumelela. Mudhidhi wakosiwa mattanga a ottomeliwa mabasa a onamakutta, Aroni na anaye anika mada awa vamusoro wa mwana-nibila vina wa mwana-ñgombe bili dhafuna operekiwa ninga mukutto, onihaga wila vinama esile dhaperekeliwa awene, wila akale anamakutta a Yehova Mulugu. (Obud 29:10, 15, 19; Onam 8:14, 18, 22) Vattomeliwe Josuwé wila amwabe mpaddo Mizé, Mizeya wamutapulela mada Josuwé vamusoro, dhawene Josuwé ‘odhaleliwa muya wononelamo’ eji yahimuttukulela Josuwé weddiha nlogo na Izrayel na mukalelo wofwanyelela. (Olib 34:9) Vina antapuleliwa nlada attu attomeliwa ohalana maruriho.—Wita 48:14; Mk 10:16.
(Obudduwa 30:31-33) Ngamala wawaddele ana Izrayel: aba ba makura othikithelana mmabasani a Nabuya okalawo wenyu otene. 32 Kakalewo ondholela ovinukeliha, kakalewo vina onsasanya nladdana n’aba. Makura aba bowirana dha Nabuya; ziwaní oriha yathima elimo. 33 Onadhe ovisasanyedha makura ninga aba, peno omudholiha muthu ddi muthu, athamagihiwe mulogoni mwaye.”
it-3 753 ddima 8
Ottikitteliwa, Ottikittela
Malamulo anvahile Yehova Mizé, wahilebamo mukalelo wa osasanyedha makura ottikittelana. Dhataganyihiwa dhilobo dhottiyana-ttiyana ninga—mirra, canela fragrante, cálamo fragrante, cássia e azeite de oliveira. (Obud 30:22-25) Muttu-muttuvi wasasanyedha makura ninga aba wi alabihedhe yeka obe na attu ena ahinfwanyelela obe ahittomeliwe, wannimuttegela Mulugu. (Obud 30:31-33) Sabwani eji yatonyihedha ttima yana mabasa, abuwene attomeliwa muttu wattikitteliwa na makura ottikittelana.