Ddiwodhe Dhavi Okalawo Baddigakubanya?

“DDAHISEGEDHEYA vaddiddi wila ddivite ejile yewemi,” ologile ddi Miguel bagobuwela okwa wa babi waye. Miguel ovita okubanya waye yali elobo yamakamaka yakosiliye. Masiki dhaenevi musogorhomwa wahoona wila ejile yakosiliye kiyakalile. Noona bibi wa mukwaye mukweliye, Miguel wahiziwa yokosaya.

Miguel ologile dhahi: “Kokala vyaka biili dhivirile, ddigahimuddiginya ethuri nanda baddiloga, ‘Kakala mulobwana.’ Ovano ddithiddile mono waye nanda baddiloga, ‘Txibarene kewa ejile enfanyeeliwe wiwa. Enela wukamiha wakwaniha okubanyawa. Akala onfuna wila ddidhowe miyo ddinodhowa. Akala onfuna wila ddikale veneva na weyo ddinogilati. Mbwenye kuwove wene okubanya.’”

Mariana vina wahisegedheyana ovita dhiwelo dhaye mukweli mamunaye. Onubuwela dhahi:, “Ddazuzumeletxa okala yotagiha yaderetu vamentoni va athu ena, kaddivithiyile olagiha dhiwelo dhobaaliwana, mbwenye musogorhomwa ddahizinddiyela wila otamela okala ntxikwa nowalibiha athu ena kuwaddikamiha. Ddahiroma otanaalela mukalelo waga nanda baddigaloga, ‘Ogafuna olila kalila. Kutamele ovadda vaddiddi. Kalagiha dhiwelo dhawo.’”

Dhaene Miguel vamodha na Mariana anolaga: Kalagiha okubanya wawo! Awene kaviriganile. Sabwa yani? Sabwani okubanya onopangarhaza. Olagiha dhiwelo dhawo podi ofurula ejile eniwa weyo. Olagiha dhiwelo na mukalelo wobaaliwana, ogewananihiwa na ononelamo vamodha na muselu webaribari, onokamiha wika dhiwelo dhawo vamburoni wofanyeela.

Txibarene, kayo athu otene ankubanya na mukalelo woligana. Dhilobo dhokala ninga peno akala mmudhiya okwile na rurumutxa obe okwilena eredda yogoneela podi opakela mukalelo onlagiha dhiwelo athu abale aliwo. Mbwenye elobo modha ebaribari: Ovitaga ejile eniwiwe podi wuputhula mmubuweloni vina mmaningoni. Jaderetu vaddiddi olagiha okubanya wawo. Na mukalelo gani? Malebo ahikaana malago aderetu vaddiddi.

Owodhe Dhavi Olagiha Okubanya?

Ologaga podi okamiha okubanya. Mukweli anaye otene kumi, vina ngovi dhiina dhanfanyile, Job bibi wa wale ohiloga: “Miyo ddithemana okalawo; nona ddinologa dhinfunemi, ddinofumburha segedho dhotene dhinddija!” (Job 1:2, 18, 19; 10:1) Job kawodhile ovita nzuzumiho waye. Wanfanyeela olagiha okubanyawa; wanfanyeela ‘ofumburha.’ Na mukalelo wakakene, muliba esangu wa mungelezi Shakespeare ohileba mu Macbeth: “Kathiya okubanya wooneye na mazu; okubanya ohimbuddutxiwa onloga mmirimani mudhaalile dhilobo nanda onowukumbirha wila otweye.”

Noona ologaga dhiwelo dhawo na “mukwawo-mukwawo” oddwene onovuruwane na ovilela vina na omarho podi wupangarhaza. (Gano dh’olelana 17:17) Ologa ejile yopadduweli vina ejile eniwa weyo wili-wili onokaliha wohirutxa ononelamowa vina wakwaniha. Nanda akala namewaya ddi muthu okweliwe nanda ovileli na okweliwawa, weyo podi opuramo malago aye mwaha wa mukalelo wa wakwanihana nikathamihona. Mukweli mwanaye, mai dhahi ohilogamo sabwa yakamihedhi ologa na muyana mwina oddwene wakweliwe vina: “Oziwa wila muthu mwina wahipadduweliwa elobo yakakene, vina wahakwaniha nanda beddeleya deretu vina yawila iyene ohikalawovi nanda yawila egumi yaye yankaana embwenyi-mbwenyi wili yanddilibiha.”

Ki akala kuniwa deretu ologaga dhiwelo dhawo? Mukweli Sawul na Jonatani Davidi ohiba jibo yokubanyiha ya vokwani vaddiddi mwenemo mubuddutxileye okubanya waye. Jibo eji ya vokwani musogorhomwa yahikala epaddi ya nivuru na Bibilia na Samuwel Wanawili. (2 Samuwel 1:17-27; 2 Mapadduwo 35:25) Na mukalelo wakakene, athu ena anowoona okala yaderetu oleba esile dhiniwani. Mamukwela dhahi walogile wila wanleba esile dhewiye nanda masiku mañgonovi musogorhomwa wannengesa esile dhalebileye. Iyene wahoona eji okala yokamiha vaddiddi.

Peno akala onologa obe onoleba, wapanga athu ena esile dhiniwiwe podi wukamiha ovugula okubanya. Eji vina podi wukamiha ononelamo deretu esile dhahanoneleyamo deretu. Mai dhahi wakweliwe onotapulelamo: “Mamunaga na miyo nahiwa mwaha wa atelani dhahi amwalani mukweli mwanawa, nanda iyo kanafuna wila eji enipadduwele. Noona mudhidhi mudhidhivi waludduwehu, banigafuna opwathelihana muladduya, nanlogela. Txibarene ddinoona ninga sabwa ya okosa ejene iyo nihifiyedhana vaddiddi.” Vina, othiya dhiwelo dhawo oziweya podi wukamiha ononelamo wila masiki vakweliwewe, athu ena podi okubanya na mukalelo wothiyana, na muthengo wothiyana vina na mukaleloya.

Elobo yina ejene enwodha ovugula okubanya ku olila. Bibilia onloga wila ohikala “mudhidhi wa wunla.” (Kohelét 3:1, 4) Txibarene okwa wa muthu onimukwelihu onotota mudhidhi ninga obwene. Okuthula mintori dha okubanya onkala ninga epaddi yofuneya ya ovulumuwa.

Namwali dhahi onotapulela mukalelo wamukamihile mukwaye wofiyedhana ovilela mudhidhi wakwile mamayaye. Iyene onowubuwela: Mukwaga wakaletxa na miyo. Iyene wanlila na miyo. Wanloga na miyo. Ddankala wotapuwa na esile dhewemi, nanda eji yali ya makamaka vamentoni vaga. Kiyali yofuneya okaanela manyazo olila.” (Koona Roma 12:15.) Weyo vina kunfanyeela okaanela manyazo mintori dhawo. Ninga moonelihu, Bibilia ohidhaala dhotagiha dha alobwana na ayana a nroromelo, otaganyiha na Yezu Kristu, oddwene wakuthulile mintori dha okubanya na mukalelo wotapuwa s’ohilagiha manyazo.​—Wita 50:3; 2 Samuwel 1:11, 12; Joau 11:33, 35.

Weyo podi woona wila na mudhidhi mewelo awo kanaviteye. Txino mintori podi obudduwa morurumutxa. Mamukwela dhahi wahoona wila ogula (ejene yakosetxiye na mamunaye) yanimuliliha, makamaka sabwa ya olemeelela agafiya okule wali dhilobo dhamuzivela mamunaye. Kavilela. Kutamelege omothihedha mintori mbani. Kobuwela, nilobaaliwana vina onokosa epaddi ya okubanya.

Mukalelo Wa Wakwaniha Ovivaha Muladdu

Ninga mumalelani ologiwa, athu ena anovivaha muladdu agakweliwa mmudhi. Eji podi okamihedha otapulela mewelo a mmirimani a mulobwana wororomeleya Jakobi mwamageleliwiye orumeela wila mwanaye José wahipiwa “na nama yawopiha.” Jakobi ddwamurumile José wila oone mukalelo wali abalaye. Sabwa ya ejene Jakobi wahirijiwa na ovivaha muladdu, ninga ‘Ddamurumelani José yeka? Ddamurumelani mmuruddani modhaala dhinama dha mukokolani?’—Wita 37:33-35.

Txino weyo onoona ninga opwaza wawo ohipakela okwa wa mmudhi wawo. Ononelamo ovivaha muladdu oku watxibarene obe wohikala watxibarene aba merelo a okubanya wobaaliwana podi okamiha. Wili, kuvite mewelo aba. Ologaga mukalelo onivivahiwe muladdu podi ovugula okubanyawa.

Kaziwa wila, peno muthuya ninimukwela na mukalelo gani, kaninwodha wañganela egumi yaye, vina kaninwodha okathamiha ‘mudhidhi na rurumutxa’ wila dhihafiyedhe abale anakwelehu. (Kohelét 9:11, Tradução do Novo Mundo) Eji bilivi, ofuna wawo kuwali wabure. Motagiha, sabwa ya okoodda omuthamagelana o sipitale wafuna wila mmudhawoya akale muredda agamala akwe? Nne! Txibarene weyo ohikaana muladdu wa okwa waye? Nne.

Mai dhahi ohisunza mukalelo wa wakwaniha ovivaha muladdu mukweli mwanaye wa muyana na ngovi ya karo. Iyene onologa: “Ddahivivaha muladdu sabwa ya omuruma. Mbwenye ddahifiyedha ozinddiyela wila ovivaha muladdu wali otaduwa. Kayali yabure omuruma na babi waye okosa mabasa. Eji yali ngovi enddimuwa bahi.”

Txino weyo podi ologa dhahi: ‘Mbwenye ohikala dhilobo dhinjidhene dhafanyeelemi okosa obe ologa.’ Txibarene, bani mwa iyo onwodha ologa wila ninokalaga ababi, amai obe ana owakwana? Bibilia ononubutxedha: “Iyo notene ninovirigana venjene. Muthu akala kanthega na mulomo, mmurimani mwaye pokoddela-mwene.” (Tiago 3:2; Roma 5:12) Noona karumeela ebaribari yawila weyo kuwakwanile. Otanaalelagavi wila, “nga murima koziwa” kunsaddula elobo, mbwenye eji podi oyelutxa okaana embwenyimbwenyi.

Akala ohikaana sabwa yaderetu ya orumeela wila muladdu wawo bwa txibarene, kayo ovimagedha, kobuwela ebaribari yamakamaka wila othiye ovipwatheliha muladdu, nlevelelo na Mulugu. Bibilia ononilibiha: “Nabuya, mugalaza dhothega dhehu, on’halavo bani? Mwa nyuwo punfwanyiwa oleveleliwa.” (Masalmo 130:3, 4) Kunwodha wiyelela mundduni nanda busaddula elobo elobovi. Mbwenye weyo podi othidela myeddo nlevelelo na Mulugu sabwa ya dhovirigana dha mundduni. Ogamala txini enfanyeeliwe okosa? Akala Mulugu onororomeliha olevelela dhovirigana dhawo, weyo vina kunfanyeela ovilevelela?—Gano dh’olelana 28:13; 1 Joau 1:9.

Mukalelo Wa Wakwaniha Oludduwa

Vina onowaludduwela afirimero, akwawo obe vina marafulaya? Kanonelamo vina yawila obu mwirelo wobaaliwa nigakweliwa. Txino oludduwa wawo ompadduwela sabwa ya opa oniwa weyo. Namaleba dhahi ohiloga: “Sabwa ya ononelagamo bahi oludduwawa s’ohilagiha, mbwenye oziwaga wila weyo ohiludduwa, panawodhiwe ovifurula mu nipakeloni nthi nintolotxa.”

Podi vina okamiha othwanyutxa obe wapanga athu ena oludduwa wawo. Dhavi? Txibarene kayo na mukalelo wolupa muddidda. Bibilia onolaga wila oludduwa wogoneela onowopiha. (Gano dh’olelana 14:29, 30) Mbwenye weyo podi opangarhazeya ologaga eji na marho onnonelamo. Athu ena ahoona wila okosa makuruta agaludduwa onokamiha ovugula oludduwawa.—Koona vina Éfeso 4:25, 26.

Oku vakalilani ya makamaka okala wotapuwa vina wa murima wororomeleya mwaha wa mewelo awo, nzu na olaga ninofuneya. Vahikala othiyana onddimuwa vari va olagiha ejile eniwa weyo na wapwatheliha athu ena muladdu. Kili yofuneya wavaha athu ena muladduya sabwa ya oludduwa na onyonyeya wawo. Kaloga ejile eniwa weyo, mbwenye na mukalelo waderetu. (Gano dh’olelana 18:21) Ohikala nikamihedho niina naderetu vaddiddi na wakwanihana okubanya, ovanene ninela osekeserha.

Nikamihedho Na Mulugu

Bibilia ononilibiha: “Nabuya onowaddamela ansuveya murima, onowalibiha anojeya.” (Masalmo 34:18) Indde, opitha elobo elobovi yina, omarho na Mulugu podi wukamiha wakwaniha okwa wa muthu onimukweliwe. Dhavi? Malago aderetu otene aperhekiwe txibarene adhile obe aniwanana na Nzu na Mulugu, Bibilia. Othiddihedha mabasa abene podi wukamiha ovilela.

Mowenjedhedha, kupwaze thima ya nlobelo. Bibilia ononipanga: “Kamuroromélena Nabuya makathamiho awo, iyene onoutxedha.” (Masalmo 55:22) Akala ologa na mukwawo waderetu ejile eniwiwe podi wukamiha, onfugulela murimawo “Babi onnipangarhaza mudhidhi wotene” onokamiha vopitha!—2 Korinto 1:3.

Kayo wila nlobelo ninnivaha embwenyimbwenyi bahi. ‘namakela nlobelo’ onororomeliha wavaha adhari aye bahi muya wokoddela abene animukumbirha na murima wotene. (Masalmo 65:2; Luka 11:13) Nanda muya wokoddela wa Mulugu, obe guru yolaba, podi wuvaha “owodha . . . onddimuwa” oviraga siku na siku. (2 Korinto 4:7) Kobuwela: Mulugu podi wakamiha adhari aye oororomeleya ovilelana makathamiho otene angumananina.

Muyana dhahi okweliwe mwana onowubuwela mukalelo wamukamihile iyene vamodha na mamunaye ewodhelo ya nlobelo wakwaniha okwawa. Iyene ohiloga wila. “Nigakala vatakulu na mathiyu nanda okubanya onddimuwa bunifiyedha, nanlobela vamodha na lizu nowiweya. Dila yoroma yafunehu okosa elobo s’ohikala na iyene, mutugumano woroma wa mulogo wadhowilehu woona, mutugumano wa kwathi woonilehu, nanlobelela guru. Nigavenya na membesi banigakoodda owodha ovilela, nanlobela vamentoni va Yehova wila anikamihe. Na sabwa yohiziweya ddigavolowa mu numba meka ddannovamo. Dhaene mudhidhi wotene ddigeyelela vatakulu meka ddanlobela vamentoni va Yehova baddigamukumbirha wila addikamihe omaala.” Muyana oddu wororomeleya na mukalelo woliba vina wofanyeela orumeela wila malobelo abale ahimukamiha. Weyo podi woona wila mwa wakula malobelo awo a ntidi, ‘murenddele wa Mulugu, ompitha thotho ya muthu, onela okoya murima na mobuwelo awo’—Filipi 4:6, 7; Roma 12:12.

Nikamihedho ninvaha Mulugu ninowikavo othiyana. Paulo Murumiwi wa Mukristu walogile wila Mulugu “ononipangarhaza mmakathamihoni mwetemwene, wi iyo vina niwodhe walibiha akwihu antabuwa na makathamiho othiyana-thiyana.” Txibarene, nikamihedho na Mulugu kaningomiha opa, mbwenye podi okamiha wakwaniha. Eji kintapulela wila weyo kunalile viina obe yawila onela omudduwala mmudhawo. Mbwenye weyo podi ovulumuwa. Ninga munkosela weyo, ejile egumanilena weyo podi wukosiha ononelamo kakamwe vina okala wa thagaraga mwa wakamiha athu ena ovilelana okweliwa ninga okwene.—2 Korinto 1:4.