Abale Akwile Ali Wuvi?

1-3. Mavuzo gani ankosa attu mwaha wa okwa, nanda dhowakula gani dhinvahiwa na marelijiau ottiyana ttiyana?

ABA mavuzo atanaaleli attu mwari mwa vyaka matxikwi na matxikwi. Aba mavuzo a makamaka. Peno nili ani obe peno ninkala wuvi, dhowakuladha dhinomuzuzumiha kadda muttu wa iyo.

² Mu kapitulu evirile, nihilogela mukalelo ofugulile mukutto wa yobolo wa Yezu Kristu dila ya wigumini ya mukalakala. Vina nihisunza wila Bibilia wahibaza ologa mudhidhi ‘ohinakalewo vina okwa.’ (Ovuhulela 21:4) Ovanene iyo ninokwa. Mwene wa zelu Salomoni walogile dhahi: “Athu aliwo anoziwa wi aner’okwa.” (Kohelét 9:5) Iyo ninotamela okalawo mpaka apale vanwodhihu. Masiki dhahenevi, iyo ninozuzumela ejile enanipadduwele nigakwa.

³ Amudhi ehu agakwa, ninolila. Txino ninovuza: ‘Txini yapadduweli? Anowoona goi? Awene anonang’anela? Iyo poddi wakamiha? Ninela wawoona wili?’ Relijiau dha mwilaboni dhinovaha dhowakula dhottiyana ttiyana wa mavuzo aba. Dhiina dhinsunziha wila akala weyo wahikaana egumi yaderetu, weyo onela odhowa odhulu mbwenye akala wahikaana egumi ya mweddelo wabure, weyo onela ozwa mu mburhoni wa ososiwa. Relijiau dhiina dhinsunziha wila va makwelo, attu anovirela wumburhoni wa muya wila akalege na azamani awa. Vina relijiau dhiina dhinsunziha wila abale akwile andowa mburho oli amarafula wila attongiwe nanda agamala anosadduwa bakala elobo yina.

4. Mubuwelo gani mmodhene ona relijiau dhinji mowiwanana na okwa?

⁴ Masunziho aba a relijiau otene ahikaana mubuwelo mmodhene​—wawila dhipaddi dhiina mwa iyo dhinoviluwa maningoya agamala okwa. Mowiwanana na relijiau dhinjidha, dha wale vina dha ovanene, mpaddi mmodha obe mwina ninkalawo na mukalakala na ewodhelo ya woona, wiwa, vina otanaalela. Eji enkala dhavi? Mirugu dhehu, vamodha na dhubuwelo dhehu, dhotene dhihigumanihiwa wila dhilabege vamodha na ogogo wehu. Muttu agakwa, ogogo onottiya olaba. Dhubuwelo dhehu, dhiwelo dhehu, vina mirugu dhehu kadhinlaba viina woka na singaningo. Esi kadhinviluwa ogogo oganongeya.

TXIBARENE TXINI EMPADDUWA MUTTU AGAKWA?

5, 6. Bibilia onsunziha eni mwaha wa mukalelo wa abale akwile?

⁵ Ejile empadduwa muttu agakwa kayo singaningo wa Yehova, Muttanddi wa ogogo. Iyene onoziwa ebaribariya, vina mu Nzu naye, Bibilia, iyene onotapulela mukalelo wa abale akwile. Nsunzihona nowiweya deretu tti ntti: Muttu agakwa, iyene onottiya okalawo. Okwa ku ottiyana wa okalawo. Abale akwile kanoona obe kaniwa vina kanubuwela. Vina kuli epaddi yina ya maningo ehu enviluwa maningoya agakwa. Iyo kanina muzimu obe muya ohinkwa.a

⁶ Salomoni mumaleliye woona yawila abale aliwo anoziwa wila anela okwa, iyene wahileba dhahi: ‘Mbwenye abale akwile, kanziwa wene elobo.’ Venevo iyene wahenjedha ebaribari ejile ya makamaka modheela ologa wila abale akwile kanwodha nne okwela vina widda, yawila vina mburho obuwene ondowa weyo ‘kuli mabasa, nne kunlaganeliwa elobo, nne eziwelo, nne zelu [o masiye].’ (Kengesa Kohelét 9:5, 6, 10.) Mwakakene, Masalmo 146:4 onloga wila muttu agakwa, ‘dhubuwelo dhaye dhinogoma.’ Iyo ninokwa nanda kaninviluwa maningo ehu agakwa. Egumi enjihuvo eli ninga motto wa vela. Mottoya ogattimihiwa, kundowa wego. Txibarene motto obu kawuwo viina.

EJILE YALOGILE YEZU MWAHA WA OKWA

7. Yezu watapuleli wila okwa onladdana na eni?

⁷ Yezu Kristu wahiloga mwaha wa mukalelo wa abale akwile. Iyene wahiloga ejene mwaha wa Lazaro, mulobwana oddwene wamuziwiliye deretu, vina wakwile. Yezu wahapanga anamasunza aye wila: “Mukwehu Lázaro onogona”. Anamasunza oobuwela wila Yezu walogana wila Lazaro wela ogona, wila avulumuwe. Mbwenye Yezu kaafuna ologa ejene. Yezu wahitapulela: “Lázaro okwa.” (Kengesa Joau 11:11-14.) Koona yawila Yezu waladdanihile okwa na ovuma obe ogona. Lazaro kaali odhulu nne omottoni. Iyene kaali na angelo obe azamani. Lazaro kela obaaliwa wili ninga muttu mwina. Iyene wela ovuma mu okwani, ninga ogona ruttu s’ohiroha. Vina malebo mena anoladdaniha okwa na ogona. Motagiha, namasunza Estevau vavokedhiwiye myarha mpaka okwa, Bibilia onloga wila iyene ‘wahigona.’ (Merelo 7:60) Na mukalelo wakakene, murumiwi Paulo wahileba mwaha wa attu eena mmasikuni aye abene ‘aagonile mu okwani.’​—1 Korinto 15:6.

8. Niziwile dhavi yawila kayali efunelo ya Mulugu wila attu akwege?

⁸ Eji yali efunelo yoroma ya Mulugu wila attu akwege? Nne wene! Yehova wakosile attu wila akalegewo na mukalakala velaboni ya vati. Ninga mumalelihu osunza omaromo wene mu nivuruni ntti, Yehova wahawika atelani ooroma a omuttu mparaizu wohagalaliha vaddiddi. Iyene wahareeliha na egumi yowakwana. Yehova wafunana dhilobo dhaderetu bahi. Ohikala mambali wokwela onfuna wila mwana waye oonege goi ya opa wa wuluvala vina okwa? Txibarene kawo! Yehova wahakwela ana aye nanda wafuna wila ajegevo osanzaya wohigoma velaboni ya vati. Mwaha wa attu, Bibilia onloga dhahi: ‘[Yehova] wahika mudhidhi wamukalakala mmirimani mwawa.’ (Kohelét 3:11) Mulugu wanittanddile na efunelo ya okalawo na mukalakala. Nanda iyene ohifugula dilaya wila efunelo eji esoriheye.

SABWA ENKWELA ATTU

9. Okooddiha gani wekile Yehova wa Adamu, nanda sabwa yani nlamulo ntti kanarutxa wiwelelawa?

⁹ Kito, attu ankwela eni? Wila nifanye yowakulaya, ninofanyeela woona ejile yapadduwile mudhidhi waliwo velaboni ya vati mulobwana mmodha na muyana mmodha bahi. Bibilia onotapulela: ‘Yehova wahimeliha va mattakani miri dhotene dhokoddelela mento vina dhaderetu dha oja.’ (Wita 2:9) Mwa dhahene, wahikala okooddihiwa. Yehova wahimpanga Adamu: ‘Misapo dha miri dhotene dha mmunddani poddi ojaga motapuwa. Mbwenye muri wa eziwelo ejile eli yaderetu na ejile eli yabure, onajege musapoya, siku ninajiwe musapoya, txibarene onela okwa.’ (Wita 2:16, 17) Nlamulo ntti kanarutxa wiwelelawa. Wahikala miri dhiina dhinji esene dhigajile Adamu na Eva misapodha. Mbwenye nlamulo ntti nahavaha gari ya va woka wila amulagihedhe Mulugu ntamaalelo nawa oddwene wavahile dhilobo dhotene, vamodha na egumi yowakwana. Vina wiwelela wawa ogahilagiha wila awene aahiriha nlamulelo na Babi wawa wa odhulu nanda yawila awene antamela mweddihedho waye wokwela.

10, 11. (a) Atelani ooroma a omuttu afiyedhi dhavi onvanya Mulugu? (b) Ovanya wa Adamu na Eva wakalile dhavi muladdu munddimuwa?

¹⁰ Mokubanyeya, atelani aba ooroma a omuttu asakulile onvanya Yehova. Bagaloga modheela nowa, Satana wahinvuza Eva: “Txibarene Mulugu oukoddihani oja milima dha miri dhili muddebe-mpuno?” Eva wahakula: ‘Misapo dha miri dha mmunddani iyo poddi oja. Mbwenye mwaha wa oja musapo wa muri oli vari va mundda, Mulugu ologile dhahi: “Munaje wene musapoya, nne ngafuna oddiginya wila munaakwe.’”​—Wita 3:1-3.

¹¹ Satana wahiloga: ‘Txibarene nyuwo kamunaakwe wene. Sabwani Mulugu onoziwa wi siku-ntho ninajinyu, mento enyu anofuguwa, munokala ninga Mulugu munonona opama n’obure ninga iyene.” (Wita 3:4, 5) Satana wafuna wila Eva arumeele yawila modheela oja musapo obule wakooddihiwe iyene agahipuramo elobo. Mowiwanana na Satana, iyene mwinya agangana ejile yali yaderetu vina ejile yali yabure; agankosa ejile yafuniye. Vina Satana wahimmagedha Yehova wila wahiloga ottambi mwaha wa esile dhigapadduwile sabwa ya oja musapo obule. Eva wahimuroromela Satana. Dhahene iyene wahihapa musapo obule baja. Mumaleliye iyene wahinvahamo mamunaye, venevo iyene vina baja. Awene kaakoseli sabwa ya ohiziwa. Awene aahiziwa yawila ejile yakosani ji ejile yaapangile Mulugu wila txibarene ahikose. Sabwa ya oja musapo obule, na pudha awene aahivanya nlamulo nohirutxa vina nofanyeela. Awene aahilagiha otuwa nriho wa Babi wawa wa odhulu vamodha na nlamulelo naye. Otuwa nriho oku na Muttanddi wawa wokwela wali wa pudha!

12. Txini ennikamiha ononelamo mukalelo wewilemo Yehova Adamu na Eva mwattukulelani dila ya ompambiha iyene?

¹² Wila niladdanihe: Weyo ogewilemo dhavi kowiliwa ohimulela vina ohimunuwiha mwana wa mulobwana obe wa muyana nanda vasogorhova iyene wuvanya mpaka olagiha wila iyene kanuriha nne kanukwela viina? Eji egahutotela opa murima. Kobuwelela, mukalelo wewile opa Yehova, Adamu na Eva mwattukulelani dila ya ompambiha iyene.

13. Txini yalogile Yehova wila egahimpadduwela Adamu agakwa, nanda eji entapulela eni?

¹³ Yehova kaana sabwa ya wattiya okalawo na mukalakala anamavanya abale Adamu na Eva. Awene ahikwa, txibarene ninga mwenemwale mwalogeliye wila agahikwa. Adamu na Eva aahittiya okalawo. Awene kaavireli wumburhoni wa muya. Niziwile eji modheela ejile yalogile Yehova na Adamu mwamaleliye omutxemerha wila aakule sabwa ya ovanya waye. Mulugu walogile dhahi: ‘[Weyo] onela wiyelela o mattakani, sabwani o mattakani kuttukuliwe weyo. Sabwani weyo oli mbwebwe nanda wumbwebweni onela wiyelelawo.’ (Wita 3:19) Mulugu wamukosile Adamu na mbwebwe wa mattaka. (Wita 2:7) Eji ehinatti, Adamu kaaliwo. Noona, Yehova mwalogeliye wila Adamu agahiyelela wumbwebweni, Iyene waddana wila Adamu agahiyelela mukalelo wa ohikalawo. Adamu kagakaanile egumi, agakalile ninga mbwebwe obwene wakosiwiyena.

14. Ninkwela eni?

¹⁴ Adamu na Eva agahikalawovi mpaka ovanene, mbwenye awene ahikwa sabwani awene aasakulile onvanya Mulugu, venevo aahittega. Sabwa enkwela iyo jawila mukalelo wa ottega wa Adamu vamodha na okwa wahipakeyela wa ana aye otene. (Kengesa Roma 5:12.) Dabi ejile eli ninga eredda yowopiha yobaaliwana ejene ehinimulupa muttu. Yodhavoya, okwa, oku wuulumeliwa. Okwa mwiddani, kayo marho. (1 Korinto 15:26) Iyo poddi otamaalela vaddiddi yawila Yehova wahiperheka yobolo wila anobolele wa mwiddani oddu wowopiya!

JADERETU OZIWA EBARIBARI YA OKWA

15. Ekaleli eni yopangarhaza oziwa ebaribari mwaha wa okwa?

¹⁵ Ejile ensunziha Bibilia mwaha wa mukalelo wa abale akwile enopangarhaza. Ninga moonelihu, abale akwile kanoona goi na dhopa obe opiwa murima. Kuli sabwa ya wawova, sabwani awene kanwodha onivoreya. Awene kanfuna nikamihedho nehu, vina awene kanwodha onikamiha. Iyo kaninwodha ologa na awene, nanda vina awene kanwodha ologa na iyo. Na ottambi asogorheli enji a relijiau anologa wila awene poddi wakamiha abale akwile, nanda attu anakuluvela asogorheli aba anowavaha kobiri. Mbwenye oziwa ebaribari mwaha wa okwa ononibarela mwa onyengettiwa na abale ansunziha dha ottambi esi.

16. Bani opakeli masunziho a relijiau dhinji, nanda na mukalelo gani?

¹⁶ Relijiau yawo enorumeela ejile ensunziha Bibilia mwaha wa abale akwile? Relijiau dhinji kadhinrumeela. Sabwa yani? Sabwani masunziho awa ahipakeliwa na Satana. Iyene onolabihedha relijiau ehili ya ebaribari wila yakosihe attu ororomela wila maningo awa agamala okwa, anelege okalawovi wumburhoni wa muya. Obu ottambi oniwananiha Satana na dhottambi dhiina wila aapottotxena attu wa Yehova Mulugu. Dhavi dhahene?

17. Nsunziho na ososa na mukalakala ninimutakalihela eni Yehova?

¹⁷ Ninga mumalelihu woona, relijiau dhiina dhinsunziha wila akala muttu onkalawo na egumi ya mweddelo wabure, agakwa iyene onadhowe mburho wa ososiwa na motto wila oonege goi na mukalakala. Nsunziho ntti ninomutakaliha Mulugu. Yehova iyene Mulugu wa okwela nanda kagaakosihile attu woonaga goi na mukalelo ninga obwene. (Kengesa 1 Joau 4:8.) Weyo ogamoonile dhavi mulobwana omusottottile mwana wovanya modheela wika mada aye va mottoni? Weyo ogahimuriha mulobwana oddu? Koddi, vina weyo ogahitamela omuziwa? Txibarene nne! Weyo ogobuweli wila iyene wali mutabala vaddiddi. Noona, Satana onfuna wila iyo niroromele yawila Yehova onowasosa attu mmottoni na mukalakala​—mwari mwa vyaka dhohengeseya matxikwi na matxikwi!

18. Wawebedha abale akwile ondela mu ottambi gani wa relijiau?

¹⁸ Satana vina onolabihedha relijiau dhiina wila asunzihe yawila attu agakwa anosadduwa bakala muya esene dhinfanyeela orihiwaga vina ottittimihiwaga na abale aliwo. Mowiwanana na nsunziho ntti, muya wa abale akwile poddi okala amarho a guru vaddiddi obe poddi okala amwiddani owopiya vaddiddi. Attu enjene anororomela ottambi obu. Awene anowawova abale akwile nanda anowavaha nttittimiho vina anowawebedha. Mottiyana, Bibilia onsunziha wila abale akwile anogona nanda vina yawila iyo ninfanyeela omwebedha Mulugu wa ebaribari bahi, Yehova, Muttanddi wehu vina Namavaha wehu.​—Ovuhulela 4:11.

19. Oziwa ebaribari mwaha wa okwa onnikamiha ononelamo nsunziho gani niina na Bibilia?

¹⁹ Oziwa ebaribari mwaha wa abale akwile onowubarela mwa opupurutxiwa na dha ottambi dha relijiau. Vina eji enowukamiha ononelamo masunziho mena a Bibilia. Motagiha, weyo ogaziwa yawila va makwelo attu kanvirela wumburhoni wa muya, yororomeliha ya egumi ya mukalakala mparaizo velaboni ya vati txibarene enokaana ntapulelo wa weyo.

20. Nivuzo ninfuna iyo ologela mu kapitulu endawo ttivi?

²⁰ Wale vaddiddi, Job mulobwana woligana wahikosa nivuzo ntti: “Muthu okwile onowiyelela okalawo?” (Job 14:14) Muttu wohikaana egumi oddwene ongona mu okwani poddi wiyihedhiwa okalawo wili? Ejile ensunziha Bibilia mwaha wa eji, txibarene enopangarhaza vaddiddi, ninga munalagihedhe kapitulu endawo.