16-22 MARÇO, 2026
MWASO 20 Watuhele Mwane Yoze Wazanga Chinji
Mumu Liaka Twakufupa Ukuule?
“Iya mangupulula ku mujimba uno wa kufwa?”—ROMA 7:24.
YIZE MUTULILONGESA
Mutumona chize ukuule muutunehena ukonekeno, chize muuhasa kutupwisa atu angunu ni chize wakutukwasa kulivwashana ni Zambi.
1-2. Mumu liaka tunafupu umwe hanga atukule? (A-Roma 7:22-24) (Tala nawa chizulie.)
TUCHINYONGENU ha chikuma chino. Limwe zuwo muliwuzuka mba mulishata mutu yoze te uli muchima lia zuwo liacho. Mutu wacho manunga ni mwono, alioze kechi kuhasa kutuhukamo ukawenyi. Ha chimuka chino, yika iye mahasa kulinga? Chuma atamba kulinga chili kuteta hanga ete ukwaso.
2 Yetu eswe tuli ngwe mutu yono. Mumu liaka tunambe chocho? Mumu muze Alama ahonene kwononokena Yehova, iye yapwa mukwa shili. Amu tuli ana ja Alama ni yetu yitupwa akwa shili. Kashika, yetu eswe tuli mu undungo wa shili, ni ukawetu kutuchi kuhasa kutusuka ku shili yacho. Chikwo nawa, ha mukanda uze postolo Paulu asonekenene A-Roma iye yamba ngwenyi, yetu eswe hitunakashiwa ku shili. (Tanga A-Roma 7:22-24.) Paulu yalihula ngwenyi: “Iya mangupulula ku mujimba uno wa kufwa?” Paulu te kali wa kulimba-limba ku shili yize ahingile kuli Alama, shili yize te muyimutwala ndo ku kufwa. (Roma 6:23) Ni yetu tuli ngwe Paulu, hitunakashiwa ku shimbi ya shili, tunafupu yoze matukula.
Chizechene ngwe mutu yoze wasakaminya mu zuwo lize liawuzuka, ni yetu yitunasakaminya ku shili nawa tunafupu kutulamwina. (Tala paragrafu 1-2)
3. Mumu lia ukuule yika Yehova mahasa kulinga?
3 Paulu, hanyima lia kuhanjika hakutwala ku ukalu uze apwile nawo, iye yatwaha kutalatala. Yalihula ngwenyi: “Iya mangupulula ku mujimba uno wa kufwa?” Yalikumbulula ni shindakenyo ngwenyi: “Nakusakwilila Zambi mumu iye kangupulwile kupalikila muli Yesu Kristu Mwene wetu!” (Roma 7:25) Postolo Paulu te kanahanjikila ha chitapo cha ukuule cha Yesu.a Ukuule wacho wakutuyukisa mu majila wano: (1) Kutukonekena ku shili (2) kutupwisa atu angunu ni (3) kulivwashana ni Zambi. Ha mutwe uno, mutulilongesa chinji hakutwala ku yikuma yino. Chikwo nawa, yikuma yino muyokesa zango lietu hali Yehova, “Zambi yoze wakuhana kutalatala.” (Roma 15:13) Muutukwasa nawa kusakwilila chinji Yesu Kristu, mumu ‘kupalikila muli iye tuli ni ukuule.’—Kolo. 1:14.
MUMU LIA UKUULE YEHOVA MAHASA KUKONEKENA SHILI YETU
4-5. Mumu liaka yetu eswe tunafupu ukuule? (Chilumbununyi 7:20)
4 Yetu tunafupu ukuule hanga atukonekene ku shili yetu. Yetu eswe tuli yihenge, nawa twakuvulumuna kupalikila mu yize twakwamba ni yize twakulinga. (Tanga Chilumbununyi 7:20.) Shili muyihasa kupwa yikehe hanji yinene. Ngwe chilweza, kulita ni Shimbi ya Mose utanji ni kushiha, yapwile shili yize te muyihasa kushihisa mutu. (Levi 20:10; Kwa. 35:30, 31) Alioze shili yimwe hi yineneko ngwe yino twatongola, nihindu neyo yili shili. Ngwe chilweza, Ndawichi yamba ngwenyi: “Mungutala kanawa majila jami, kuchina munguvulumuna ni limi liami.” (Samu 39:1) Chino chinasolola ngwo, kupalikila mu yize twakuhanjika mutuhasa kulinga shili.—Tia. 3:2.
5 Shina hiunambe hanji kulinga yimwe yuma kuli akwenu yize te kuwatambile kwamba hanji kulinga? Shina hiunalingi yuma yize yakutwalile ulisehe? Pundu lume, yetu eswe hitunambe hanji kulinga yuma yize te kutwatambile kuyilinga. Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Nyi mutwamba ngwetu: “Kutushi shili,” tunaliongo yetu ene, umwenemwene kuushi muli yetu.”—1 Yoa. 1:8.
6-7. Yika Yehova alingile mba akonekene shili yetu? (Tala nawa chizulie.)
6 Ukuule wakupwisa chashi hanga Yehova akonekene shili yetu. (Efwe. 1:7) Alioze chino kuchalumbunukine ngwo Yehova kakulengulula shili yize twakulinga. Kwamba umwenemwene, Yehova kakupihilila muze twakuvulumuna. (Iza. 59:2) Mumu lia kupwa mukwa-ululi, Yehova katuhele ukuule hanga ahase kukonekena shili yetu.
7 Shimbi ya Mose yapwile kwita A-Izalele ahane yitapo ya tushitu hanga afuke shili yo. (Levi 4:27-31; 17:11) Yitapo yize ayo apwile ni kuhana, yapwile ni kusolola ngwo atu te kanafupu chimwe chitapo chinene chahiana. Chitapo cha ukuule wa Yesu, chanehene yiwape yinji, nawa che chakutwala Yehova kukonekena shili yetu. Paulu kanyingikine chize chitapo cha ukuule wa Yesu, te muchineha yiwape yinji hali atu. Kashika hanyima lia kuhanjika ha yuma yipi yize ayo apwile ni kulinga kunyima, iye yamba ngwenyi: “Hananusanyisa; hananupwisa asandu; hananupwisa akwa-ululi mu jina lia Mwene Yesu Kristu ni spiritu ya Zambi yetu.”—1 Kori. 6:9-11.
A-Izalele kapwile ni kuhana yitapo ya tushitu hanga afuke shili yo. Alioze chino chapwile ni kusolola ngwo, te kanafupu chitapo cha ukuule wa Yesu hanga shili yetu ayikonekene ni kutunehena yiwape yikwo. (Tala paragrafu 6-7)
8. Yika unazange kunyonga muze unalilulieka hanga ukapwe ha Chiwanyino cha Kwiwuluka Kufwa cha Yesu cha mwaka uno?
8 Muze unalilulieka hanga ukapwe ha Chiwanyino cha Kwiwuluka Kufwa cha Yesu cha mwaka uno, sako mashimbu hanga unyonge ha yize ukonekeno wa Yehova unalumbunuka kuli yena. Ngwe chilweza, yena kuwafupile nawa kumbata yilemu ya shili yize walingile kunyima yize hiunalikonekenayo kulu. Shina chakupwa chikalu kutayiza ngwe chamwenemwene Yehova hanakukonekena shili yize walingile kunyima? Hanji wakwamba ngwe, yami ngunanyingika ngwo Yehova mahasa kungukonekena. Alioze chishi kuhasa kuvulama shili yize nalingile. Nyi che wakulivwa, yiuluka ngwe, Yehova mwe wakutukonekena nawa hanahana kuli Mwanenyi Yesu chiyulo cha kutupatwila. Yehova kakahanyine kuli yena chipwe kuli mutu mukwo mweswawo, ulite wa kutesa yoze iye makonekena hanji ka. Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Nyi twenda mu pangu . . . manyinga a Mwanenyi Yesu, kanatupemesa ku shili yeswe.” (1 Yoa. 1:6, 7) Yetu mutuhasa kufuliela ha maliji wano ngwe chize twakufuliela ha longeso likwo lieswalio lia mu Mbimbiliya. Ukuule wakuhana kuli Yehova uhashi wa kutusolwela keke yenyi. Liji lienyi nawa linambe ngwo, Yehova kakukonekena mashimbu eswe.—Samu 86:5.
MUMU LIA UKUULE TULI NI KUTALATALA CHA KUPWA ATU ANGUNU
9. Mu Mbimbiliya liji shili ha yika nawa linatale? (Samu 51:5 tala nawa maliji mushi lia lifwo)
9 Mu Mbimbiliya, liji “shili” kuliatalile wika ha yuma yipi yize twakulinga, alioze linatale nawa ha uhenge uze twasemukine nawo. (Tanga Samu 51:5 ni maliji mushi lia lifwo.) Uhenge kuushi kututwala wika hanga tulinge yuma yize kuyalitele, alioze mujimba wetu newo kuushi kukalakala kanawa ngwe chize Yehova autangile. Chikwo nawa, mumu lia uhenge yetu twakuyiza, twakushinakaja ni kufwa. Kashika chipwe lume ana-kemba waze keshi kulinga upi niumwe, kakuyiza ni kufwa. Uhenge nawa we wakutwala atu apema ni atu api kumona lamba ni kufwa. Yetu eswe mumu lia kupwa ana ja Alama, twakupalika mu ukalu uno.
10. Kuchi Alama ni Eva alivwile hanyima lia kulinga shili?
10 Achinyonga ha chize Alama ni Eva alivwile muze alingile shili ni kupwa yihenge. Shili yaatwalile aputuke kupwa ni manyonga api. Hanyima lia kulinga shili, ayo yaputuka kulihisa mumu kakononokenene shimbi ja Yehova. (Roma 2:15) Ayo yaputuka kumona ngwo yuma te kuyiso kwenda kanawa ku mwono wo. Chocho yamona ngwo katamba kufuka mujimba wo ni kuswama kumeso ja Sakatanga wo ngwe chize akulinga yivulumunyi. (Uputu. 3:7, 8) Achize chapwile chisuho chitangu chize Alama ni Eva aputukile kulihisa, kusakalala, kwivwa yikola ni sonyi. Kukatuka ha tangwa liacho, o yanunga ni kulivwa chocho ndo ku kufwa cho.—Uputu. 3:16-19.
11. Kuchi twakulivwa mumu lia uhenge?
11 Amu yetu eswe tuli yihenge, ha mashimbu amwe twakulihisa, twakwivwa sonyi ni kusakalala. Mumu lia uhenge, yetu twakupinda ku musunya ni ku manyonga. Chipwe ngwe mutusa tachi hanga twehuke kapinda umwe, nihindu mukupwa yipikalo yimwe yize kutuchi kuhasa kukumba ukawetu. Mumu liaka? Mumu Mbimbiliya yakwamba ngwo, “ayipwishile yamokomoko.” (Roma 8:20) Chikuma chino, kuchatalile wika hali mutu ni mutu, alioze chinatale hali atu eswe hano hashi. Ngwe chilweza, manguvulu musono kakusa tachi hanga afunge hashi, ahwise upupilo, akwase atu waze anamono lamba, ni kusa tachi hanga ahwise jita. Chipwe chocho, ayo keshi kuhasa kuhwisa kapinda yono. Alioze mumu lia ukuule, yetu tuli ni kutalatala chamwenemwene. Kutalatala chika chenacho?
12. Kutalatala chika ukuule wakutwaha?
12 Mumu lia ukuule, yetu tuli ni kutalatala ngwo “yitangiwa yeswe te muyitusuka ku undungo wa kupola.” (Roma 8:21) Chino chinalumbunuka ngwo, muze mutukapwa atu angunu mu paraisu, kutuchi kayiza nawa chipwe kupinda ku manyonga. Chikwo nawa kutuchi kalihisa, kwivwa sonyi, hanji kusakalala. “Mwanangana wa Sambukila” Yesu Kristu yoze watufwilile, makayula hanga akakwase atu.—Iza. 9:6, 7.
13. Ha yika muhasa kunyonga nawa, muze unalilulieka hanga ukapwe ha Chiwanyino cha Kwiwuluka Kufwa cha Yesu?
13 Achinyonga ha chize mwono muukapwa muze mutukapwa angunu. Tangwa ni tangwa mukahinduka ni kuwahilila chakuhona kwivwa woma ngwo, yena ni atu waze wazanga munwivwa zala, munuyiza, hanji kufwa. Chipwe haliapwila mutuhasa kupwa ni sambukila ha kukakaminya chinji ha “kutalatala . . . ngwe ankora ya mwono.” (Hepre. 6:18, 19) Chizechene ngwe ankora yakujikijisa wato, ni kutalatala chize uli nacho, muchihasa kukolesa ufulielo we ni kukukwasa kunyongonona mu yipikalo yize mupalika haliapwila. Muhasa kupwa ni shindakenyo ngwe, Yehova “kakuwahisa waze akumufupa ni mbunge yeswe.” (Hepre. 11:6) Utakamiso uze wakutambula, ni kutalatala chize uli nacho cha kulutwe lia matangwa, muyikalingiwa mumu lia ukuule.
MUMU LIA UKUULE ATU MAHASA KULIVWASHANA NI ZAMBI
14. Muze Alama ni Eva avulumwine kuchi wapwile usepa wetu ni Zambi, nawa mumu liaka?
14 Chize muze Alama ni Eva alingile shili, atu yatokesa usepa uze apwile nawo ni Zambi. Mbimbiliya yakwamba ngwo, yetu eswe yatuhandununa kuli Zambi. (Roma 8:7, 8; Kolo. 1:21) Mumu liaka? Mumu shimbi ja Yehova jili jingunu. Chikwo nawa, Yehova keshi kulengulula uhenge. Mbimbiliya yakwamba nawa hali Yehova ngwo: “Meso jenu apema naye, kahashile kumona yipi; kunwahashile kutala uhenge.” (Haba. 1:13) Chize haze atu apwile yihenge, usepa uze wapwile hakachi ka ayo ni Zambi yiupihia. Kashika niumwe wa kuli yetu te mahasa kupwa ni usepa upema ni Zambi wakuhi, shina ndo kupwe chimwe chize muchilulieka usepa wacho. Chuma chika chenacho? Ukuule, ukuule we wakututwala hanga tulivwashane ni Zambi.
15. Kuchi kufwa cha Yesu chatwalile atu kupwa cheka ni usepa ni Zambi?
15 Mbimbiliya yakwamba ngwo, Yesu kali “chitapo chize chakufuka shili yetu.” (1 Yoa. 2:2) Liji lia Ngregu analumbununa ngwo ‘kufuka shili,’ mulihasa nawa kulumbunuka “kulivwashana.” Kuchi ukuule watukwashile kulivwashana ni Zambi? Kutwatambile kunyonga ngwetu, kufwa cha Yesu chatwalile Yehova kulivwa kanawa. Kwamba pundu, ukuule watwalile hanga Yehova asolole ululi wenyi ni kufunyisa sambukila yize iye apwile nayo ni atu. (Roma 3:23-26) Iye kachi kapwishile atu akwa-ululi waze apwile ni kumuwayila ni ushishika shimbu te Yesu kanda achifwa. (Uputu. 15:1, 6 tala nawa nota.) Kuchi te machilinga? Iye te machilinga kupalikila mu ukuule uze alakenyene. Yehova kapwile ni shindakenyo ngwenyi, Mwanenyi te mafweta chitapo cha ukuule. (Iza. 46:10) Hachino, ukuule yiwazulula jila ya atu kulivwashana ni Zambi.
16. Yuma yika yikwo muhasa kunyonga muze unalilulieka hanga ukapwe ha Chiwanyino cha Kwiwuluka Kufwa cha Yesu. (Tala nawa chizulie.)
16 Achinyonga ha mwono upema uze uli nawo haliapwila mumu lia kupwa ni usepa upema ni Yehova. Ngwe chilweza, yena muhasa kuvuluka Yehova ngwe “Tata” ngwe chize Yesu atulongesele. (Mateu 6:9) Hanji nawa ha yisuho yimwe muhasa kusanyika Yehova ngwe “Sepa.” Muze mutuvuluka maliji wano “Tata” hanji “Sepa,” twatamba kuchilinga ni vumbi ni kulikehesa. Mumu liaka? Mumu yetu tuli yihenge, te kutuchi kuhasa kupwa ni usepa upema ni Yehova ku tachi ja yetu ene. Ukuule wika we muutukwasa kupwa ni usepa upema ni Yehova. Kupalikila mu manyinga ja Yesu Kristu waze amwangine ha mutondo wa lamba, “Zambi yalivwashana ni yuma yikwo yeswe yize yili mu malilu ni hano hashi.” (Kolo. 1:19, 20) Hachino, yetu mutuhasa kuwahilila ha kupwa ni usepa upema ni Yehova chipwe ngwe tuli yihenge.
Kufwa cha Yesu, che wika chapwishile chashi atu kupwa ni usepa upema ni Zambi (Tala paragrafu 16)
UKUULE WAKUSOLOLA NGWO YEHOVA KALI MUKWA KEKE
17. Kuchi ukuule wakusolola keke ya Yehova? (Efwe. 2:4, 5)
17 Ukuule wakusolola ngwo Yehova “kazala too ni keke.” Iye ‘katuhele mwono . . . chipwe muze te hitunafu mumu lia uhenge wetu.’ (Tanga A-Efwesu 2:4, 5.) Waze apwa “akwa-kulikehesa ni kuzanga kupwa ni mwono wa mutolo,” kananyingika ngwo kanakashiwa ku shili nawa kanafupu kwatusula. (Yili. 13:48) Yehova kakukwasa atu wano ha kusa shindakenyo ngwo, ayo kanalilongesa sango jipema ja Wanangana, hanga amunyingike iye ni Mwanenyi Yesu. (Yoa. 17:3) Satana kaliongele mwene ha kunyonga ngwenyi, nyi matwala Alama ni Eva kuhona kwononokena Zambi, te upale wa Zambi kuuchi kulingiwa.
18. Muze tunapukuna ha ukuule yika twatamba kwiuluka?
18 Muze tunapukuna ha yiwape yize yakwiza mumu lia ukuule, twatamba nawa kwiuluka chimwe chuma chilemu chinji. Shimbu tunyonge wika ha yiwape yize twakupwa nayo mumu lia ukuule, twatamba nawa kwiuluka ngwetu, ukuule uli jila yize Yehova akukumbulwilamo Satana ha mahuza waze ambile mu munda wa Endene. (Uputu. 3:1-5, 15) Chikwo nawa, Yehova kakukalakalisa ukuule hanga apemese lufuma wa jina lienyi ku mahuza eswe waze Satana akuhanjika hali iye. Ukuule nawa wakutwala Yehova hanga atupulule ku shili ni kufwa. Ha kulinga chino, Yehova kakusolola ngwenyi, kali Zambi wa zango. Chikwo nawa, mumu lia zango lienyi, Yehova kakutwaha uhashi wa kumukwasa kupemesa lufuma wa jina lienyi ha kusolola ngwo Satana kali mukwa-mahuza. (Yishi. 27:11) Kuchi muhasa kusolola usakwililo we ha chawana cha ukuule? Mutukumbulula chihula chino ha mutwe uze muhataho.
MWASO 19 Chiwanyino cha Mwene cha Ufuku
a ULUMBUNWISO WA AMWE MALIJI: Ukuule uli ndando yize akufweta hanga atusule umwe mutu. Mumu lia ukuule atu waze akwononokena Zambi, mahasa kwalamwina ku shili ni kufwa.