Masoretaraba Daizeze Bedʼeara abarika bʉbasi.
BEDʼEA YI NÃÃRABEMATA
Daizeze Bed’eade eda neẽãta eda bʉekĩrãpanasimina oauda ẽ basi
AÑA OKĨRÃBɄTA: Ãrĩnata wĩñabasimina akʉza aña okĩrãpanasimina aña oauda ẽ basi, ʉ̃kʉrʉ ẽbẽra libroaradebemata abarika bʉchuraba akʉza tradutoreraba Daizeze Bedʼeade ãyi krĩchata eda bʉebʉ, maʉ̃ba ãya kãgabʉta odamarẽã mawũã Daizeze Bedʼeaba kãgabʉta oẽ baita. Akʉra yizarata:
De Daizezeʼa yiwidʼita: Poaga 200de akʉza 400de Kristo nãã, Pentateukoraba Samaritano bedʼeabʉraba eda bʉsi Daizeze Bedʼeade Éxodo 20:17 edabʉta: «Katuma Guerizimne mama Daizezeita de parãñi». Samaritanorabara ãyi krĩchaba bʉdata Daizeze Bedʼeade bʉchu abʉta kãgabasi templota odamarẽa Guerizim drʉade.
Daizeze ũbea ʉ̃rʉ jaradiabʉta: Daizeze Bedʼea bʉ berabaridaba 300 poagabasi, maʉ̃ tẽã bʉbari Daizeze Bedʼea ũbeabʉ ĩjãbʉba 1 Juan 5:7de bʉsi, Jesuta, Daizezeta akʉza jaure zareata maʉ̃ra ũbeara iyabaʉrata, iya maʉ̃ bʉdara Daizeze Bedʼea wãrĩnuaradera neẽ basi, Bruce Metzgerba jarasi, «poaga 600deba maʉ̃ bedʼeara bio ũdupanʉ, eda Versión Latina Antiguade akʉza Vulgata latinane».
Daizeze trʉ̃ta: Judioraba kãgabada kĩrãkʼa mejãcha tradutoreraba ãĩ bʉesida Daizeze trʉ̃ra iyi badadeba, iyi trʉ̃ ãĩ bʉeda kʼãrãpe eda bʉesida Daizezeta mawũã ẽ bʉrʉ señorta, maʉ̃ bedʼea señorta zokʼaseapanʉ jaraita ẽbẽrata, nekʼãrẽ oma zeri ẽã yiwidʼita, mawũã ẽ bʉrʉ Diaru. (Juan 10:34, 35; 1 Corintios 8:5, 6; 2 Corintios 4:4)a
DAIZEZE BEDʼEARA SÃWŨÃ IDI BASIDU BɄ: Bedʼea aba, ʉ̃kʉrʉba Daizeze Bedʼea aña okĩrãpanasimina akʉza bia oda ẽ basimina ʉ̃kʉrʉba akʉ kʼãrãpe bia osida Daizeze Bedʼeara. Poaga 600deba akʉza 1000bayeda masoretarabara kopia osida Daizeze Bedʼea ebreo bedʼeade badata, jarapanʉ ãyara letra aba abaka jʉacha wãsidata mawũã aripe bedʼea bamarẽã, ãya kopia aña bʉda ũdubaside karta oriya bʉpanasi bedʼea aña chuadamae. Masoretarabara Daizeze Bedʼeara aña bʉda ẽ basi. Moshe Goshen-Gottsteinba jarasi: «Masoretaraitara biga ẽ basita Daizeze Bedʼea edabʉ awuara bʉeita».
Idi ewade kʼãwũã mejãcha juwuaba bʉdata bʉ baera kʼarebabʉ kʼawuaita kʼairaba aña obʉta, religiosorabara jaradiasi Daizeze Bedʼea latin bedʼeade bʉtrʉ aripe bedʼeabʉta, maʉ̃ba eda bʉesi bedʼea añabʉta, atia dayirãba akʉda kĩrãkʼa Juan 5:7de, maʉ̃ bedʼeasida mawũã tradusisida Daizeze Bedʼea Reina-Valerade, mamina awuru bʉdara ũdusidade, ¿kʼãrẽta ũdubisi maʉ̃bara? Maʉ̃ ʉ̃rʉ bedʼeadaita Bruce Metzgerba bʉsi: «Daizeze Bedʼea nãã juwuaba bʉdapeadara, maʉ̃ bedʼeara ũduda ẽ basi. Maʉ̃ bedʼeara naʉ̃ra Daizeze Bedʼeadera neẽ basi etiopiade, siriakode, koptode, armeniode, etiopikode, arabede, eslavode, mamina latinone bʉrʉ abapaibasi maʉ̃ bedʼeara. Maʉ̃ kʼawuada kʼãrãpe Reina-Valerade akʉza wuabemarane edabadade ãĩ bʉekuasida maʉ̃ra.
Chester Beatty P46, Juwuaba bʉdata poaga 200de Kristo tẽã Daizeze Bedʼea papiro ʉ̃rʉ bʉda.
¿Maʉ̃ba ũdubibʉka yi nãã juwuaba bʉdapeadara Daizeze Bedʼeara aripe bedʼeabʉta? 1947de ũdusida Daizeze Bedʼea bʉratʉma Mar Muertode, mamina masoretaraba bʉdaira mil poaga audre basi maʉ̃ bʉdara, maʉ̃ tẽã, ãyi ũmena akʉsida. Ẽbẽrarã Daizeze Bedʼea bʉratʉma Mar Muertode ũdudaba; jarasi ẽbẽra libroaradebemata abarika bʉchʉra bia akʉsida baera akʉza bia bʉsida baera maʉ̃ba dayirãba idi ewadebida ĩjãseapanʉ.
Biblioteka Chester Beattyde bʉ Daizeze bedʼea papiroba bʉdata, maʉ̃ra Daizeze Bedʼea griegodebema, maʉ̃nebemara bʉsi 100 poaga Daizeze Bedʼeaba bʉda tẽã. The Anchor Bible Dictionaryba jarabʉ: «Daizeze Bedʼea nãã papiro ʉ̃rʉ bʉdaba biʼia kʼawuabisi ẽbẽraba nãã kʼawua ẽ badata Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ, ewari mejãcha edemina, jõma aripe bedʼeabʉ».
«Jaraseapanʉ wãrĩnu naʉ̃trʉ iyiarata kʼãwũã naʉ̃ kĩrãkʼara jãpera neẽãta».
IDI EWADE ŨDUPANɄTA: Daizeze Bedʼea aña oi kaude, audre bia owãna, kʼãwũã Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ bedʼeapanʉ kĩrãkʼara awuru librora neẽ. Sir Frederic Kenyonba bʉsi: «Ẽbẽrarã mejãcha kʼawuabʉrabida jaraseapanʉ Daizeze bedʼeara aripe bedʼeabʉta», Daizeze Bedʼeadebema ebreo ʉ̃rʉ bedʼeadaita William Henry Greenba jarasi: «Jaraseapanʉ wãrĩnu naʉ̃trʉ iyiarata kʼãwũã naʉ̃ kĩrãkʼara jãpera neẽãta».
a Audre bia kʼawuaita akʉra Apéndice A4 akʉza A5 Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras, maʉ̃ra edabʉ jw.org.