KARTARARABɄ INTERNET'NE Watchtower
Watchtower
KARTARARABɄ INTERNET'NE
embera katio
  • DAIZEZE BED'EA
  • KARTARA
  • ÃBA YI JɄREBARI
  • Jʉ̃ãita: ¿wãrĩnu maʉ̃bara dayirã kʼarebabʉka?
    ¡Despertad! 2004 | abril 22
    • Jʉ̃ãita: ¿wãrĩnu maʉ̃bara dayirã kʼarebabʉka?

      DANIELʼRA 10 poagabasi akʉza kayabasi kanserba. Iyi akʉpananaraba akʉza yi mebẽrãba jʉ̃ã ẽ basi iyi bia bʼaira, mamina iyara jʉ̃ãbasi iyi bia bʼaita. Akʉza krĩchabasi iyi yi zroma bʼai maʉ̃ kaya kanser ʉ̃rʉ jʉrʉita sãwũã bebita. Iyara mejãcha jʉ̃ãbasi mediko iyi kanser ʉ̃rʉ mejãcha kʼawuachuta zemarẽã. Maʉ̃ mediko ewari akʉi zeside, iyara akʉ jʉ̃ẽ ẽ basi kueta zesi baera. Maʉ̃ kʼarea Danielʼra sobia ẽ basi mama ũdubisi iya jʉ̃ãbadara jõsita. Maʉ̃ audre ẽ ewaride beisi.

      Medikoba jara ũrĩbisi maʉ̃ nebʉrara, naʉ̃ medikora estudiasi sãwũã jʉ̃ãbʉba kʼarebaseabʉta dayirã bia bʼaita. Bʉara ũrĩbarikĩrã naʉ̃ nebʉra kĩrãkʼara. Bari jaradaita, zõrãrã aba beibodobʉba jʉ̃ãbʉ nekʼãrẽ biata zemarẽã: jʉ̃ãbasi yi mebẽrãba iyita akʉ zemarẽã mawũã ẽ bʉrʉ jʉ̃ãbasi iyi ewari kãgabʉta zemarẽã. Maʉ̃ iya jʉ̃ãbada berabarida tẽã, maʉ̃ ẽbẽrarã beisi. ¿Kʼãrẽba zokʼai erbasi iyira? ¿Jʉ̃ãbaira arigʉ yibiaka ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarãba krĩchabʉ kĩrãkʼa?

      Medikora bioʉba jarapanʉ bia krĩchaita, jʉ̃ãita akʉza nekʼãrẽ sobiabibʉba dayi bebʉra arigʉ bia erbaseabʉ. Jõmaʉ̃ta mawũã krĩcha ẽ. Ʉ̃kʉrʉ medikoraba jarapanʉ dayita mawũã krĩchabʉbʉrʉ abarika krĩcha ẽãta siensiaʉ̃me. Maʉ̃ kʼarea ãya krĩchabʉ dayi yarade pʉabʉbʉrʉ maʉ̃ra kayakʉta.

      Dããraba ẽbẽrarãba jarabʉta daya jʉ̃ãbaira kʼãrẽ ẽãta. Dããrabade poaga 2.000 audre, Aristótelesʼa widisida kʼãrẽta jʉ̃ãita, iya panʉsi: «Maʉ̃ra yumakẽrã kʼãĩmokʼãrãbʉ kĩrãkʼabʉ mamina wãrĩnu bʼaira ʉrʉmabʉ». Akʉza Benjamin Franklin iyira Estados Unidosdebemaba, jarasi: «Yi kʼãrẽ ne jʉ̃ãbʉra kʼãrẽ neẽã beiyi».

      ¿Mõbemata kʼãrẽ jʉ̃ãbaira? ¿Ẽbẽraba maʉ̃ jʉ̃ãbʉra, bari jʉ̃ãbʉka? mawũã ẽ bʉrʉ ¿maʉ̃ jʉ̃ãbaira yibiaka, dayirã bia bʼaita, sobia bʼaita akʉza nekʼãrẽ bia jʉ̃ãita ʉ̃ra zeide?

  • ¿Kʼãrẽa erpanaibara jʉ̃ãbaira?
    ¡Despertad! 2004 | abril 22
    • ¿Kʼãrẽa erpanaibara jʉ̃ãbaira?

      KʼÃRẼTA berabarikasi Danielba iya jʉ̃ãbadata ariya jʉ̃ãbasibʉrʉ? ¿Iyi mawũã kanserba kayabadara biakasika? ¿Bei ẽ bakasika? Mõbemata miõba kʼawua ẽ bakasi iyira beisi kʼawuaita mawũã ẽ bʉrʉ jẽda biasi kʼawuaita. Maʉ̃ bedʼeara yibia: daya jʉ̃ãbʉba jõma bia toto ẽ. Dayi kayara jõma bia ota ẽ.

      CBS News, maʉ̃raba widisida Dr. Nathan Cherneyʼa maʉ̃ jʉ̃ãi ʉ̃rʉ, iya jarasi jʉra kʼawuabaibarata krĩcha ẽ baita daya jʉ̃ãbʉba jõma kayara taʉdogota. Jarasi: «Daiba ũdubʉda yumakẽrãrata ãyi kimabawara kĩrʉbʉta bia krĩcha ẽ baera. Maʉ̃ba krĩchapanʉ ẽbẽrarãbara zarea erbʉta ãya maʉ̃ bebikʉaira, mamina yi kayabʉta bia ẽ bʉrʉ jarapanʉ iyira zarea oẽãta yi kaya bebita, maʉ̃ra yibia ẽ yi kayabʉraitara».

      Jari ẽbẽrarã ãyi kayaba beaseabʉra mejãcha zarea obʉ bia bʼaita. Maʉ̃ kʼarea yi mebẽrãbara iyira sopʉabida ẽ. Mõbemata, ¿daya jʉ̃ãbaira zeri ẽka?

      Mawũã ẽ. Mediko Cherney nãã bedʼeabadaba, iyi trajabʉmae jʉrʉ ẽ ẽbẽra kayabʉita remediorata ewari bio bamarẽã, awuarabʉrʉ obʉ ẽbẽrarã iyi beibodoarebʉta aduʼa bamarẽã. Medikora bioba Cherney kĩrãkʼa trajapanʉba mawũã krĩchapanʉ kayabʉrata aduʼabʉbʉrʉ, krĩcha zroma oẽã maʉ̃ba kʼarebayi bia bʼaita, beibodotabʉmina. Mejãchaʉba jarapanʉ jʉ̃ãbaibara kʼarebaseabʉta bia bʼaita.

      Kʼãrẽa arigʉ yibia jʉ̃ãbaira

      «Jʉ̃ãbaira remedio bia kĩrãkʼabʉ», naʉ̃ta jarasi Dr. W. Gifford-Jonesba, iya ũdusi wuabemaraba estudiadata sãwũã ẽbẽrarã kayabʉta bia edaibarata akʉza kãgata ũdubibara. Maʉ̃ba kʼarebabʉ yi kayapanʉrãra bia bʼaita. 1989de maʉ̃ poagabaside estudiota osida sãwũã ẽbẽrarã kayabadata bia edadape, kãgata ũdubidape, maʉ̃ta opanasibʉrʉ mesera bei ẽ basi yi kayabʉra. Maʉ̃ra estudioba jarabʉda, maʉ̃ta mawũã opanasibʉrʉ ẽbẽrarã kayabadara sobia ẽãbʉta ũdubi ẽ bayi akʉza mejãcha pʉata ũdubi ẽ bayi.

      Atia akʉdaya sãwũã awuru estudio odaba ũdubiseabʉta bia krĩchaira yibiata bʉ so kaya ẽ marẽã. 1.300 audre yumakẽrãra widisida ãyi bia krĩchabasi kʼawuaita mawũã ẽ bʉrʉ bia krĩcha ẽ basi kʼawuaita. Poaga 10 berabarida tẽã jẽda trʉ̃sida maʉ̃ra yumakẽrãra, kʼawuakʉasida maʉ̃ranebema bioʉta ãyi sora kayabasita, ãyita bia krĩcha ba ẽ basi baera. Laura Kubzansky, iyira propesora, Salud y Conducta Social de la Facultad de Salud Pública de Harvardʼdebemaba, maʉ̃ba jarasi: «Wãrĩnu ẽbẽrarã jõmaʉ̃ta bia krĩchapanʉbʉrʉ ãyi bebʉra bia erbaseabʉ. Naʉ̃ba ũdubibʉ medikoraba estudiakʉadaba dayi bia krĩchaibara dayi sota kʼarebabʉ bia erbaita».

      Ʉ̃kʉrʉ estudioraba jarapanʉ ẽbẽrarãta krĩchabʉbʉrʉ mejãcha kayabʉta mõbemata zare jẽda bia bʼaira ãyi yara kõnaneba, mamina krĩchabʉbʉrʉ iyi bia wãita mawũãra mesera bia baseabʉ. Akʉza jarapanʉ bʉta bia krĩchabʉbʉrʉ ewari bio baseabʉta. Estudio osida kʼawuaita sãwũã bia krĩchaiba kʼarebaseabʉta ẽbẽrarã zõnabadarasida. Zõrãrã ũrĩbisida mensajeta mama jarabasi zõrãrãra buru biata, ãya maʉ̃ ũrĩbaside zarea teibawasi. Maʉ̃ mensaje ũrĩnaba ãyira audre bia wãsi 3 jedekobayeda ejersisio obʉira.

      ¿Kʼãrẽa bia krĩchaiba akʉza jʉ̃ãbaiba kʼarebabʉ dayi bia bʼaita? Medikoraba dayirã kakua sãwũãbʉta bia kʼawua ẽ baera maʉ̃ widipanʉta panʉ ẽ. Mamina jari mediko maʉ̃ ʉ̃rʉ bia estudiabʉbara biʼia jara ũrĩbiseabʉ maʉ̃ ʉ̃rʉ. Bari jaradaita propesor Neurologíadebemaba naʉ̃ta jarasi: «Yibia daya jʉ̃ã bʼaita akʉza sobia bʼaita. Maʉ̃ba obʉ dayi mejãcha krĩcha zroma oẽ baita akʉza dayi bebʉ bia erbaita. Dayirã aba abakaʉba maʉ̃ta oseabʉ dayirã bia bʼaita».

      Ʉ̃kʉrʉ medikoraba krĩchaseapanʉ maʉ̃ mawũã krĩchaira yiwidita, mamina dai kʼãwũã Daizeze Bedʼea akʉpanʉraitara maʉ̃ra yiwidi ẽ. 3.000 poaga berabarida tẽã Salomónba Daizeze jaure zareadeba naʉ̃ta jarasi: «Dayi so sobiabʉdera remedio bia, mamina dayi sopʉabʉdera kʼãrẽ oamabʉ» (Proverbios 17:22). Maʉ̃ bedʼea jarabʉra jipa yibia. Jara ẽ dayi kayabʉra mawũã sobiabʉba waña be totoita, mamina jarabʉ «so sobiabʉdera remedio bia».

      Maʉ̃ kʼarea dayikʉza widiseabʉ: daya jʉ̃ãbaita remedio kĩrãkʼabʉbʉrʉ, ¿jõmaʉ̃ medikoba zokʼaika maʉ̃ra? Adewara jʉ̃ãbaibara bari kʼareba ẽ dayi bia bʼaita awuarabʉrʉ kʼarebabʉ nekʼãrẽ awururane.

      Dayi bebʉde kʼãrẽta oseabʉ daya bia krĩchabʉba akʉza bia krĩcha ẽãba

      Ẽbẽrarã mejãcha estudiapanʉraba jarapanʉ dayita bia krĩchabʉbʉrʉ maʉ̃ba kʼarebabʉta bia bʼaita. Akʉza kʼarebabʉ kolegiode bia wãita, trajabʉde adewara jemenebʉde. Bari jaraita widisida wẽrãra wẽbabarira. Adewara widisida maʉ̃ra wẽrãra jaradiabarira jaramarẽã, maʉ̃ra wẽrãraba ãyi trajo sãwũã obadata akʉza widisida maʉ̃ra wẽrãraba erbʉ kʼawuaita jʉ̃ãbʉta. Tẽã kʼawuasida maʉ̃ra wẽrãraba jʉ̃ãbʉta erbasibʉrʉ audre bia obasi. ¿Kʼãrẽa audre yibia jʉ̃ãbʉ erbaira?

      Idi ewade kʼãwũã estudiabʉdaba kʼawuabʉda kʼãrẽta bia krĩcha ẽã ʉ̃rʉ. Poaga 1960de ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarã estudiapanʉrabara ũdusida nedʉwʉrʉra sãwũãpanʉta, ãya mawũã obʉdeba zokʼa jʉ̃drʉsi naʉ̃ bedʼeata resignación aprendida. Ãya ũdusi ẽbẽrarãbara maʉ̃rane kĩrãkʼa oita. Bari jaradaita, ẽbẽrarã jarasida ũrĩnamarẽã dayi kʉwʉrʉ kibibʉta adewara jarasida ãya mawũã ũrĩbʉta kiakʉadamarẽã. Mawũã jõmaʉ̃ba kiakʉasida.

      Wuabemara ẽbẽrabida abarika jarasida, mamina ãyara maʉ̃ kʉwʉrʉ kibibʉra kia auda ẽ basi. Maʉ̃ta kia auda ẽ basi baera, ũrĩbesi. Ewari bio berabarida tẽã iyabaʉta ojarasida ãyaʼa, ãya krĩchasi akʉza kia au ẽ basibʉrʉ, ¿kʼãrẽa katʉibarabasi maʉ̃ kiaita? Mamina yibia krĩchabadara mawũã krĩcha ẽ basi.

      Mediko Martin Seligmanba estudiasi ẽbẽrarã bia krĩchabʉ ẽã ʉ̃rʉ akʉza jari ẽbẽraba ãya obʉ bia oẽãta jarabʉ ʉ̃rʉ, maʉ̃rãra maʉ̃ba bia wã ẽ basi. Seligmanba jarasi: «25 poaga estudiada tẽã kʼawuasi ẽbẽraba bia krĩcha ẽ bʉrʉ adewara jarabʉbʉrʉ nekayirua berabaribʉra ãyi kuentadeba mawũã berabarinʉmʉta, maʉ̃ra ẽbẽra mawũã krĩchabʉrãra audre bedʼea zromata ũduyi».

      Ʉ̃kʉrʉrabara krĩchaseapanʉ maʉ̃ mawũã krĩchaira yiwidita, mamina dai kʼãwũã Daizeze Bedʼea akʉpanʉraitara maʉ̃ra yiwidi ẽ. Proverbiosba jarabʉ: «Bʉta sopʉabʉbʉrʉ bedʼea zromabʉde, zareata waekʉayi» (Proverbios 24:10). Daizeze Bedʼeaba ũdubibʉ jõma dayi krĩchabʉbʉrʉ bia oẽãta zarea waebʉta maʉ̃ oita. Mõbemata ¿kʼãrẽta oseabʉ bia krĩchaita akʉza jʉ̃ãbʉ erbaita?

      [Dibujo]

      Daya jʉ̃ãbaibara dayita bia oseabʉ

  • Dayirãba erbaseabʉ bia krĩchaita
    ¡Despertad! 2004 | abril 22
    • Dayirãba erbaseabʉ bia krĩchaita

      ¿BɄARA sãwũã akʉbʉ bedʼea zroma erbʉra? Ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarã estudiapanʉraba jarapanʉ, dayirãba naʉ̃ bedʼea panʉbʉrʉde ũdubiyi dayirã bia krĩchabʉ kʼawuaita mawũã ẽ bʉrʉ bia krĩcha ẽãta. Jõmaʉ̃ta bedʼea zroma erpanʉ. ¿Kʼãrẽa ʉ̃kʉrʉitara zare ẽ kĩrãkʼabʉ ãyi bedʼea zroma ara oira mamina ʉ̃kʉrʉraitara ãyi bedʼea zroma wikabʉmina zare ara oita?

      Krĩchara bʉ trajo jʉrʉbʉta. Bʉ jʉ̃ẽñi jari ẽbẽrarã trajo diai jʉrʉbarabʉidu mamina bʉara diada ẽ bayi maʉ̃ trajora. ¿Maʉ̃ kʼarea sãwũã krĩchabari? Bʉa krĩchaseabʉ: «Miõba trajo diada ẽ mʉ̃ara. Mʉ̃ara ũdu ẽ bayi trajora». Mawũã ẽ bʉrʉ bʉ̃a naʉ̃ta jaraseabʉ: «Kʼãrẽa bidabari mʉ̃ra, mʉ̃ra zeri ẽ kʼãrẽ oisida». Bʉta mawũã krĩchabʉbʉrʉ bʉ krĩchara biabʉ ẽ.

      ¿Kʼãrẽta oibara bia krĩchaita?

      ¿Kʼãrẽta oibara bia krĩchaita? Nããra kʼawuabaibara bʉa bia krĩcha ẽãta. Maʉ̃are zare oibara mawũã krĩcha ẽ baita. Akʉra bʉyikʉza kʼãrẽa mawũã krĩchabʉta. ¿Bʉara krĩchasika bʉa trajo diada ẽ basi baera bʉra zeri ẽ basita, mawũã ẽ bʉrʉ bʉa diada ẽ basi ãya jʉrʉbasi baera ẽbẽrarã nekʼãrẽ awuara kʼawuabʉta?

      Krĩchara bʉ kʼãrẽba mawũã krĩchabibʉta. ¿Bʉara krĩchasika bʉa trajo diada ẽ basi baera bʉra zeri ẽ basita mawũã ẽ bʉrʉ bʉa krĩchaseabʉ bʉ kʼãrẽ bia okʼawuabʉta? Krĩcharãra bʉ nekʼãrẽ mitia berabariseabʉta. ¿Bʉara wãrĩnu kʼawuabʉka maʉ̃ awuarara wuara trajora ũdu ẽãta? Adewara nekʼãrẽ awuara oseabʉ bʉra krĩcha mitiata ze ẽ bamarẽã.

      Bia krĩchara bʉa ʉ̃ra zeide kʼãrẽta okĩrãbʉta

      Ʉ̃kʉrʉ estudiapanʉraba jarapanʉ daya jʉ̃ãbaira jarakĩrãbʉta: daya krĩchabʉ jaradata oita. Awuru artikulode kʼawuadayi wãrĩnu jʉ̃ãbairãra awuarabʉta. Mamina krĩchapanʉbʉrʉ daya kʼãrẽ okĩrãbʉta maʉ̃ba kʼarebayi bia krĩchaita.

      Dayirãba krĩchabʉbʉrʉ nekʼãrẽ zroma okĩrãbʉta, maʉ̃ oi nãã, krĩchaibara kʼãrẽ wika oseabʉta. Krĩchadaibara kʼãrẽta okĩrãbʉta. Nããra: ¿mʉ̃ara kʼãrẽta okĩrãbʉ? Nekʼãrẽ oi mejãchabʉba edaude dayikʉza krĩcha ẽ ¿kʼãrẽta audre yibia mʉ̃itara? Dããrabade Daizeze Bedʼeaba ũrãgʼa biata diasi «wuagadamarẽã nekʼãrẽ audre yibiata» (Filipenses 1:10).

      Kʼawuapanʉne kʼãrẽta audre yibiata dayirãita, jidaseapanʉ daya kʼãrẽ okĩrãbʉta, Daizezeita nekʼãrẽ oita, dayirã mebẽrãita akʉza dayirãba nekʼãrẽ obʉmae. Audre yibiabayi krĩcha ẽ baita nekʼãrẽ mejãcha oita mamina dayirãba oseapanʉ dayirãmabʉta. Maʉ̃ta oẽ bʉrʉ masẽ kʼãrãpe bia krĩcha ẽ bayi. Maʉ̃ kʼarea bʉa jʉrʉra ewari bio edebʉta nekʼãrẽ oita, wiña wiñane owãibara.

      Ʉ̃kʉrʉraba jarapanʉ, bʉa kãgabʉrʉ oseapanʉ. Maʉ̃ra wãrĩnu. Jʉrʉbʉde nekʼãrẽ yi zroma okĩrãbʉta, mawũãra nesidabayi okĩrã oita. Wãrĩnu oita daya okĩrãbʉta, krĩchaibara kʼãrẽa yibiata maʉ̃ra akʉza maʉ̃ta obʉbʉrʉ kʼãrẽ nebiata ũduita. Adewara bedʼea zroma ũdubʉdadera krĩchaibara maʉ̃ra sãwũã ara oibarata.

      Adewara krĩchaibara sãwũã oita daya oi krĩchabʉta. C. R. Snyderba jarabʉ, daya jarada oira ne kĩrã bio erbaibara maʉ̃ra oita. Maʉ̃ba daya krĩchabada kĩrãkʼa oẽ bʉrʉ awuruta oseabʉ. Daya kãgabʉ ozeyeda.

      Snyderba jarabʉ, dayirãbara bia kʼawuabaibara dayirãba jarada sãwũã awuara oibarata. Dayirãba jaradata badua okĩrãbʉbʉrʉ mamina maʉ̃ta oze ẽ bʉrʉ dayi sopʉabiseabʉ. Maʉ̃ kʼarea dayirãba oseabʉta ora, maʉ̃bara dayirã sobiabiseabʉ.

      Daizeze Bedʼeaba erbʉ maʉ̃ ʉ̃rʉ bedʼeabʉta. Bedʼeabʉ nokʼo David ʉ̃rʉ, iya okĩrãbasi templota Daizezeita, mamina Jeowaba jarasi Salomónbʉrʉ oita maʉ̃ templora mawũã Davidba oẽ baita. David mejãcha sopʉasimina kĩrʉ ẽ basi maʉ̃ kʼarea, awuarabʉrʉ krĩchasi kʼãrẽ awuara oita. Bari jaradaita, jʉrʉsi platata akʉza jõma nekʼãrẽ Salomónba nesidabadata maʉ̃ templo parãita (1 Reyes 8:17-19; 1 Crónicas 29:3-7).

      Dayirãba jʉ̃ãbʉ erpanʉmina akʉza bia krĩchapanʉmina, mamina audre nesidabayi jʉ̃ãbʉ erbaita. ¿Kʼãrẽa? Edaude dayirã audubʉ nekʼãrẽ mejãcha bedʼea pʉata maʉ̃ba dayirãba jʉ̃ãbʉ erbʉra jõbʉ. Maʉ̃ranebemara naʉ̃ yõba, kʼãrẽ neẽ baiba, kayaba, beiba, aripe oẽãba, maʉ̃ mawũã berabarinʉmina, ¿kʼãrẽta oseapanʉ bia krĩcha bʼaita?

      [Dibujo]

      Bʉ jʉ̃ẽñi jari ẽbẽrarã trajo diai jʉrʉbarabʉidu mamina bʉara diada ẽ bayi maʉ̃ trajora, maʉ̃ba ¿krĩchabarika wua trajo ũdu ẽãta?

      [Dibujo]

      Nokʼo Davidbara kʼãrẽ oi ʉ̃rʉ awuara krĩchasi

  • ¿Sama ũduseabʉ jʉ̃ãbaira?
    ¡Despertad! 2004 | abril 22
    • ¿Sama ũduseabʉ jʉ̃ãbaira?

      KRĨCHARA naʉ̃ta bʉa erbayi relo ãrĩnata, maʉ̃ kʼarea bʉa jʉrʉyi maʉ̃ relo kʼaiba ara oita, mamina ũdu ẽ bayi kʼaiba bia ara oita. Aramaʉ̃ta bʉa kʼawuayi bʉ de kʼawabʉba maʉ̃ relo parãnata akʉza iya jarayi bari ara oyaita. Bʉmabi bʉa diayi bʉ relora maʉ̃ ẽbẽraba ara odiamarẽã.

      Daya jʉ̃ãbaira relo kĩrãkʼabʉ. Naʉ̃ drʉade nekʼãrẽ mitia berabaribʉba ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarãita neẽ ãya jʉ̃ãbʉ erbaira. Mõbemata, ¿sama jʉrʉseabʉ kʼarebara? Idi ewade ẽbẽrarãba bioba jarapanʉ ãya ara oseabʉta bedʼea zromara, mamina wãrĩnu bʼaira kʼãrẽ ara osida kʼawuada ẽ. ¿Kʼãrẽa jʉrʉda ẽ Jari dayirã parãnata akʉza dayirã jʉ̃ãbʉ diadata? Daizeze Bedʼeaba jarabʉ «izhira wawara bʼʉ ẽã, awuarabʉrʉ dazhirã abʼa abʼaʉ kʼaita bʼʉa» (Hechos 17:27 Daizeze Bedʼea, Wycliffe Inc.; 1 Pedro 5:7).

      Audre bia jara ũrĩbibʉ kʼãrẽta jʉ̃ãbaira

      Daizeze Bedʼeaba jarabʉdera daya jʉ̃ãbaira audre yibia medikoraba, sientipikoraba akʉza sikologoraba jarabʉira. Bedʼea Daizeze Bedʼeade bʉdara «jʉ̃abaira» naʉ̃ta jarakĩrãbʉ, nekʼãrẽ kãgaita akʉza nebia jʉ̃ãita. Jʉ̃ãbaibara bedʼea ũme erbʉ: yi nabemata, kãgaita mejãcha nekʼãrẽ bia zeita, yi ũmeta biʼia kʼawuabʉde maʉ̃ nebia wãrĩnu zeita. Daizeze Bedʼeaba jarabʉta ʉ̃ra zeide nekʼãrẽ bia weita, maʉ̃ra bari jarabʉ ẽ awuarabʉrʉ wãrĩnu berabarisi baera maʉ̃ kʼarea wãrĩnu berabariyi.

      Ĩjãbʉta jʉ̃ãbaiʉ̃mera abarikabʉ kĩrãkʼabʉ, dayirãba ĩjãta erbʉbʉrʉ nãã biʼia kʼawuabʉ kʼãrẽta jʉ̃ãbʉta, mawũã bari ĩjã ẽ (Hebreos 11:1). Mamina Daizeze Bedʼeabara ũdubibʉ ĩjã erbaita jʉ̃ãbʉmera wiña awuarabʉta (1 Corintios 13:13).

      Bari jaradaita: Dayirãba dayi biata omarẽã jarabʉ, jari neũdukʼawua wãrĩnu ĩjãbʉa, maʉ̃ba jʉ̃ãbʉ iya dayita kʼarebamarẽã. ¿Mʉ̃a sãwũã ũdubibʉ Daizezeba weita nebia iya diakĩrãbʉra?

      ¿Kʼãĩba diabʉ jʉ̃ãbaira?

      Daizeze Jeowadeba wãrĩnu zebʉ jʉ̃ãbaira. Adewara ũdu kʼawuapanasi Israelba jʉ̃ãbadata (Jeremías 14:8). Jõma pʉwʉrʉraba jʉ̃ãbadara zebasi Jeowadeba. Naʉ̃ba jarakĩrãbʉ ẽ nekʼãrẽ bari kãgaita, Daizezebʉrʉ diabʉ wãrĩnu jʉ̃ãbaiarara. Dããrabade, Jeowa israelitarabawara sãwũã badadeba ũdubisi iya jarabʉra aripe obʉta. Josué Israel edebariba naʉ̃ta jarasi: «Marabara» «biʼia kʼawuabʉ» «Jeowaba bedʼea jarabʉra jõma aripe berabaribʉ aña jara ẽã» (Josué 23:14).

      Idi basidu Jeowabara iya jaradara obʉ. Daizeze Bedʼeadera edabʉ Jeowaba bedʼea jarabʉta akʉza maʉ̃rata sãwũã aripe berabarisita. Iya jaradara aripe berabaribʉ baera, iyi bedʼeade bʉbisidera edaude bʉbisi maʉ̃ bedʼea berabarida kĩrãkʼa.

      Daizeze Bedʼeaba maʉ̃ kʼarea trʉ̃gapanʉ libro jʉ̃ãita. Dayirãba kʼãwũã ũdupanʉba Jeowa ẽbẽrarãbawara sãwũã biabadata maʉ̃ba ũdubibʉ audre jʉ̃ã bʼaita. Apostol Pabloba jarasi: «Naara kʼãrẽ bʼʉdʼapeadʼara dazhi ũrãgʼata bʼʉsidʼa, mawũã zhi bʼʉmabara kʼãrẽ zrogʼa wãnigua nʉmabiga bʼʉa Daizeze ũme bia nʉmeta kʼawua bʼeamarẽã» (Romanos 15:4, Daizeze Bedʼea, Wycliffe Inc.).

      ¿Daizezebara kʼãrẽ jʉ̃ãbʉta diakĩrãbʉ?

      ¿Kʼãrẽ ewaride nesidabʉ audre jʉ̃ã bʼaita? Bʉmabi ¿dayi beibodotanʉmʉne? Mamina ʉ̃kʉrʉ mebẽrã beibʉrʉdera zare ãya jʉ̃ãbai erbaira. Arigʉ zarea baera dayi mebẽã beida tẽã maʉ̃ jʉ̃ãbai erbaira. Dayirã jõmaʉ̃ta beiyi, maʉ̃nebara mia kʼaita ẽdrʉbeda ẽ. Maʉ̃ kʼarea Daizeze bedʼeabara jarabʉ beira jipa dayi «ne jʉra» (1 Corintios 15:26).

      Mõbemata, ¿dayirãbara jʉ̃ãseabʉka beidarãra jẽda zeita? Atia Daizeze Bedʼeaba jara ũrĩbibʉ kĩrãkʼa naʉ̃ta dayi ne jʉra adewara jarabʉ «beibʉra wuara neẽbayi». Jeowara audre zarea barabʉ beibʉira adewara iyara naʉ̃ta ũdubisi. ¿Sãwũã ũdubisi? Ẽbẽrarã jẽda piradrʉbikʉaside. Daizeze Bedʼeaba ũdibibʉ sãwũã Jeowaba ẽbẽrarã 9 jẽda piradrʉbisita.

      Jeowabara zarea diasi yi warra Jesuʼa Lazarota jẽda piradrʉbimarẽã, maʉ̃ra Jesu neũdukʼawuabasi akʉza ewari kimare basi beidata. Jesuba maʉ̃ piradrʉbisidera mĩrʉ oẽbasi awuarabʉrʉ jõmaʉ̃ra deidu piradrʉbisi (Juan 11:38-48, 53; 12:9, 10).

      Mõbemata bʉa maʉ̃ kʼarea widiseabʉ, ¿ãyita jẽda zõna ba kʼãrãpe akʉza beikʉasibʉrʉ kʼãrẽa piradrʉbisi? Wãrĩnu maʉ̃ra, mamina maʉ̃ba ũdubikĩrãbʉ ẽ bari ãyira zeita awuarabʉrʉ dayirã diabʉ wãrĩnu ĩjãita ãyira jẽda piradrʉita. Maʉ̃ba jarakĩrãbʉ jʉ̃ãbʉara erbʉta.

      Jesuba jarasi: «Beudʼara mʉã piradrʉbipe» (Juan 11:25, Daizeze Bedʼea, Wycliffe Inc.). Jesuʼabʉrʉ diabʉrʉ Jeowabara zareara ẽbẽrarã jõma beidata piradrʉbimarẽã. Adewara jarasi: «Kĩrãmiga akʉraraidua, ewarita zeya, maʉ̃ ewadera beidapeada joʉ nʉmebara mʉ̃ nemi [Kristode] ũrĩbʉrʉba» (Juan 5:28, 29). Jõma beidarãra piradrʉsebʉ ẽjũã kĩrãwãreã zebʉrʉde.

      Propeta Isaíasba naʉ̃ta jarasi piradrʉi ʉ̃rʉ: «Bʉre beidarãra wãrĩnu jẽda panañi, beidarãra jẽda piradrʉkʉayi. Egorode joʉnʉmera piradrʉkʉayi mõbe sobiaba jʉrakʉayi. Bʉa zokʼabʉ baera ʉ̃nata kue jinokama kĩrãkʼa akʉza beidarãra jẽda ʉ̃tʉ zeyi egorodeba» (Isaías 26:19, Versión Popular).

      ¿Maʉ̃ bedʼeara yibiaka? Beidarãra aduʼapanʉ wũãwũã yi papa bitaedabʉ kĩrãkʼa. Beidarãra Daizeze jõma oseabʉ krĩchadebʉ (Lucas 20:37, 38). Wũãwũã ʉ̃ra tobae yibariraba sobia jʉ̃ãbʉ kĩrãkʼa, arakʼaita ba, beidarãra jẽda piradrʉbʉrʉde sobia bʼaita akʉza bia panaita ẽjũã kĩrãwãreãnẽ.

      Jʉ̃ãibara dayirãra sãwũã kʼarebabʉ

      Pablobara jarasi jʉ̃ãbaira audre yibiata. Akʉza jarasi jʉ̃ĩdua nekʼãrẽ yõnebema jʉ̃barira, maʉ̃ranebema abaʉta: kasko (1 Tesalonicenses 5:8). ¿Naʉ̃bara kʼãrẽta jarakĩrãbʉ? Dããrabade ẽbẽrarã yõena wãbʉrabara jʉ̃panasi kasko jiorro omata. Maʉ̃ba kʼarebabasi ãyi bei ẽ baita nekʼãrẽ buru ʉ̃rʉ zebʉrʉba. Maʉ̃ kaskoba buru kʼarebabada kĩrãkʼa, mawũã jʉ̃ãbʉba dayirã krĩchata kʼarebabʉ. Dayirãba Daizezeba nebia wei ʉ̃rʉ jʉ̃ãpanʉbʉrʉ mejãcha krĩcha zroma oda ẽ bayi bedʼea zroma zebʉrʉde. ¿Kʼaiba nesida ẽ maʉ̃ kaskora?

      Pablobara yizata zokʼasi jara ũrĩbita kʼãrẽta jʉ̃ãbaira. Iya bʉsi: «Dayirãba jʉ̃ãpanʉra, wãrĩnu akʉza teiteabʉ, maʉ̃ra nekʼãrẽ zʉgʉaba jãba aña wã ẽ baita kʼarebabʉ kĩrãkʼabʉ dayirã bebʉta» (Hebreos 6:19). Pablobara kʼawuabasi maʉ̃ jãbaba ne zʉgʉa erbaita yibiata. Mejãcha pʉãdrʉ pʉãdrʉ bari kʼawuadera ẽbẽrarãbara maʉ̃ ne zʉgʉata balbʉebasi jãbata mawũã aña wã ẽ marẽã.

      Jeowaba dayirãita jʉ̃ãbʉ jarabʉra «wãrĩnu akʉza teiteabʉ» maʉ̃ta mawũãbʉbʉrʉ kʼarebayi dayirã aduʼa bʼaita kʼãwũã bedʼea zroma ũdupanʉne. Jeowabara jarabʉ aranʉ bʼai beira wuara neẽbayi so zʉbʉriaira, zʉbʉria bedʼeaira neẽbayi (akʉra rekuadro pag. 10de). Dayirãba jʉ̃ãbʉba kʼarebabʉ Daizezeba jarabʉ ũrĩta, ẽbẽrarã naʉ̃ drʉadebʉba wawiada ẽ mina kʼãrẽ zokʼabʉta.

      Bʉara erbaseabʉ Jeowaba jarabʉra. Iyara kãgabʉ bʉra iya jarada kĩrãkʼa bamarẽã. Adewara kãgabʉ «ẽbẽra jõmaʉ̃ta ẽdrʉmarẽã». ¿Sãwũã ẽdrʉseabʉ? Nããra «jõmaʉ̃ba kʼawuadamarẽã wãrĩnuta» (1 Timoteo 2:4). Naʉ̃ karta oda, daiba jarakĩrãbʉ kʼawuadamarẽã wãrĩnuta Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ. Daizezebara iyi bedʼeadeba diayi bʉa jʉ̃ã bʼaita akʉza maʉ̃ kĩrãkʼa jãpera ũdu ẽ bʉara.

      Dayirãba Jeowaba jaradata jʉ̃ãpanʉbʉrʉ sopʉada ẽ bayi awuarabʉrʉ zareata erbayi Jeowaba zokʼabʉ oita (2 Corintios 4:7; Filipenses 4:13). Bʉmabi, ¿naʉ̃ bedʼea yibia ẽka? Bʉa nekʼãrẽ biata jʉ̃ã ẽ bʉrʉ, maʉ̃ kʼarea krĩcha zroma orãra, zareabara. Bʉara ũduseabʉ nebiara.

      [Rekuadro/Dibujo]

      Nekʼãrẽ jʉ̃ãbʉ erbaita

      Naʉ̃ra bedʼeaba dayirã kʼarebaseabʉ jʉ̃ãbʉ erbaita:

      ◼ Daizezebara nebiata diaya abʉ dayirã sobiabita

      Daizeze Bedʼeabara jarabʉ naʉ̃ drʉara ẽjũã kĩrãwãreã babita ẽbẽrarã panamarẽã sobiade (Salmo 37:11, 29; Isaías 25:8; Revelación [Apocalipsis] 21:3, 4).

      ◼ Daizezebara sewidara jarabe ẽ

      Daizezebara jʉra sewida oira. Jeowara jipa neneẽãbʉ; maʉ̃ba iyara sewida jarabe ẽ

      ◼ Daizezera mejãcha zarea barabʉ

      Daizezebʉrʉ Jõma oseabʉ. Miõba aña obiauda ẽ Jeowaba jarada aripe berabarira (Éxodo 15:11; Isaías 40:25, 26).

      ◼ Daizezebara kãgabʉ ewari jõmaʉ̃nẽ bamarẽã

      (Juan 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4.)

      ◼ Daizezebara dayirã ʉ̃rʉ nebiata jʉ̃ãbʉ

      Daizezebara akʉ ẽ dayirãba nemitia obʉra awuarabʉrʉ akʉbʉ dayirãba nebia obʉtrʉ (Salmo 103:12-14; 130:3; Hebreos 6:10). Iyara jʉ̃ãbʉ dayirãba nebia odamarẽã akʉza iyira maʉ̃ba sobiabʉ (Proverbios 27:11).

      ◼ Daizezebara jarabʉ iya kʼarebaita nebia omarẽã

      Dayirãra pera ẽ baibara Jeowaba kʼarebabʉ baera iyi jaure zareadeba, maʉ̃ zarea kĩrãkʼara wuara neẽ baera (Filipenses 4:13).

      ◼ Daizezede ĩjãbaibara

      Iyara wãrĩnuta jarabʉ baera iyide ĩjãbaibara, iya jarabʉra oyi (Salmo 25:3).

      [Dibujo]

      Kaskoba kʼarebabasi ẽbẽra bei ẽ baita nekʼãrẽ buru ʉ̃rʉ zebʉrʉba, mawũã jʉ̃ãbʉba dayirã krĩchata kʼarebabʉ.

      [Dibujo]

      Nekʼãrẽ zʉgʉaba jãba aña wã ẽ baita kʼarebabʉ kĩrãkʼa, mawũã jʉ̃ãbʉba kʼarebayi dayirã aduʼa bʼaita kʼãwũã bedʼea zroma ũdupanʉne

      [Credito]

      Diasi René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo

Librora joma Ẽbẽra bedʼeade (2004-2025)
Ãĩ wãita
Eda wãita
  • embera katio
  • Dedekai
  • Mʉ̃a kãgata
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Kartadebʉ Sãwũã Zok'aita
  • Neida bʉkʉabe ẽ eda
  • Configuración de privacidad
  • JW.ORG
  • Eda wãita
Dedekai