Reperensia Karta nekʼawuabari Bʼaita kristianora Kĩrãkʼa akʉza trajaita Daizezeita
4-10 MAYOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 36, 37
«José mebẽrãbara jʉrabasi iyira»
(Génesis 37:3, 4) Israelbara mejãcha kãgabasi Joséra, iyi warrara wuabemaira iyi zõnabai wũãwũã barasi baera, maʉ̃ kʼarea wua biata ozokʼasi. 4 Yi mebẽrãba ũduside yi zezeba José mejãcha kãgabʉta ãyira, mawũã jʉra jʉ̃drʉsida. Maʉ̃ kʼarea ibiade bedʼeada ẽ basi.
w14-S 1/8 12 parr. 4, 5
«Mʉ̃ bia oda kʼãrãpe ũrĩdua mʉ̃a kʼãĩmokʼãrãdata»
Daizeze Bedʼeaba jarabʉ: «Yi mebẽrãba ũduside yi zezeba José mejãcha kãgabʉta ãyira, mawũã jʉra jʉ̃drʉsida. Maʉ̃ kʼarea ibiade bedʼeada ẽ basi» (Génesis 37:4). Ãyi mawũã kĩrʉseabasimina, maʉ̃ kayirua yi edebi ẽ baibarabasi (Proverbios 14:30; 27:4). ¿Bʉra mawũã berabaribarika? ¿Edaʉde bʉra so kayiruabarika bʉ bia akʉdai kaude awuruta bia akʉpanʉ kʼarea? Mamina kĩrãduarãra José mebẽrãba odata. Ãya wuabemaba erbʉta kãgabasi baera nemitiata osida, tẽã jʉ̃neane maʉ̃ kʼarea sobia ẽ paneita. Naʉ̃ yizaba dayirã kristianora kĩrãbebibʉ «sobiaudua sobia bʼe bawarara» mawũã oira audre yibiata (Romanos 12:15).
Josébara kʼawuasi bʼaibara yi mebẽrãba jʉrabʉra. ¿José yi mebẽrãbawarabasidera iya wua bia jʉ̃badara wẽãsika? Iya edaʉde mawũã okĩrãbasi bʼaibara. Mamina kĩrãbedaibara Jacobʼbara naʉ̃ wua biara diasita iya mejãcha kãgabʉta ũdubita akʉza iyi ĩjãbʉta, maʉ̃ta aduabiamabasi Josébara maʉ̃ kʼarea ewari jõmaʉ̃nẽ jʉ̃basi. Naʉ̃ yizaba dayirã nemejãcha jaradiabʉ. Daizezeba jõma abarika akʉbʉmina, ʉ̃kʉrʉ iyi kʼaidupanʉra ẽbẽrarã audre bia edabʉ. Adewara Daizezebara kãgabʉ iyi pʉwʉrʉra awuara bamarẽã naʉ̃ drʉa Daizezeba zokʼabʉ ũrĩ ẽ bʉdeba. Kristianora wãrĩnuaraba opanʉra Joséba wua bia jʉ̃bada kĩrãkʼabʉ. Wuabema nãã awuarabʉ. Maʉ̃ kʼarea wuabemarabara bia akʉ ẽ daya obʉta bia obʉ baera akʉza maʉ̃ba jʉrapanʉ (1 Pedro 4:4). ¿Dayi sãwũãbʉta meraseabʉka mawũã bedʼea zroma ũdu ẽ baita? Mawũã ẽ, Joséba iyi wua mera ẽ bada kĩrãkʼa oibara (Lucas 11:33).
(Génesis 37:5-9) Ewari aba Joséra kʼãĩmokʼãrãsi maʉ̃ta yi mebẽrãʼa jarasi, maʉ̃ba ãyara audre jʉrasi. 6 Iya jarasi: «Mʉ̃ bia oda kʼãrãpe ũrĩdua mʉ̃a kʼãĩmokʼãrãdata. 7 Ãba tajʉ̃panasi netata mea, mʉ̃ neta tajʉ̃badata piradrʉsi. Maʉ̃ tẽã maraba neta tajʉ̃nara mʉ̃ neta tajʉ̃na audu zesida mõbe maʉ̃ nãã sãkokode besida». 8 Yi mebẽrãba jarasida: «¿Bʉra dai nokʼo bʼaika akʉza bʉa zokʼaika daira?». Mawũã José kʼãĩmokʼãrãdaba akʉza iya jaradaba audre jʉrabisi. 9 Maʉ̃ tẽã akʉza Joséra kʼãĩmokʼãrãsi maʉ̃ta jarasi yi mebẽrãʼa. Iya jarasi: «Mʉ̃ra akʉza kʼãĩmokʼãrãsi. Mʉ̃a ũdusi ũmadaʉta, jedekota akʉza chĩdaura 11 panʉta mʉ̃ nãã sãkokode besidata».
(Génesis 37:11) Yi mebẽrãbara jʉrasida Joséra, mamina yi zezebara krĩchabasi iya bedʼea jarada ʉ̃rʉ.
w14-S 1/8 13 parr. 2-4
«Mʉ̃ bia oda kʼãrãpe ũrĩdua mʉ̃a kʼãĩmokʼãrãdata»
Kʼãĩmokʼãrã ũme ũdudara Jeowadeba zesi akʉza naʉ̃ ũmebara ʉ̃rabʉrʉ kʼãrẽ berabarita jarabasi. Daizezebara kãgabasi Joséba jaramarẽã maʉ̃ bedʼeaba kʼãrẽ jarabadata. Mawũẽra naʉ̃ yumakẽrãra propetara ʉ̃ra zei kĩrãkʼa bʼaibarabasi, maʉ̃rabara bedʼeata jarakaibarabasi Daizeze pʉwʉrʉ iyi bedʼea ũrĩkĩrã ẽã bea.
Josébara jʉra kʼawua jarasi yi mebẽrãʼa: «Mʉ̃ bia oda kʼãrãpe ũrĩdua mʉ̃a kʼãĩmokʼãrãdata». Ãya bia ũrĩsida Joséba jarakĩrãbadara, maʉ̃ra ãyima ba ẽ basi, maʉ̃ kʼarea jarasida: «¿Bʉra dai nokʼo bʼaika akʉza bʉa zokʼaika daira?». Naʉ̃ nebʉraba ũdubibʉ «José kʼãĩmokʼãrãdaba akʉza iya jaradaba audre jʉrabisi». Maʉ̃ adewara yi kʼãĩmokʼãrã ũmeta yi zezeʼa akʉza yi mebẽrã jara jʉ̃ẽside, ãya maʉ̃ra jipa ũrĩkĩrãna ẽ basi: «Aramaʉ̃ta yi zezeba kẽãbeasi: ¿Bʉ kʼãĩmokʼãrãbara kʼãrẽta jarakĩrãkʉ? ¿Wãrĩnu bʉ papata, bʉ mebẽrãta akʉza mʉ̃ta bʉ nãã sãkokode kʉba zeika?». Jacobʼbara maʉ̃ra krĩchanʉmesi. ¿Jeowata yi warraʉ̃me bedʼeabasika? (Génesis 37:6, 8, 10, 11).
Josetrʉ abapai pẽwãna ẽ basi iya bedʼea jaramarẽã jarada kʼarea. Jeowaba nezokʼa audre yibia erbadara Jesubasi, maʉ̃ba yi kʼaidubemara jarasi: «Mʉ zuburia oita pẽwã bʼedʼebara, marãsidʼa zuburia oita pẽwãnaña» (Juan 15:20). Kristianora jõmaʉ̃ba kʼawuaseabʉ Joséba ĩjãbadadeba akʉza iyi zowaĩnĩgʉabadadeba.
(Génesis 37:23, 24) Mawũã, José zeside yi mebẽrãbara iya wua bia jʉ̃badara wẽãtasida. 24 Aramaʉ̃ta jidada kʼãrãpe pozode ibalbʉesida. Mamina pozodera bania neẽbasi; põasãbasi.
(Génesis 37:28) Madianitara nedomiara mama berabariside, José mebẽrãbara pozodeba ãĩ jira edasida mõbe nedosida ismaelitara 20 moneda platabari. Mawũẽra maʉ̃ra ẽbẽrabara Joséra edesida Egipto eda.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 36:1) Naʉ̃ra Esaú nebʉra, mawũã ẽ bʉrʉ Edom.
it-1-S 735
Edom
(Kuara), EDOMITAS.
Edomʼra Esaú ijaramia trʉ̃basi, maʉ̃ra Jacob mĩguisubasi, iyi nabemabadara nedo bʉesi guiso nekuarabari (Gé 36:1; 25:30-34). Maʉ̃ daucha Esaúsida bʉda kuara tosida (Gé 25:25). Ʉ̃kʉrʉ drʉa Esaúta akʉza iyideba zebʉrʉrata badamaera maʉ̃ drʉara kuarabasi.
(Génesis 37:29-32) Mawũã berabarida tẽã, Rubénʼra pozoidu jʉ̃ẽsi, José iya mama ũdu ẽ baside kõẽtasi iya wua jʉ̃badara. 30 Maʉ̃ tẽã wãsi yi mebẽrã bʉidu mõbe jʉrasi: «Warrara neẽã, ¿kʼãwũãra mʉ̃ra kʼãrẽta oi?». 31 Aramaʉ̃ta jira edasida José wua biata, mõbe beasida chibota maʉ̃ba wua biara maʉ̃ waba joa edasida. 32 Maʉ̃ tẽã maʉ̃ wua biata zokʼa bʉesida yi zezema mõbe jarasida: «Naʉ̃ta ũdusida. Akʉra naʉ̃ wua biara bʉ warrade kʼawuaita».
it-1-S 618 parr. 1, 2
Akʉi
Nedʉwʉrʉra akʉbariba nedʉwʉra akʉita ĩjãsibʉrʉ, maʉ̃ra akʉibarabasi iyide kĩrãkʼa, leyba jarabʉ kĩrãkʼa. Mawũã obʉba yibariʼa ũdubibasi iya nedʉwʉrʉra nediaita akʉza zrʉgabi ẽ baita; mamina maʉ̃ta mawũã berabarisibʉrʉ, iya pagaibarabasi nekʼãrẽ aduadata. Mamina nedʉwʉrʉba makosibʉrʉ mawũã ẽ bʉrʉ baduta osibʉrʉ maʉ̃ba jarakĩrãku ẽ basi pagaibarabasita maʉ̃ ley nãã bedʼeadaba ẽdrʉbibasi baera. Iyi maʉ̃neba ẽdrʉira ũdubibarabasi maʉ̃ nedʉwʉrʉ yi makomata. Maʉ̃ yibari nedʉwʉrʉba ũduda tẽã maʉ̃ yumakẽrãra ẽdrʉseabasi maʉ̃ bedʼeadeba.
Maʉ̃ kĩrãkʼa oibarabasi bʉa nekʼãrẽ ẽbẽraneta akʉbasibʉrʉ akʉza ẽbẽra mebẽrãta. Yi wũãwũã nabemabara jõma bia akʉibarabasi yi tẽãbʉrãra. Maʉ̃ kʼarea yi nabema Rubénʼra mejãcha krĩcha zroma osi yi tẽãbʉraba José beaita krĩchakuasidadera Génesis 37:18-30ba jarabʉ kĩrãkʼa: «Jarasi: Bea ẽ badrʉ». «Wa zarrabiraidua. Mamina neida oraidua. Iyara yi mebẽrãneba ẽdrʉbikĩrãbasi mawũã yi zezema eteita». Rubénba kʼawuaside José neẽãta arigʉ krĩcha zroma odogoba «kõẽtasi iya wua jʉ̃badara» akʉza jarasi: «Warrara neẽã, ¿kʼãwũãra mʉ̃ra kʼãrẽta oi?». Iya kʼawuabasi baera Joséta aduasibʉrʉ iyi ʉ̃rʉ baekasi bedʼea pʉara. Maʉ̃ berabari ẽ bamarẽãra iyi mebẽrãra mesera krĩchasida sãwũã sewida jaraita, ãya jarasida Joséra nedʉwʉrʉba beasidata. Aramaʉ̃ta jira edasida José wua biata, mõbe beasida chibota maʉ̃ba wua biara maʉ̃ waba joa edasida, maʉ̃ tẽã Jacobʼa ũdubisida. Mawũã Jacobʼbara Rubénʼra maʉ̃ bedʼea zromanebara ãĩbʉsi ũdubisida baera maʉ̃ nedʉwʉrʉba yi wũãwũã beadapeadata wua wesidade (Gé 37:31-33).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 36:1-16) Naʉ̃ra Esaú nebʉra, mawũã ẽ bʉrʉ Edom. 2 Esaúra mia kʼãĩsi Canaánebema wẽrãrabawara. Mia kʼãĩsi Adá, Elón kau ititadebemaʼʉ̃me akʉza Oholibamáʼʉ̃me Aná kau, Zibeón ebeodebemata yi zezonabasi. 3 Adewara mia kʼãĩsi Basematʼʉ̃me, maʉ̃ra Ismael kau akʉza iyabaʉta Nebayot mebẽã. 4 Esaúra, Adáʉ̃meba wũãwũã aba tosida Elifazta, Basematʼʉ̃meba wũãwũã aba tosida Reuelta 5 akʉza Oholibamáʉ̃meba tosida Jeús, Jalam akʉza Coréta. Naʉ̃ra Esaú wũãwũãrãra, iya drʉa Canaáne todarata. 6 Maʉ̃ tẽã, Esaúra ara jĩga wãsi yi mebẽã Jacobdeba, maʉ̃ne edesi yi kimarata yi wũãwũãrata akʉza yi kaurata adewara jõma iyi dedabʉrata, iyi pakarata akʉza iya nedʉwʉrʉra erbadarata, nekʼãrẽ bia drʉa Canaáne ũduta jõma edesi. 7 Ãyiʉ̃meba nekʼãrẽ bia mejãcha ũdusida baera, ãyira ãba babe ẽ basi. Ãya nedʉwʉrʉra mejãcha erbasi baera ãya drʉa erbadabara ara ẽ basi. 8 Mawũẽra Esaúra wãsi Seir katumaena. Esaúra Edom. 9 Naʉ̃ra Esaú nebʉra, edomitara zeze, Seir katumanebʉ. 10 Esaú wũãwũãra trʉ̃rãra naʉ̃ra Elifaz Adá wũãwũã, Esaú kima, Reuel Basemat wũãwũã, Esaú kima tẽãbema. 11 Elifaz wũãwũãra trʉ̃rãra naʉ̃ra Temán, Omar, Zefó, Gatam akʉza Quenaz. 12 Elifaz, Esaú warraba, kima tẽãbemata erbasi yi trʉ̃ra Timná. Tẽãne, iya Elifazʼa wũãwũãta todiasi yi trʉ̃ra Amalec. Naʉ̃ra Adá wũãwũãrãrabasi, Esaú kima. 13 Reuel wũãwũãrãra naʉ̃rabasi Náhat, Zérah, Samá akʉza Mizá. Naʉ̃ra Basemat wũãwũãrãrabasi, Esaú kima. 14 Oholibamá Aná kauba (Zibeón yi zezonabasi akʉza Esaú kimabasi) Esaúʼa to diasi naʉ̃rata: Jeús, Jalam akʉza Coréta. 15 Esaú wũãwũãraneba zebʉra naʉ̃rata nokʼobasi. Elifazdeba (Esaú wũãwũã nabema) zesi nokʼo Temánta, nokʼo Omarta, nokʼo Zefóta akʉza nokʼo Quenazta, 16 nokʼo Coréta, nokʼo Gatamta akʉza nokʼo Amalecta. Naʉ̃rata Elifaz mebẽrã nokʼobasi drʉa Edomne. Adá wũãwũãrabasi.
11-17 MAYOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 38, 39
«Jeowabara amae ẽ basi Joséra»
(Génesis 39:1) Maʉ̃ tẽã ismaelitarabara edesida Joséra Egipto eda. Mama nedo bʉesida egipsio yi trʉ̃ Potifarʼa, iyira paraon jenene nokʼobasi akʉza maʉ̃ arebasi.
w14-S 1/11 12 parr. 4, 5
Kayirua jipa okĩrã ẽ basi
«Maʉ̃ tẽã ismaelitarabara edesida Joséra Egipto eda. Mama nedo bʉesida egipsio yi trʉ̃ Potifarʼa, iyira paraon jenene nokʼobasi akʉza maʉ̃ arebasi» (Génesis 39:1). José sobia ẽ basi bʼaibara nedoda ʉ̃rʉ nedo bʉesida baera nekʼãrẽ kĩrãkʼa. Jari wã iyi yibari yiwidi kʼaidu ẽbẽra mejãchabʉ ẽzadra iyi yiwidi de eda.
José wãmara awuarabasi iyi drʉa badaira. Iyira mebẽrã wãmianeba zesi, basi karpa deda adewara aña wãpanasi ãyi nedʉwʉrʉbawara. Mamina Potifar dera awuarabasi, iya nekʼãrẽ nebiata erbasi baera: iyi dera biʼia parã edaʉnʉmasi. Nekʼãrẽ kikibari estudiabʉba jarasida, egipsiorabara erpanasi nekʼãrẽ kĩrãwãreãbʉta ãyi de ewarade. Ʉ̃kʉrʉ dedera bentana zromatabasi, korrata biobasi, adewara nezokʼaraita korrata biobasi akʉza nekobari de zromata erpanasi.
(Génesis 39:12-14) Aramaʉ̃ta iyi wuama jida kʼãrãpe mõbe jarasi: «Mʉ̃me ãba kʼãĩna». Aramaʉ̃ta iyi mamaʉ̃ba wẽbadogode maʉ̃ wẽrãba iyi juwade erbesi wuara. 13 Iya ũduside José wẽbadogoba akʉza wuara iyi juwade amaesita, 14 aramaʉ̃ta iyara mejãcha jʉra trʉ̃bʉsawasi yumakẽrãra dedabemata mõbe jarasi: «Akʉra, jari ẽbẽra ebreo mʉ̃ kimaba wedara dayirã ʉ̃rʉ ipidabʉa. Iyira mʉ̃ erkʼãĩta zesia, mamina mʉ̃ra kʼãbãẽã jʉrasia.
(Génesis 39:20) Aramaʉ̃ta José nokʼobara jida kʼãrãpe eda bʉesi karselde nokʼoba ẽbẽrarã eda bʉebadamae. Mawũã Joséra karselde eda besi.
w14-S 1/11 14, 15
Kayirua jipa okĩrã ẽ basi
Nekʼãrẽ kikibari estudiabʉba egipsio karsel bʉgʉzʉamata ũdusidamina jõma kʼawuada ẽ sãwũãbadata maʉ̃ karselra. Egoro edre karselta osida murobara. Josebara iyi karseldebadamaera trʉ̃gasi sobea, naʉ̃ba krĩchabibʉ pãrĩguabasita akʉza dayi sobia ẽ babibasi (Génesis 40:15). Salmo libroba jarabʉ Joséra mejãcha zʉbʉria osidata: «Tajʉ̃sida yi jĩrʉta kadenaba akʉza yi ochidausida» (Salmo 105:17, 18). Edaʉde karsel eda panʉrara juwa ãbʉdeare tajʉ̃panasi kadenaba akʉza ʉ̃kʉrʉrãra ochidauma tajʉ̃panasi. Joséra maʉ̃ba mejãcha zʉbʉriasibaibara iya oda ẽ kʼarea.
Iyira ewari biobasi maʉ̃ karseldera. Adewara kʼawua ẽ basi mamaʉ̃ba ãĩ wãi kʼawuaita. Poaga bio berabarisi. Maʉ̃ba, ¿kʼãrẽta osi maʉ̃ʼa yi edebi ẽ baita?
Daizeze Bedʼeaba panʉbʉ: «Mamina Jeowara Joséʉ̃mebasi. Kãga jõkata ũdubibasi adewara karseldebʉ nokʼoʼa bia akʉbisi iyira». Mawũã Daizezera iyiʉ̃mebasi ewari jõmaʉ̃nẽ adewara kãgabʉta ũdubisi (Génesis 39:21). Iyi ode panʉrãra karseldebʉmina Jeowabara iduaribi ẽ kʼẽrẽpa kãga ũdubira (Romanos 8:38, 39). ¿Bʉara ũdubʉka sãwũã Joséba jõma jarabʉta iyi bedʼea zromara iyi Zeze ũtʉbema? ¿Ũdubʉka sãwũã «Daizeze dayirã so zarea diabariba» diabʉta adʼua bʼaita? (2 Corintios 1:3, 4; Filipenses 4:6, 7). Mamina Jeowabara bari maʉ̃ awa oẽ basi José kʼareara. Daizeze Bedʼeabara jarabʉ Jeowaba kʼarebasita karseldebema nokʼoba ĩjãmarẽã Joséta.
(Génesis 39:21-23) Mamina Jeowara Joséʉ̃mebasi. Kãga jõkata ũdubibasi adewara karseldebʉ nokʼoʼa bia akʉbisi iyira. 22 Maʉ̃ kʼarea, nokʼo karseldebemabara Joséʼa diasi wuabemara karseldebʉta zokʼamarẽã. Josébʉrʉ akʉ bʼaibarabasi wuabemaraba obʉra jõma aripe omarẽã. 23 Nokʼo karseldebemara aduʼabasi iya Joséʼa jõma akʉmarẽã zokʼadara jõma aripe obasi baera, Jeowara Joséʉ̃mebasi baera akʉza Jeowabara jõma bia wãbisi.
w14-S 1/11 15 parr. 2
Kayirua jipa okĩrã ẽ basi
Daizeze Bedʼeaba panʉbʉ: «Mamina Jeowara Joséʉ̃mebasi. Kãga jõkata ũdubibasi adewara karseldebʉ nokʼoʼa bia akʉbisi iyira». Mawũã Daizezera iyiʉ̃mebasi ewari jõmaʉ̃nẽ adewara kãgabʉta ũdubisi (Génesis 39:21). Iyi ode panʉrãra karseldebʉmina Jeowabara iduaribi ẽ kʼẽrẽpa kãga ũdubira (Romanos 8:38, 39). ¿Bʉara ũdubʉka sãwũã Joséba jõma jarabʉta iyi bedʼea zromara iyi Zeze ũtʉbema? ¿Ũdubʉka sãwũã «Daizeze dayirã so zarea diabariba» diabʉta adʼua bʼaita? (2 Corintios 1:3, 4; Filipenses 4:6, 7). Mamina Jeowabara bari maʉ̃ awa oẽ basi José kʼãrẽara. Daizeze Bedʼeabara jarabʉ Jeowaba kʼarebasita karseldebema nokʼoba ĩjãmarẽã Joséta.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 38:9, 10) Mamina Onánbara kʼawuabasi maʉ̃ wũãwũãra iyide ẽ baita. Iya erkʼãĩsidera nekʼãrẽ jõma osi biogo ẽ bamarẽã, mawũã yi mebẽã wũãwũã to dia ẽ baya. 10 Mamina iya obadara Jeowa dabʉ nãã mitiata obasi. Maʉ̃ kʼarea naʉ̃si beasi.
it-2-S 550
Onán
(naʉ̃ bedʼeaba jarakĩrãbʉ: «wũãwũã baraseabasita; arigʉ zareabarabʉta»).
Naʉ̃ta Judá wũãwũã yi ũme cananeadebemaʉ̃meba todata, maʉ̃ cananeara Súa kaubasi (Gé 38:2-4; 1Cr 2:3). Jeowabara beasi Erʼra, iya nemitia oda kʼarea, maʉ̃ra Onán nabʉbasi. Er beiside wũãwũã neẽbasi baera, Judába jarasi Onán mia kʼãĩmarẽã Tamarʼʉ̃me, maʉ̃ra Er kimabasi. Onánba Tamarʼʉ̃meba wũãwũãta tosidabʉrʉ maʉ̃ wũãwũã nabemara Onán neẽbasi, maʉ̃ba Erʼba nekʼãrẽ bia erbadara jõma maʉ̃ wũãwũãnebakasi, maʉ̃ra Er wũãwũã nabema bʼaibasi baera, maʉ̃ kʼarea Onánʼra kʼãrẽ nebiara erba ẽ bakasi. Onánba Tamarta erkʼãĩsidera nekʼãrẽ jõma osi biogo ẽ bamarẽã. Yi zeze bedʼeata ũrĩ ẽ basi baera, nekʼarẽ biata mejãcha kãgabasi baera akʉza juwa jidabʉta wawia ũdubi ẽ basi baera, Jeowaba beasi Onánʼra mawũã beisi wũãwũã neẽã (Gé 38:6-10; 46:12; Nú 26:19).
(Génesis 38:15-18) Judába ũduside krĩchasi wẽrã odebemata, Tamarʼra wuaba kĩrã anasi baera. 16 Aramaʉ̃ta iyi wã odebara aña jʉ̃drʉsi, jʉ̃ẽsi yuwẽrãinʉ, iya kʼawua ẽ basi baera iyi ãĩgʉta naʉ̃ta jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe, mʉ̃a bʉta erkʼãĩbira». Iya panʉsi: «¿Bʉa mʉ̃a kʼãrẽta diai mʉ̃a bʉta erkʼãĩra?». 17 «Mʉ̃a dia bʉeyi kabrito aba bʉita mʉ̃ nedʉwʉrʉdebemata» mawũã jarasi iya. Iya panʉsi: «¿Bʉara mʉ̃ara kʼãrẽta dia amae maʉ̃ dia bʉeyedara?». 18 Iya widisi: «¿Kʼãrẽta kãgabʉ mʉ̃a amaemarẽãra?». Aramaʉ̃ta iya jarasi: «Sortijata bʉ kordonʼʉ̃me akʉza bakuru bʉa juwade erbʉta». Aramaʉ̃ta iya diasi, mawũã Tarmarta erkʼãĩsi akʉza biogo amaesi.
w04-S 15/1 30 parr. 4, 5
Lepanʉraba widipanʉta
Judábara bia ẽãta osi Tamarʼra yi wau Selá dia ẽ baside iya jaradata. Adewara iyimara iya erkʼãĩsi wẽrã odebemata, mamina maʉ̃ra Jeowa dabu nããra zeri ẽ basi, Daizezebara kãgabʉ baera juwa jidapanʉratrʉ ãba yi erkʼãĩmarẽã (Génesis 2:24). Mamina Judábara mawũã wẽrã odebemata erkʼãĩ ẽ basi, awuarabʉrʉ iya kʼawua ẽ nãã yi wũãwũã Selábari erkʼãĩsi Tamarta mawũã Judábara wũãwũã ãĩbadata erbesi.
Tamarba odara jarakĩrã ẽ basi Jeowaba jarabʉ wawia ũdubi ẽãta. Tamarba wũãwũã mĩguisu todara Daizezebara maʉ̃ra mitia akʉ ẽ basi. Boaz Belénebemata Rut moabitadebemaʉ̃me juwa jidasidera, zõrãrã Belénebemara bia bedʼeasida Tamar wau ʉ̃rʉ Pérez, Boaz jarasidade: «Jeowaba naʉ̃ wẽrãneba wũãwũã diabʉrʉra mejãcha eabayi Pérez de kĩrãkʼa, Tamarba Judáʼa to diadata» (Rut 4:12). Jesukristora Pérezdeba zeda (Mateo 1:1-3; Lucas 3:23-33).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 38:1-16) Maʉ̃ ewaribasidera Judábara amaesi iyi mebẽãra mawũãbʉsi iyi karpa deta yumakẽrã adulamita kʼawa iyi trʉ̃ra Hirábasi. 2 Mama Judábara Súa kauta ũdusi iyira kananeobasi, iyira maʉ̃ʼʉ̃me juwa jidasi akʉza erkʼãĩsi. 3 Aramaʉ̃ta iyira biogo besi. Maʉ̃ tẽã wũãwũã aba tosi akʉza trʉ̃gasi Er. 4 Akʉza biogo besi mawũã wũãwũã todara trʉ̃gasi Onán. 5 Adewara tosi maʉ̃ra trʉ̃gasi Selá. Maʉ̃ wũãwũã tosidera iyirabasi Aczibde. 6 Ewari berabari wãne yi wũãwũãra mia kʼãĩbisi wẽrãʉ̃me yi trʉ̃ra Tamar. 7 Mamina Jeowabara kãga ẽ basi Erba obadara, Judá wũãwũã nabemata. Maʉ̃ba Jeowabara beasi. 8 Maʉ̃ba Judába jarasi Onánʼa: «Juwa jidara bʉ mebẽã kimabadaʉ̃me mawũã zraʉ̃me juwa jidaita. Maʉ̃ta erkʼãĩra bʉ mebẽã wũãwũã to diaita». 9 Mamina Onánbara kʼawuabasi maʉ̃ wũãwũãra iyide ẽ baita. Iya erkʼãĩsidera nekʼãrẽ jõma osi biogo ẽ bamarẽã, mawũã yi mebẽã wũãwũã to dia ẽ baya. 10 Mamina iya obadara Jeowa dabʉ nãã mitiata obasi. Maʉ̃ kʼarea naʉ̃si beasi. 11 Aramaʉ̃ta Judába jarasi Tamarʼa, yi ãĩgʉʼa: «Bara bʉ zeze deda, pẽdrade bara mʉ̃ wũãwũã Selá wariyeda». Iya krĩchabasi baera: «Daya kʼawua ẽ beira yi mebẽrã kĩrãkʼa». Mawũã Tamarʼra wãsi yi zeze deda. 12 Maʉ̃ ewari berabarida tẽã Judá kimara beisi, Súa kauta. Judá jẽga berabarida tẽã, wãsi iyi neũdukʼawua Hirá adulamitama obeja kara kõpanʉrainʉ Timnáne. 13 Aramaʉ̃ta ẽbẽra abaʉba jarasi Tamarʼa: «Bʉ zawarera Timnáma wã iyi obejara kara kõkʉaita». 14 Aramaʉ̃ta iya pẽdra wua jʉ̃badara wẽĩtasi, mõbe kĩrã anasi, wua anebari jʉ̃ kʼãrãpe jewedasi Enaim wãbari ode, maʉ̃ra Timnáma wãbari odebasi. Maʉ̃ta mawũã osi Seláta warisi baera akʉza iyiʉ̃me juwa jidabida ẽ basi baera. 15 Judába ũduside krĩchasi wẽrã odebemata, Tamarʼra wuaba kĩrã anasi baera. 16 Amaraʉ̃ta iyi wã odebara aña jʉ̃drʉsi, jʉ̃ẽsi yuwẽrãinʉ, iya kʼawua ẽ basi baera iyi ãĩgʉta naʉ̃ta jarasi: «Mʉ̃ bia okʼãrãpe, mʉ̃a bʉta erkʼãĩbira». Iya panʉsi: «¿Bʉa mʉ̃a kʼãrẽta diai mʉ̃a bʉta erkʼãĩra?».
18-24 MAYOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 40, 41
«Jeowaba ẽdrʉbisi Joséra»
(Génesis 41:9-13) Paraonma nejue edebari nokʼoba jarasi: «Idi jaraibara mʉ̃a nekayirua odata. 10 Paraonʼra kĩrʉsi iyi nezokʼara ʉ̃rʉ, maʉ̃ kʼarea zokʼasi mʉ̃ta akʉza pan obari nokʼoʉ̃me jenene nokʼoba iyi deda karsel erbʉde eda bʉemarẽã. 11 Maʉ̃ tẽã, dai aba abaka iyabaʉ diamaside kʼãĩmokʼãrãsida akʉza daiba mawũã kʼãĩmokʼãrãdara bedʼeata jarakĩrãbasi. 12 Mamina dai kʼawabasi kʉ̃dra ebreodebemata, iyira jenene nokʼo nezokʼabasi. Daiba dai kʼãĩmokʼãrãda nebʉraside iya jarasi kʼãrẽta jarakĩrãbasita maʉ̃ra. 13 Maʉ̃ra jõma aripe berabarisi iya jarada kĩrãkʼa: mʉ̃ra jẽda bʉsida mʉ̃yi chuadamae mamina ababemara otajʉ̃ jirabʉsida».
w15-S 1/2 14 parr. 4, 5
«¿Daizezebʉrʉ jaraseabʉ ẽka kʼãrẽta jarakĩrãbʉra?»
Nejue edebari nokʼobara kĩrãduasibaibara Joséra mamina Jeowabara kĩrãdua ẽ basi. Ewari aba diamasi Daizezeba paraonʼa kʼãĩmokʼãrã ũme ũdubisi. Nããra kʼãĩmokʼãrãsi, nokʼoba ũdusi do Nilodeba paka borekeabe 7 biʼiabeta tẽãnebasi 7 pakara orro awabʉta adewara kayapanasi. Aramaʉ̃ta paka orro awabʉbara mi bʉesida paka borekeabʉra. Yi kʼãĩmokʼãrã ũmenera ũdusi ne u zromara 7 waragabʉta mama mejãchabasi yikora, adewara ũdusi 7 ne u chĩã bagʉbʉta maʉ̃raba mi panasi nabema ne uta. Maʉ̃ diapeda nokʼora pera urumasi iya kʼãĩmokʼãrãda kʼarea, aramaʉ̃ta trʉ̃si ẽbẽrarã buru biara iya erbadata, iya kʼãĩmokʼãrãda aripe jaramarẽã mamina mia abaʉba jara aʉda ẽ basi (Génesis 41:1-8). Kʼawuada ẽ ãya sãwũã panʉsidata mamina kʼawuapanʉ paraonʼra sobia ẽ basita ãyi kʼarea adewara meserabai panʉmarẽã kãgabasita iya kʼãĩmokʼãrãdata.
Aramaʉ̃ta nejue edebaribara kĩrãbebʉ Joséra. Adewara iya kʼareba ẽ basi baera sobia ẽ basi, maʉ̃ kʼarea poaga ũme berabarida tẽã kʉ̃dra abaʉba iyi kʼãĩmokʼãrãdata akʉza panadero kʼãĩmokʼãrãdata aripe jarada ʉ̃rʉ jarasi paraonʼa. Aramaʉ̃ta paraonbara jarasi mesera wedamarẽã Joséra (Génesis 41:9-13).
(Génesis 41:16) Joséba panʉsi paraonʼa: «Mʉ̃ra kʼãrẽ ẽ. Daizezebʉrʉ jarayi kʼãrẽ nebia zeita paraon ʉ̃rʉ».
(Génesis 41:29-32) Egipto drʉa jõmaʉ̃mae yiko mejãchabayi poaga 7 bayeda. 30 Mamina maʉ̃ tẽã poaga 7 bayeda zeyi jarrabata Egipto drʉade, maʉ̃ba kĩrãduabiyi yiko mejãchabadara. Jarrababa ãrĩñi drʉara. 31 Mia kʼaiba kĩrãbe ẽ bayi yiko mejãchabadata maʉ̃ drʉade, maʉ̃ tẽã jarraba zebʉrʉra mejãchabayi. 32 Paraonbara kĩrã ũme kʼãĩmokʼãrãsi maʉ̃ ʉ̃rʉ, Daizezeba maʉ̃ ʉ̃rʉ wãrĩnu aripe berabarita kriñasi baera, Daizezebara maʉ̃ra aranʉbai oyi.
w15-S 1/2 14 parr. 7
«¿Daizezebʉrʉ jaraseabʉ ẽka kʼãrẽta jarakĩrãbʉra?»
Jeowabara mejãcha kãga ẽbẽrarã edabʉta krĩchabʉra akʉza iyiʉ̃me kʼẽrẽpabʉra; maʉ̃ kʼarea kʼawuapanʉ kʼãrẽa Jeowaba karebasita Joséba panʉmarẽã, ẽbẽrarã buru biaraba akʉza saserdotera Egiptodebemaba panʉ ẽ badata. Joséba paraonʼa jara ũrĩbibʉ maʉ̃ kʼãĩmokʼãrãra iyabaʉta. Kʼãĩmokʼãrãda ʉ̃rʉ kʼãĩmokʼãrãbʉrʉba jarakĩrãbʉ naʉ̃ bedʼeara «wãrĩnu aripe berabarita» Jeowaba jarasi baera. Paka borekeabeba adewara ne u zromara waragabʉba jarakĩrãbʉ poaga 7 bayeda Egiptode yiko mejãcha bʼaita. Paka orro awabʉba adewara ne u chĩã bagʉbʉba jarakĩrãbʉ poaga 7 bayeda jarraba bʼaita. Mawũã jarraba mejãchabʉba ẽbẽrarãbara kĩrãduayi yiko mejãchabadara (Génesis 41:25-32).
(Génesis 41:38-40) Aramaʉ̃ta paraonba jarasi iyi nezokʼara: «¿Dayirãbara naʉ̃ awuarara ũdudaika, kʼãwũã Daizeze jaure zarea barabʉra?». 39 Aramaʉ̃ta paraonba jarasi Joséʼa: «Neẽ kʼãwũã bʉ kĩrãkʼara jura kʼawuabʉta akʉza buru biata, Daizezeba naʉ̃ kʼãwũã berabarira jõma bʉa jarabʉrʉ. 40 Bʉa zokʼayi mʉ̃ dera. Jõma mʉ̃ pʉwʉrʉbara bʉ bedʼeata ũrĩñi kʼãrẽ bedʼea neẽã. Mʉ̃trʉ abapai bʉ ʉ̃tabayi, mʉ̃ra nokʼo baera».
w15-S 1/2 15 parr. 2
«¿Daizezebʉrʉ jaraseabʉ ẽka kʼãrẽta jarakĩrãbʉra?»
Paraonbara iya jaradara osi. Zokʼasi Joséta mesera yobidamarẽã wua biaba, maʉ̃ tẽã iyi sortijata wẽã kʼãrãpe diasi, kadena orota, nokʼora wãbarita adewara jarasi iyi drʉa wãkĩrãmae wãmarẽã iya krĩchabʉ aripe oita (Génesis 41:42-44). Kʼãrẽ yibiabasi: Joséra karseldebadata Egiptode tẽãbema nokʼo babisida. Maʉ̃ ewaride ũdubisi audre yibiabasita Jeowa wãrĩnu ĩjãira. Daizezeba ũdusi Joséra poaga biobayeda zʉbʉria zebʉrʉta, mamina Daizezebara kʼarebasi Joséba nesidabʉ ewaride. Daizezebara bari maʉ̃ awa kʼareba ẽ basi maʉ̃ zʉbʉriadebara, awuarabʉrʉ Israelitara pʉwʉrʉ ʉ̃ra zeisida kʼarebaya mawũã osi. Tẽãne maʉ̃ ʉ̃rʉ audre jara ũrĩbidayi.
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 41:14) Maʉ̃ kʼarea paraonbara Joséta jʉrʉ wãnamarẽã zokʼasi, aramaʉ̃ta karseldebara meserabai wesida. Josébara iyi karara jõma wẽsi, awuru wua jʉ̃ kʼãrãpe mõbe paraonʼinʉ jʉ̃ẽsi.
w15-S 1/11 9 parr. 1-3
¿Kʼawuabasika?
¿Kʼãrẽa Josébara iyi yarade kara erbʉra jõma wẽsi paraonma wãi naena?
Génesisba jarabʉ, paraonbara zokʼasita Joséra mesera wemarẽã iyira ebreota karseldebasi, maʉ̃ta wesida paraonba kʼãĩmokʼãrãdata jaramarẽã. Maʉ̃ berabarisidera Joséra poaga biobasi karselde. Paraonba mesera ũdukĩrãbasimina, Joséra ewari jʉrʉsi iyi kara jõma wẽita (Génesis 39:20-23; 41:1, 14). Naʉ̃ kʼãwũã bʉdabara bia kʼawuabasi bʼaibara egipsioraba opananara.
Nããrabema pʉwʉrʉ ebreodebemabara ikarara idu waribikĩrãbasi. Libro Comentario exegético y explicativo de la Biblia jarabʉ «egipsiorabʉrʉ kãgabasi kara jõma wẽ erbaita».
Mamina, ¿ikara awabʉrʉ wẽbasika? Karta Biblical Archaeology Review jarabʉ ẽbẽra baduta paraonma wãkĩrãbasibʉrʉ iyi kakuade kara erbʉra jõma wẽibarabasi temploma wãi kĩrãkʼa. Maʉ̃ kʼarea Josébara mawũã oibarabasi.
(Génesis 41:33) «Maʉ̃ kʼarea paraonbara jʉrʉibara yumakẽrã jʉra kʼawuabʉta akʉza buru biata, mawũã Egipto drʉata akʉmarẽã.
w09-S 15/11 28 parr. 14
Daizeze nezokʼara ãyi sãwũãbʉdeba biata ũdubibʉ
14 Ẽbẽrarã nããbema Daizeze nezokʼarabara, yi wũãwũãra jaradiabasi sãwũã bʼaibarata dera. Akʉdaya Génesis 22:7de sãwũã Abrahánta Isaacʼʉ̃me ibiade yi bedʼeasidata. José yizaba ũdubibʉ sãwũã yibariraba biʼia jaradiasidata, maʉ̃ kʼarea iyi karseldebasidera iyiʉ̃me karselde ãbabadarãra bia edasi (Gén. 40:8, 14). Maʉ̃ kʼarea paraonʼa bedʼeasidera kʼawuabasi sãwũã bʼaita nokʼo nãã (Gén. 41:16, 33, 34).
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 40:1-16) Ewari berabarida tẽã, nejue edebari nokʼoba pan obari nokʼoʉ̃meba nemitiata osida Egipto nokʼo nãã. 2 Paraonra kĩrʉsi naʉ̃ra nezokʼara ũme ʉ̃rʉ, maʉ̃ra nejue edebari nokʼobasi akʉza pan obari nokʼobasi. 3 Mawũẽra jenene nokʼoba iyi deda karsel erbʉde eda bʉesi ãyira, José badamae. 4 Nokʼo karseldebemabara zokʼasi Joséta ãyibawara bamarẽã akʉza akʉmarẽã, mawũã karselde poaga biobayedabasi. 5 Aramaʉ̃ta, nejue edebarita akʉza panadero nokʼo Egiptodeta karseldebaside, ãyi aba abaka iyabaʉ diamaside kʼãĩmokʼãrãsida. Maʉ̃ kʼãĩmokʼãrãdara bedʼeata jarakĩrãbasi. 6 Maʉ̃ nrʉema, José ãyi badaidu jʉ̃ẽsidera ãyira krĩcha zroma opanasi. 7 Aramaʉ̃ta, widisi paraon nezokʼara, iyira maʉ̃rabawara karseldebasi iyi jenene nokʼo deda: «¿Kʼãrẽa idira marara krĩcha zroma opanʉ?». 8 Ãya panʉsida: «Dai aba abaka kʼãĩmokʼãrãsida, mamina neẽbasi kʼaiba daia jara ũrĩbita». Aramaʉ̃ta Joséba jarasi: «¿Daizezebʉrʉ jaraseabʉ ẽka kʼãrẽta jarakĩrãbʉra? Nebʉraidua maraba kʼãĩmokʼãrãdata». 9 Nejue edebari Nokʼoba jara ũrĩbisi iya kʼãĩmokʼãrãdata Joséʼa. Jarasi: «Mʉ̃ kʼãĩmokʼãrãdera mʉ̃ nãã basi ne u ubata 10 bakuru juwa ũbeabʉta. Ne u ubara pono kʼãrãpe zaʉsi uba kuarata. 11 Mʉ̃a erbasi juwade paraon kopata. Aramaʉ̃ta mʉ̃a maʉ̃ uba jida kʼãrãpe jusi paraon kopade. Maʉ̃ tẽã mʉ̃a diasi kopara paraonʼa». 12 Aramaʉ̃ta Joséba jarasi: «Bʉ kʼãĩmokʼãrãbara naʉ̃ta jarakĩrãbʉ. Bakuru juwa ũbeabʉra jarabʉ ewari ũbeata. 13 Ewari ũbea babʉrʉde, paraonbara bʉra ẽdrʉbiyi namaʉ̃bara mawũã bʉ badamae bʉita. Bʉa nãã obada kĩrãkʼa paraonʼa kopa diayi, iyi nejue diabada kĩrãkʼa. 14 Mamina, bʉara mʉ̃ra kĩrãbeibara bʉ bia wãnera. Mʉ̃ bia okʼãrãpe kʼẽrẽpa kãgabʉta ũdubira akʉza bedʼeara paraonʼa mʉ̃ ʉ̃rʉ namaʉ̃ba ãĩ bʉemarẽã. 15 Mʉ̃ra ebreo drʉade jidasida akʉza namara mʉ̃ra kʼãrẽ mitia oẽbasi karselde eda bʉedamarẽãra». 16 Panadero nokʼoba ũduside Joséba biʼia jara ũrĩbibʉta, iya jarasi: «Mʉ̃ kʼãĩmokʼãrãde mʉ̃a ũdusi, mʉ̃a peta ũbea erbʉta mʉ̃ buru ʉ̃rʉbʉta maʉ̃ne eda pan torroatabasi.
25-31 MAYOBAYEDA
BEDʼEA BIA DAIZEZE BEDʼEADE ŨDUDATA | GÉNESIS 42, 43
«Josebara zokʼa kʼawuabasi iyi kakuara»
(Génesis 42:5-7) Israel wũãwũãrãra wãsida Egipto eda wuabema ẽbẽrarãbawara yiko edade, jarrabara Canaán drʉaidu zesi baera. 6 Josébara drʉa jõmaʉ̃ta zokʼabasi akʉza nedobasi yikota ẽbẽrarã drʉa jõmaʉ̃nẽbema. Maʉ̃ kʼarea José mebẽrãra wãsida iyi chuidu mõbe iyi nãã sãkokode besida. 7 Joséba ãyi ũduside, iya kʼawuasi yi mebẽrãta, mamina jara ẽ basi iyira kʼaita. Mõbe widisi kʼaikʼaia: «¿Samaʉ̃ba zesida marara?». Aramaʉ̃ta ãya panʉsida: «Daira zebʉda Canaán drʉadeba yiko edaita».
w15-S 1/5 13 parr. 5, 6
«¿Mʉ̃ra Daizezeka?»
Josébara ũdukʼawua edasi yi mebẽrãra. Yi mebẽrã iyi nãã sãkokode asidadera, iya kĩrãbesi Jeowaba iyi warraraena kʼãĩmokʼãrãbidata. Daizeze Bedʼeabara jarabʉ «aramaʉ̃ta Josébara kĩrãbesi iya kʼãĩmokʼãrãdata» iyi nãã sãkokodebʉta atia obʉ kĩrãkʼa (Génesis 37:2, 5-9; 42:7, 9). ¿Kãrẽta oi Josébara? ¿Ãyira bʉraika? Mawũã ẽ bʉrʉ, ¿iyi zʉbʉria oda kĩrãkʼa oika?
Josébara kʼawuabasi iyi so kayirua yi edebibara ẽ basita. Jeowaba kãgabasi baera Jacobdeba zebʉra pʉwʉrʉ zroma bamarẽã, maʉ̃ kʼarea kʼawuapanʉ Jeowaba jõma mawũã berabaribisita (Génesis 35:11, 12). Adewara yi mebẽrã so kayiruamina akʉza ãyikʉza krĩchapanʉmina maʉ̃ kʼarea, ¿Daizezebara iya krĩchabʉra aripe oẽka? Joséba iyi zʉbʉria oda kĩrãkʼa abarika oita krĩchasibʉrʉ, yi mebẽã Benjamínta akʉza yi zezeta zʉbʉriabikasi, iya kʼawua ẽ basi baera ãyi sãwũãnʉmʉra. Aramaʉ̃ta Josébara krĩchasi jara ẽ baita kʼaita iyira, mawũã kʼawuaita yi mebẽrãba ãyi sode sãwũã krĩchapanʉta. Mawũã kʼawuaseabasi Jeowaba kʼãrẽta omarẽã kãgabʉta.
w15-S 1/5 14 parr. 1
«¿Mʉ̃ra Daizezeka?»
Idi ewadera dayirã mebẽrãra yõpanʉ akʉza jĩga wãpanʉ. Mawũã berabaribʉrʉdera kĩrʉbia yi edebibʉ akʉza iyi krĩchama nãã zebʉrʉta obʉ. Dayirãba maʉ̃ bedʼea zromata ũdura, yibiabayi Joséde kĩrãkʼa oita, jʉrʉibara Jeowaba sãwũã omarẽã kãgabʉta (Proverbios 14:12). Dayirã mebẽrãbawara ibiade bʼaira yibiamina, audre yibia Jeowaʉ̃me bia bʼaita akʉza Jesuʼʉ̃me (Mateo 10:37).
(Génesis 42:14-17) Mamina Joséba jarasi: «Mʉ̃a yi jarama: marara mia orda miara. 15 Mʉ̃a biʼia kʼawuaita, mʉ̃a wãrĩnuta jarayi paraon bebʉ kʼarea, marara namaʉ̃ba ẽdrʉ ẽ bayi mara mebẽã tẽãbema weyeda. 16 Maranebema abaʉba mara mebẽãta jʉrʉ wãidua wuabemarãra namabayi karselde. Mʉ̃a mawũã kʼawuayi wãrĩnu bedʼeapanʉ kʼawuaita. Mawũã ẽ bʉrʉ paraon bebʉ kʼarea, marara mia orda miara». 17 Maʉ̃ jarada tẽã, ãyi jõma ewari ũbeabayeda eda bʉesi karselde.
w15-S 1/5 14 parr. 2
«¿Mʉ̃ra Daizezeka?»
Joséba kʼawuakĩrãbasi yi mebẽrãba ãyi sode sãwũã krĩchabʉta. Nããra jarasi ãyira mia orda miata akʉza iyi bedʼea tradusibʉdeba jarabasi bedʼea ãyimabʉ ẽãta. Aramaʉ̃ta ãyi bebʉ kʼãrẽ bʼaita ãya jarasida mebẽrã barabʉta adewara ãyi mebẽã wiñabʉra deda besita. Joséra yi mebẽã zokʼaibʉta kʼawuasi baera mejãcha sobiasi bʼaibara, maʉ̃ba iya kʼãrẽ oita kʼawuabisi. Yi mebẽrã jarasi: «Mʉ̃a biʼia kʼawuaita», «marara namaʉ̃ba ẽdrʉ ẽ bayi mara mebẽã tẽãbema weyeda». Mamina maʉ̃ tẽã iya wãbisimina ãyidebemata aba bʼaibarabasi iyimae Benjamín wedayeda (Génesis 42:9-20).
(Génesis 42:21, 22) Yiya bedʼeasida: «Dayirã mebẽã zʉbʉria oda kʼãrẽa kʼãwũã zʉbʉrianʉmʉ dayirãra. Dayirãba ũdusi iyi zʉbʉriara, iya jarakʉasi iyita so zʉbʉria akʉdamarẽã mamina dayirãbara ũrĩ ẽ basi maʉ̃ra. Maʉ̃ kʼãrẽa dayirãra kʼãwũã zʉbʉrianʉmʉ». 22 Rubénba jarasi: «¿Kĩrãbebʉka mʉ̃a mara jarakʉadata warra neida oẽ marẽã mamina marabara ũrĩna ẽ basi? Kʼãwũãra atiara dayirãra zʉbʉriayi iyi bebʉ kʼarea».
it-2-S 125 parr. 1
José
Ãyi nekʼãrẽ berabarinʉmʉ kʼarea, krĩchasida ãya yi mebẽã José nedo bʉeda kʼarea mawũã berabarinʉmʉta, maʉ̃ba ãyira bia ẽ panasi ãyi mebẽã nãã, mamina ãyara wabida ũdukʼawua ẽ basi. Joséba ũrĩsi ãya odata wãrĩnu jẽda krĩchapanʉta, maʉ̃ kʼarea so borekea kʼãrãpe jãpe jẽga wãsi. Iyi jẽda zeside Simeónta tajʉ̃bisi wuabemaraba yi mebẽã tẽãbema weyeda (Gé 42:21-24).
Jʉrʉda nekʼãrẽ biʼiabʉta Daizezedebemata
(Génesis 42:22) Rubénba jarasi: «¿Kĩrãbebʉka mʉ̃a mara jarakʉadata warra neida oẽ marẽã mamina marabara ũrĩna ẽ basi? Kʼãwũãra atiara dayirãra zʉbʉriayi iyi bebʉ kʼarea».
(Génesis 42:37) Rubénba jarasi yi zezeʼa: «Mʉ̃a jẽda we ẽ bʉrʉ, bʉa mʉ̃ wũãwũã ũmebʉta beaseabʉ. Mʉ̃a akʉyi akʉza mʉ̃a jẽda weyi iyira».
it-2-S 873 parr. 5
Rubén
Rubénba iyi sobiara ũdubisi yi mebẽrã jaraside Joséta pozode eda bʉemarẽã mawũã beada ẽ baita, iya krĩchabasi baera tẽãne mĩrʉ ẽdrʉbita (Gé 37:18-30). 20 poaga berabarida tẽã, Egiptode jarasida ãyira mia orda miarata, Rubénbara mawũã jarasi Joséta so borekea akʉda ẽ basi baera adewara jarasi bedʼea abarika ba ẽ basita José ʉ̃rʉ barabasidera (Gé 42:9-14, 21, 22). Jobʼbara idu dia bʉe ẽ basi yi mebẽrã kʼaidura Benjamínʼra Egipto edara, maʉ̃ kʼarea Rubénba jarasi yi wũãwũã ũmebʉta diaita akʉza jarasi: «Mʉ̃a jẽda we ẽ bʉrʉ [Benjamín], bʉa mʉ̃ wũãwũã ũmebʉta beaseabʉ» (Gé 42:37).
(Génesis 43:32) Iyara awuara tʉe diasida, ãyitara jãpe tʉe diasida kõbe egipsiora Joséʉ̃mebadarabida awuara tʉe diasida. Egipsiodebemarara ãba nekobe ẽ basi baera ebreobawarara, egipsiorabara arigʉ igarabasi.
w04-S 15/1 29 parr. 1
Bedʼea audre yibiata Génesisdebemata (yi ũmenebemata)
43:32. ¿Kʼãrẽa igarabasi egipsiorabara ebreorabawara nekoira? Ãyara kãga ẽ basi baera ẽbẽra awuarabʉra adewara awuru religion erbʉta. Akʉza egipsiobara igarabasi obeja akʉbarirata (Génesis 46:34). ¿Kʼãrẽa? Egipsio ewaridera akʉpanasi yi ẽbẽra nebia erbʉdeba yi nekʼãrẽ wika erbʉidu mamina obeja akʉbarira kʼãrẽ ẽ kĩrãkʼa akʉpanasi, adewara kãga ẽ basi nedʉwʉrʉita chirua jʉrʉpanʉra, ãyita sama ne uita neẽ obasi baera.
Daizeze Bedʼea leita
(Génesis 42:1-17) Jacobʼba kʼawuasi Egiptode yiko mejãchabʉta, mõbe yi wũãwũãra jarasi: «¿Marara kʼãrẽa yiya akʉpanʉ kʼãrẽ oẽã?». 2 Akʉza jarasi: «Mʉ̃a ũrĩsi Egiptode yiko mejãchabʉta. Mama wãidua yiko edade dayirã bei ẽ baita jarrababa». 3 Aramaʉ̃ta José mebẽrã 10 panʉra wãsi Egipto eda yiko edade. 4 Mamina Jacobʼbara idu bʉe ẽ basi Benjamín José mebẽãra iyi mebẽrãbawarara, iya jarabasi: «Daya kʼawua ẽ ode kʼãrẽ berabari kʼãrãpe beira». 5 Israel wũãwũãrãra wãsida Egipto eda wuabema ẽbẽrarãbawara yiko edade, jarrabara Canaán drʉaidu zesi baera. 6 Josébara drʉa jõmaʉ̃ta zokʼabasi akʉza nedobasi yikota ẽbẽrarã drʉa jõmaʉ̃nẽbema. Maʉ̃ kʼarea José mebẽrãra wãsida iyi chuidu mõbe iyi nãã sãkokode besida. 7 Joséba ãyi ũduside, iya kʼawuasi yi mebẽrãta, mamina jara ẽ basi iyira kʼaita. Mõbe widisi kʼaikʼaia: «¿Samaʉ̃ba zesida marara?». Aramaʉ̃ta ãya panʉsida: «Daira zebʉda Canaán drʉadeba yiko edaita». 8 Josébara ũdukʼawua edasi yi mebẽrãra, mamina yi mebẽrãbara ũdukʼawua ẽ basi iyira. 9 Aramaʉ̃ta Josébara kĩrãbesi iya kʼãĩmokʼãrãdata ãyi ʉ̃rʉ mõbe jarasi: «Marara mia orda miara akʉza akʉ zebʉda dai drʉa sãwũãbʉta». 10 Mamina ãya jarasida: «Mawũã ẽ. Daira bʉ nezokʼa akʉza daira zesi yiko edade. 11 Dai jõma zeze abaʉ. Daira ẽbẽra bia. Bʉ nezokʼara mia orda akʉ miara ẽ». 12 «Maʉ̃ra sewida (iya jarasi). Akʉ zebʉda dai drʉa sãwũãbʉta». 13 Mamina ãya panʉsida: «Dai bʉ nezokʼara, 12 mebẽrãpanʉ. Dai jõma iyabaʉ yumakẽrã wũãwũã, drʉa Canaánebema. Dai jõmaʉ̃ra tẽãbemara dai zezeʉ̃me besi, ababemara nebasi». 14 Mamina Joséba jarasi: «Mʉ̃a yi jarama: marara mia orda miara. 15 Mʉ̃a biʼia kʼawuaita, mʉ̃a wãrĩnuta jarayi paraon bebʉ kʼarea, marara namaʉ̃ba ẽdrʉ ẽ bayi mara mebẽã tẽãbema weyeda. 16 Maranebema abaʉba mara mebẽãta jʉrʉ wãidua wuabemarãra namabayi karselde. Mʉ̃a mawũã kʼawuayi wãrĩnu bedʼeapanʉ kʼawuaita. Mawũã ẽ bʉrʉ paraon bebʉ kʼarea, marara mia orda miara». 17 Maʉ̃ jarada tẽã, ãyi jõma ewari ũbeabayeda eda bʉesi karselde.