I referenciajlel jiñi Jun chaʼan lac tempa bʌ I Subtʼan yicʼot i Melbal jiñi xÑoptʼan
6-12 I CHAʼAN AGOSTO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | LUCAS 17, 18
«Laʼ lac pʌs chaʼan mucʼʌch laj qʼuel ti ñuc»
(Lucas 17:11-14, I tʼan Dios [ITD]) Cheʼ woliʼ majlel Jesús ti Jerusalén, tsaʼ ñumi majlel ti yojlil Samaria yicʼot ti Galilea. 12 Cheʼ bʌ tsaʼ ochi ti jumpʼejl tejclum, awilan tsaʼ tili i tajob Jesús lujuntiquil winicob añoʼ bʌ leco bʌ i tsoy. Ñajt to tsaʼ waʼleyob. 13 Cʼam tsiʼ yʌlʌyob: Jesús, Maestro, pʼuntañon lojon, cheʼob. 14 Jesús tsiʼ qʼueleyob. Tsiʼ subeyob: Cucula, pʌsʌ laʼ bʌ baʼan motomajob, cheʼen. Cheʼ woliyob ti majlel tsaʼ lamesʌntiyob.
nwtsty nota tac chaʼan Lc. 17:12, 14
lujuntiquil winicob añoʼ bʌ leco bʌ i tsoy: Ti wajali, jiñi añoʼ bʌ leco bʌ i tsoy juntemel miʼ chumtʌlob chaʼan miʼ mejlel i coltañob i bʌ (2 R. 7:3-5). Jiñi Mandar miʼ yʌl chaʼan ñajt yom miʼ chumtʌlob yicʼot yom miʼ subob i bʌ ti cʼam bʌ tʼan: «Bibiʼonix, an leco bʌ c tsoy» (Lv. 13:45, 46). Jiñi 10 wiñicob tsaʼʌch i jacʼʌyob jiñi Mandar, jin chaʼan ñajt to tsaʼ waʼleyob i maʼañic tsiʼ lʌcʼtesayob i bʌ baʼan Jesús.
pʌsʌ laʼ bʌ baʼan motomajob: Cheʼ bʌ Jesús wʌʼto an ti Pañimil tsiʼ qʼuele ti ñuc jiñi Mandar yicʼot jiñi motomajob i pʼolbal Aarón, jin chaʼan tiʼ sube ili wiñicob chaʼan miʼ majlelob baʼan jiñi motomaj (Mt. 8:4; Mr. 1:44). Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jiñi i Mandar Moisés, mi juntiquil am bʌ leco bʌ i tsoy miʼ cʼocʼan yom miʼ pʌs i bʌ baʼan jiñi motomaj chaʼan miʼ qʼuel chaʼan tsaʼʌchix cʼocʼa. Cheʼ jaʼel, yom miʼ majlel ti templo chaʼan miʼ yʌcʼ jiñi majtañʌl muʼ bʌ i yʌl jiñi Mandar (Lv. 14:2-32).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Lucas 17:7-10, ITD) Mi an juntiquil xʼeʼtel a chaʼan, mi xtopʼ lum o mi xcʌnta tiñʌmeʼ, mi tsaʼ sujti ti otot cheʼ loqʼuemix ti jamil, ¿muʼ ba a bʌcʼ suben: «Laʼ ti buchtʌl. Cʼuxu a waj?» ¿Cheʼ ba maʼ suben? 8 ¿Mach ba muqʼuic a suben: «Chajpʌbeñon i bʌl c ñʌcʼ. Chajpan a bʌ. Aqʼueñon c weʼel yicʼot chuqui mic jap. Jinto mi cujtel, mi caj a chaʼlen weʼel uchʼel jaʼel»? Cheʼʌch maʼ suben xʼeʼtel a chaʼan. 9 ¿Muʼ ba a suben xʼeʼtel a chaʼan wocolix i yʌlʌ, cheʼ miʼ yujtel i mel chuqui tsaʼ sube? Mi cʌl, maʼanic. 10 Cheʼ jaʼel jatetla, cheʼ bʌ tsaʼix laʼ mele pejtelel chuqui tsac subeyetla, subula: «Xʼeʼtelon lojon jach. Mach cabʌlic j cʼʌjñibal. Tsaʼ jach c mele lojon jini am bʌ tic wenta chaʼan mic mel lojon».
nwtsty nota chaʼan Lc. 17:10
Mach cabʌlic j cʼʌjñibal: Yoque yom bʌ i yʌl jiñʌch «maʼañic laj cʼʌjñibal». Jesús mach yomic i yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan jiñi xʼeʼtelob i chaʼan maʼañobic i cʼʌjñibal. Cheʼ bajcheʼ tsiʼ ñaxan alʌ tilel, yom bʌ i yʌcʼ ti ñaʼtʌntel jiñʌch chaʼan jiñi xʼeʼtelob yom añob i pecʼlel yicʼot mach yom miʼ pijtañob chaʼan miʼ qʼuejlelob ti ñuc chaʼan jiñi tsaʼ bʌ i meleyob. Cheʼ bajcheʼ an i yʌlʌyob jiñi wen yujiloʼ bʌ, Jesús woliʼ cʼʌn ili tʼan ñumen bʌ ti pʼis, am bʌ i sujmlel chaʼan miʼ yʌl: «xʼEʼtelon jach la, maʼañic bʌ chucoch mi laj qʼuejlel ti ñuc».
(Lucas 18:8, ITD) Mic subeñetla, ti ora mi caj i melbeñob i mul i contra. Cheʼ miʼ tilel i Yalobil Winic, ¿muʼ ba caj i taj ti pañimil jini muʼ bʌ i ñopob?
nwtsty nota chaʼan Lc. 18:8
jini muʼ bʌ i ñopob: O «jiñi ñopoñel cheʼ bʌ bajcheʼ ili». Cheʼ bʌ ti jiñi tʼan griego miʼ ñaxan cʼʌn «jiñi» yaʼ tiʼ tʼejl jiñi tʼan «ñopoñel» miʼ pʌs chaʼan mach baqui jach bʌ ñopoñel woliʼ taj ti tʼan, jiñʌch jumpʼejl ñopoñel bajcheʼ tsaʼ bʌ i pʌsʌ jiñi mebaʼ xʼixic (Lc. 18:1-8). Añoʼ bʌ i ñopoñel bajcheʼ iliyi miʼ qʼuelob chaʼan añʌch i pʼʌtʌlel jiñi oración yicʼot miʼ ñopob chaʼan Dios mi caj i mel chuqui toj tiʼ tojlel jiñi yajcʌbiloʼ bʌ i chaʼan. Jesús maʼañic tsiʼ yʌqʼue i jacʼbal jiñi cʼajtiya come yom chaʼan jiñi xcʌntʼañob miʼ ñaʼtañob bajcheʼ yilal jiñi i ñopoñelob. Wen ñucʌch i cʼʌjñibal ili lajiya chaʼan jiñi ñopoñel yicʼot jiñi oración come Jesús tsaʼ ujti i yʌl jiñi wocol tac muʼ bʌ caj i ñusañob jiñi xcʌntʼañob i chaʼan (Lc. 17:22-37).
13-19 I CHAʼAN AGOSTO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | LUCAS 19, 20
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Lucas 19:43, ITD) Mi caj i tajetla yan tac bʌ qʼuin cheʼ mi caj i topʼob lum ti laʼ joytilel laʼ contrajob. Mi caj i joyetla [«ti teʼ tac tsʼucul bʌ i ñiʼ», Traducción del Nuevo Mundo, TNM]. Mi caj i mʌctañetla ti jujunwejl.
nwtsty nota chaʼan Lc. 19:43
joyetla ti teʼ tac tsʼucul bʌ i ñiʼ: O «joymʌcʌl». Ti jiñi Tsʼijbujel Griego cojach junsujtel miʼ cʼʌjñel jiñi tʼan am bʌ ti griego kjárax. Ili yom i yʌl «bʌñʌl bʌ teʼ» o «teʼ an tac bʌ i ñiʼ chaʼan miʼ joy mʌjquel jumpejt lum». Miʼ mejlel ti ñaʼtʌntel jeʼel cheʼ bʌ jiñi soldadojob miʼ joy mʌcob i bʌ ti teʼ am bʌ i ñiʼ. Tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús tsaʼ tsʼʌctiyi cheʼ ti jabil 70, cheʼ bʌ jiñi Tito yicʼot i soldadojob chʼoyoloʼ bʌ ti Roma tsiʼ joy mʌcʌyob Jerusalén tiʼ teʼ am bʌ i ñiʼ. An uxchajp tsaʼ bʌ mejli i mel Tito cheʼ bʌ tsiʼ joy mʌcta Jerusalén: Jiñi judíojob maʼañix tsaʼ mejli i sʌclañob bʌl i ñʌcʼ, maʼañix tsaʼ mejliyob ti putsʼel yicʼot tsiʼ yʌcʼʌyob i bʌ tiʼ cʼʌb jiñi romanojob. Jiñi soldadojob tiʼ seqʼueyob jiñi teʼ tac tiʼ joytʌlel Jerusalén chaʼan miʼ mejlel i joy mʌcob Jerusalén.
(Lucas 20:38, Jini wen bʌ tʼan) Pero Dios mach i Diosic jini sajtyemoʼ bʌ. [...] Luʼ cuxulob mi yilan Dios.
nwtsty nota chaʼan Lc. 20:38
Luʼ cuxulob mi yilan Dios: O «cheʼ bajcheʼ miʼ qʼuel Dios maʼañic majqui chʌmen». Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi quixtañujob maʼañic bʌ miʼ melob chuqui yom Dios lajal bajcheʼ chʌmen miʼ qʼuejlelob (Ef. 2:1; 1 Ti. 5:6). Pero jiñi añoʼ bʌ i xucʼtʌlel miʼ chʌmelob lajal bajcheʼ cuxulobto miʼ qʼuejlelob ti Dios come mi caj i chaʼ chʼojyesʌntelob (Ro. 4:16, 17).
20-26 I CHAʼAN AGOSTO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | LUCAS 21, 22
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Lucas 21:33, ITD) Miʼ caj ti jilel panchan yicʼot pañimil. Pero mach jilic c tʼan.
nwtsty nota chaʼan Lc. 21:33
Miʼ caj ti jilel panchan yicʼot pañimil: An yambʌ texto tac muʼ bʌ i yʌl chaʼan jiñi panchan yicʼot jiñi Pañimil maʼañic mi caj i jilel (Gn. 9:16; Sal. 104:5; Ec. 1:4). Tajol Jesús woliʼ cʼʌn jiñi tʼan ñumen bʌ tiʼ pʼis, am bʌ i sujmlel, cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi panchan yicʼot ili Pañimil miʼ mejlel ti jilel, pero muʼ bʌ i yʌl miʼ tsʼʌctiyel (laja yicʼot Mt. 5:18). Pero tajol jaʼel, mach yoque jiñic panchan yicʼot pañimil woli bʌ i taj ti tʼan, tajol jiñʌch jiñi lajiya muʼ bʌ lac taj yaʼ ti Apocalipsis 21:1 baqui miʼ yʌl «jini ñaxan bʌ panchan yicʼot jini ñaxan bʌ pañimil».
27 I CHAʼAN AGOSTO-2 I CHAʼAN SEPTIEMBRE
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | LUCAS 23, 24
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Lucas 23:31, Jiñi tsijiʼ bʌ wen tʼañ chaʼañ estudio) Come mi cheʼʌch miʼ melbentel jiñi yax bʌ teʼ, ¿mach ba ñumeñic mi caj i melbeñob jiñi tiquiñix bʌ?
nwtsty nota chaʼan Lc. 23:31
yax bʌ teʼ [...] tiquiñix bʌ: Tajol jiñʌch jiñi judíojob woli bʌ i taj tiʼ tʼan Jesús, ili tejclum lajalob bajcheʼ juntejc teʼ yʌquelix bʌ ti tiquin pero tsʼitaʼ yaxto come yaʼto an Jesús yicʼot jiñi judíojob muʼ bʌ i ñopob tiʼ tojlel. Pero lʌcʼʌlix mi caj i tsʌnsʌntel Jesús, i jiñi xucʼul bʌ judíojob mi caj i bojñelob ti chʼujul bʌ espíritu chaʼan miʼ sujtelob bajcheʼ chʼujul bʌ Israel (Ro. 2:28, 29; Gá. 6:16). Cheʼ bʌ miʼ tsʼʌctiyel iliyi, jiñi i tejclum Israel chʌmeñobix mi caj i cʌytʌl tiʼ chaʼan bʌ Jehová i lajal bajcheʼ juntejc teʼ tiquiñix bʌ (Mt. 21:43).
(Lucas 23:33, ITD) Cheʼ bʌ tsaʼ cʼotiyob ti jini bujtʌl i cʼabaʼ I Bʌquel Jolʌl, yaʼ tsiʼ chʼijiyob ti cruz Jesús yicʼot jini xjontolilob, juntiquil tiʼ ñoj, yambʌ tiʼ tsʼej.
nwtsty foto
Juntsʼijt lawux tsaʼ ñumi tiʼ xiñil juntsʼijt i bʌquel tunʼoc
Ili jumpʼejlʌch i fotojlel jiñi i bʌquel juntsʼijt tunʼoc tsaʼ bʌ bajle ti lawux am bʌ 11.5 centímetro i tamlel (4.5 pulgada) (qʼuele mwb17.12 i yopol 5). Jiñi i xujtʼil tac tsaʼ tajle ti 1968 tiʼ nortejlel jiñi Jerusalén, tiʼ yorajlel jiñi romanojob, ili miʼ yʌqʼueñonla laj cʌn chaʼan wajali miʼ cʼʌñob jiñi lawux chaʼan miʼ jocʼchocoñob jiñi quixtañu ti teʼ. Tajol ili lawux tac lajalʌch bajcheʼ jiñi tsaʼ bʌ i cʼʌñʌ jiñi romanojob chaʼan miʼ jocʼchocoñob Jesús ti jiñi teʼ. I xujtʼil tac ili bac tsaʼ tajle tiʼ malil jumpʼejl chut bʌ caja melbil bʌ ti xajlel cʌmbil bʌ bajcheʼ osario baqui miʼ yotsʌbentel i bʌquel jiñi ajchʌmel. Ili miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan mucʼʌch i mejlel ti mujquel jiñi muʼ bʌ i jocʼchocontel.