BIBLIOTECA TI INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA TI INTERNET
ch'ol
ʌ
  • Λ
  • ʌ
  • ʼ
  • BIBLIA
  • JUN TAC
  • TEMPA BɅ TAC
  • g21 Núm. 3 i yopol 10-13
  • Muʼ bʌ i pʌsbeñonla jiñi Biblia

Ma'añic video cha'an ili.

Ñusʌbeñon lojon, maʼañic tsiʼ jamʌ jiñi video.

  • Muʼ bʌ i pʌsbeñonla jiñi Biblia
  • ¡Jamʌx a wut! 2021
  • Subtítulo
  • Lʌcʼʌ lajal bʌ yicʼot
  • Maʼañic bʌ miʼ subeñonla jiñi Biblia
  • ¿Am ba majqui tsiʼ mele pejtelel chuqui an?
    ¡Ubin a tijicñʌyel tiʼ pejtelel ora! Estudio loqʼuem bʌ ti Biblia
  • ¿Muʼ ba i taj i bʌ chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia yicʼot jiñi ciencia?
    Cʼajtiya tac chaʼan bʌ Biblia
  • ¿Majqui tsaʼ bʌ i meleyet?
    ¡Tijicña maʼ mejlel ti chumtʌl ti pejtelel ora ila ti Pañimil!
¡Jamʌx a wut! 2021
g21 Núm. 3 i yopol 10-13

Muʼ bʌ i pʌsbeñonla jiñi Biblia

«Ili jiñʌch tsaʼ bʌ ujti cheʼ bʌ tsaʼ mejli jiñi panchan yicʼot Pañimil» (Génesis 2:4, TNM). Yicʼot ili tʼan tac, jiñi Biblia miʼ yʌl bajcheʼ tsaʼ caji jiñi lac planeta. ¿Muʼ ba i taj i bʌ chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia yicʼot muʼ bʌ i yʌl jiñi ciencia? Laʼ laj qʼuel ili cʼajtiya tac.

Tiʼ cajibal: Tsaʼ mejli jiñi panchan yicʼot Pañimil.

¿Añix ba cʼʌlʌl tiʼ pejtelel ora jiñi universo?

Génesis 1:1 miʼ yʌl: «Cheʼ tiʼ cajibal tsiʼ mele Dios jini panchan yicʼot pañimil».

Cheʼ bʌ maxto i taja jiñi jabil 1950, cabʌl científicojob tsiʼ ñaʼtayob chaʼan jiñi universo añʌch cʼʌlʌl tiʼ pejtelel ora. Pero ili ora, tiʼ coltaya jiñi tajbil tac bʌ, lʌcʼʌ tiʼ pejtelel científicojob miʼ ñopob chaʼan añʌch i tejchibal jiñi universo.

¿Bajcheʼ yilal jiñi Pañimil ti wajali?

Génesis 1:2, 9 miʼ yʌl chaʼan tiʼ cajibal «mach chajpʌbilic pañimil. Maʼanic i cʼʌjñibal jaʼel», yicʼot jaʼ jach an.

Iliyi miʼ taj i bʌ yicʼot jiñi tajbil bʌ i chaʼan jiñi científicojob. Jumpʼejl ejemplo, jiñi biólogo Patrick Shih miʼ yʌl chaʼan tiʼ ñaxan ti ili planeta maʼañic oxígeno chaʼan miʼ mejlel lac jap icʼ, maʼañic teʼ tac yicʼot maʼañic chuqui tac cuxul bʌ. Jiñi revista Astronomy miʼ yʌl: «Jiñi tsijib investigación tac miʼ pʌs chaʼan ti ñaxan, ila ti Pañimil jaʼ jach an, i mach colemic baqui maʼañic jaʼ o junyajl maʼañic baqui tiquin».

¿Bajcheʼ tsaʼ qʼuextʌyi majlel jiñi atmósfera am bʌ ti Pañimil?

Génesis 1:3-5 miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan jiñi i sʌclel pañimil tsaʼix caji ti cʼaxel yaʼ ti atmósfera pero ila ti Lum maxto wen tsiquilic baqui woliʼ tilel. Tsaʼto ñumi cabʌl jab chaʼan miʼ cʼajpan pʌs i bʌ jiñi Qʼuin yicʼot jiñi Luna (Génesis 1:14-18).

Jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl chaʼan jiñi cuxtʌlel ila ti Pañimil tsaʼ mejli ti 6 qʼuin muʼ bʌ i jalʼan 24 hora

Jiñi Centro Smithsonian de Investigaciones Ambientales miʼ yʌl chaʼan ti ñaxan, jiñi atmósfera mach wen tsiquilic miʼ yʌcʼ ti ñumel jiñi sʌclel ila ti Lum. Miʼ yʌl: «Jiñi metano am bʌ ti icʼ miʼ pʼol jiñi yeʼeb muʼ bʌ i mʌc pejtelel jiñi Lum ti wajali». Ti wiʼil, «tsaʼ jili jiñi yeʼeb i azul tsaʼ majli jiñi panchan».

¿Bajcheʼ tsaʼ caji jiñi cuxtʌlel ila ti Lum?

1. Ti ñaxam bʌ qʼuin: Miʼ ñaʼtʌntel chaʼan jiñi sʌclel tsaʼ caji ti yʌxña cʼaxel ti jiñi i atmósferajlel Pañimil (Génesis 1:3-5).

2. I chaʼpʼejlel qʼuin: Jiñi Lum mʌcʌl ti jaʼ yicʼot tiʼ yowixlel. Tsaʼ tʼoxle iliyi i tsiquilix tsaʼ cʌyle jiñi jaʼ (Génesis 1:6-8).

3. I yuxpʼejlel qʼuin: Tsaʼ tiqui jiñi jaʼ i tsiʼ pʌsʌ i bʌ jiñi lum (Génesis 1:9-13).

4. I chʌmpʼejlel qʼuin: Jiñi Qʼuin yicʼot Luna tsaʼ caji i pʌs i bʌ ila ti Lum (Génesis 1:14-19).

5. I joʼpʼejlel qʼuin: Dios tsiʼ mele jiñi añimal tac am bʌ ti jaʼ yicʼot jiñi xmateʼmut tac chaʼan miʼ pʼol i bʌ tiʼ chajp tiʼ chajp (Génesis 1:20-23).

6. I seislel qʼuin: Dios tsiʼ mele jiñi añimal tac am bʌ ti Lum i mach junlajalic i colemlel tsiʼ mele. Ti ili cojix bʌ qʼuin tsiʼ mele jiñi ñaxam bʌ wiñic yicʼot xʼixic (Génesis 1:24-31).

Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Génesis 1:20-27, cheʼ tsaʼ caji jiñi cuxul tac bʌ bajcheʼ iliyi: Ñaxan jiñi chʌy, cheʼ jiñi, jiñi xmateʼmut, jiñi añimal tac am bʌ ti Lum i wiʼilix jiñi lac piʼʌlob. ¿I chuqui miʼ yʌlob jiñi científicojob? Miʼ ñaʼtañob chaʼan jiñi chʌy tac ñaxanto tsaʼ pʼojli i wiʼilix jiñi mamífero tac, i chaʼan jiñi lac piʼʌlob junyajl wiʼilix tsaʼ mejliyob.

Jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl chaʼan maʼañic miʼ mejlel ti qʼuextʌyel bajcheʼ yilal jiñi cuxul tac bʌ cheʼ bʌ miʼ ñumel majlel jiñi jabil tac

«Cheʼ mi lac ñaʼtan muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia, miʼ yʌcʼ ti toj sajtel lac pusicʼal cheʼ jiñi tajbil bʌ i chaʼan jiñi ciencia ili ora miʼ taj i bʌ yicʼot muʼ bʌ i yʌl ti Génesis 1 yicʼot chaʼan bajcheʼ tsaʼ ujti majlel» (Gerald Schroeder, físico).

Maʼañic bʌ miʼ subeñonla jiñi Biblia

An muʼ bʌ i yʌlob chaʼan jiñi Biblia maʼañic miʼ taj i bʌ yicʼot jiñi tajbil bʌ i chaʼan jiñi ciencia. Pero lʌcʼʌ tiʼ pejtelel ora miʼ yʌlob iliyi come maxto i wen chʼʌmbeyob i sujm chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia.

Jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl chaʼan jiñi universo o jiñi Pañimil an jaxto i chaʼan 6 mil jab. Muʼ bʌ i yʌl jiñʌch chaʼan jiñi universo yicʼot jiñi Pañimil tsaʼ mejli «cheʼ tiʼ cajibal» (Génesis 1:1). Jiñi Biblia maʼañic miʼ ñoj al jalix tsaʼ ujti jiñi.

Jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl chaʼan jiñi cuxtʌlel ila ti Pañimil tsaʼ mejli ti 6 qʼuin muʼ bʌ i jalʼan 24 hora. Miʼ cʼʌn jiñi tʼan qʼuin chaʼan miʼ taj ti tʼan cabʌl ora. Jumpʼejl ejemplo, miʼ yʌl chaʼan jiñi lac planeta yicʼot jiñi cuxtʌlel tsaʼ mejli ti jiñi 6 qʼuin muʼ bʌ i taj ti tʼan Génesis capítulo 1. Ti Biblia, iliyi cʌmbil bajcheʼ «jiñi bʌ qʼuin cheʼ bʌ Jehováa Dios tsiʼ mele jiñi panchan yicʼot Pañimil» (Génesis 2:4, TNM). Jin chaʼan, jiñi jujumpʼejl qʼuin cheʼ bʌ Dios tsiʼ chajpa jiñi Lum yicʼot tsiʼ yʌcʼʌ jiñi cuxtʌlel tajol tsaʼ jalʼa cabʌl jab.

Jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl chaʼan maʼañic miʼ mejlel ti qʼuextʌyel bajcheʼ yilal jiñi cuxul tac bʌ cheʼ bʌ miʼ ñumel majlel jiñi jabil tac. Jiñi libro chaʼan Génesis miʼ yʌl chaʼan jiñi añimal tac tsaʼ mejli «ti jujunchajp» (Génesis 1:24, 25). Jiñi tʼan «jujunchajp» muʼ bʌ i cʼʌn jiñi Biblia mach jumpʼejlic tʼan científico bʌ, tsiquil chaʼan cabʌl chuqui tac cuxul bʌ woliʼ taj ti tʼan. Jin chaʼan, mach junchajpic jach chuqui ochem yaʼi. Ili miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan junmojt añimal mucʼʌch i mejlel ti qʼuextʌyel bajcheʼ yilal ti wiʼil.

¿Chuqui maʼ wʌl jatet?

Jiñi Biblia miʼ yʌl bajcheʼ tsaʼ caji jiñi universo, bajcheʼ yilal jiñi Lum ti wajali yicʼot bajcheʼ tsaʼ caji jiñi cuxtʌlel. Mi jiñi Biblia miʼ mejlel i yʌl ti wen yicʼot ti tsʼʌcʌl ili, ¿mach ba muqʼuic i mejlel i subeñonla majqui tsiʼ mele pejtelel ili? Jiñi Encyclopædia Britannica, miʼ yʌl «cheʼ jiñi cuxtʌlel tsaʼ tili ti junchajp chuqui wen ñuc bʌ, […] maʼañic miʼ jatsʼ i bʌ ti tʼan yicʼot yujiloʼ bʌ jiñi científicojob ili ora».b

Ñaʼtancu ili

Pejcan Génesis 1:1–2:4 i laja muʼ bʌ i yʌl ili relato yicʼot jiñi muʼ bʌ i yʌjlel ti wajali chaʼan bajcheʼ tsaʼ mejli chuqui tac an. Jumpʼejl ejemplo, jiñi babiloniojob miʼ ñaʼtañob chaʼan jiñi universo yicʼot jiñi lac piʼʌlob tsaʼ tili tiʼ bʌcʼtal juntiquil dios bʌ xʼixic tsaʼ bʌ chʌmi yicʼot tiʼ chʼichʼel juntiquil dios. Yaʼ ti Egipto am bʌ ti wajali, miʼ ñaʼtañob chaʼan jiñi dios Ra tsiʼ cʼʌñʌ i yaʼlel i wut chaʼan miʼ mel lac piʼʌlob. Ti China, an muʼ bʌ i ñaʼtañob chaʼan juntiquil colem wiñic tsaʼ bʌ chʌmi tsaʼ sujti ti jiñi icʼ, jaʼ, cʼajc yicʼot lum, i chaʼan jiñi lac piʼʌlob tilemob ti jiñi i chʼʌquil i bʌcʼtal. ¿Lajal ba maʼ wʌl muʼ bʌ i yʌl Génesis yicʼot muʼ bʌ i yʌl ili cuento tac? ¿O ñumen lajal yicʼot muʼ bʌ i yʌl jiñi ciencia?

Qʼuele jiñi video muʼ bʌ i jalʼan chʌmpʼejl minuto ¿Am ba majqui tsiʼ mele jiñi universo? Mi caj a taj ti jw.org.

a Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan i cʼabaʼ Dios jiñʌch Jehová.

b Jiñi Encyclopædia Britannica maʼañic miʼ yʌl chaʼan añʌch majqui tsiʼ mele jiñi cuxtʌlel.

    Jun tac ti chol (2006-2025)
    Loq'uel
    Ochen
    • ch'ol
    • Chocben majlel
    • Bajcheʼ a wom
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condiciones de uso
    • Política de privacidad
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ochen
    Chocben majlel