Maac

Itre qatre thup a catre ce thawa memine la itre trejin trahmanyi thöth la itre ini hnei angatr hna melëne hë ngöne la itre macatre. (Sal. 71:​17, 18) Lolo catre la itre qatre thup ka inine la itre xan, ke angatre hi lai a ixatua acatrene la lapaune ne la ekalesia. Kola aijijëne la itre trejin ka kapa la ini cili, troa hane xatuane la ekalesia matre tro ej a casi me mele nyipici koi Akötresie. Pine laka easa melëne la itre drai tixenuë, nyipiewekë catre la lue thiina cili enehila, nge tro hmaca kö lue ej a nyipiewekë catre elanyi e traqa pi la akötr atraqatr. (Eze. 38:​10-​12; Mika 5:​5, 6) Haawe, itre qatre thupe fe, enehila hi la ijine tro nyipunie a nyiqaane inin me hnëkëne la itre xa trejin. Öhne hnyawa hi eahuni la etrune la huliwa hnei nyipunieti hna kuca matre troa thupëne hnyawa la ekalesia. Ngo loi e tro mina fe nyipunie a hane xomi ijine troa inin me hnëkë itre xan. (Ate cai. 3:1) Aqane tro hi nyipunieti lai a huliwane hnyawane la traeme i nyipunie. w15 15/4 1:​8-​10

Atre hnyawa hi së ka hape, ame la Tusi Hmitrötr, tre maca i Akötresie kowe la nöjei atr. Ngo atreine kö la Tusi Hmitrötr xatua së troa easenyi koi Iehova? Eje hi! Ame la easa e me inine lapane la Tusi Hmitrötr, pane mekune hnyawa ju la itre hne së hna e. Nge, mekune hnyawa ju fe la aqane tro sa trongëne la hne së hna inin. E tro sa ujë tune lai, easë hi lai a nue Iehova troa ithanata koi së. Tro hë Nyidrëti lai a nyipi treme sineen me easë nge atre xatua së, nge ketre, tro fe hë së e cili a easenyi catre koi Nyidrë. (Heb. 4:​12; Iako. 1:​23-​25) Hane hi la ketre ceitun: Tune kaa la mekuna së la easa e la trenge ewekë i Iesu lo kola hape: “The amë kö thatraqai nyipunie la tenga mo e celë fen”? Maine easa kuca la hne së hna atreine troa amë panë Iehova ngöne la mele së, tro hë së lai a drenge laka, ka madrine Nyidrëti koi së. Ngo, maine easa öhne e cili laka, nyipi ewekë tro sa ahmaloeëne la mele së, memine la eloine la tro sa catre huliwa i Akötresie, haawe, jëne la itre trenge ewekë i Iesu, Iehova hi lai a xatua së troa trotrohnine la nyine tro sa kuca matre troa easenyi koi Nyidrë.​—Mat. 6:​19, 20. w15 15/4 3:​3-5

Hnei Iehova mina fe hna hamë së la huliwa ne cainöjëne “la maca ka loi,” nge öni Nyidrë, easë la itre sine “ce huliwa” i Nyidrë. (1 Thes. 2:4; 1 Kor. 3:9) Maine tro sa kuca la hne së hna atreine ngöne la huliwa cili, tro ha xecie hnyawa koi së ka hape, tro kö Iehova a hamë së la ka ijije thatraqane la mele së. (Mat. 6:​33) Ketre, tha tro kö a jole koi së troa treqene la tro Iehova a sa la itre thithi së. Haawe, acatrene catrëne jë e nöjei drai la aqane imelekeu i epuni me Iehova. E traqa jë la ketre itupathe ka ajolëne la hni epun, wange jë la ewekë cili ceitu me ketre ijine troa easenyi catre koi Iehova. E jë la Tusi Hmitrötr, me inin, me mekun ajuin. Catre jë thithi me huliwa koi Iehova. Maine celë hi itre ewekë lai hnei epuni hna kuca, the luelue kö, tro kö Iehova lai a xatua epuni troa cile catr ngöne la nöjei itupathi asë ka traqa koi epuni enehila, me itre ka tro fe a traqa elany. w15 15/4 4:​17, 18

Troa thapa la tingetinge qa hnine la ekalesia hnene la pi mama. Maine ka imethinë së, nge easa mekune ka hape, sisitria kö së hui itre xan, tro hë së lai a qaja me kuca la ketre ewekë ka troa akötrë angatre catr. (Ite edomë 12:18) Haawe, canga tro hi a thapa la tingetinge qa hnine la ekalesia. E öhne jë së laka, hetrenyi hë the së la mekune ka hape, ka sisitria kö së hui itre xan, mekune pala kö së lo hna qaja ka hape, “Methi Iehova la angete hni tru asë.” (Ite edomë 16:5) Nge nyipi ewekë mina fe tro sa isa waipengö së me hape: ‘Eni kö a mekune ka hape, sisitria catre kö ni hune la itre atrene la ketre nöj, maine hune pena la ketre qene nöj?’ Maine celë hi aqane mekune së lai, kolo hi lai a amamane ka hape, cia ha e kuhu hni së la iwangatrehmekunyi atr. Ketre, thëthëhmine hë së laka, hnei ­Akötresieti hna “xupe qa ngöne la ka casi la nöjei ate asë.” (Ite hu. 17:26) Casi hi la pengöne la nöjei atr, ke, easë asë hi a xulu qaathei Adamu. Qene hmo la troa mekune ka hape, Akötresie a wangatrune la ketre nöj hune la ketre. E tro sa mekune tune lai, tro hë së lai a nue jë i Satana troa thë la ihnim, me casi ka eje the së itre Keresiano. (Ioane 13:35) Maine aja së troa isi me ngaa Satana, loi e tro sa thipetrije la nöjei aqane pi mama ka ngazo.​—Ite edomë 16:18. w15 15/5 2:​8, 9

Ase hë Iehova thingehnaeane koi së ka hape, tro sa mele ka loi elany, nge pëhë akötr. Itre hna iëne me itre “xa mamoe” a isa lapa mekune la mele ka tha ase palua kö, ene la mele e koho hnengödrai maine e celë fen. (Ioane 10:16; 17:3; 1 Kor. 15:​53) Ame pe, tha sihngödri kö koi Iehova la itre akötr ka traqa koi së enehila. Ame fe ekö, hna hane akötrëne la hni Iehova ngöne lo kola akötre la nöje i Nyidrë e Aigupito. Öni Tusi Hmitrötr: “Tha ithupëjia nyidë me angate ngöne la ite aköte i angat.” (Is. 63:9) Ame hë ngöne la itre macatre thupen, ngöne la kola acile hmaca la ēnē e Ierusalema, angatr a xouene la itre ithupëjia. Ngo ame pe, tha sihngödri kö la ewekë cili koi Iehova. Celë hi matre Nyidrëti a qaja, ka hape: “Ame la atre ketri nyipunie, tre, kola ketre la wene dremune alamekeng.” (Zaka. 2:​8, MN ) Tune la thin a hnime la kuku, atraqatre fe la ihnimi Iehova kowe la itre hlue i Nyidrë, nge aja i Nyidrëti fe troa xatua angatr. (Is. 49:15) Maine tro sa thele troa trotrohnine la hna melëne hnene la itre xan, haawe, tro hë së lai a hane nyitipu Iehova.​—Sal. 103:​13, 14. w15 15/5 4:2

Iesu kö lai a hape, tro pala hi a hetre ange pë ewekë e celë fe­ne hnengödrai? Ohea, nyidrëti pe a qaja ka hape, e tha paatre kö la fene celë ka ngazo tro pala hi a hetre ange pë ewekë. Hnene laka, tru la pi aja mo me huliwa qene atrekënö ne la itre ka mus, matre itre hadredre milio lao atr ka puafala. Ngo, calemi catre hë la ijine tro nyidrëti a apatrene la akötr! (Sal. 72:16) Ame lo Iesu e celë fen, hnei nyidrëti hna kuca la itre iamamanyikeu ngöne la itre hnepe götrane hi, nge ngöne hi la köni macatre nge sin. (Mat. 14:​14-21) Ngo ame hë la kola Joxu hnei Iesu, tro hë nyidrëti a xatuane la ­nöjei atr ngöne la Musi nyidrë Ka Ca Thauzane Lao Macatre. Itre ­iamamanyikeu i Iesu a anyipicine koi së ka hape, aja i nyidrëti troa huliwane la mene i nyidrë nyine loi koi së. Pëkö mene së troa kuca la itre iamamanyikeu, ngo nemene la hne së hna atreine kuca? Ijije tro sa huliwane la traeme së, me trenge catre së troa qaja kowe la itre atr la mele ka mingöming elanyi hna thingehnaeane hnine la Tusi Hmitrötr. Hnëqa së hi lai, Itretre Anyipici Iehova. (Rom. 1:​14, 15) Maine tro sa lapa mekune hnyawa la nyine troa kuca elanyi hnei Keriso, tro fe hi së lai a canga hane thuemacane la itre xa atr.​—Sal. 45:1; 49:3. w15 15/6 1:​7, 10, 11

Maine ka tru Iehova koi së, tune la enehmu së, tro së lai a thele troa amadrinë Nyidrë, tha jëne itre huliwa së hmekuj, ngo itre mekuna së fe. Maine ka pë ethane la itre mekune së, haawe, tro fe hë la hni së a hane pë ethan. (Sal. 24:​3, 4; 51:6; Fil. 4:8) Trotrohnine hnyawa hi Iehova ka hape, itre atr ka ngazo së, nge tro fe a traqa koi së la itre mekune ka sis. Ngo, pine laka tha aja së kö troa ahleuhleunyi Iehova, easa kuca asë la hne së hna atreine matre troa thipetrije la itre mekune ka ngazo. (Gen. 6:​5, 6) Easa thupëne catrën matre tro pala hi a pë ethane la itre mekune së. Eje hi laka, tro Iehova a xatua së troa lepe trije la itre mekune së ka sis e hne së hna thele ixatua thei Nyidrë, jëne la thith. Nge, tro Nyidrëti a hamë së la uati hmitrötre i Nyidrë, matre hetre trenge catre së tro pala hi a lapa pë ethan. w15 15/6 3:​4, 5

Hnei Iesu hna ini së me hape, troa sipone la “göxeni ka ijij koi hun,” ngo tha hna hape kö, “göxeni ka ijij koi ni.” Öni Victor, atre thupëne la ketre sirkos­kripsio e Afrique: “Tru catre la olenge koi Iehova laka, tha hnenge kö me föeng hna hane hnehengazone ka hape, troa traqa qa kaa la xen, nge drei la ka troa nyithupene la uma i nyiho. Hnene la itre trejine hna hnimi nyiho e nöjei drai. Ngo eni pala hi a thithi sai angatre lapa matre atreine angatre cile kowe la itre ejolene göi mani ka traqa koi angatr.” Maine jë kola mana la xeni ngöne la nöje së, ngo nyimutre catre la itre trejin ka pë ewekën. Ketre, ame itre xan, hna lepi hnei hulö. Nyipici laka, easa thithi sai angatr, ngo hetre ketre ewekë nyine tro fe sa kuca thatraqai angatr. Loi e tro sa ce thawa la hne së hna hetrenyi me angatr. Nge ijije fe tro sa hamë ahnahna lapa thatraqane la huliwa ne cainöje e cailo fen. Atre hnyawa hi së ka hape, itre ahnahna lai ka troa xatuane la itre trejin ka aja ixatua.​—1 Ioane 3:​17. w15 15/6 5:​4-6

Hna ahnithe amë hë ngöne Isaia 60:17 la itre ewekë ka lolo hna troa saze ngöne la igötranen ne la organizasio i Iehova ka ej e celë fen. Ame la itre thöth, me itre ka xötrei lö ngöne la hmi, tre, angatre hi a hane e maine drenge la itre aqane saze ekö la itre ewekë. Ngo, nyimutre catre kö la itre trejin, trahmanyi me föe ka melëne hnyawa ekö la itre ewekë cili. Xecie hnyawa kowe la itre hlue cili laka, Akötresieti a xome trongëne la organizasio i Nyidrë jëne Iesu lo Joxu së! Ame la easa drenge la angatr a qaja la hnei angatre hna melën, kola acatrene la lapaune së memine la mejiune së koi Iehova. Nyipi ewekë tro asë hi la itre hlue i Iehova a hane qaja kowe la itre xan la pengöne la organizasio i Nyidrë. Ketre iamamanyikeu ka tru la hne së hna melën enehila ngöne la fene i Satana! Cas nge tingetinge la itre hlue i Akötresieti e cailo fen. w15 15/7 1:​12, 13

Ame la iamele cili, tre kola nyipune la isi Amagedo, isi ka troa atrune la ëje ka hmitrötr, Iehova. Ame hë la itre hna jele gootrën, ene lo itre ka tha mele nyipici, tre troa apatrene triji angatr. (Mat. 25:​31-33, 46) Pë hmaca kö iangazo e celë fen, nge mele pe kö la “ka ala nyimu atraqat” e Amagedo. Easenyi catre hë matre traqa pi la itre ewekë celë, matre nemene la nyine tro së isa ala cas a kuca enehila? Jëne la uati hmitrötr, hnei Peteru hna cinyihane ka hape: “Ngöne hi la troa pate la nöjei ewekë asëjëihë cili, ijije tro nyipunie a nöjei ate ka nyipici ngöne la thina ka hmitöte me thina ka ijiji Akötesie, kola teqene me ajane troa traqa la drai Akötesie . . . Qa ngöne lai, ange hnimina fe, ame nyipunie angete teqene la nöjei ewekë cili, catejë mate öhnyi nyipunieti jë ngöne la tingeting, ka pë ethan, me pë engazone xajawa i nyidë.” (2 Pet. 3:​11, 12, 14) Haawe, catre pi së troa nyihlue nyipici koi Iehova, nge wange kö ke, adronyi së jë hnene la hmi ka thoi. Nge sajuëne jë la Joxu ne Tingeting, Iesu Keriso. w15 15/7 2:​17, 18

Tru catre la hna huliwa hnene la itre hlue i Iehova e cailo fen troa xupe la itre Uma Ne Baselaia. Itre ka saen pë thupen a siji tulu ne uma, me xup, me ahnyipixen itre ej. Matre, ame ngöne lo 15 lao macatre ka ase hë, hna xupe la 28 000 nge hetre munën lao Uma Ne Baselaia e cailo fen, kösë e ca drai, faifi lao Uma Ne Baselaia hna xup. Hnene la organizasio i Iehova hna upe la itre ka saen, me huliwane la itre ahnahna göi troa ixatua xupe la itre Uma Ne Baselaia ngöne la nöjei götrane gaa ajan. Kola xötrethenge la trepene meköti ka qaja ka hape, ame la itre ka tru hnei mo, tre troa xatuane la itre ka tha tru ewekën. (2 Kor. 8:​13-​15.) Nemene hë la thangane lai? Nyimutre la itre Uma Ne Baselaia ka mingöming hna xup thatraqane la itre ekalesia ka thatreine troa nyithupene Uma Ne Baselaia. w15 15/7 4:​9-​11

Tro la hatren hna hamëne hnei Iesu a upe la itretre drei nyidrëti troa hmekëne la hneijine hnei angatre hna melën. Celë hi ewekë lai hnei angatre hna kuca. (Mat. 24:​27, 42) Qaane lo 1914, eatre hë la itre götrane la hatrene hna qaja hnei Iesu. Xecie hnyawa koi së ka hape, easë hi la a melëne “la hneijin ne kola troa nyi­pune la fen.” Ase hë Iehova ­amekötine la ijine tro Nyidrëti a apatrene la fene ka ngazo i Satana. (Mat. 24: 3) Haawe, pine nemene matre loi e tro sa lapa treqene hnyawa la pun? Pine laka easa drengethenge Iesu Keriso. Ketre, mama hnyawa ha ka hape, eatre hë lo hatrene hna qaja hnei Iesu. Xecie hnyawa koi së laka, calemi catre hë la pun, a tha hnene kö laka easa mejiune kowe la nöjei ewekë hne së hna dreng, ngo hnene pe laka xecie koi së ka hape, eatre hë la itre hna perofetan. Epi tro sa lapa hmek me treqene hnyawa la pun. w15 15/8 2:​8, 9

Ame elany ngöne la Paradraiso, tro sa madrine troa hane kuca la itre sipu aja së, me itre nyine amadrinëne la mele së. Eje hi laka, Iehova la ka xupi së memine la ajane troa madrin. Ketre, Nyidrëti a thingehnaeane ka hape, tro Nyidrëti a “amejine la ite ewekë ka mele asëjëihë.” (Ate cai. 8:15) Maine nyipici laka, ka nyipi ewekë la troa kuci madrin, me mano, ngo tro lai a amadrinë së catre e tro sa amë panë Iehova ngöne la mele së. Tro pala hi lai a tune elanyi ngöne la fene ka hnyipixe. Celë hi matre, aqane ujë ka inamacane la troa ‘thele panëne la Baselaia,’ me wangatrune la itre manathith hne së hna kapa qa ngöne la hna nyihlue i Iehova. (Mat. 6:​33) Ame ngöne la fene ka hnyipixe elany, troa sisitria catre hmaca kö la mel. Hnëkë jë enehila kowe la “nyipi mel” elany, ke celë hi aqane tro sa amamane la trenge aja së troa mele e cili. w15 15/8 3:​17, 18

Atr ka pexej Iesu lo nyidrëti e celë fen. Hnei nyidrëti hna ce mele memine la itre atr ka tha pexeje kö, tune la keme me thine i nyidrë me itre jini nyidrë. Kolo mina fe a mama thene lo itretre drei nyidrë la itre thiina ka ngazo, tune la pi draië, me tha imeku. Ame lo jidr qëmekene tro nyidrëti a mec, hnei angatr hna ithepe ka tru me hape, “dei la ka troa sisitia e angat.” (Luka 22:24) Ngacama kola mama la itre götrane cili thei angatr, ngo atre hnyawa hi Iesu ka hape, tro la itretre drei nyidrëti elanyi a hane macaj. Nge tro fe angatre elanyi a acile la itre ekalesia. Ame fe ngöne la jidri cili, hnei Iesu hna thithi sai angatr matre tro angatr a cas. Öni nyidrëti kowe la Keme i nyidrë ka hape: “Casi hi angate asëjëihë tui [Nyipëti], Kakati, e kuhu hning, nge ini fe e kuhu hni [Nyipë].” Öni nyidrëti hmaca jë: “Mate casi angat, tune la casi nyisho.”​—Ioane 17:​21, 22. w15 15/9 1:​10, 11

Ame lo Peteru a tro hune la hnagejë, hna traqa koi angeic la xou hnene la ecatrene la enyi me itre hoke ne gejë. Kola aceitunëne la lue ewekë cili memine la itre akötr hna melën hnene la itre Keresiano enehila. Ngacama jole pi hë itre ej, ngo atreine hi së cile catr jëne la ixatua i Iehova. E tro sa mekune hmaca la ewekë ka traqa koi Peteru, ke tha hnei enyi kö me gejë matre patre pi la lapaune i angeic. Öni Tusi Hmitrötre: “Angeic’ a goeëne la enyi ka cat, nge angeic’ a qou.” (Mat. 14:​24-32) Hnene laka tha goeë Iesu hë hnei Peteru, nge kolo pena ha goeëne catrëne la gejë, ame hna nyiqaane patre la lapaune i angeic. Kola mama laka, e tru hë la hne së hna goeëne la itre jole ka traqa koi së, tro hë lai a patre la lapaune së, me mekune ka hape, tha tro hë Iehova a xatua së. Loi e tro sa mele atre ka hape, ijije fe troa patre la lapaune së. Pine nemen? Öni Tusi Hmitrötr, pë lapaun la “ngazo” ka angazone la mele së. (Heb. 12:1) Tui Peteru, e troa menu la aqane goe së, canga tro hi a lapakötre la lapaune së. w15 15/9 3:​1, 6, 7

Ame la ketre atr a hamë ahnahna koi epun, eje hi lai laka, tro epuni lai a olen koi angeic. Ketre, epuni a nyipine la ahnahna, matre tha epuni kö a amë acon. Easa olene koi Iehova la hnei Nyidrëti hna hamëne la nöjei ewekë thatraqane la mele së, nge ka hamë madrine koi së. Easa öhne hnyawa la etrune la ihnimi Iehova koi së, nge easë fe a ajane troa amamane koi Nyidrëti la etrune la ihnimi së. Tune kaa fe epun? Hna kapa hnene la angetre Isaraela la itre ewekë ka lolo qaathei Iehova. Nyimutre catre la itre macatre ne Nyidrëti a eatrongë angatr hnene la itre wathebo, me hamë angatr la nöjei hnei angatre hna ajane matre troa mel. (Deu. 4:​7, 8) Ame e cili, angetre Isaraela a amamane la hni ne ole i angatr koi Iehova hnene la hna drengethenge la itre wathebo i Nyidrë. Ame la angatr a huuje koi Iehova, angatr a hamëne koi Nyidrë la “ite pane xenine la hnadro” i angatr. (Eso. 23:19) Atre hnyawa hi angatr laka, tro pala hi Iehova a amanathithi angatr, e hnei angatr hna drengethenge Nyidrë me hamëne la itre ewekë ka tru ne la mele i angatr.​—Deu. 8:​7-​11. w15 15/9 5:​5, 6

Nemene la nyine tro sa kuca matre tro sa öhne la ime i Iehova ngöne la mele së? Tro sa ce wange la faifi lao ewekë. Ame la hnapan, mekune hnyawa ju së laka, hnei Iehova hna xatua së troa öhne la nyipici. Ame la hnaaluen, mekune ju së lo ijine easa tro koi icasikeu, me drenge la ketre cainöj, me hape, “Hane hi lo la hnenge hna ajane troa dreng!” Ame la hnaakönin, ma öhne jë së la aqane sa Iehova la ketre thithi së. Ame la hnaafoan, maine jë hne së hna mekune troa huliwa catre hmaca kö koi Iehova, nge easa öhne e cili la aqane xatua së hnei Nyidrë troa eatrëne la aja së. Ame la hnaafaifin, hne së hna trotrije la huliwa së, ke tha huliwa i Iehova hnyawa ha së; nge ame hë e thupen, easë hë a öhne la aqane eatre lo hna thingehnaeane hnei Akötresie: “Tha trojë kö ni a tiji ’ö.” (Heb. 13:5) E catrecatre la aqane imelekeu së me Iehova, tro hi së lai a canga öhne la ime i Nyidrë ngöne la mele së. Nemene la aliene lai? Nyipi ewekë tro sa thupëne matre tro pala hi a wië la itre mekune së, nge matre tro fe sa hane hmaca troa kuca la ngazo. w15 15/10 1:​17, 19

Ame la itre xa atre Heleni, itre ka traqa ne troa hane atrune la Paseka, tre, hnei angatre hna öhne la hna kuca hnei Iesu, ame hna hai hnei angatr. Matre hnei angatre hna sipo Filipo troa ithanata me Iesu. Ngo tha hnei Iesu kö hna thele matre tro la itre atr a ce xöle me nyidrë, me isigöli nyidrë qëmekene la itre ithupëjia. Ka mama cile hnyawa kö koi nyidrë la itre huliwa ka nyipi ewekë catre hmaca kö. Hnei nyidrëti pala hi hna goeëne catrëne la aja i Iehova göi nyidrë, ene la troa huujëne la mele i nyidrë. Celë hi matre amexeje jë nyidrë kowe la itretre drei nyidrë ka hape, easenyi hë matre meci pi nyidrë, nge tro la itre ka xötrethenge nyidrë a ketre nue fe la mele i angatr. Öni nyidrë: “Ame la ate hnime la mele i angeic, tro ha pate lai ; nge ame la ate methinëne la mele i angeice e celë fen, tro angeic’ a thupën’ eje, uti hë la mele, ka tha ase palua kö.” Nge hnei Iesu fe hna thuecatre i angatr troa hane nyitipu nyidrë me qaja xeciëne la itre trenge ewekë ka mama ngöne la topik ne la drai celë. Haawe, celë hi ini ka tru hnei Filipo hna troa hamëne kowe la angetre Heleni. (Ioane 12:​20-​25) Maine nyipici laka, huliwa ne cainöj la ka tro pa ngöne la mele i Iesu, ngo tha celë hmekuje kö la hnei nyidrëti hna kuca. w15 10/15 3:​13, 14

Nyimutre la itre ijine kola iwesitrë hnene la itretre dreng, kola pi atre la ka tru e angatr. Tha hnei Iesu kö hna wangesixane la ewekë cili. Hnei nyidrëti pe hna anyimua eamo angatr me xomihni. Hnei nyidrëti pala hi hna thiina ka menyik, me treqene la ijine me hnë ka ijij matre troa wenë ameköti angatr. (Mar. 9:​33-​37) Qa ngöne laka tru la ihnimi epun kowe la nekö i epun, haawe, atre hnyawa hi epun laka, nyipi ewekë tro epuni a haji nyën. Ame itre xa ijin, anyimua qaja ha epun koi nyën la itre ewekë ka loi nyine troa kuca me tha nyine kuca. Ngo tune kaa ju hë e tha idrei pala hi nyën? (Ite edomë 22:15) Xomi ini jë qaathei Iesu. Catre jë troa haji nyën me xomihni, ene la troa xatua nyën, me ini nyën, me ameköti nyën. Iëne jë la ijin me hnë ka ijij matre troa haji nyën cememine la menyik. Kola mekune hmaca hnei Elaine, ketre trejine föe ne Afrique du Sud lo aqane haji angeice ekö hnei keme me thine i angeic. “Ca pengöne hi la ihaji nyidro. Matre e hetre pun hna amekötine koi ni, tre nyidroti fe hi a kuca. Tha hnei nyidroti pi kö hna haji ni ceme­mine la elëhni, maine tha qaja pena la kepine matre kola haji ni.” w15 15/11 1:​5

Maine tha ihnimi ju la thiina ka sisitria i Iehova, hapeu, tro kö a tro loi la mele së elany? Eje hi laka, tro pala hi la atr a musinëne la ketre, nge tro angatr asë a lapa fene la musi ne la Atre ka iakötrë nge ka imethinë, ene Satana. (2 Kor. 4:4; 1 Ioane 5:​19; Hna ama. 12:​9, 12) Haawe, maine tha ihnimi ju la thiina ka sisitria i Iehova, ke tha nyine qaja kö la aqane ngazo la mele së elany! Ame ekö, lo Satana a icilekeu me Akötresie, hnei angeice fe hna ukune la lue pane atr troa hane icilekeu. Hnei angeic hna jelengazone la meköti Iehova troa mus. Nge goi qaja fe angeic ka hape, lolo kö e tro angeic a musi hui Iehova. (Gen. 3:​1-5) Ka inamacane la aqane ujë i Iehova, ke hnei Nyidrëti hna nue ijine koi Satana matre tro angeic a ketre amamane la aqane musi angeic. Ngo mama cile hnyawa ha enehila laka, tha ijiji Satana kö maine ketre atre pena troa mus. w15 15/11 3:​3, 4

Maine hetrenyi së la ipië, tro së lai a canga trongëne la eamo i Iesu. Öni nyidrë: “Dengë hë nyipunie lo hna qaja, ka hape, Hnimeju eö la ate lapa eashenyi ’ö,’ nge xelenejë la ithupëjia me eö; ngo ini pe a qaja koi nyipunie, ka hape, Hnimeju la ite ithupëjia me nyipunie, qeje tenge ka loi ju koi angete ëji nyipunie; kucajë la loi koi angete methinë nyipunie; nge thithiju thatraqai angete qaqa me axösisi nyipunie; mate itete neköne nyipunie me Tetetro i nyipunie e koho hnengödrai; ke anganyidëti a axulune la jö i anganyidë hune la nöjei ka ngazo me ka loi, me upe la manie kowe la nöjei ka meköti me ka tha meköti kö.” (Mat. 5:​43-​45) Pine laka itre hlue i Akötresieti së, qa së asë hi troa hnime la itre ithupëjia me easë, ngacama ­ngazo catre ju hë la aqane ujë i angatr koi së. Loi e pëkö drai gufa hne së hna tha amamane la ihnimi së koi Iehova, me kowe la atre lapa easenyi së. Ngacama ­icilekeu ju hë me easë hnene la itre atr, maine xelene pena angatr la maca hne së hna tro fë, ngo qa së troa xatua angatr ngöne la angatr a aja ixatua. w15 15/11 4:​17, 19, 20

Hnene la itre hlue i Akötresie hna huliwane hnyawa la atreine troa ithanata matre troa atrunyi Iehova, me qeje Nyidrë kowe la itre atr. Ame ngöne la hneijine së, hnene la itre hlue i Nyidrë hna huliwane la atreine cili göi troa ujëne la Tusi Hmitrötr matre tro la itre atr ka ala nyimu catre a hane atrepengöi Iehova. Maine nyipici laka, nyimutre catre la itre Tusi Hmitrötr e cailo fen, ngo hetre itre xan, hna tha ujëne hnyawane kö. Celë hi matre, hnene la Komite ne ujëne la Traduc­tion du ­monde nouveau hna axeciën troa nyi trepene la huliwa i angatr hnene la köni hna amekötine celë: (1) Troa atrune la ëje i Akötresie, me amë ej e hnine la Wesi Ula i Nyidrë thenge la aqane mama ej ngöne la itre hna xötrei cinyihan. (Mat. 6:9) (2) Maine ijij, troa ujëne mekötin la itre hnaewekë qa ngöne la maca ekö ngöne la qaan, ngo e tha ijije kö, loi e troa ujëne la mekun. (3) Troa xome la aqane ithanata ka hmaloi troa e me trotrohnin.​—Neh. 8:​8. w15 15/12 2:​1, 2

Ketre nin kö göi troa thuemacane la itre soc troa nyiqaane isi. Pane mekune ju la ewekë ka troa traqa kowe la trongene isi, e tha mama hnyawa kö la nin ne trutru kowe la itre soc! (1 Kor. 14:9) Tusi Hmitrötr a aceitunëne la nin ka mama cil ne la trutru, memine la itre trenge ithanata ka hmaloi troa trotrohnin. E tha lualai kö la itre mekune hne së hna qeje pengön kowe la itre atr, tro lai a hajihaji koi angatr, maine pena tro ha tria la aqane trotrohnin. Hnei Iesu hna hamëne la ketre cainöj ngöne Mataio mekene 5 koi 7. Nge ame e cili hetrenyi la itre hnaewekë hnei Iesu hna iëne hnyawa matre tha jole kö troa trotrohni nyidrë. Tha hnei nyidrëti kö hna pi mama, me thele troa qaja la itre hnaewekë hna atre hi hnene la itre ka inamacan. Ketre, tha hnei nyidrëti kö hna qaja la itre hnaewekë ka troa akötrëne la itre atr. Ka jui la itre ini hnei Iesu hna hamëne koi angatr, ngo ame la aqane qaja nyidrë itre ej, tre hmaloi catre troa trotrohnin. Hetre aja i Iesu troa trotrohnine hnene la itretre drei nyidrë ka hape, tha tro kö a seseu menu göi xen e nöjei drai. Matre, hnei nyidrëti hna amamane koi angatr ka hape, Iehova pala hi a thuane la itre waco. Haawe, nyidrëti a hnyinge jë koi angatr ka hape: “Hape u, tha sisitia kö nyipunie hun’ it’ ej ?” (Mat. 6:​26) Tha tru kö la itre ithanata i Iesu, ngo celë hi aqane xatua angatr hnei nyidrë matre tro angatr a trotrohnine la ini ka tru celë. Ketre celë fe hi la ka hamë trenge catr koi angatr. w15 15/12 3:13, 14

Nemene la aliene la ihnimi trejin? Ame la ihnimi trejin, tre kola qaja la otretre ka catr ka othe la itre atrene la hnepe lapa, me itre enehmu. (Ioane 11:36) Haawe, itre nyipi trejine hi së, ngo tha göi qaja hmekuje hi. (Mat. 23:8) Öni Paulo: “Ihnimikeune ju tune la aqane ihnimi tejin ; Amamai tulu jë troa atrune la kete.” (Rom. 12:​10, MN ) Kola mama jëne la itre hnaewekë celë la ecatrene la aqane ihnimikeu së, itre trejin. Hnene la ihnimi trejin, memine la ihnim ka eje thene la itre nyipi keresiano, hna xatua angatre troa imelekeu hnyawa me cas. Ngo ame kowe la itre nyipi keresiano, ame la “tejin,” tre, kola qaja la itre nyipi keresiano asë, ngacama trenyiwa ju hë. (Rom. 10:12) Hnei Iehova hna ini së, itre trejin, troa ihnimikeu.​—1 Thes. 4:9. w16.01 1:​5, 6

Tro fe la ihnimi së koi Iesu a upi së troa catre cainöj me inine la itre atr. (Mat. 28:​19, 20; Luka 4:​43) Ame ngöne la hneijine ne la Drai Ne Amekunën, ke hapeu, ijije kö tro epuni a wange hmaca la porogarame i epuni göi troa hane pionie koi 30 maine 50 lao hawa? Hanawange la hna kuca hnene la ketre trejin hna mecitrij hnei föe hmunë. Tha ijiji nyidrëti kö troa xome la huliwa ne pionie ke 84 hë lao macatre i nyidrë, nge ku­cakuca catre nyidrë. Ame pe hnene la itre xa pionie e cili hna hane meku nyidrë. Celë hi matre hnei angatr hna ce axeciën laka, tro pala hi ketre e angatr a itrothei. Ketre, tro fe a hamë nyidrë la itre teritoare ka tha jole kö e tro nyidrëti a trongën. Ame hë la thangane lai, hnei nyidrëtihna eatrëne la mekuna i nyidrë troa cainöj koi 30 lao hawa. Matre hapeu, ijije fe kö tro epuni a hane xatuane la ketre trejin e hnine la ekalesia, troa xome la huliwa ne pionie e treu Maac me Eiperem? Nyipici laka, tha ijiji së asë kö troa xome la huliwa ne pionie. Ngo ijiji së asë hi troa xome la traem, me trenge catre së, matre troa huliwa atrune koi Iehova. w16.01 2:​7, 11

Nga e thatre kö së enehila la itre ëjen asë la itre hna iën, kola hapeue kö la kola hape, tro sa “ce tro” me angatr? Öni Tusi Hmitrötr, kola “xölehuje [hnene la ala treen] la pune la ixete ne la ate Iuda, me hape, Tro huni a ce tro me nyipunie, ke ate hë huni laka thei nyipunie la Akötesie.” Ame la kola qaja la atre Iudra, tre tha kolo kö a qaja la ala cas, ngo kola qaja la lapa ne la itre hna iën asë. Atre hnyawa hi lai hnene la itre xa mamoe, matre angatr a ce ­nyihlue i Iehova memine la lapa cili. Tha angatre kö a thele troa atre la ëjen asë la itre hna iën, me thele troa isa xötrethenge angatr. Iesu la Mekene së, nge Tusi Hmitrötr a upi së troa xötrethenge nyidrëti hmekuj.​—Mat. 23:10. w16.01 4:​4

Ame kowe la atr, ka nyipi ewe­kë pala hi troa hnimi angeic. Ewekë lai hnei angeice hna thele catrën qaane lo kola hnaho angeic, tha kolo kö a qaja lo ihnim ka eje thene la lue ka iaja. Ka tru koi së la troa ce mele me itre sinee, me itre xa atr. Ngo ­hetre ketre pengöne ihnimi kö hne së hna ajane catrën, ene la troa hnimi së hnei Iehova. Ala nyimu la ka mekune ka hape, tha ijiji së kö troa imelekeu me Akötresie, ke, ka tha mama kö Nyidrë, nge ka pucatin asë. Ngo tha tro pi kö sa mekune tune lai, ke, atre hnyawa hi së la nyipici! Jëne la Tusi Hmitrötr, easa atre laka, hetre itre atr ekö ka ce sinee me Akötresie. Hnei angatre hna acatrene catrëne la aqane imelekeu i angatre me Iehova. Qa ngöne laka, ewekë ka tru lai koi së troa eatrëne ngöne la mele së, haawe loi e tro sa waipengöne hnyawa la tulu i angatr. Celë hi matre tro sa wange la tulu i Abe­rahama. (Iako. 2:​23.) Nemene la hnei nyidrë hna kuca matre enehmu i Akötresieti jë nyidrë? Hna ­nyitrepene la aqane imelekeu i Aberahama me Akötresie hnene la lapaun, nge hna hë nyidrë ka hape, “keme ne la angete lapaun’ asë.”​—Rom. 4:​11. w16.02 1:​1, 2

Ngacama ketre joxu ne Iudra ka ngazo thiina Ahaza, ngo ame Hezekia, nekö i nyidrë, tre ketre joxu ka lolo catr. (2 Ite jo. 18:​6) Hnei angeice pe hna xometrije la itre huliwa i keme i angeic. Hnei angeice hna apuiloine la ēnē, me sipo Iehova troa nue la ngazo ne la nöj, me lepe apatrene la itre hnasaatr ngöne la nöj. (2 A. l. Ite. jo. 29:​1-​11, 18-​24; 31:1) Ame hë e thupen, lo kola troa lepi Ierusalema hnei Saneribi, joxu i angetre Asuria, hnei Hezekia hna amamane e cili la catre me lapaune i angeic. Hnei angeice hna lapa qale koi Iehova me mejiune laka, tro kö Nyidrëti a amelene la nöje i Nyidrë, me acatrene la lapaune i angatr. (2 A. l. ite. jo. 32:​7, 8) Ame la ketre ijin, hna traqa la pi tru koi angeic, ngo ame la Iehova a wenë ameköti angeic, canga kapa ju hi angeic, me “aconyi [angeice] kö.” (2 A. l. Ite. jo. 32:​24-​26) Tha hnei Hezekia kö hna nue la aqane hetru angeic matre troa angazone la mele i angeic. Hnei angeice pe hna amamane ka hape, enehmu i Iehova angeic. Haawe, ketre tulu lai ka lolo koi së nyine troa xötrethenge. w16.02 2:​11

Loi e tro fe sa pane nyipici koi Iehova, me menyik kowe la itre trejin. Maine jë, atre hë epuni laka, hna kei hnene la ketre trejin kowe la ngazo. Epuni a ajane troa nyipici koi angeic, ke, ketre sinee i epun maine ketre atrene la hnepe lapa i epun. Ngo atre hnyawa fe hi epuni laka, Iehova la nyine tro epuni a pane nyipici kow. Upi angeice jë kowe la itre qatre thup göi troa thele ixatua, nge tha tro kö a hmitr. E tha tro kö angeic, haawe, tro hë epuni lai a ketre qaja kowe la itre qatre thup. E tro epuni a ujë tune lai, epuni lai a nyipici koi Iehova. Nge epuni fe hi a thiina ka menyik kowe lai trejin, ke, tro la itre qatre thupe lai a xatua angeice tro hmaca a imelekeu hnyawa me Ieho­va. Tro angatre lai a ameköti angeic ngöne la menyik.​—Lev. 5:1. w16.02 4:​14

Ame la “thina ka ijiji Akötesie,” tre kola qaja la itre huliwa hna kuca hnene la ekalesia, tune la troa sine la itre icasikeu me cainöje trootro. Ngo kolo fe a qaja la troa thithi koi Iehova me ini Tusi cas. Ame la atr ka mele koi Iehova, tha angeice kö a mekune laka, ketre ehnefe la troa kuca la itre huliwa cili. Angeice pe a mekune tui Davita Joxu, lo kola hape: ­“Akötesingöti fe, madine ni troa kuca la aja i cilie, nge e kuhu hninge la wathebo i cilie.” (Sal. 40:8) The thëthëhmine kö laka, ame la eö a sa xepu koi Iehova me xomi bapataiso, ketre sinee i Iehova ha eö. Matre, ame la hnei eö hna mekune troa kuca koi Iehova, ke tha thenge kö la mekuna i keme me thin maine ketre atre pena. Matre, e hetrenyi thei eö la “thina ka hmitöte” me “thina ka ijiji Akötesie,” eö hi lai a amamane ka hape, ka xecie hnyawa koi eö laka nyipici hi la, nge aja i eö troa mele thenge la itre hna amekötin hnei Iehova. Maine aqane ujë i eö hi lai, tre, tha hmitre pe kö matre bapataiso eö jë! w16.03 2:​10, 12, 15

Hnene la Wathebo i Mose hna thupëne la angetre Isaraela qa ngöne la kuci ngazo me hmi ka thoi, ka ej thene la itre nöje ka lapa xötreithi angatr. E tro la angetre Isaraela a drengethenge Akötresie, tro angatre lai a kapa la itre manathith. Nge e tha trongëne kö, akötre la mele i angatr. (Deu. 28:​1, 2, 15) Hetre ketre kepine fe matre hamëne jë Iehova la itre hna amekötine ka hnyipixe. Jëne la Wathebo, hna hnëkëne la angetre Isaraela troa kapa la Mesia, ene Iesu Keriso. Ej a amekunë angatre pala hi ka hape, itre atr ka ngazo angatr. Eje fe a xatua angatre troa trotrohnine la enyipiewekëne koi angatre troa hetre thupene mel, ene la ketre huuj ka pexej ka troa apatrene palua la itre ngazo i angatr. (Gal. 3:​19; Heb. 10:​1-​10) Ketre, tro la Wathebo a thupëne la xötre lapa hna troa fetra la Mesia qa ngön, me aijijëne la angetre Isaraela troa atrehmekunyi nyidrë. Matre, hna aceitunëne la Wathebo memine la ketre atr ka amamai gojeny, me ka ‘ithupë’ ngöne hi la hnepe ijin, matre troa eatrongë angatre koi Keriso. w16.03 4:​6, 7