Semitrepa

Ame la hnëqa ka tru ne la keme me thin tre, ene la troa inine la nekönatr troa hnimi Iehova. (Sal. 127:3) Ame ngöne la nöje Isaraela, itre ka sa xepu hë la itre nekönatr la kola mala nyudren. Ngo, tha ka ceitune kö memine la itre nekö së. Tha hnene kö laka, ka hnimi Iehova, me ka wangatrune la nyipici hnene la keme me thin, matre tro fe la nekönatr a hane ujë tun. Qaane la kola mala nyudren, loi e tro la keme me thin a xatua nyudren troa sa xepu koi Iehova me xomi bapataiso. Pine nemene matre ka nyipiewekë catre lai? Pine laka, ame la atr ka sa xepu me xomi bapataiso, me mele nyipici koi Iehova, celë hi ka troa aijiji angeic troa mele pe ngöne la ijine akötr atraqatr. Keme me thine fe, epi tro fe epun a madrin troa goeëne la nekö i epun a nue la mele i nyën koi Iehova, me xomi bapataiso. (Mat. 24:13) Keme me thine fe, epi tro fe epun a madrin troa goeëne la nekö i epun a nue la mele i nyën koi Iehova, me xomi bapataiso. w18.03 14 par. 16-17

Loi e tro palahi la itre qatre thup a xome la Tusi Hmitrötr ngöne la angatr a hamë ihaji. Ceitune fe hi memine la itre ka hamë ihaji e hnine la hnepe lapa. Nyipiewekë tro angatr a nyitipu Iesu. Angatre hi lai a amamane ka hape, aja i angatr troa nue Iehova me Iesu troa eatrongë angatr. Maine tro sa kapa la ihaji qaathei Iehova, me xome la aqane ihaji Nyidrë me Iesu, tro hë sa hetrenyi la itre manathith ka nyimutre! Troa tingeting la itre hnepe lapa memine la ekalesia. Lapa hnyawa la itre atren, ke hna hnimi angatr me wangatrunyi angatr, nge hna thupë angatr. Celë hi tingetinge lai me madrin hne së hna kapa enehila, ngo the qaja palaha la tingeting me madrine së elany! (Sal. 72:7) Ame la ihaji hne së hna kapa qaathei Iehova enehila, tre, kola hnëkë së tro sa ce mel epine palua. Tro sa mele tingeting me cas, nge Iehova la Keme së. (Is. 11:9) Maine tro sa lapa mekune lai, tro hë sa trotrohnine hnyawa laka, ame la ihaji, tre, celë hi hatrene la ihnimi Iehova koi së. w18.03 25 par. 15; 25 par. 17, 19

Pine nemene matre itre atr a traqa koi angeic troa xomi bapataiso? Angatr a ajan troa amamane ka hape, ase hë angatr ietra ke, tha hnei angatre kö hna trongëne hnyawa la wathebo i Mose. (Mat. 3:1-6) Ngo, ame la bapataiso ka sisitria catr hnei Ioane hna kuca tre, ka hetre sipu aliene kö; kola qaja lo bapataiso i Iesu, nekö i Akötresie. (Mat. 3:13-17) Nyipici laka, pëkö ngazo i Iesu, matre tha nyipiewekë kö tro nyidrëti a ietra. (1 Pet. 2:22) Ngo, hnei Iesu pe hna xomi bapataiso matre troa amamane laka, tro hë nyidrëti a kuca la aja i Iehova ngöne la mele i nyidrë. (Heb. 10:7) Ame hë la Iesu a cainöje trootro, kolo ha bapataisone la itre atr hnene la itretre drei nyidrë. (Ioane 3:22; 4:1, 2) Itre atr a xomi bapataiso ke, angatr a ietrane la ngazo i angatr. Tha hnei angatre kö hna trongëne hnyawa la wathebo i Mose. Ame hë la kola meci hnei Iesu, me amele nyidrëti hmaca, hetre ketre aliene hë la kola bapataisone la itre atr. w18.03 5 par. 6-7

Ame la “ate ne u,” ene la atre ce mekun me Iehova, tre, angeic a wangatrune la aqane imelekeu i angeic me Nyidrë. Angeic a nue la uati hmitrötr troa xatua angeic, me thel troa nyitipu Iehova. (Efe. 5:1) Nge, angeic a thel troa waiewekë tui Nyidrë. Ka mele Akötresie koi angeic. Ketre, angeic a trongëne la itre trepene meköti Iehova ngöne la mele i angeic. (Sal. 119:33; 143:10) Tha angeice kö a kuca la “ite huliwa ne la ngönetei,” ngo angeice pe a thel troa melën la “wene la [u]a.”​—Gal. 5:22, 23. w18.02 19 par. 3, 6

Hna upi Daniela troa mel e Babulona, ketre traone trenyiwa ka kuci haze, me ka kuci iöni. Ame la itre atr ka mel e cili, ka xele angatr ma wang la angetre Iudra. Kola thaipië angatr me Iehova, Akötresi angatr. (Sal. 137:1, 3) Celë hi ka akötrë Daniela, me itre xa angetre Iudra, itre ka hnimi Iehova! Hna hnëkë xeni fe thatraqai nyudren, nge hetrenyi la itre xen hna wathebon hnei Iehova. Ngo, ame koi Daniela, “tha tro kö a angazo angeice hnene la a i joxu.” (Dan. 1:5-8, 14-17) Hetre ketre jol hnei Daniela hna cile kow, ngo ka tha canga mama kö. Hnene laka, ketre atr ka atreine huliwa Daniela, haawe, hnene la joxu ne Babulona hna acili angeic troa kuca la itre hnëqa ka tru. (Dan. 1:19, 20) Tha hnei Daniela kö hna pi draië me pi mama, me nyi ka meköt. Ngo, hnei angeice palahi hna hni ka ipië, me atrehmekune laka, hetre ifego ngöne la mele i angeic. Nge, ame koi angeic, Iehova la hnei angeic hna troa atrun ke, hnei Nyidrëti palahi hna xatua angeic. (Dan. 2:30) Pane mekune jë! Ame la Iehova a ce qeje Noa me Iobu ke, hna qeje Daniela fe. Celë hi itre atre lai hne së hna troa nyitipun. Ngöne la ijine cili, meci hë Noa me Iobu, nge hnei nyidroti hna mele nyipici koi Iehova ngöne la mele i nyidro ka pexej. Ame Daniela, thöthi petre kö angeic ngöne la ijine cili. (Ezek. 14:14) Ngo, ka mejiune catre Iehova koi Daniela! Hnei Daniela hna lapaun, me drengethenge Iehova ngöne la nöjei drai ne mele angeic. w18.02 5 par. 11-12

Hnei Iesu hna amamane la aqane troa tulu ewekë göi itre nyine iamadrinë. Hnei nyidrëti hna sine la “faipoipo” memine la “nyikein’ atraqat.” (Ioane 2:1-10) Ame ngöne la ijine cili, hna pë waina, ame hnei Iesu hna kuca la ketre iamamanyikeu. Hnei nyidrëti hna ujëne la tim koi waina. Ngo tha celë kö lai ewekë ka tru ngöne la mele i Iesu. Hnei nyidrëti hna amë panëne la aja i Iehova ngöne la mele i nyidrë, me xatuane la itre atr. Hnene laka, nyimutre la itre atr nyine amelen, ame hnei nyidrëti xomihnine la akötr, me mec hune la sinöe ne iaxösisi. Öni Iesu kowe la itre ka thel troa xötrethenge nyidrë: “Manathithi nyipunie e troa qaqa nyipunie me axösisin, me sili ewekë nyipunie la nöjei ewekë ka ngazo asë pi ini. Madinejë nyipunie, me aciacin, ke atraqate la june thatraqai nyipunie e hnengödrai.” (Mat. 5:11, 12) Maine ka tru la ihnimi së koi Akötresie, tro hë së lai a neëne la itre ewekë ka sis xajawa i Iehova. Nge, ame la itre ewekë ka tha nyipi mama kö koi së, nge easa dreng laka, hna sisine hnei Nyidrë, easë fe hi lai a hane neën.​—Mat. 22:37, 38. w18.01 25 par. 16-18

Easa hamë ahnahna koi Iehova pine laka, atraqatr la ihnimi së koi Nyidrë. Nge, kola ketr la hni së la easa mekun la nöjei ewekë hnei Iehova hna kuca thatraqa së. Atre hnyawa hi Joxu Davita laka ame la nöjei ewekë hne së hna kapa, tre, qaathei Iehova. Nge, ame la nöjei ewekë hne së hna hamën koi Nyidrë, tre, itre ewekë lai hne së hna kapa qaathei Nyidrë. (1 A. l. ite jo. 29:11-14) Maine nyipici laka, hetre madrine së troa kapa, ngo hetre eloin e tro sa ham. Pane mekune jë la nekönatr ka co, nge ka kapa qaathei keme me thin la neköi manie ka co. Angeic a xom la manie cili troa itö ahnahna kowe la keme me thine i angeic. Eje hi lai laka, tro nyidroti lai a madrine me wangatrun la ahnahna. Maine jë, tro la ketre thöth ka pionie, nge ka mele pala kö thei keme me thin a hamë manie koi nyidro matre troa nyithupei uma, maine thupene xen. Tha hnei keme me thine kö hna upi nyën, hnei nyëne pe hna hamën xanën. Maine nyipici laka, tha mekune kö nyidro tro nyën a ujë tune lai, ngo nyidroti a kapa ke, nyëne hi lai a amamane la ole i nyëne koi nyidro pine la itre hnei nyidroti hna kuca koi nyën. Ketre tune mina fe, atre hnyawa hi Iehova laka, hatrene la ole së koi Nyidrë la easa hamën koi Nyidrë la itre hne së hna hetreny. w18.01 16 par. 4, 6

E aja i epun tro la nekönatr a lapaun, tha tro kö epuni lai a qaja hi koi angeice la ka loi me ngazo. Loi e tro fe epuni a ce ithanatane me angeic la itre xa mekun, hna hape: ‘Hnauëne laka, Tusi Hmitrötr a wathebone la itre ewekë hne së hna pi kuca? Tro ni a atre tune kaa ka hape, nyine loi koi ni la itre hna amekötine hnei Tusi Hmitrötr?’ (Is. 48:17, 18) E hetre aja thene la nekö i epun troa xomi bapataiso, xatua angeice jë troa trotrohnine la itre hnëqa ka ej thene la atr hna bapataison. Nemene la itre manathith, me itre ejolene mina fe ka xulu qa ngön? Pine nemene matre qaja jë së ka hape, sisitria kö la itre manathith hune la itre jol? (Mar. 10:29, 30) Nyipiewekë troa pane ce ithanatane la itre hnyinge celë qëmekene troa xomi bapataiso. Xatuane jë la nekö i epun troa mekun ajuine la itre ewekë cili. Tro hë angeic lai trotrohnine laka, nyine loi palahi koi angeic la troa trongëne la itre hna amekötine hnei Tusi Hmitrötr. w17.12 18 par. 14-15

Alanyimu la itre trejine me easë ka trene mec. Ame itre xan ka nango qatre hë, angatr a thupëne la itre sinee i angatr ka qatre catre hë. Nge, ame pena itre xan, angatr a isin troa huliwa matre hamëne la ka ijij kowe la hnepe lapa i angatr. Ngo, hetre itre xan laka, aca traqa ju hi la itre jole cili koi angatr. E ka tru koi Nyidrë la itre wëtresij, nga the qeje eö pala ha, ketre hlue i Nyidrë! Tha eö kö a nyihlue i Nyidrë ke, hnëqa i eö lai, ngo hnene laka, atraqatr la ihnimi eö koi Nyidrë. (Sal. 19:1, 3, 14) Atre së hnyawa hi hnei Nyidrë. Öni Tusi Hmitrötr, “asesë hë e la ite pene he i nyipunie” hnei Nyidrë. (Mat. 10:30) Ketre, ej a qaja axeciëne koi së ka hape, “[atre] kö Iehova la nöjei drai ne la ite ka meköt.” (Sal. 37:18) Öhn asë hi Iehova la itre jol ka ej thei eö, nge tro kö Nyidrëti a hamën koi eö la trengecatr ka ijij, matre troa elë hun itre ej. w18.01 3 par. 1; 8 par. 4

Hna ketr la itre atr ngöne la traon lo Peteru a amelene hmaca Tabitha, matre “ala nyimu angete hane lapaune koi Joxu.” Hnei angatre pë hë e thupen hna hane ce thawa la maca ka loi göi Iesu, me qaja kowe la itre atr asë ka hape, hetre mene i Akötresie troa amelene la itre ka mec. (Ite hu. 9:36-42) Hetre atr hna amelen hmaca, nge hna öhn hnei itre xan. Ame ngöne la ketre ijin, Paulo aposetolo a cile fë cainöj ngöne la ketre hnahag e Troas, kolo götrane kolopi ne Turquie enehila. Hnei Paulo hna ithanata utihë la nyipine la jidr. Nge, kola të hune la mamalama hnei Eutiko, ketre thöth, me drenge la cainöj. Kolo ha fefenedrem hnei angeic, ame hnei angeic hna kei qa ngöne la hnahag hnaakönin. Maine jë, Luka la atr ka pane traqa troa wai Eutiko ke, droketre angeic. Luka a öhne e cili laka, pëkö eatre i angeic, ngo tha enije hë. Meci hë angeic! Paulo fe a ut me haluthi Eutiko, nge thupene lai, öni Paulo: “Eje kö la mele e kuhu hni angeic.” Hnene la itre atr ka öhne la ewekë ka traqa hna haine la iamamanyikeu cili. Mama hnyawa hi koi angatr laka, hna amele Eutiko hmaca, ame “hnei angate hna madin’ atraqat.”​—Ite hu. 20:7-12. w17.12 6 par. 10-11

Hnene kö la itre atr hna nyinyine la itre jol ka ej ngöne la fen? Nyipici laka, hetre itre atr ka qaja ka hape, kola uti la etrune la itre isi, me ihumuth, me itre sine mec, me itre atr ka pë ewekë. Ngo, kola cilëne la mus, memine la itre organizasio ka thele mani hnene la itre atr ka tha imeku. Thatreine kö la itre atr cili troa apëne la itre isi, me ihumuth, me itre sine mec, me itre ka pë ewekë. Baselaia i Akötresie hmekuje hi la ka ijij. Pane mekune jë la hnei Iehova hna troa kuca thatraqane la itre atr asë. Tro la Baselaia i Nyidrë a apatrene la qaane la itre isi, ene la thiina ka tha imeku, memine la huliwa qene atrekënö, memine la pi mama fë nöj, me hmi ka thoi, me Satana. (Sal. 46:9) Tro la Baselaia i Akötresie a apatrene la ihumuth. Hnene ej hna inine la itre milio lao atr troa ihnim, me inyipicikeu. Pëkö ketre musi ka atreine troa eatrëne lai. (Is. 11:9) Easenyi hë matre tro Iehova a apatrene fe la itre sine mec, nge tro ha pexeje la ngönetrei së. (Is. 35:5, 6) Pëhë atr ka pë ewekë, nge tro hë sa mele madrin, me imelekeu hnyawa me Iehova.​—Sal. 72:12, 13. w17.11 24 par. 14-16

Hna acile la itre hlapa hnë kötre zae matre tha tro kö la angetre Isaraela a humuth menune la ketre atr. Ka tru koi Iehova la mel, nge ka xele catre Nyidrëti ma wang la ihumuth. (Ite edomë 6:16, 17) Nyipici laka, Iehova la Akötresie ka meköt me ka hmitrötr, thatreine kö Nyidrëti troa wangahmalohmaloeëne la kola humu atr, nge tha hna thë kö. Ame la angetre cinyihan, me angetre faresaio, tha ceitu i angatre kö me Iehova. Tha nyipiewekëne kö angatr la mele ne la itre atr. Öni Iesu koi angatr: “Ase hë nyipunieti xome la ki ne la inamacan ; tha lö kö nyipunieti kow, nge kete nyipunieti a shewe angate e troa lö kow.” (Luka 11:52) Nemene la aliene la ithanata i Iesu? Ame la qa ne la angetre cinyihan, me angetre faresaio, tre, ene la troa qejepengöne la Wesi Ula i Akötresie kowe la nöj me xatua angatr troa hetrenyi la mel ka tha ase palua kö. Ngo, angatr pena a sawa la nöj troa xötrethenge Iesu, “Joxu ne la mel.” (Ite hu. 3:15) Matre angatre a tro xome la nöj kowe la mec. Ka pi tru la angetre faresaio, itre ka tha imeku, me ka pë ihnimin, nge tha nyipiewekëne kö angatr la mele ne la atr! w17.11 15 par. 9-10

Ame lo easa nyiqaane ini Tusi memine la Itretre Anyipici Iehova, tre, tha hne së kö hna thuemacane la hnepe lapa së. Nge, kola kökötre trootro la lapaune së, nge kolo fe a mama la enyipiewekën troa qaja koi angatr la aja së troa nyihlue i Iehova. Matre tro lai a traqa la itre jol e hnine la hnepe lapa. Thele jë troa trotrohnine la mekuna ne la sinee i epun. Nyipici laka, hetre madrine së la easa atre la itre nyipici ne la Tusi Hmitrötr. Ngo, ame kowe la itre sinee së, hna iaö së, matre tro sa lö kowe la ketre hmi. Maine pena, tha hnimi angatre hë hne së ke, tha ce atrune hmaca kö së me angatr la itre feet. Ketre, angatr a seseu göne la pengö së e meci pi së. Loi e tro sa pane thel troa trotrohnine la mekuna i angatr, me drei angatr hnyawa. Tro hë së lai a atre la kepine matre angatr a seseune la mele së. (Ite edomë 20:5) Hnei Paulo aposetolo hna thel troa trotrohnine la “nöjei ate asë” matre troa hane ce thawa me angatr la maca ka loi. E tro sa ujë tune lai kowe la itre atrene la hnepe lapa së, tro hë së lai a atreine ce thawa me angatr la nyipici.​—1 Kor. 9:19-23. w17.10 15 par. 11-12

Ame itre xa ijin, easa xou troa nyima ke, thatre kö së la nyima. Ngo, hetre itre ewekë ka ijij nyine tro sa kuca matre tha tro kö sa cile troa nyima. Tro epuni a atreine nyima catr, e tro epuni a atreine tuluthe la aqane mano i epun. Tirisite la ka hamë trengecatrene la lam. Ceitune hi lai memine la aqane mano, celë hi ka hamë trengecatrene la nine i epun la epuni a ithanata, maine nyima. Loi e troa draië catre kö la nine nyima i epun hune la nine ithanata. Ame itre xa ijin, hnei Tusi Hmitrötr hna thuecatrene la itre hlue i Iehova troa ‘nyima madrin’ la angatr a atrunyi Nyidrë. (Sal. 33:1-3) Iëne jë la ketre nyima ne la Baselaia hnei epuni hna ajan troa nyiman. Nge, e catrëne jë la itre trengewekë. Thupene lai, aca qaja asë pi la ca xötre hnëewekë, nge nyimane jë hë, ngo the saze pi kö la nine i epun. (Is. 24:14) Tro la aqane nyima i epun a mexem, nge ka lolo hnyawa hi lai. The xou kö, maine hmahma! w17.11 5-6 par. 11-13

Pane mekune ju la itre ijine angatr a trongëne la itre gojenyi qa Babulona a tro Ierusalema. Hetre itre ijin angatr a mekun, me ce ithanatane la pengöne la mele i angatr elanyi ngöne la nöje i angatr. Hnei angatr hna drenge la itre qatr e ithanatane la emingömingö i Ierusalema ekö, memine la uma ne hmi. (Ezera 3:12) Maine ka sine ju fe eö la tronge i angatr, nemene la ewekë ka ej e kuhu hni eö la eö a xötrei öhn e Ierusalema? Eje hi laka, tru la hleuhleu thei eö pine laka, pëhë uma ka cil, itre etë pe hi, me hnitr, nge hna thë fe lo ngöne hag. Nge, kola mama la itre gaa kaqa ne ej, e cili hi lo hnen lo itre qanahag ekö, me itre hnë thup. Maine jë eö a mekune hmaca lo ingöne hag ka catre i angetre Babulona. Ngo, tha kucakuca kö la angetre Iudra ke, ame ngöne la tronge i angatr, hnei Iehova hna xatua angatr me thupë angatr. Tha qea kö thupene la angatr a traqa e Ierusalema, angatr a xup la ita ne huuj ngöne lo hnen la uma ne hmi ekö. Ame hnei angatr hna nyiqaane huuj koi Iehova o drai.​—Ezera 3:1, 2. w17.10 26-27 par. 2-3

Atre hë Solomona la itre hna melën hnei Davita lo kola thöth, matre mama hnyawa koi angeic la catr ka ej thene la keme i angeic. Ame lo Davita a thöth, hnei angeic hna amamane la catre i angeic lo kola lepi Goliatha, atre isi ka catr nge hna xouen nge ka tru matran. Hnei angeic hna hun jëne la ixatua i Akötresie, hnene hi la wenetë ka jijia. (1 Sam. 17:45, 49, 50) Trotrohnine hnyawa hi së la kepine matre Davita hi la atr ka ijij troa xatua Solomona troa catr, me xupe la uma ne hmi! Tro pala kö Iehova a ce me angeic uti hë la troa umuthe la huliwa ne xup la uma ne hmi. Hna lapa hut e kuhu hni angeic la trengewekë ne la keme i angeic. Nyipici laka, thöthi angeic me ka thatrein, ngo hnei angeice kö hna thel troa kuca la huliwa. Hnei angeic hna amamane la catre i angeic. Jëne la ixatua i Iehova, hnei angeic hna afenesine la uma ne hmi ka mingöminge catr ngöne la 7 lao macatre, nge sin. Hnei Iehova hna xatua Solomona, haawe, the luelue kö, tro fe Nyidrëti a xatua epun troa hetrenyi la catr, me kuca la hnëqa i epun ngöne la hnepe lapa, me ngöne la ekalesia. (Is. 41:10, 13) E tro sa amamane la catre së ngöne la huliwa i Iehova, tro Nyidrëti lai a amanathithi së enehila, me elanyi fe. w17.09 27 par. 3; 28 par. 4; 32 par. 20-21

Ame kowe la itre hlue i Iehova, ka mele me men la Wesi Ula i Nyidrë, ene la maca i Nyidrë kowe la itre atr. Hne së hna öhne la menen la Tusi Hmitrötr ngöne la mele së, me ngöne la mele ne la itre xan. Qëmekene tro sa nyihlue i Iehova, ame itre xan e easë, tre, itre ka atrekënö, me itre ka xomi dorog, me itre ka kuci ngazo. Ame itre xan, itre ka hlemu ekö, ngo pëkö aliene la mele i angatr. (Ate cai. 2:3-11) Eloine pe, hetre mejiun, nge hetre aliene hë la mele ne la ka alanyim. Kolo itre atr ekö laka, tha tingetinge kö la mele i angatr. Hna mama e hnine la Ita Ne Thup, la itre xa hna melën ka tune lai ngöne la itre tane mekun hna hape, “Saze Hë La Mel Hnei Tusi Hmitrötr.” Nge, thupene la hna xomi bapataiso, angatre pala hi a isin, jëne la ixatua ne la Tusi Hmitrötr, troa acatrene la aqane imelekeu i angatr me Iehova. w17.09 21 par. 1

Öhne hnyawa hi Iehova la hna melën hnei Lota, haawe, tha luelue kö së laka, tha sihngödri kö koi Nyidrë la nöjei jol hne së hna cile kow. (Is. 63:7-9; Iako. 5:11; 2 Pet. 2:9) Hnei Iehova fe hna inine la itre hlue i Nyidrë troa hetre utipin. Hanawange la ketre wathebo hnei Nyidrëti hna hamën kowe la angetre Isaraela. Maine ka hetre gufa i ketre koi ketre, tro la ka hamë manie a xome la ixetre ne lai ka hetre gufa nyine anyipicine laka, tro angeic a nyithupene la gufa i angeic. (Eso. 22:26, 27) Ngo, tro la ka hamë manie a bëeke fë kowe la atr trene gufa la ixetre i angeic e tha lö pala kö la jö, matre lapa keukawa angeic e jidr. Ame la atr ka pë utipin, tha tro kö angeice lai a bëeke fë la ixetre ne lai atr. Ngo, tha hnei Iehova kö hna upe la itre hlue i Nyidrë troa ujë tune lai. Nemene la trepene meköt ka mama ngöne la wathebo cili? Loi e tro sa wangatrune la itre hna ajan hnene la itre trejin. The cile kö së xatuane la trejin ka akötr!​—Kol. 3:12; Iako. 2:15, 16; 1 Ioane 3:17. w17.09 9 par. 4-5

Hnei Iesu hna sipone la Keme i nyidrë troa nue la ngazo ne la itre atr ka thele troa humuthi nyidrë. Ketre tulu lai ka tru göi troa menyik, me atreine xomihni ngöne la itre itupath ka tru. (1 Pet. 2:21-23) Hetre ketre aqane tro sa amamane la thiina ka menyik memine la atreine xomihni. Öni Paulo: “Loi e ixomihninekeune me nue la ngazo i ketre me ketre, maine hetre gele i ketre atre koi ketre ; hna nue nyipunie hnei Iehova, ketre tro nyipunie a tun.” (Kol. 3:13, MN) Nyipiewekë tro sa hetrenyi la thiina ka menyik me atreine xomihni matre troa nue la ngazo i ketre. Tro lai a acatrene la cas ka ej e hnine la ekalesia. Aja i Iehova tro sa menyik me atreine xomihnine la itre atr. Lue thiina lai ka aijijë së troa mel elanyi ngöne la fene ka hnyipixe. (Mat. 5:5; Iako. 1:21) E ka menyike së me atreine xomihni, easë hi lai a atrunyi Iehova me xatuane la itre atr troa ujë tun.​—Gal. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25. w17.08 25-26 par. 15-17

Hetrenyi e hnine la Tusi Hmitrötr la itre hna melën. Hnei Iehova e cili hna kuca la itre ewekë laka, tha hne së kö hna mekun. Ame la ketre, kolo ijine Hezekia joxu a mus e Iudra, nge hnei Saneribi, joxu i angetre Asuria hna lepi Iudra, me thapa la nöjei traon e cili, ngo Ierusalema pe hi la tha hna lep. (2 Ite jo. 18:1-3, 13) Ame hë e thupen, hna traqa hnei Saneribi e Ierusalema troa lep ej. Nemene la hna kuca hnei Hezekia Joxu? Ame la hnapan, hnei angeic hna thith, me sipo ixatua thei Iehova, me thele ixatua thei Isaia perofeta. (2 Ite jo. 19:5, 15-20) Hnei Hezekia fe hna waiewekë hnyawa. Hnei angeic hna nyithupene la hotr hna amekötin hnei Saneribi. (2 Ite jo. 18:14, 15) Thupene lai, hnei angeic hna hnëkë me acatrene la traon e traqa ju lapa xötreith Ierusalema. (2 A. l. ite jo. 32:2-4) Nemene hë la pune lai? Hnei Iehova hna upe la angela troa lep apatrene la ala 185 000 lao soce i Saneribi ngöne la ca jidr. Tha mekune kö Hezekia laka, troa traqa la ewekë cili!​—2 Ite jo. 19:35. w17.08 10 par. 7; 11 par. 12

Nemene la aqane tro eö a ketre hnëkë eö kö thatraqane la huliwa i Iehova o drai? Nyipiewekë tro eö a melëne la itre thiina i Akötresie matre troa nyihlue i Iehova hnyawa. Inine lapane jë la Tusi Hmitrötr, me mekune ajuine ej, nge thele jë troa amamane la lapaune i eö ngöne la itre ijine icasikeu. Ame ngöne la itre macatre ne eö a ini, thele jë troa maca ngöne la aqane troa ce thawa la maca ka loi kowe la itre atr. Thele jë troa wangatrune la itre atr, ene la troa atreine hnyingëne la mekuna i angatr, me drei angatr. Ketre, hetre itre ewekë ka ijij tro eö a kuca ngöne la ekalesia, tune la troa nyidrawane me nyihnyawane la Uma Na Baselaia. Iehova a aijijëne la itre ka ipië, me ka hetre hni ne aja matre troa ixatua. (Sal. 110:3; Ite hu. 6:1-3) Hnei Paulo aposetolo hna upi Timoteo troa hane mesinare ke “hna qaja aloinyi angeice hnei ange tejin.”​—Ite hu. 16:1-5. w17.07 23 par. 7; 26 par. 14

E tha hna anyipicine kö la musi cile i Iehova, nge hetre luelue pala kö thene la itre atr me itre angela, tha tro jë pi kö lai a hetre tingeting, me cas. Ame hë la kola anyipicine elanyi la musi cile i Iehova, tro hë la nöjei atr a mele palua fene la musi Nyidrë ka lolo. Ame e cili, hetre tingetinge hë e koho hnengödrai me e celë fen. (Efe. 1:9, 10) Tro ha anyipicine elanyi la musi cile i Akötresie. Tha ie ju kö la musi Satana me itre atr, nge tro ha patre palua. Tro ha hun la musi Akötresie jëne la Baselaia hna cilën hnene la Mesia. Ame e cili, tro ha anyipicin ka hape, ijije hi tro la atr a isigöline la musi Iehova, ke, hetre ka troa mele nyipici koi Nyidrë. (Is. 45:24) Eje hi laka, hetre aja së troa hane sine la itre atr cili. Matre, nyipiewekë tro sa trotrohnine la aliene la jole cili. w17.06 23 par. 4-5

Thatre hnyawa kö së la ijine troa melëne la akötr hnene la atr ke, isapengö së kö. Ame la kola meci la atr hnei angeic hna hnim, kola canga traqa troa akeukawanyi angeic hnene la itre sinee i angeic. Ngo, ame hë la kola isa tro hnei angatr, ka aja ixatua pala hi la atr ka akötr. Haawe, the cile kö së hamë ixatua. The mano kö së troa akeukawane pala hi la itre ka akötr. (1 Thes. 3:7) Eje hi laka, tro lai a hetre ijine laka, traqa pi hi la hleuhleu kowe la atr. Maine jë, hnene la hna mekune lo drai ne hnahone lai ka mec, maine hnene la hna dreng la ketre miuzik, maine goeëne pena la itre foto, maine hetre huliwa hna kuca, maine hnene la punepune maine mejene pena la ketre ewekë, maine hnene la ketre hneijine la macatre. Ketre hace ka tru kowe la sine föe, maine trahmanyi hna mecitrij troa xötrei sine casine la ketre asabele maine Drai Ne Amekunën. Hetre ajane la atr ka akötr troa xatua angeic ngöne la nöjei ijin. w17.07 16 par. 17-19

E tro sa catr kuca la loi kowe la itre atr, tha mekune hë së la itre jol ka traqa koi së. Ala nyimu la itre trejine föe ka faipoipo maine ka tha faipoipo, nge ka ce thawa la maca ka loi ne la Baselaia kowe la itre atr. Angatre hi lai a ce huliwa me Iehova, me kuca la aja i Nyidrë, nge celë hi ka amadrinëne la mele i angatr. Loi e tro fe së asë a wangatrune la itre atr tune lai, ene la troa ce thawa la maca ka loi koi angatr. Ketre, e tro sa kuca la loi kowe la itre trejin, tro easë lai a easenyi catr koi angatr. Celë hi hna kuca hnei Paulo aposetolo. Hnei angeic hna akötrehnine la mele ne la itre trejin “tune la ate ijithine kola hiane la ite nekö i nyido.” Hnei Paulo mina fe hna akeukawane me thuecatrene la itre trejin “tune la keme kowe la ite nekö i angeic.” (1 Thes. 2:7, 11, 12) Hetrenyi la itre nekönatr ka thel troa hnimi Iehova, nge hnei angatr hna akeukawane me thuecatrene la itre atrene la hnepe lapa i angatr. Angatr a atreine ujë tune lai ke, hnei angatr hna metrötrëne me xatuane la keme me thine i angatr. Ketre, e hna mele nyipici hnene la itre nekönatr koi Iehova, kolo hi lai a thuecatrene asë la hnepe lapa. w17.06 7 par. 13-14; 8 par. 17

Ame la etrune la manie ne la itre trenamo tre, ijije hi troa thupëne la mele ne la itre xötre nekö i angatr ka nyimutre. Nge ame pë hë ngöne la ketre götran, itre miliar pe kö la etrune la itre atr ka pë ewekë. Atre hnyawa hi Iesu laka, Baselaia i Akötresie hmekuje hi la ka troa sazen la aqane huliwa ne salem ne la fen. Öni Tusi Hmitrötr, ame la “angete itö,” ene la huliwa ne salem, me kuci politik, me itre hmi, tre, itre igötranene la fene i Satana. (Hna ama. 18:3) Itre hlue i Iehova a lapa ananyine la kuci politik me itre hmi. Ngo, thatreine kö tro angatr a lapa ananyine la huliwa ne salem, ene la ketre igötranene la fene i Satana. Nyipiewekë tro së, itre keresiano, a waipengöne la aqane goeëne së la huliwa ne saleme i fen. Celë hi matre loi e tro sa isa waipengö së me hape: ‘Tro ni a huliwane tune kaa la itre mong matre troa amamane ka hape, ka nyipici ni koi Iehova? Tro ni a tuluthe tune kaa la aqane troa löhnine la fen ka salem? Nemene la itre hna melën ka anyipicine laka, ka catre la mejiune ne la itre hlue i Iehova enehila koi Nyidrë?’ w17.07 7-8 par. 1-3

Tha sihngödri kö koi Iesu laka, tro lai a hace la mele së hnene la fene celë, nge troa traqa koi së la seseu, me itre jol. Ame ngöne la ceitune i nyidrë göne lo atre eëny, öni Iesu, tro la itre atr a kapa “la tenge ewekë ne la baselaia,” nge ame ngöne la xötrei, tro angatre lai a hetrenyi la aja ka catr. Ngo ame hë e thupen, tro ha “cia thahe eje hnene la ite jolene la fen, me ite iaö ne la tenga mo.” Nge tro ha ae trootro lo trenge aja i angatr. (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19) Maine tha hmeke kö së, tro la itre ejolene la mel a sewe së troa kuca la huliwa i Iehova. Loi e tro fe sa amamane la ihnimi së koi Keriso, ene la troa tro pa la huliwa ne cainöj ngöne la mele së. Nemene la ka troa anyipicine ka hape, easë pala hi a kuca la huliwa cili? Loi e tro sa isa waipengö së, me hape: ‘Nemene la ka sisitria koi ni? Hapeu, ka hetre madrinenge kö qa ngöne la huliwa i Iehova maine qa ngöne la itre xa huliwa kö?’ w17.05 23 par. 3-4

E nanyi la hna lapa hnene la atr ka mele “tenyiwa” qaathene la itre ekalesia ka qaja la qene hlapa i angeic, loi e tro angeic a sine la ekalesia ka qaja la qene hlapa ne la nöj. (Sal. 146:9) Ngo, e hetre ekalesia ka qaja la qene hlapa i angeic nge ka easenyi hi, nyipiewekë tro la he ne la hnepe lapa a axeciëne la qene hlapa ka loi koi angatr. Qëmekene troa axecië mekun, tro angeic a mekune hnyawa me thith thatraqane lai. Tro fe angeic a ce ithanatane me föi angeic, me ha nekö i angeic. (1 Kor. 11:3) Nyipiewekë tro la keme me thin a wangatrun la aja ne la itre nekönatr. Eje hi laka, nyudren a kapa la itre ini hna hamën ngöne la itre icasikeu e nöjei wiik. E hna sine itre ej ngöne la qene hlapa hnei nyudren hna trotrohnine hnyawa, eje hi laka, tro lai a hetre thangane qa ngön. Tha tro kö a tro tune lai e tha trotrohnine hnyawa kö la nekönatr la qene hlapa. Ame itre xa ijin, tha nyipi mama hnyawa kö lai kowe la keme me thin.​—1 Kor. 14:11. w17.05 10 par. 10-11

Nyipiewekë tro sa isa waipengö së kö, me hape: ‘Eni kö a nue la itre xan troa kuca asë la huliwa? Eni kö a lapaun me catre troa huliwane la itre hnenge hna hetrenyi thatraqane la huliwa i Iehova? Nge maine eni a mekune troa feke kowe la ketre götran, maine ketre nöj göi troa thele mani, me hetre mele ka loi, eni kö a thithi koi Iehova göne la itre thangane lai kowe la hnepe lapang, me kowe la ekalesia?’ Ketre ahnahna ka tru la hnei Iehova hna hamë së, ene la troa sajuëne la musi Nyidrë. Qaane lo ijine i Adamu me Eva, aja i Diabolo pala hi tro la itre atr a thipetriji Iehova. Ngo, ame la easa sajuëne la musi Iehova, easë hi lai a amamane hnyawa koi Satana ka hape, Iehova la hne së hna ce xöl memin. Hnene la lapaune së, memine la aqane nyipici së koi Iehova hna upi së troa nue xanë së kö kowe la huliwa i Nyidrë. Nge, celë hi ka amadrinë Nyidrë. (Ite edomë 23:15, 16) Tro la aqane idrengethenge së me aqane nyipici së koi Akötresie a aijiji Nyidrë troa sa koi Satana. (Ite edomë 27:11) Ame la ewekë hne së hna atreine hamëne koi Iehova, nge ka sisitria, nge ka hamë madrin koi Nyidrë, tre, ene la troa idrengethenge. w17.04 32 par. 15, 16

Kola qaja e hnine la Trenge Wathebo i Mose ka hape, e hna sisiny, maine nyi xepu hnei ketre koi Iehova, “tha tro kö angeic’ a shashaithe la hna qaja hnei angeic, ngo tro angeic’ a kuca asë thenge la hna tropi qa ngöne la qe i angeic.” (Num. 30:2) Ame hë e thupen, Solomona ha qaja la trenge ewekë ka mama ngöne la topik ne la drai celë. Hnei Iesu hna amamane la enyipiewekën la troa sisinyi koi Iehova. Öni nyidrë: “Hna qaja koi angat’ ekö, ka hape, ‘The sisinyi thoi kö, loi e trongëne göi [Iehova] la hnei ’ö hna sisiny.’ ” (Mat. 5:33) Loi e tro sa nyipiewekëne la hne së hna sisinyi koi Iehova. Tro lai a hetre thangane kowe la aqane imelekeu së me Nyidrë. Hnei Davita hna amamane hnyawane lai lo angeic a qaja ka hape: “Dei la ate troa elëne la wete i Iehova ? nge dei la ate troa cile ngöne la ga hmitöte i nyidë ?” Nge angeic a sa ka hape, tha tro kö Iehova a kapa la itre atr ka “sisinyi thoi.”​—Sal. 24:3, 4, MN. w17.04 4 par. 3-4

Maine ame koi së, hetre ewekë ka tha meköti kö hna kuca koi së e hnine la ekalesia, loi e tro sa thupën matre tha tro kö së a kötre fë ithanata. Eje hi laka, loi e tro sa thele ixatua thene la itre qatre thup, me thuemacanyi angatr ka hape, hetre ngazo hna kuca hnene la ketre trejin. (Lev. 5:1) Ngo, nyimu ijine laka, pëkö ngazo ka tru hna kuca, haawe, loi e tro sa thele troa iloi memine la trejin. Nge ame e cili, tha tro kö sa qaja koi ketre, maine koi itre qatre thupe pena. (Mat. 5:23, 24; 18:15) Loi e tro sa nyipici, me trongëne la itre trepene meköt ngöne la itre ijine cili. Ame itre xa ijin, mama pi hi koi së ka hape, easë la ka mekune menun ka hape, hetre ewekë ka tha meköti kö hna kuca koi së hnene la ketre trejin. Haawe, tro së lai a madrine laka, tha hne së kö hna canga qaja angazo angeic. Maine qaja angazo angeice ju së, tro lai a atrune catrëne lai jol. Mekune kö laka, nyipici epuni ju hë maine tria, ngo e troa qaja la ithanata ka akötr, tha tro pi kö lai a nyinyin lai jol. E tro sa nyipici koi Iehova me kowe la itre trejin, tro lai a sewe së troa ujë tune lai. w17.04 21 par. 14