Isi Ka Saze La Fen

Ame ekö, ma traqa koi ca hadredr hë lao macatre enehila, kola nue hnene la itre nekö trahmanyi la itre hnalapa i nyudren troa hane isi, a itre milio jë kö la etrun. Tru la trenge aja i nyudreni troa isigöline la nöje i nyudren. Ame la ketre nekö trahmanyi ne Amerika, ka saene troa hane isi, tre öni angeic ngöne la tusi angeic ka hape: “Madrine catre ni, nge eni fe a mekune la madrineng e traqa pi hë kowe la itre drai elany.”

Ngazo pe, tha hmitre ju kö nge ame lo madrine ka eje thei nyudren, tre saze pena ha koi hleuhleu. Pë pi kö ketre sooc ka mekune ka hape, troa qeadridri la itre macatre ne tro angatr a itö isi hmekune e Belgique me Faras. Celë hi matre, hëne ju pë hë la isi cili ka hape, “Isi Ka Tru.” Nge ame pë hë enehila, tre kola hëne la isi cili ka hape, pane isi ka tru.

Ame la hëne jë la isi cili, ka hape pane isi ka tru, tre hnene la etrune la itre atr ka mec, memine la itre ewekë ka luz. Hna e la 10 milio lao ka mec, nge 20 milio jë kö la itre ka sinatr pë hë. Celë hi lai thangane la itre mekune ka tria hna axeciën. Thatreine ju kö la itre musi ne Erop troa canga apatrene trije la ihmönyinyi ne la itre nöje e cailo, matre tha tro ju kö a traqa kowe la isi ka tru. Ngo ame la hëne jë fe la isi cili ka hape, pane isi ka tru, tre hnene la etrune la itre akötr hnene ej hna axulun. Nge easë pala hi enehila a xeni pune la hna isi ekö.

THANGANE LA ITRE MEKUNE KA TRIA

Ame la fetra jë la pane isi ka tru, tre, hnene la hna tria la itre aqane axecië mekun. Kola qaja hnene la ketre itus qene papale (The Fall of the Dynasties—The Collapse of the Old Order 1905-1922) ka hape, hnene la itre musi ne Erop hna tune la atr ka mejë hmo e jidr; laka cile jë hi a tro, ngo thatre kö ka hape, kola tro zimozimo ezine la hnathup.

Ame la kola kuqane lo ketre hene ka tru ne la musi ne Autriche, tha hmitre ju kö, nge hane jë fe hi lö hnin hnene la itre nöje ka tru ne Erop, uti fe hë la angatr a hane itö isi, ngo tha eje kö lai la aja i angatr. Ame hë la kola isi, tre önine ju pe hi lo ketre hene ka tru ne la musi Alema ka hape, “Hnei nemene jë matre traqa pi la ewekë celë?” Ngo ketre öni nyidrëti ju kö e sa ka hape: “Ekölö ini, maine atre ju së la aqane trongene la ewekë celë!”

Ame la itretre musi ka ce axeciëne laka troa itö isi la itre nöj, tre thatre pengöne kö angatr la itre ethanyin e thupen. Kolo pë hë a atrehmekune hnene la itre sooc, nge nyudreni hë e kuhu hnine la itre hnë zae hna kuj. E cili hi la nyudren a öhne ka hape, hna iaö nyudren hnene la itretre mus, nge hna trane la he i nyudreni hnene la itre hene ne hmi, nge hna thoi koi nyudren hnene la itre tane isi. Hna tune kaa?

Hnene la itretre mus hna qaja ka hape, thupene la isi ka tru, tro ha nyipi lolo me mingöminge la mele ne la nöjei atr asë. Önine la ketre hene ka tru ne la musi Alema ka hape, kola isi matre tingetinge jë, nge göi troa thupëne hnyawa la edrö hna kapa qaathene la itre xötre ka tru; nge kola isi, ke kolo fe a mekune la itre drai elany. Ame pena Woodrow Wilson, lo Perezida i angetre Amerika, tre hnei nyidrëti hna qaja la ketre ithanata, matre tha tro kö la itre atr a seseu. Öni nyidrë ka hape, isi cili hi la ka troa fe gojenyi kowe la ketre pengöne mus; kolo hna hape, démocratie qene Wiwi. Nge ame e Agele, kola mekune hnene la itre atr ka hape, isi cili hi la ka troa apëne la nöjei isi asë. Ngo ase hë iaö angatr asë.

Hnene la itre hene ne hmi hna hane sajuëne la isi ka tru. Kola qaja hnene la ketre itus qene papale (The Columbia History of the World) ka hape, kolo pena ha lö hnine la isi hnene lo itre hene ne hmi, ngo hnëqa i angatr pe lo troa inine la Wesi Ula i Akötresie. Nge imethinë hë la nöjei atr hnene lai isi ka tru. Tha lepe trije kö itre hene ne hmi la imethinë ka eje thene la itre atr; angatre pe la ka iuku troa imethinë. Kola qaja hnene la ketre itus pena (A History of Christianity) ka hape, tha amë panëne hë itre hene ne hmi la lapaun, ngo pane kö la isi pi nöj. Ame la itre xa atr, tre tha wai ejolene hmaca kö angatr, ke ase hë angatre ce xome la hmi me isi pi nöj. Nge hna thuecatrene la itre sooc asë troa itö ihumuth me isi mec, pi Keriso.

Hnene la itre tane isi hna qaja ka hape, tha tro ju kö a qea la hna isi, nge tro la itre sooc a hun; ngo tha eatre kö la ithanata i angatr. Kola tro la itre macatre, nge kolo pala hi a itö isi la itre sooc, pëkö jëne kötr. Nge ame ngöne la itre macatre cili me e thupen, kola melëne hnene la itre milio lao sooc la ketre hneijine ka jole catr, hna qaja hnene la ketre ka inamacan, ka hape, pë pala kö ijine iaxösisi ka tune lai hna hane öhne qaane ekö. Öhne hi hnene la itre tane isi ka hape, tru catr la iatr ka mec me itre ewekë hna aluzin, ngo angatre pala hi a upe la itre thupëtresiji kowe la hnë isi. Tha sesëkötre kö së la kola cile kowe la itre hen hnene la itre sooc.

Nemene hë la aqane ketr la itre nöje hnene la isi ka tru? Easa e e hnine la ketre itus la hna qaja hnene la ketre qatre trahmanyi ka hane isi ekö; öni nyidrë ka hape, hnene la isi cili hna saze hnyawa la thiina memine la mekuna ne la itre atr. Nge nyipici hi, ke ame hë la kola ase la isi, tre kaqa ju hi la itre xötr nöje ka catr, uti hë la patr. Isi cili hi la ka nyiqaane la ketre hneijine ka jole catr, ke hneijine kola elë la etrune la itre atr hna humuth. Qaane ju hi lai, tha mano kö itre atr itö isi me grève.

Pine nemene matre saze ju pë hë tune lai la fen hnene la isi ka tru? Hapeu, hna traqa xane hi la ewekë cili? Nge hetre ewekë kö hna qajaqaja hnene la itre ewekë cili?