Itre Thöthi Fe, Iëne Jë Troa Nyi Hluei Iehova
“Iënejë nyipunie ngöne la drai celë la tro nyipunie a nyi hlue kow.”—IOSUA 24:15.
1, 2. Nemene la itre pengöne bapataiso hna kuca ngöne la itre hmi ka uune ka hape itre keresiano angatr?
“NUE pi [la itre nekönatr] troa ketre mekun, e ijiji nyudreni hë troa keresiano nge atrepengöi Keriso hë hnei nyudren.” Hna cinyihane la itre trenge ewekë celë hnene la ketre atre cinyihan, Tertullien la ëje i angeic ngöne la pune la hnaaluene hadredre ne macatre M.K. Ka icilekeu angeice ekö memine la bapataiso nekönatr, ketre hna majemine kuca, ngo ka fetra pe qa thene la itre keresiano ka thoi ngöne la hneijine i angeic. Thaa ihmeku kö la mekune i Augustin, keme ne la hmi, memine la hna qaja hnei Tertullien me Tusi Hmitrötr. Augustin a catre fë laka, bapataiso la ka köle trije lo hnëjine hna xulu hnene lo pane ngazo, hnëjinë hë la itre nekönatre ka mec nge thaa hna bapataisone kö. Qa ngöne la mekune cili, akökötrene jë hi la hna majemin, ene la troa canga bapataisone la medreng thupene la kola xötrei hnahon.
2 Nyimutre pala kö enehila la itre hmi ka tru, ka bapataisone la itre medreng. Ketre, kola mama ngöne la mele ne la atr, laka, hnene la itre taan me itre keme ne hmi ne la itre nöj ka sipu selëne ka hape itre keresiano fe angatr, hna axouen me upe ielene la itre atr “wanaithihlë” ne la itre nöj hnei angatr hna thapa, troa xome la bapataiso. Ngo eje hi lai laka, thaa hna nyitrepene kö hnei Tusi Hmitrötr la bapataiso medreng, me bapataiso itre ka tru ngo thaa thenge kö la sipu aja i angatr.
Pëkö sa xepu hna musinën enehila
3, 4. Nemene la ka troa xatuane la itre kuku ne la itre keme me thine ka nyihlue i Iehova, matre tro nyudren a isa ketre sa xepu koi Iehova?
3 Kola amamane hnei Tusi Hmitrötr ka hape, ka hmitrötr la nekönatr xajawai Akötresie, maine ka mele nyipici koi Akötresie la ketre e nyidro. (1 Korinito 7:14) Hapeu, kolo kö lai a hape nekönatr ka sa xepu fe hë nyën koi Iehova? Ohea. Ame pe la itre nekönatr hna inin me hiane hnene la itre keme me thin keresiano, tre, nyudren a kapa la ini ka aijijë nyudren troa ketre sipu sa xepu koi Iehova. Hna cinyihane hnei Solomona Joxu ka inamacane ka hape: “Neköng, thupënejë la hna ahnithe hnei keme i ‘ö, nge the tije kö la hna inine hnei thine i ‘ö. . . . E eö a tro, tro ej’ a e eö; e eö a meköl, tro ej’a thupë eö; e eö a hlë hmaca, tro ej’ a ithanata me eö. Ke ame la hna ahnith, te, lamepa, nge ame la wathebo, te, lai ; nge ame la ihaji mate inamacan, te, jëne mel.”—Ite Edomë 6:20-23.
4 Troa thupëne la itre nekönatr e hnei nyudren hna drenge thenge la kola eatrongë nyudren hnene la itre keme me thine i nyudren keresiano. Öni Solomona fe ka hape: “Ame la neköne ka inamacan’ a amadinëne la kem ; ngo ame la neköne ka hmo, te, ate akötëne la thine i nyën.” “Dengeju eö neköng, nge inamacanepi ; nge eatrongëne jë la hni ‘ö e kuhu gojeny.” (Ite Edomë 10:1; 23:19) Nyipici laka, maine epuni itre thöth a ajane troa öhnyi eloine la ini hna kapa qaathene la itre keme me thine i epun, tre, nyipi ewekë tro epuni a kapa hnyawa la itre hna ahnith, me eamo, me ihaji. Thaa ka inamacane kö epuni qaane e kuhu hni thin, ngo atreine hi tro epuni a hetrenyi la “inamacan,” me ketre sipu xötrën la “jëne mel.”
Nemene la aliene la ihaji
5. Nemene la eamo hna hamën hnei Paulo thatraqane la itre keme me thin, me itre nekönatr?
5 Hnei Paulo aposetolo hna cinyihane ka hape: “Ange nekönate fe, denge thenge ju la ite keme me thine i nyipunieti thei Joxu; ke celë hi meköt. “Metötëneju la keme me thine i’ö;” celë hi wathebo hnapane ka hete hna thinge hnaeane ngön; “mate manathithi’ö, me lapa ahoeanyi ju e celë fen.” Nge ame nyipunie ite kem, te, the aciane kö kowe la ite nekö i nyipunie la iwesitë; ngo loi pe hia angate jë ngöne la ini me ihaji ne la Joxu.”—Efeso 6:1-4.
6, 7. Kola hapeue la troa hiane la itre nekönatr ngöne la ihaji i Iehova, nge pine nemene matre thaa ngazo kö la thangane lai ini cili koi nyudren?
6 Ame la kola hiane hnene la itre keme me thin la itre nekönatr ngöne la “ini me ihaji ne la Joxu”, hapeu, kolo lai a sasaithi tulu la aqane ini me musi menu pala ha hui nyudren? Ohea. Maine troa inine hnene la itre keme me thin la itre nekö i angatr thenge la aqane goeëne angatr la loi memine la thiina ka loi, haawe, tro ju hë drei lai a jele ngazo angatr? Hapeu, hna hane kö jelengazone la itre wanaithihlë pine la hnei angatre hna inine la itre kuku i angatr ka hape, pëkö Akötresie? Ketre, hane kö së drenge e itre xaa ijine la kola xöjetrije la itre katolik ka hetrune la itre neköi angatr thenge la itre ini hnei angatr hna kapa. Haawe, pine nemene pena ha la kola jelengazone la Itretre Anyipici Iehova me qaja ka hape angatr a amenune la mekune ne la itre neköi angatr ngöne la angatr a ini nyudren la mekuna i Iehova göne la nyipici memine la itre trepene meköti göne la thiina.
7 Tune la hna qejepengöne hnene la itus Theological Dictionary of the New Testament, ame la qene Heleni ne la hnepe hnëewekë hna hape “ihaji” ngöne Efeso 6:4, tre kola qaja la aqane trongene qaane la kola “thele troa alolone la mekun, me amekötine la ka qali, me akökötrene la thiina ngöne la ua xajawa i Akötresie”. Maine jë tro la ketre thöth a icilekeu memine la ini hna hamëne hnei keme me thin; nyën a ujë tune lai, pine laka, aja i nyëne kö troa xötrethenge la thiina ne la itre enehmu i nyën. Matre, drei la hne së hna troa upe zön, ngöne la kola mama laka ngazo hë la thiina i nyën—keme me thin, maine itre enehmu i nyën? Nge maine kola hule la ketre thöth hnene la itre enehmu i nyën troa xomi dorog, me iji menu la ka haitr, maine kuci ngazo pena, hapeu, tro kö a jele ngazone la keme me thin pine nyidroti wenë amekötine la mekuna ne la nekö i nyidro, me xatua nyën troa wangatrehmekune la itre ethanyine la aqane ujë ka ngazo?
8. Nemene la aliene la kola hape hna una iele Timoteo troa lapaun?
8 Hnei Paulo aposetolo hna cinyihane koi Timoteo ketre thöth ka hape: “Cile huti ju eö ngöne la nöjei ewekë hna ini ’ö me hna kapa hnei ’ö, ke ate hë eö la itete ini ’ö; nge ate hë eö la ite hna cinyihane ka hmitöt’ e nekönate pete kö, lo ka ateine troa ainamacanë eö kowe la mele hnene la lapaune koi Keriso Iesu.” (2 Timoteo 3:14, 15) Ka co petre kö Timoteo ngöne la kola nyiqane eköth la lapaune i angeic hnene la atrehmekune qa hnine la Tusi Hmitrötr, hnei angeic hna kapa qaathene la thine i angeic, me qaaqa i angeic. (Ite Huliwa 16:1; 2 Timoteo 1:5) Ame ngöne lo nyidroti a nyihlue i Akötresie, thaa hnei nyidroti kö hna una iele angeic troa lapaun, ngo ketre sipu hnei angeice kö hna iën jëne la ini hnei angeice hna kapa qa hnine la Tusi Hmitrötr; celë fe ka upi angeice lai troa lapaune koi Iehova.
Iehova a könë epun troa iën
9. (a) Tune kaa la aqane wangatrune Iehova la itre atr, nge nemene la kepin? (b) Tune kaa la aqane xome hnene la Nekö i Akötresie ka caas la ië aja ka eje thei nyidrë?
9 Thaa hnei Iehova kö hna xupe la itre atr ceitu me itre robo; thaa hnei Nyidrëti kö hna hnëkën amë la itre nyine troa kuca hnene la atr matre troa eatrën la aja i Nyidrë. Ngo, hnei Nyidrëti pe hna wanga atrunyi angatr, ene la hna nue matre ketre sipu qanyi angatre kö ketre sipu axecië mekun. Aja i Akötresie, nge madrine catre Nyidrë tro la itre atr, itre qatr me itre thöth, a nyihluei Nyidrë, hnene la hni ka ajan me ihnim. Ame la tulu ka sisitria ne ihnim me ajane troa drengethenge Akötresie, tre, ene lo Nekö i Nyidrëti ka caas. Hnei Iehova hna qeje Iesu ka hape: “Dei la Nekönge hniminang ; ini a madi nyidë. (Mataio 3:17) Nge önine la Hupuna neköne haetra e qeje Keme i nyidrë ka hape: “Akötesingöti fe, madine ni troa kuca la aja i cilie, nge e kuhu hninge la wathebo i cilie.”—Salamo 40:8; Heberu 10:9, 10.
10. Nemene la ka aijijë së troa nyihluei Iehova hnyawa?
10 Iehova a thele thene la itre ka nyihluei Nyidrë fene la musi ne la Hupuna i Nyidrë tro angatr a amamane la hni ne aja ka caas troa drengethenge la aja i Nyidrë. Hna nyimane hnene la atre cinyihane la salamo la ketre ewekë hna perofetane hë ekö, kola hape: “Tro la nöje i cilie a hujë angate xane kö ngöne la drai ne mene i nyipë, ngöne la ite mingömingö ka hmitöt, qa ngöne la tengene hnaho ne la kaqa ne lai, eje kö thei nyipë la lepanyi ne thupëtesiji nyipë.” (Salamo 110:3) Hnene laka hetrenyi la aja troa drengethenge la mekuanai Akötresie, ene pe kola tro loi la organzasio i Iehova, e koho hnengödrai me celë fen.
11. Nemene la ewekë hna amë qëmekene la itre thöth hna hian hnene la itre keme thin keresiano?
11 Haawe, loi e tro epuni itre thöth, a trotrohnine hnyawa laka thaa tro kö la itre keme me thine i epun, maine itre qatre thup a uku epuni troa bapataiso. Nyipi ewekë tro kö epuni a ketre axeciën me isa mekune troa nyihlue i Iehova; loi e troa mama laka sipu aja i epuni kö. Hnei Iosua ekö hna qaja koi angetre Isaraela, ka hape: “Nyi hlue i nyidë hnene la hni memine fe la nyipici . . . Iënejë nyipunie ngöne la drai celë la tro nyipunie a nyi hlue kow. “ (Iosua 24:14-22) Ketre tune mina fe, nyipi ewekë e sipu tro kö epuni a isa iën troa sa xepu koi Iehova, me nue la mele i epun koi Nyidrë matre troa kuca la aja i Nyidrë.
Kapa ju la hnëqa ka eje thei epun
12. (a) Ngacama tro la itre keme me thin a hiane la itre nekö i angatr, ngo nemene la hnei angatr hna thatreine troa kuca? (b) Eue la ijine tro la itre thöth a isa kepe thangane la itre huliwa hnei angatr hna kuca qëmeke i Iehova?
12 Itre thöthi fe, tro ha traqa la ijine thaa tro hmaca kö a ahmitrötrë epuni hnene la aqane mele nyipici ne la itre keme me thine i epun. (1 Korinito 7:14) Hna cinyihane hnei Iakobo atre dreng ka hape: “Qa ngöne lai ngazo kowe la atr ate la loi nyine kuca, ngo tha kuca pe.” (Iakobo 4:17) Thatreine kö tro la itre keme me thin a nyihlue i Akötresie thatraqane la itre kuku, nge ketre thatreine pena tro la itre kuku a nyihluei Akötresie thatraqane la itre keme me thin. (Ezekiela 18:20) E atrepengöi Iehova ha memine la itre aja i Nyidrë hnene la itre thöth, nge trotrohnine hnyawa ha angatre la hnei angatr hna inin, nge ijije hë tro angatr a hane easenyi Nyidrë me ce tro me Nyidrë, hapeu, ijije kö tro Iehova a goeë angatr ceitu me itre atr ka atreinë hë ketre axeciën troa nyihluei Nyidrë?
13. Nemene la itre hnyinge nyine troa isa mekun hnene la itre thöth hna thaa bapataisone petre kö?
13 Hapeu, epuni kö la ketre thöth hna thaa bapataisone petre kö hna hiane hnene la itre keme me thin keresiano, nge ka sine la itre icasikeu, me hane cainöjën la maca ka loi ne la Baselaia? Maine eje hi, tre, isa hnyinge ju cememine la hni ka meköt ka hape: ‘Pine nemene matre eni a kuca la itre huliwa celë? Eni kö a sin la itre icasikeu me cainöj, ke, aja i kemenge me thineng, maine pine laka sipu ajange kö troa amadrinë Iehova?’ Hapeu, hnei epuni kö hna ketre tupathe “mate ate nyipunie la aja i Akötesie ka loi, me nyine amadin, me ka meköt”?—Roma 12:2.
Pine nemene matre thaa tro kö a uthe la ijine bapataiso?
14. Nemene la itre tulu qa hnine la Tusi Hmitrötr, ka amamane laka thaa loi kö troa uthe la ijine troa bapataiso?
14 “Hape u, ngazo troa bapataiso ni?” Kolo hnyinge la hna qaja hnene lo atre Aithiope koi Filipo ngöne la angeic a hnyipi atre laka Iesu hnyawa hi lo Mesia. Ngo hetrenyi hë thene la atre Aithiope la atrehmekune qa hnine la Wesi Ula i Akötresie, matre atre hi angeic la nyine tro angeic a canga kuca; ene la troa amamane hnyawa la aja i angeic troa nyihluei Iehova e hnine la ekalesia. Celë hi la ka thue madrine i angeice lai. Ketre tune mina fe, hna fe la hni ne la ketre föe, Lidia la ëje i nyiidro, matre “qatixenyëne la nöjei ewekë hnei Paulo hna qaja,” nge ame ju kö thupen, tre, hna “bapataiso” nyiidro me lapa i nyiidro. (Ite Huliwa 16:14, 15) Eje hi laka, hna drei Paulo me Sila hnene la atre thupë kalabus ngöne la nyidroti a “qaja la wesi ula i [Iehova] koi angeic,” ene pe hna “canga bapataiso angeice memine la lapa i angeic’ asë.” (Ite Huliwa 16:25-34) Hapeu, hetrenyi hë nyipunieti la atrehmekune ka ijij göi Iehova me ngöne la itre aja i Nyidrë? Pi tro fe kö nyipunieti a hane kuca la aja i Nyidrë? Ketre, ka lolo kö la thiina i nyipunie ngöne la ekalesia? Hane kö nyipunieti catre sine la itre icasikeu me cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia? Haawe, nemene pë hë la ka ajolë nyipunieti troa xome la bapataiso?
15, 16. (a) Nemene la aqane mekune ka thaa meköti kö, nge ka sawa la itre thöth troa xomi bapataiso? (b) Hnene la sa xepu me bapataiso hna thupëne tune kaa la itre thöth?
15 Hapeu, epuni kö a cile hnö troa xome la bapataiso, ke, epuni a xou wanga hnyingë kepine jë e tria pi epun? Maine eje hi, tre, pane mekune ju la ewekë celë: Hapeu tro kö epuni a xele ma kuci peremi ne loto, ke epuni a xouen wanga eatre pi epuni elany? Ohea. Haawe, ketre thaa tro kö epuni a tro hnö troa xomi bapataiso e ijije hi koi epun. Eje hi laka, tro ha hetre trenge catre i epuni fe troa kuca la hnei epuni hna atrein matre troa cile kowe la itre ithupath, e ase hë epuni nue la mele i epuni koi Iehova, me kapa la mekun, ene la troa kuca la aja i Nyidrë. (Filipi 4:13) Itre thöthi fe, lapa mekune ju laka, ngacama thaa ase ju hë bapataiso epun, ngo ame pe tro pala hi Iehova lai a hnyingë kepine la thiina i epun. Maine tru hë epun, nge ijije hë troa cilëne la itre hnëqa, atrehmekune hnyawa ju epuni laka tro epuni a isa qeje thinan xajawa i Iehova, hna bapataiso epuni ju hë maine thaa hna bapataiso epuni pena.—Roma 14:11, 12.
16 Nyimutre la itre thöthi e cailo fen ka wangatrehmekune laka, ixatua ka tru la mekune hnei angatr hna xom, ene la troa bapataiso. Drei la ketre ceitun, ene la ketre thöth ka 23 lao macatre ngöne la götrane ahuë ne Erop. Angeic a mekune hmaca laka, 13 ekö lao macatre i angeic nge kola bapataiso angeic, nge celë hi lai ka xatua angeic troa hmek, matre thaa tro kö a kei kowe la “ite aja i thupëtesij”. (2 Timoteo 2:22) Canga eköthe amë hë angeic la mekune troa xome la huliwa ne cainöj ngöne la drai ka pexej. Angeic a huliwa madrine ngöne la ketre Bethela enehila. Atraqatre la itre manathith hna troa kapa hnene la itre thöthi asë ka ketre sipu mekune troa nyihluei Iehova, ketre tui epuni fe.
17. Ngöne nemene götran laka nyipi ewekë catre tro sa “trotrohnine la aja i Iehova”?
17 Ame la sa xepu me bapataiso, tre celë hi qaane la mele së itre hlue i Iehova, ene laka, easa wanga atrune la aja i Iehova ngöne la nöjei götrane la mele së. E aja së troa eatrëne la hne së hna sa xepu, tre, nyipi ewekë troa ‘anyipiewekëne la nöjei ijin.’ Matre tro së lai a eatrëne tune kaa? Tro sa xome la traeme hna aluuzine kowe la itre ewekë ne fen, matre troa inine hnyawa la Tusi Hmitrötr, me sine lapaane la itre icasikeu, me catre cainöjëne la “maca ka loi ne la baselaia.” (Efeso 5:15-17; Mataio 24:14) Kola ketr la nöjei götrane la mele së hnene la hne së hna sa xepu, me aja së troa kuca la aja i Nyidrë. Hetre thangane ka loi hne së hna kapa ngöne la itre ijine mano së, me itre aqane xen me iji së, me pengöne miuzik hne së hna dreng. Hapeu matre thaa iëne kö la ketre nyine madrin hnei epuni hna pi kuca nge ka uti hë epine palua? Tro la itre thöth Temoë ka madrin, itre thauzan la etrun, a amamai epuni ka hape nyimutre catre la itre jëne madrin ka pë ethan, loi pe troa lapa hnyawa hnine la itre ifego hna acile hnene la “aja i Iehova.”—Efeso 5:18, 19.
“Tro Huni a Ce Tro Me Nyipunie”
18. Nemene la hnyinge nyine tro la itre thöth a isa thel?
18 Qaane lo macatre 1513 M.P.K. uti hë lo macatre 33 M.K. ne Penetekos, hetrenyi e celë fen la nöje i Iehova hna eköth hnei Nyidrë, matre troa thili koi Nyidrë me troa anyipici Nyidrë. (Isaia 43:12) Ame koi itre thöth ne Isaraela, tre itre atrene angatre la nöje qaane la kola mala angatr, ngo thaa qa ngöne kö la sipu mekuna i angatr. Qaane lo ijine Penetekos, hetrenyi e celë fen la ketre nöje ka hnyipixe i Iehova, ene lo Isaraela ngöne la ua, “nöje thatraqane la atesiwa i nyidë.” (1 Peteru 2:9, 10; Ite Huliwa 15:14; Galatia 6:16) Kola qaja hnei Paulo aposetolo ka hape, hnei Keriso hna “nyihnyawane thatraqai nyidë la nöje hna iëne ka cate kowe la nöjei huliwa ka loi.” (Tito 2:14) Itre thöthi fe, pëkö ka othi epuni troa ketre sipu thele la nöje cili. Drei enehila la itre atrene la “nöje ka meköt, atre thupëne la nyipici,” nge ka melëne la itre trepene meköt qa hnine la Tusi Hmitrötr, nge ka anyipici Iehova me cainöjëne la Baselaia i Nyidrë lo nyine mejiune kow ke ka nyipi ewekë kowe la nöjei atr? (Isaia 26:2-4) Goeëne jë la itre hmi ka sipu selën ka hape itre keresiano angatr, memine la itre xaa hmi ju kö, nge wange ju la aqane ujë i angatr memine la hna ajan hnei Tusi Hmitrötr kowe la itre nyipi hlue i Akötresie.
19. (a) Nemene la ka xecie kowe la itre milio lao atr e cailo fen? (b) Nemene la ithuecatr hna hamën kowe la itre thöthi asë ka caas memine la nöje i Akötresie?
19 Ka xecie kowe la itre milio lao atr, me kowe mina fe la itre thöth e cailo fen laka, ame la “nöje ka meköt,” ene lo thelene hna iën, tre angatre thene la Itretre Anyipici Iehova. Angatre a qaja kowe la itretre Isaraela cili ngöne la ua ka hape: “Tro huni a ce tro me nyipunie, ke ate hë huni laka thei nyipunie la Akötesie.” (Zekaria 8:23) Easa mejiune me thithi sane la itre thöth matre tro angatr a ketre sipu axeciën troa itre atrene la nöje i Akötresie, me hane “iëne la mel”—ene la mele ka thaa ase palua kö ngöne la fene ka hnyipixe i Iehova.—Deuteronomi 30:15-20; 2 Peteru 3:11-13.
Revizio
• Nemene la aliene la hna hape ihaji?
• Nemene pengöne la huliwa hna kapa hnei Iehova?
• Nemene la ewekë hna amë qëmekene la nöjei thöth hna hiane hnene la itre keme me thin keresiano?
• Pine nemene matre thaa loi kö troa uthe la ijine troa bapataiso?