KOTOB 13
Kapasanang Toi’d Yohuwah O Koinsanai’d Karamaian?
‘Tumotos kou no do mongilo ondung nunu i kohubayaan do TUAN.’—IPOSUS 5:10.
1. Nunu wonsoion toko moi’d kapasanang di Yohuwah o sambaan toko, om nokuro?
KA’D Yesus: “Sumambayang nondo o tulun dot id Tapa do woyoon di Rusod do Kinorohingan, om otutunan kopio diyolo do Kinorohingan Iyau dit otopot, do miagal di korohian do Tapa.” (Yohanis 4:23; 6:44) Monikid dati mositi ‘tumotos do mongilo ondung nunu i kohubayaan do Tuan.’ (Iposus 5:10) Iti okon ko osinang tu orohian i Rogon do mongudut dati moi’d kowonsoi toko’d hal dit a korohian di Yohuwah.—Pinointalang 12:9.
2. Pointalango nunu o nosiliu id Nuluhon do Sinai.
2 Poingkuro o Rogon do mongudut dati? Iso karalano nopo nga momorulong yau dati. Intangai pogi nunu it nosiliu id Nuluhon do Sinai. Kasalakoi nopo i Musa id kawas do nuluhon diri, minokianu i tulun do Israil di Harun dot momonsoi Kinorohingan montok diyolo. Minomonsoi i Harun iso tininganak sapi do tamas, minoginakan iyolo om tuminuku iyolo’d tininganak diri. Ka diyolo, ‘poginakanan diti pomusou di Yohuwah.’ Nga otogod kopio i Yohuwah tu tuminuku iyolo tingolig, om kogumuan diyolo nga napatai. (Kinosoliwanan 32:1-6, 10, 28) Nunu nopinsingilaan toko? A toko manu’d oudutan di Rogon. Manu toko’d tudukan di Yohuwah, nunu i otopot om nunu i kasala, om a toko manu’d koigit nunu nopo “it a olidang.”—Yosaya 52:11; Yohoskiol 44:23; Galatia 5:9.
3, 4. Nokuro tu apatut do koilo toko nunu o tadon do karamaian?
3 Tontok di hiti po tana i Yesus, minonuduk yau di tumatanud dau do tumanud ponudukan do Baibol. Kapatai nopo yau, minonuduk nogi i tongorasul do ponontudukan di Yohuwah. Nga kapatai nopo i tongorasul, tuminimpun no i gomponuduk do goudut dot monuduk tadat di don kapir. Sinimbanan diyolo ngaran do karamaian do kapir om minoboros dot hal diri karamaian do don Kristian. (2 Tosolunika 2:7, 10; 2 Yohanis 6, 7) Baino, karamaian miagal diri kakal do pohoroon do kogumuan tulun, mulong piya’d kohompit o ponudukan tugama dit oudut om spiritisme.a—Pinointalang 18:2-4, 23.
4 Id pointongkop do pomogunan, orohian o tulun do papaharo’d karamaian. Nga nung a i Yohuwah mamaramit do karamaian diri, asaga ko toi momonsoi’d ponimbanan moi’d kapasanang ginawo Dau? Hal diti okon ko osinang, nga tantu’d uhupan ko di Yohuwah. Kaino pogibara-barasai toko piipiro karamaian moi’d karati toko pomusarahan di Yohuwah.
TADON DO KRISMAS
5. Nunu kointalangan dot a i Yesus nosusu id Tadau ko 25 Tulan Kohopod om Duo?
5 Pohoroon o Krismas id Tadau ko 25 Tulan Kohopod om Duo, tu kogumuan do tulun momusorou dot tadau dilo tadau kinosusuon di Yesus. Nga a o Baibol minomisunud dati soira nosusu i Yesus. Ka’d Lukas, tontok nosusu i Yesus id Baitlahim, “Piro-piro o gompomogompi’d dumba do madtamong do dumba diyolo do hiri’d kobuturan dot id watas diri.” (Lukas 2:8-11) Tulan kohopod om duo nopo nga, osogit kopio hilo’d Baitlahim tu manangrasam om kisalji. I pogi, a sumoliwan i gompomogompi do dumba miampai do dumba diyolo id totuong. Hal diti popokito dot a i Yesus nosusu id tulan Kohopod om Duo. Ondung monorisid toko susuian om sinuratan do Baibol, koilo toko dot nosusu i Yesus id pialatan do Tulan Kohopod.
6, 7. (a) Honggo tadon kogumuan dot koubasan do Krismas? (b) Nokuro tu manahak toko hodia?
6 Tadon do Krismas nopo nga mantad tugama do kapir, miagal ko karamaian Saturnalia. Pohoroon o karamaian diti montok do ponokokinorohingan do pomutanaman i roitan do Saturn. Ka’d ensiklopedia: “Kogumuan koubasan do Krismas, miagal ko manahak do hodia, monutud do dian, om papaharo’d poginakanan dit tagayo, mantad do karamaian Saturnalia, it iso karamaian do Rum i pohoroon id pialatan tulan Kohopod om Duo.” Suai ko iri, tadau ko 25 Tulan Kohopod om Duo nopo nga tadau kinosusuon ponokokinorohingan do Mitra, it ponokokinorohingan do tadau do tulun do Porsia.
7 Nga kogumuan do tulun do baino a momusorou kokomoi tadon do Krismas. Manu no iyolo’d manahak do timpu miampai’d sampaganakan, momurimon takanon dit awasiu, om manahak do hodia. Atantu no’d mupus toko’d sampaganakan, tambalut toko om manu do mogiilang nunu nopo it osonong miampai diyolo. Nga ka’d 2 Korintus 9:7, ‘Tu mupus i o Kinorohingan di tulun dit agaan o ginawo do manahak.’ A i Yohuwah manu’d manahak toko id tadau pointantu noo. Manu Yau manahak toko tu noudsuur do tupus om a manu’d osomulian. Susumamba di Yohuwah monokiambalut tiso om tiso om manahak do hodia soira-ira nopo.—Lukas 14:12-14.
Koilo tadon do piipiro karamaian kopoinsodu dati mantad karamaian dit a korohian di Yohuwah
8. Minanahak toi o tolu tulun dit ongoilo do komoyon do rombituon do hodia kumaa di Yesus tontok dit kosususu po i Yesus? Pointalango.
8 Kogumuan do tulun moboros dot manahak iyolo do hodia id tontok do Krismas tu minanahak o tolu tulun dit ongoilo do komoyon do rombituon, do hodia kumaa di Yesus id tadau kinosusuon dau id ponunumadan do sapi. Id maso Baibol, tadat do manahak hodia kumaa tulun dit oponting iso koubasanan. (1 Raja 10:1, 2, 10, 13) Nga tolu tulun dit ongoilo diri okon ko susumamba di Yohuwah. Om nogi, tontok di minongompuya iyolo di Yesus, okon ko baragang po i Yesus. Ka’d Baibol, ‘suang no iyolo do hiri’d walai, om kokito no diyolo i tanak.’—Matius 2:1, 2, 11.
NUNU KA’D BAIBOL KOKOMOI KINOSUSUON?
9. Minamarait o Baibol kokomoi’d tadau’d kinosusuon disai?
9 Kosusuon do baragang nopo iso timpu id kounsikahan. (Sinding 127:3) Nga hal diti okon ko komoyon dot mositi ramaion toko. Soroho pogi: Duo noo kinosusuon poinsurat id Baibol. Ilo nopo nga kinosusuon di Firaun om i Raja Horudis. (Basao Kinawansayan 40:20-22; Markus 6:21-29.) Iyolo ngoduo okon ko susumamba di Yohuwah. Otopot nopo nga, a o Baibol nokoumbal dot mamarait kokomoi susumamba di Yohuwah dit mamaramai tadau’d kinosusuon.
10. Nokuro tu a mamaramai tadau’d kinosusuon o tulun Kristian di timpuuni?
10 Ka’d The World Book Encyclopedia, tulun Kristian di timpuuni moboros dot “mamaramai’d tadau kinosusuon nopo nga mantad tadat do kapir.” Tadat dilo mantad ponudukan tugama dit a otopot. Sobaagi’d suntu, tulun Yunani di gulu po otumbayaan dot tontok osusu o baragang, haro iso rusod do rumikot id tadau’d kinosusuon dau om mongintirung dau solinaid dau’d poimpasi. Otumbayaan iyolo’d rusod dilo kipiromutan miampai ponokokinorohingan it miagal o tadau’d kinosusuon do baragang diri. Tadau’d kinosusuon nogi kipiromutan miampai’d astrologi om horoskop.
11. Soira toko’d apatut do opuhang?
11 Kogumuan tulun momusorou do tadau’d kinosusuon diyolo, tadau dit poinlolobi. Manu iyolo popokito o tongoulun do tupus om pongunsikahan montok diyolo tontok do tadau dilo. Nga manu i Yohuwah dati do opuhang, popokito tupus om kosonongo’d ginawo do pointikid-tikid tadau. Okon ko, tadau dit pointantu noo. (Basao Winonsoi 20:35.) I pogi apatut do monikid tadau mongunsikou toko do Kinorohingan om okon ko id tadau’d kinosusuon noo.—Sinding 8:4, 5; 36:10.
Tulun Kristian dit otopot manahak sabap dot tupus
12. Nokuro tu lobi osonong o tadau’d kinapataion ko mantad tadau’d kinosusuon?
12 Ka’d Gomponuduk 7:1, ‘Ngaran dit osonong om osonong i ko mantad do tumau dit amahal o gatang; om tadau di kapataion nga osonong ko tadau do kinosusuon.’ Nunu komoyon do boros diti? Tontok do osusu toko, a toko po nokowonsoi’d nunu nopo. Nga nung momoguno toko’d koposion dati’d sumamba do Kinorohingan om osonong kumaa tulun suai kaanu toko’d ‘ngaran dit osonong.’ Mulong piya apatai toko, nga osorou toko kasai di Yohuwah. (Ayub 14:14, 15) Susumamba di Yohuwah a mamaramai tadau’d kinosusuon toi tadau’d kinosusuon di Yesus. Ponuhuan di pinatahak nopo nga momuhondom toko’d tadau kinapataion di Yesus.—Lukas 22:17-20; Ibrani 1:3, 4.
TADON DO EASTER
13, 14. Honggo tadon karamaian do Easter?
13 Kogumuan momusorou do Easter nopo nga kopomuhandaman kinapataion di Yesus. Nga boros do Easter kipiromutan miampai di Eostre, it ponokokinorohingan id timpu momibunga om i dongkosuabon do bansa Anglo-Saxon. Iso buuk do sukuon pinopointalang dot Eostre nopo nga ponokokinorohingan do korombungo. Piipiro tadat karamaian do Easter kipiromutan nogi miampai korombungo. Sobaagi’d suntu, tontolu “panakalambang do koposion dot wagu om kotungagan,”b om rabit pinokolambang dot korombungo. Atalang kopio’d a kipiromutan o Easter do kotungagan di Yesus.
14 Osinang nangku ginawo di Yohuwah soira’d kokito tulun do popiromut kotungagan do Tanak Dau, miampai kotumbayaan tugama dit a otopot? Amu. (2 Korintus 6:17, 18) A i Yohuwah nokoumbal do monuhu dati’d mamaramai kotungagan di Yesus.
TADON DO HALLOWEEN
15. Honggo tadon do Halloween?
15 Karamaian do Halloween kipiromutan miampai’d bobolian om tombiruo. Tontok misaang o tulan id osomok miampai 1 Tulan Kohopod om Iso, tulun do Kelt id Britain di gulu-gulu om Ireland mamaramai’d karamaian do Samhain. Otumbayaan iyolo’d timpu diti, rusod tulun di nangapatai gumuli id pomogunan. Popoiliu o tongoulun do takanon om tinumon montok do rusod moi’d rusod dilo a mangasou diyolo. Id tadau do Halloween, orohian o tangaanak mananrasuk miagal do tombiruo om mintikid moi walai ko walai dot mokianu’d gula-gula. A iyolo kopuriman dot tumanud iyolo’d tadat dit kipiromutan miampai rusod dit araat.
PISASAWAAN DIT KAPASANANG DO KINOROHINGAN
16, 17. Nunu apatut do sorohon pogului’d manansawo?
16 Pisasawaan nopo nga timpu do kataadan. Id pointongkop do pomogunan mogisuaian o karalano’d mamaramai pisasawaan. Nga piipiro tadat do pisasawaan mantad do tugama dit a otopot. I pogi tulun Kristian dit manu’d manansawo apatut do antaan-taan, moi’d pisasawaan diyolo kapasanang ginawo do Kinorohingan. Nung koilo iyolo’d tadon do tadat pisasawaan, abaal indo iyolo’d momonsoi kootuson.—Markus 10:6-9.
17 Piipiro tadat komoyon dot kopogowit do kaantakan dit osonong kumaa di wagu po’d misasawo. (Yosaya 65:11) Sobaagi’d suntu, id piipiro kinoiyonon, papasasad o tulun do wagas kumaa’d kusai om tondu dit misasawo. Otumbayaan iyolo’d nunu it wonsoion diyolo kointirung di wagu po misasawo mantad rusod dit araat, kapanahak kataadan, kapanaru’d tumur, om tanak dot ogumu. Nga apatut piantaan-taan do tulun Kristian moi’d a kopomonsoi tadat di kipiromutan do tugama dit a otopot.—Basao 2 Korintus 6:14-18.
18. Pogului’d papaharo karamaian do pisasawaan, nunu ponontudukan do Baibol dit apatut do sorohon?
18 Manu i misasawo’d Kristian do karamaian tadau’d pisasawaan diyolo kapanahak kasanangan kumaa koinsanai tulun. I nangaalap id pisasawaan do Kristian a mimboros dit a osonong, aiso moral, toi it kopointingayam di misasawo toi tulun suai. (Boros dot Aralom 26:18, 19; Lukas 6:31; 10:27) Karamaian do pisasawaan don Kristian okon ko “kopinggaya-gayaan do tulun.” (1 Yohanis 2:16) Nung manansawo ko, sorohon no’d momonsoi koinsanai dit osonong moi’d tadau pisasawaan nu kapanahak do kalangadan dit osonong kopio.—Intangai Sinuratan id Tohuri 28.
TADON DO MINUM UCAP SELAMAT
19, 20. Nunu tadon do minum ucapan selamat?
19 Iso po koubasan it pohoroon id maso do karamaian do misasawo toi’d pogiombolutan do moginakan nga minum ucap selamat. Tontok diri, sosongulun manahak ucapan selamat om suai tulun mangangkat do galas diyolo. Nunu pomusarahan tulun Kristian kokomoi koubasanan diti?
20 Ka’d iso o buuk, “Mangangkat do galas montok ucapan selamat nopo nga koubasanan do tugama dit a otopot. Id karamaian diri, papasamba o tulun do raha toi wain kumaa ponokokinorohingan diyolo moi’d kootus o pokionuan diyolo.” Om moboros dot ‘maha-daa om anaru o tumur!’”c Di gulu po, koubasan do tulun dot mangangkat do galas diyolo do mokianu’d barakat mantad ponokokinorohingan. Nga iti okon ko karalano di Yohuwah dot manahak do barakat.—Yohanis 14:6; 16:23.
‘KARAATAI NO DIT ARAAT’
21. Nunu karamaian dit apatut do ilagon dot tulun Kristian?
21 Pogului’d momonsoi kootuson dot mamaramai’d karamaian toi amu, uhot pogi, “Koudsuur nangku karamaian diti’d sayau dit sosomu, pagagawuk, om kowoyo-woyoon dit aiso moral? Koudsuur nangku karamaian diti’d piromutan di oiyo ko kusai toi tondu om adalaan do mupus do pogun? Nung tumanud toko’d karamaian miagal diti, ‘araatan toko nangku dit araat’?”—Sinding 1:1, 2; 119:37; Rum 12:9.
22. Poingkuro toko patantu’d milo toko’d tumanud toi amu kokomoi’d karamaian?
22 Apatut o tulun Kristian do minsodu karamaian di karaatan do Kinorohingan. Ka’d Paulus: “Nunu nopo o wonsoyon nu do makan ko tuu ko minum nga wonsoyon ngai nori do popoinggayo’d Kinorohingan.” (1 Korintus 10:31; intangai Sinuratan id Tohuri 29.) Okon ko koinsanai karamaian kipiromutan do kowoyoon dit aiso moral, tugama dit a otopot, toi sunduan dit adalaan do mupus dot pogun. Milo toko’d momili tumanud toi amu karamaian dit a kopisulak ponontudukan do Baibol. Nga apatut do kootuson dit pilion toko a kopogkorulau do kogiiginowoo tulun suai.
MAMARAYOU DI YOHUWAH MAYA KOBORO-BOROSO OM IT WONSOION
23, 24. Poingkuro ko’d popointalang nokuro tu a ko mamaramai’d piipiro karamaian?
23 Nokotingkod kono kanto’d mamaramai karamaian dit a korohian di Yohuwah. Nga piipiro surupu id sampaganakan nu okon ko Sasi om momusorou kanto dot a ko no orohian do mambalut diyolo. Osorou diyolo dot timpu karamaian no o maso’d koinsanai sampaganakan do mogititimung. Nunu dii wonsoion nu? Potumboyoo no iyolo dot mupus ko kasai diyolo. (Boros dot Aralom 11:25; Gomponuduk 3:12, 13) Iso karalano momonsoi miagal diti nopo nga mangalap diyolo id walai nu id timpu do suai.
24 Nung mokiilo iyolo nokuro tu a ko mamaramai’d piipiro karamaian, milo ko’d momoguno kopoilaan id kakamot babasaon toko toi id jw.org dot popointalang nokuro tu a ko mamaramai. Sorohon no, hontolon nu nopo nga okon ko monimban do pomusarahan diyolo toi popokito dot kasala iyolo. I pogi pinggisom no’d monguhup diyolo’d mamarati dot nokopomusorou kono’d taralom-ralom pogului’d minomonsoi kootuson. Ponokiboros no miampai’d rolou dit otoronong, “mositi no do poposonong kasai do ginawo om koinsasamod o poboroson.”—Kolosi 4:6.
25, 26. Poingkuro tongomolohing do monguhup tangaanak diyolo dot mongunsikou ponontudukan di Yohuwah?
25 Oponting do karati ko nokuro tu a ko mamaramai piipiro karamaian. (Ibrani 5:14) Hontolon nopo dati nga papasanang ginawo di Yohuwah. Nung molohing toko, apatut do monguhup toko tangaanak do mamarati om mongunsikou ponontudukan do Baibol. Soira kitupus iyolo kumaa di Yohuwah, oudsuur iyolo dot papasanang ginawo Dau.—Yosaya 48:17, 18; 1 Pitrus 3:15.
26 Otood i Yohuwah soira’d minggisom toko’d momolidang sambaan toko kumaa Dau. Orohian nogi Yau soira’d otulid toko. (Yohanis 4:23) Nga kogumuan tulun momusorou, a iyolo kaanu’d tumulid id koposion. Otopot nangku ti? Kaino pogibara-barasai toko hal diti id kotob do sumusuhut.
a Koihum ko’d kopoilaan diti id Panduan Penyelidikan Saksi-Saksi Yehuwa om laman web jw.org/ms.
b Naanu mantad Encyclopædia Britannica.
c Naanu mantad International Handbook on Alcohol and Culture.