Mbiowo—Ẹdeme Utom!
ENYE ekedi eren oro emede ime, onyụn̄ osụhọrede idem, ye eti edu unenikpe asan̄ade ye ọkpọkpọ ifiọk n̄kpọntịbe oro enye ekenyenede ke uwem. Ntem, se iwakde ikan irenowo, iban, ye nditọwọn̄ miliọn ita ẹkesak iso ẹse enye ye mbuọtidem ndibọ item. Enye ama odomo ndikụt ete ke imọ ikokpuhọ mmọ. Tọn̄ọde ke usenubọk sịm mbubịteyo, enye ama akpan̄ utọn̄ ke mme mfịna mmọ onyụn̄ an̄wam mmọ ye ime ndikụt nte ibet Abasi abuanade ke mme idaha mmọ. Ih, ke esisịt ini, ke n̄kpọ nte isua 3,500 ẹmi ẹkebede, eren kiet kpọt—Moses ekekpe ikpe esien Israel 12.
Nte ededi, Jethro, etean̄wan Moses, ama ekere aban̄a oro. Didie ke Moses ekpekeme ndidori enyịn ndikaiso ke utọ edinam emi? Ntre Jethro ama ọdọhọ ete: “N̄kpọ emi afo anamde ifọnke. Afo udutreke ndikpa mba, kpa afo ye mme mmọemi ẹdude ye afo: koro n̄kpọ emi odobide akan fi; afo ukwe nte anamde enye ke idemfo ikpọn̄.” (Exodus 18:17, 18) Nso ikedi usọbọ? Jethro ama ọnọ Moses item ete abahade utom esie ọnọ mbon en̄wen. (Exodus 18:19-23) Eti item!
Ke esịt esop Christian mfịn, ediwak mbiowo ẹdu emi, nte Moses, ẹdomode ndise enyịn ke se iwakde ikan mmọ ndinam ikpọn̄. Mmọ ẹsidiomi mme mbonoesop ọkọrọ ye editịm idem nnọ nnyụn̄ nnam mme ikpehe edinam ke usụn̄ oro eyede, onyụn̄ okụtde unen. (1 Corinth 14:26, 33, 40; 1 Timothy 4:13) Mbiowo n̄ko ẹsikere ẹban̄a mme n̄kpọ oro mme andibuana kiet kiet ke esop ẹyomde. (Galatia 6:1; 1 Thessalonica 5:14; James 5:14) Mmọ ẹsida iso ke akakan utom edikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄. (Matthew 24:14; Mme Hebrew 13:7) N̄ko, mmọ ẹsinam ndutịm ndinam n̄wed odu ọnọ esop ndisuan nnọ mbon an̄wa.
Ke adianade do, ẹsinọ ndusụk mbiowo mme ikpehe ke mme ndutịm mbono circuit ye district ndinam. Mmọ ẹsinam n̄kpọ ke mme ndutịm mbono ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ nte mme kọmiti mbonutom ufọkibọk. Ndusụk ẹsin̄wam ke edibọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Ndien kpukpru emi adiana ye mme mbiomo ubon mmọ ye udọn̄ oro mmọ ẹnyenede ndibọk idem ke n̄kan̄ eke spirit. (Men Joshua 1:8; Psalm 110:3; 1 Timothy 3:4, 5; 4:15, 16 domo.) Didie ke mme utọ iren Christian oro ẹnam kpukpru emi? Ukem nte Moses ana mmọ ẹnyene un̄wam. Ana mmọ ẹkpep ndideme utom. Ke akpanikọ, owo oro mîdemeke utom edi idiọk anam ndutịm.
Ufọn Edinọ Mmọ En̄wen Ukpep
Mme ntak efen ẹdu ndideme utom. Ke n̄ke Jesus aban̄ade talent, eteufọk oro, mbemiso adahade anyan isan̄, ama okot ifịn esie onyụn̄ ọnọ mmọ nsio nsio udomo utom. (Matthew 25:14, 15) Ke ndinam oro, eteufọk ama ekeme ndinyene ekese utịp. Akpa, ke adan̄aemi akakade isan̄, ifịn esie ẹma ẹnam utom ke itie esie ndien utom oro akanade ẹnam iketreke ke ini enye mîkodụhe. Ọyọhọ iba, sia se owo anamde-nam etịn̄de ikọ ọsọn̄ uyo akan se owo etịn̄de-tịn̄, eteufọk oro ama ekeme ndidiọn̄ọ mme ukeme ye edinam akpanikọ ifịn esie. Ọyọhọ ita, eteufọk oro ama ọnọ ifịn esie ifet ndinyene ifiọkutom oro ẹnen̄erede ẹyom.
N̄ke emi enyene se ọwọrọde ọnọ nnyịn mfịn. Ke ini Jesus ọkọkpọn̄de isọn̄, enye ama ayak utom esịn mme mbet esie ẹmi ẹkeyetde aran ke ubọk. Nsụhọ mbon ẹmi ke ẹsụk ẹnyene mbiomo ndise mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ Obio Ubọn̄ ke ofụri ererimbot. (Luke 12:42) Ke ini utom akama-ukpọhọde oro ẹyetde aran eke eyomfịn, edidiọn̄ Jehovah omowụt idem ke esop esie. Nte utịp, enye enyene utịbe utịbe n̄kọri. Kamse, ke n̄kpasịp akpatre isua ition ẹmi ẹkebede, se itịmde iwak ikan mbufa owo miliọn kiet ẹma ẹyarade uyakidem mmọ ke mmọn̄ baptism! Emi omosụn̄ọ ke ediwak tọsịn mbufa esop ye mbufa circuit ke mme itie ikie.
Kpa nte Jesus Christ ekedemede mme utom ọnọ “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” mmọ ukem ntre emedeme mme mbiomo esop ẹnọ mbiowo ye mme asan̄autom unamutom eke “mme erọn̄ en̄wen.” (Matthew 24:45-47; John 10:16) Edi, ẹyom irenowo efen efen oro ẹyakde idem ẹnọ ndise mban̄a akwa n̄kọri oro odude. Mmọ ẹdito m̀mọ̀n̄ ẹdi? Ana mbiowo ẹnọ mmọ ukpep. Edi didie ke mbiowo ẹkeme ndinọ mme utọ irenowo oro ukpep edieke mmọ mîdemeke mbiomo oro ẹdotde inọ mbon oro ẹwụtde ke imenyene ukeme? Ke ewe usụn̄ en̄wen ke mbiowo ẹnyene ifet ndikụt mme ukeme ye edinam akpanikọ n̄kparawa iren?
Nso ke Ndideme Utom Ọwọrọ?
Ye ndusụk owo, “edideme utom” ọwọrọ edifịghede mbiomo, edifep, edifụmi, m̀mê edisana mbiomo mmọ nyak. Nte ededi, ke ini ẹdade enye ke nnennen usụn̄, “edideme utom” enen̄ede edi usụn̄ ndiyọhọ mme mbiomo. Ẹkabade ikọedinam Ikọmbakara oro “ndideme” nte, “ndiyak nsịn ke ubọk owo en̄wen; ndimek nte andida ke ibuot owo; ndideme utom m̀mê odudu nnọ owo.” Edi, andideme utom emi osụk edi andinyene ọyọhọ mbiomo ke se ẹnamde.
Ndusụk owo ẹkeme nditre ndideme utom koro mmọ ẹkopde ndịk nte ke mmimọ iyetaba odudu oro mmimọ inyenede. Edi, edideme utom iwọrọke editaba odudu. Okposụkedi enyịn mîkwe onyụn̄ etiede ke heaven akara, Christ Jesus enen̄ede enyene odudu ke idem esop Christian. Enye, ke ntre, amayak edise enyịn ke esop esịn ke ubọk irenowo oro ẹnyenede ifiọk.—Ephesus 5:23-27; Colossae 1:13.
Mmọ en̄wen ẹkeme nditre ndideme utom ke ntak mmọ ẹkerede ke mmimọ imekeme ndinam utom oro ọsọp akan ke idem mmimọ. Nte ededi, Jesus ama okụt ufọn edinọ mbon en̄wen ukpep. Idụhe owo ndomokiet ke isọn̄ oro ekekpepde n̄kpọ nte otịmde okụt unen akan Jesus. (John 7:46) Edi, ke ama ọkọnọ mbet 70 esie item, enye ama osio mmọ ọdọn̄ ẹka utom ukwọrọikọ. Okposụkedi mîkekemeke ndinam ukem nte Jesus ke ukeme unọ ukpep, mmọ ẹma ẹfiak ẹnyọn̄ ẹdi ye idatesịt ke unen oro mmọ ẹkekụtde. Jesus ama adat esịt ye mmọ onyụn̄ otoro mmọ, koro enye ama ọfiọk ete ke mmọ ẹyekaiso ndinam utom emi anyanini ke imọ ima inyọn̄ ndien ke akpatre ẹyenam ẹkan se imọ ikpekemede ndinam ikpọn̄.—Luke 10:1-24; John 14:12.
Edideme utom n̄ko ọwọrọ ndinyene un̄wam ke mme akpan n̄kpọ oro ẹdotde. Ke usen oro mbemiso Jesus akakpade, enye ama ọdọn̄ Peter ye John ete ẹnam ndutịm oro ẹdotde ẹnọ akpatre udia Passover esie. (Luke 22:7-13) Jesus ikenyeneke ndifịna idem mban̄a edidep eyenerọn̄, wine, uyo eke leaven mîdụhe, ye ndotndot ikọn̄; m̀mê enye ndikenyene ndiyom mme n̄kpọ utem n̄kpọ, ifia, ye mme n̄kpọ ntre. Peter ye John ẹkese ẹban̄a mme akpan n̄kpọ oro.
Mbiowo mfịn ẹkeme ndinyene mme ukem ufọn oro edieke mmọ ẹkpebede uwụtn̄kpọ Jesus. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkeme ndidọhọ owo oro esede n̄kpọ aban̄a n̄wed ẹte otobo mme n̄wed oro ẹyomde ke ubịnikọt oro edide. Ẹkeme ndidọhọ enye odụn̄ọde mme n̄wetnnịm n̄kpọ esie man ese nte ẹkekamade mme ukem n̄kpọ oro ke mme ubịnikọt ini edem. Enye n̄ko ekeme ndinyene mme edu oro ẹdude ke efakutom esop ke ekikere mbemiso otịmde nnennen babru utobo n̄wed. Enye ndien eyeyak babru oro ọnọ ewetn̄wed esop ndidụn̄ọde. Ndondo oro andise n̄kpọ mban̄a n̄wed ọdiọn̄ọde utom esie, ididịghe se ẹyomde ewetn̄wed ndifiak ndụn̄ọde mme n̄kani n̄wetnnịm n̄kpọ ama akamedi ofụri ibat oro odude ke babru editobo oro enen. Nte an̄wan̄ade, mmemmem edinam edideme utom emi eyenam editobo n̄wed emem utom onyụn̄ efere utom akan ọnọ kpukpru mbon oro ẹbuanade.
Ke ikerede iban̄a mme utọ ufọn oro ẹkemede ndinyene mi, didie ke owo ekeme ndideme utom nte enende?
Nte Ẹkpedemede Utom
Nam utom oro anwan̄a. Akpa kan̄a, nam an̄wan̄a utọ utịp oro ẹdoride enyịn ndinyene. “Ẹnyam urua tutu ndi” edi se “ọbọn̄” oro ke n̄ke Jesus aban̄ade talent ọkọdọhọ ifịn duop esie. (Luke 19:12, 13) Eteufọk oro okodori enyịn ifịn oro ndinam mbubehe nnyene udori ke talent esie ndien ekem editịn̄ udori oro mmọ ẹnyenede ke imọ inyọn̄de idi. Mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ se ẹkenyenede ndinam. Didie ke edumbet emi enyene ebuana ke utom Ufọkmbono Obio Ubọn̄ eyomfịn? Ke uwụtn̄kpọ, ẹyetịn̄ mme n̄kpọutom oro ẹdikamade ẹnọ eyenete oro ẹdọhọde ọdiọn̄ ọkọmufọk nte ido edide, ebiet emi ẹkemede ndikụt mmọ, ye ini emi editọn̄ọde utom oro, edieke eyo ayakde ẹnam utom oro. Utọ nnennen ntọt oro osụn̄ọ ke eti ndutịm.
Idịghe akpan n̄kpọ ikpọn̄ ndinam se ibuanade ke utom oro an̄wan̄a edi n̄ko ubiere oro ẹnyịmede owo oro anam ke idemesie ye mme n̄kpọ oro enye ẹnyenede ndibụp owo efen mban̄a. Moses ama asian mmọ oro enye ẹkemekde ete ke mmọ ẹkenyene ndikpe n̄kpri ikpe, edi n̄kpọsọn̄ ikpe ẹkenyene ndika mbịne enye.—Exodus 18:22.
Ke ini ẹdemede utom ẹnọ owo, ẹtịm ẹkụt ẹte ke owo inọhọ owo iba ukem utom kiet. Ke ini ẹnọde ediwak owo ẹte ẹnam ukem utom oro, ndutịme esidu. Kere se ikpotịbede edieke ekpedide ke akamba mbono eke Mme Ntiense Jehovah, ẹnọ Itieutom Unam An̄wa Asana ye Itieutom Unọ Udia utom edinam okpokoro udori udia asana, mîdịghe edieke ẹkpenọde Itieutom Mme Adaidaha ye Itieutom Esede Aban̄a Edibụhọ ke Mmọn̄ utom edinọ mbon oro ẹdade ẹse nte ẹnịmde baptism ndausụn̄.
Mek irenowo oro ẹdotde. Jethro ọkọnọ Moses item ete: “Afo ke idemfo ana oyom irenowo oro ẹdotde, ẹnyụn̄ ẹbakde Abasi ke otu kpukpru owo, irenowo oro ẹnamde akpanikọ mînyụn̄ idiaha n̄wo, nyụn̄ mek mmọ ndise mban̄a mme owo.” (Exodus 18:21, The New English Bible) Nte an̄wan̄ade, ana erenowo ebemiso osịm mme n̄kpọ eke spirit oro ẹyomde. Man ẹbiere m̀mê owo ‘odot’ ndinam utom oro odude, ẹnyene ndikere mban̄a mme utọ n̄kpọ nte edu, ifiọk oro enye enyenede, ukpep oro enye ọkọbọde, ye ndammana ifiọk. Ntem, Christian emi enyenede inem inem, eti edu unọ un̄wam anaedi eyefọn edide ke itie unọ magazine m̀mê nte adaidaha. Ke ukem usụn̄ oro, ke ini ẹmekde owo ndin̄wam ewetn̄wed esop, nte owụtde eti ibuot ẹkpenyene ndikere mban̄a nte owo oro esinamde n̄kpọ ke nde ke nde. Nte enye esinọ ntịn̄enyịn ke mme akpan n̄kpọ, nte enye edi se ẹkemede ndiberi edem, n̄ko nte enye ekeme ndimụm ndịbeikọ n̄kama? (Luke 16:10) Ndikere mban̄a mme utọ n̄kpọ ntre ke adianade ye mme n̄kpọ eke spirit oro ẹyomde eyen̄wam ndimek owo oro odotde nnọ utom.
Nọ n̄kemn̄kem n̄kpọ oro ẹyomde. Owo oro anamde utom eyeyom ndinyene ndusụk n̄kpọ oro ẹyomde man okpokụre utom oro ẹnọde ẹnam. Ekeme ndidi enye eyeyom n̄kpọutom, okụk, m̀mê un̄wam. Nọ mme n̄kpọ oro ẹyomde nte ekemde. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkeme ndidọhọ eyenete anam ndusụk ndudiọn̄ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Nte an̄wan̄ade, ẹyesian enye se ẹyomde anam, edi enye ekeme n̄ko ndiyom okụk ndida ndep mme mbabuat n̄kpọutom. Enye ekeme ndiyom un̄wam. Ntre mbiowo ẹkeme ndidọhọ mbon en̄wen ẹn̄wam enye mîdịghe ẹtọt esop nte ke ‘Brọda Ntem-ye-ntem ẹyenam utọ utom emi-ye-emi ke ufọkmbono, ndien ke enye ekeme ndisobo ye ndusụk mbufo mbụp m̀mê ẹkpema ndin̄wam.’ Utọ edibemiso n̄kere oro eyekpan owo ndinọ utom ye unana edinọ n̄kemn̄kem n̄kpọutom. Ọnọ-item ke itieutom kiet ekesịn enye ke usụn̄ emi ete, “Kûnọ owo utom ubak ubak.”
Ke ini ọnọde owo utom anam, tịn̄ nọ mbon en̄wen nte ke owo oro anam utom ke ibuot fo. Odudu ndinam utom ke itie fo edi n̄ko n̄kpọutom oro ẹyomde. Ẹma ẹnọ Joshua odudu nte obufa andida nditọ Israel usụn̄ ke iso “ofụri esop.” Ẹma ẹteme Moses ẹte “da ubak uten̄e fo dori enye ke idem.” (Numbers 27:18-23) Ke ndutịm esop, ẹkeme ndinyene ukem utịp oro ebe ke edikam ndian enyịn̄ mbon oro ẹdemede utom ẹnọ ke obukpọk ntọt.
Da ye mme ubiere mmọ. Idahaemi owo oro ẹnọde utom ekeme ndinam utom oro odude. Ti, nte ededi, ete ke afo emekeme ndidi ata n̄kpọ nsịnudọn̄ nnọ enye edieke afo adade ye nti ubiere oro enye anamde. Ke uwụtn̄kpọ, afo nte ebiowo emekeme ndinyene se afo amade aban̄a nte ẹkpenịmde ukwak utịn̄ikọ ye mme n̄kpọitie ke mbuot utịn̄ikọ Ufọkmbono Obio Ubọn̄, eyedi emi nte ededi okpụhọde ye usụn̄ oro eyenete oro ẹnọde utom oro anamde. Nte ededi, edieke ẹnọde eyenete oro esede n̄kpọ aban̄a mbot utịn̄ikọ ndusụk ifụre ke utom esie, eyedi enye eyenyene uko ye ifiọk. Ke ẹsiode oro ẹfep, enye ekeme idem ndinam n̄kọri ke mme n̄kpọ. Ọnọ-item kiet ke mbubehe ọkọdọhọ ete: “Deme utom, kûteme nte ẹnamde. . . . Ediwak ini, ẹsikpọhọde ndammana ifiọk ẹyak.”
N̄ko-n̄ko, eyenete oro anamde utom, yak idọhọ, esiwak nditịm mmehe ye san̄asan̄a idaha ndien ke ntre ekeme ndidiọn̄ọ mme mfịna oro ẹsisan̄ade ye utom oro ọfọn akan. Eyedi enye eyenam n̄kpọ aban̄a mme mfịna ye usọbọ oro enen̄erede ọfọn. Enye ekeme n̄ko ndinam n̄kpọ mban̄a mme n̄kpọ oro mme andida nse mîkwe. Ke ntre, Christian kiet edide esenyịn ama etịn̄ aban̄a enyene-ifiọk eyenete kiet oro akan̄wamde enye ete: “Edieke enye ọdọhọde ke ndusụk mfịna ẹdu, ami nnyene ndinịm se enye etịn̄de ke akpanikọ.”
Ih, n̄kpọutom oro enyenede ufọn akan oro odude ọnọ mbiowo Christian edi irenowo ye iban oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ ẹmi ẹnyịmede ẹnyụn̄ ẹkemede ndin̄wam ke sededi usụn̄ oro ẹtemede mmọ. Mbiowo, ẹn̄wam idem mbufo ke eti n̄kpọutom emi! Edideme utom edi idiọn̄ọ nsụhọdeidem onyụn̄ ekeme ndisụhọde udomo mfịghe ye edikpu. Idịghe n̄kukụre mbufo ke ntre ndikeme ndinam n̄kpọ n̄kan edi mbufo ẹyenọ mbon en̄wen ifet ndinyene ifiọk oro ẹyomde.