Mme Ekpemerọn̄ Ye Mme Erọn̄ Ke Ukara Abasi
“Jehovah [edi] ebiereikpe nnyịn, Jehovah edi owụk-ewụhọ nnyịn, Jehovah edi edidem nnyịn, enye eyenyan̄a nnyịn.“—ISAIAH 33:22.
1. Didie ke ẹkeme ndidọhọ ke mme Christian eke akpa isua ikie ye mme Christian eyomfịn ẹdi eke ukara Abasi?
UKARA ABASI ọwọrọ ukara emi Aba si akarade. Enye esịne ndinyịme itie odudu Jehovah ye editiene mme ndausụn̄ ye item esie ke ikpọ ye n̄kpri ubiere oro nnyịn inamde ke uwem. Esop eke akpa isua ikie ekedi eke ata ukara Abasi. Mme Christian adan̄aoro ẹma ẹkeme ndidọhọ ke esịt akpanikọ ete: “Jehovah [edi] ebiereikpe nnyịn, Jehovah edi owụk-ewụhọ nnyịn, Jehovah edi edidem nnyịn.” (Isaiah 33:22) Ye nsụhọ oro ẹyetde aran nte akpan orụn̄ esie, esop Jehovah Abasi mfịn edi ukara Abasi kpasụk ntre.
Ke Ewe Usụn̄ ke Nnyịn Idi eke Ukara Abasi Mfịn?
2 Didie ke nnyịn ikeme ndidọhọ nte ke esop Jehovah eke isọn̄ edi ukara Abasi? Koro mbon oro ẹdude ke enye ke akpanikọ ẹsụk idem ẹnọ ukara Jehovah. Ndien mmọ ẹtiene ndausụn̄ Jesus Christ, kpa enyeemi Jehovah odoride ke ebekpo nte Edidem. Ke uwụtn̄kpọ, ke utịt ini emi, nnennen ewụhọ emi otode Akwa Andikara mi aka ebịne Jesus: “Sịn ofụt fo, kpen̄e; koro ekem ini ukpen̄e; koro ini mbun̄wụm isọn̄ ekem tutu ebe.” (Ediyarade 14:15) Jesus anam ewụhọ oro onyịme ndikpen̄e mbun̄wụm isọn̄. Mme Christian ẹnọ Edidem mmọ ibetedem ke akwa utom emi ebe ke ifịk ifịk edikwọrọ eti mbụk ye edinam mme mbet. (Matthew 28:19; Mark 13:10; Utom 1:8) Ke ndinam ntre, mmọ n̄kọ ẹdi ekemmọ mbonutom ye Jehovah, kpa Akwa Andikara.—1 Corinth 3:9.
3 Ke eduuwem n̄ko, mme Christian ẹsụk idem ẹnọ ukara Abasi. Jesus ọkọdọhọ ete: “Owo eke anamde se idide akpanikọ ọwọrọ edi ke un̄wana, man ẹyarade utom esie, ete, enye etie ke Abasi ananam mmọ.” (John 3:21) Mfịn, ata ediwak mfan̄a ẹdu kaban̄a mme idaha eti ido uwem, edi mme utọ mfan̄a ẹmi iduhe ke otu mme Christian. Mmọ ẹda se Jehovah esede ke oburobụt nte oburobụt, ndien mmọ ẹfep enye nte n̄kpọ eke edide udọn̄ọ oro akamade n̄kpa! Mmọ n̄ko ẹse ẹban̄a mme ubon mmọ, ẹkop uyo mme ete ye eka mmọ, ẹnyụn̄ ẹsụk idem ẹnọ mme andikara. (Ephesus 5:3-5, 22-33; 6:1-4; 1 Timothy 5:8; Titus 3:1) Ntre, mmọ ẹnam n̄kpọ ke ukara Abasi, ke n̄kemuyo ye Abasi.
4 Adam ye Eve ẹma ẹtaba Paradise koro mmọ ẹkeyomde ndinam ubiere idemmọ kaban̄a se inende ye se ikwan̄ade. Jesus okoyom se idide ata isio ye oro. Enye ọkọdọhọ ete: “Mbịneke uduak Idemmi, edi mbịne uduak Andidọn̄ Mi.” Mme Christian ẹsiyom ukem n̄kpọ oro. (John 5:30; Luke 22:42; Rome 12:2; Mme Hebrew 10:7) Saul, akpa edidem Israel, ama okop uyo Jehovah—edi ekedi sụk ubak ubak. Ke ntak emi ẹma ẹsịn enye. Samuel ama asian enye ete: “N̄kopuyo ọfọn akan uwa, n̄kpan̄utọn̄ onyụn̄ ọfọn akan ikpọn̄ okukịm.” (1 Samuel 15:22) Nte edi ido ukara Abasi ndinam uduak Jehovah n̄kosịm ndusụk udomo, ndusụk ke ndinam utom ukwọrọikọ m̀mê ke ndidụk mbonoesop kpukpru ini, ndien ekem ibiat nsọn̄ọnda nnyịn ke mme n̄kpọ ẹban̄ade ido uwem m̀mê ke ndusụk usụn̄ efen? Ke akpanikọ idịghe! Nnyịn idomo ‘ndinam uduak Abasi ke ofụri ukpọn̄.’ (Ephesus 6:6; 1 Peter 4:1, 2) Ke mîbietke Saul, nnyịn isụk idem ofụri ofụri inọ ukara Abasi.
Ukara Abasi eke Eyomfịn
5 Ke eset, Jehovah akakara onyụn̄ ayarade mme akpanikọ ebe ke mme owo, utọ nte ndidem, mme apostle, ye mme prọfet. Mfịn, oro idịghe ntre aba; mme prọfet m̀mê mme apostle oro ẹnọde odudu spirit idụhe aba. Utu ke oro, Jesus ọkọdọhọ ete ke ini ubọn̄ ubọn̄ edidu esie, ke imọ iyenam ẹdiọn̄ọ otu mme anditiene imọ oro ẹnamde akpanikọ, “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” iyenyụn̄ imek enye ndikara kpukpru inyene imọ. (Matthew 24:45-47; Isaiah 43:10) Ke 1919 ẹma ẹdiọn̄ọ asan̄autom oro nte nsụhọ Christian oro ẹyetde aran. Toto ke ini oro, nte Otu Ukara eke Mme Ntiense Jehovah adade ke ibuot esie, enye edi iwụk ebiet ukara Abasi ke isọn̄. Ke ofụri ererimbot, Kọmiti N̄kọk Itieutom, mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a, ye mbiowo esop, ẹda ke ibuot Otu Ukara emi.
6 Ndibere ye esop ukara Abasi edi akpan ikpehe ke ndisụk idem nnọ ukara Abasi. Utọ utom ibetedem oro anam edidianakiet ye ndutịm odu ke ofụri ererimbot ke ‘ofụri otu nditọete.’ (1 Peter 2:17) Ke ntre, emi enem Jehovah esịt, emi ‘mîdịghe Abasi ndutịme, edi edide Abasi emem.’—1 Corinth 14:33.
Mbiowo ke Ukara Abasi
7 Kpukpru nyobio owo oro ẹmekde, inamke n̄kpọ m̀mê nso idi idaha odudu mmọ, ẹsịm mme n̄kpọ oro ẹnamde owo odot emi ẹwụtde ke Bible kaban̄a itieutom esenyịn, m̀mê eke nyobio owo. (1 Timothy 3:1-7; Titus 1:5-9) N̄ko, mme ikọ oro Paul eketịn̄de ọnọ mbiowo ke Ephesus abuana kpukpru mbiowo: “Etịm ẹse idem mbufo, ye ofụri otuerọn̄, emi edisana spirit okonịmde mbufo ke mme andikpeme mmọ, ete ẹbọk mbonufọk Abasi.” (Utom 20:28) Ih, ẹmek mbiowo ebe ke edisana spirit, emi otode Jehovah Abasi. (John 14:26) Edimek mmọ edi ke ido ukara Abasi. N̄ko-n̄ko, mmọ ẹkpeme otuerọn̄ Abasi. Otuerọn̄ enyene Jehovah, idịghe mbiowo. Enye edi ukara Abasi.
8 Ke n̄wed esie oro ọkọnọde ẹsọk mbon Ephesus, apostle Paul ama owụt ofụri mbiomo oro mbiowo ẹnyenede, ọdọhọde ete: “Enye ọkọnọ ndusụk owo nte mme apostle; onyụn̄ ọnọ ndusụk owo nte mme asiak uduak Abasi, onyụn̄ ọnọ ndusụk owo nte mme ọkwọrọ gospel, onyụn̄ ọnọ ndusụk owo nte mme andikpeme ye mme anditeme; man otodo ẹnam ikọt Abasi ẹfọn ẹma, ẹnyụn̄ ẹnam utom Abasi okụt unen, ẹnyụn̄ ẹnam Idem Christ ọkọri.” (Ephesus 4: 11, 12) Mme apostle ye mme prọfet ẹma ẹbe ẹfep ye nsek “idem Christ.” (Men 1 Corinth 13:8 domo.) Edi mbiowo ke ẹsụk ẹsịn idem ke utom ukwọrọikọ, ubọkerọn̄, ye unọ ukpep.—2 Timothy 4:2; Titus 1:9.
9 Sia ukara Abasi edide ukara oro Abasi akarade, mbiowo oro ẹkụtde unen ẹtịm ẹmehe ye uduak Abasi. Ẹma ẹwụk Joshua ndisikot Ibet kpukpru usen. Oyom mbiowo n̄ko ẹkpep ẹnyụn̄ ẹse N̄wed Abasi kpukpru ini ẹnyụn̄ ẹtịm ẹmehe ye mme n̄wed Bible ẹmi asan̄autom emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ emịn̄de. (2 Timothy 3:14, 15) Emi esịne mme magazine Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! ye mme n̄wed eken oro ẹwụtde nte mme edumbet Bible ẹnyenede ebuana ye mme akpan idaha.a Nte ededi, ke adan̄aemi edide akpan n̄kpọ ebiowo ndifiọk nnyụn̄ ntiene ndausụn̄ oro ẹmịn̄de ke mme n̄wed Watch Tower Society, enye n̄ko ekpenyene nditịm mmehe ye mme edumbet N̄wed Abasi oro ẹnyenede ebuana ye mmọ. Do enye eyedu ke idaha ndida ndausụn̄ N̄wed Abasi nsịn ke edinam ke ifiọk ye mbọm.—Men Micah 6:8 domo.
Ndinam N̄kpọ ye Edu Christian
10 Ke n̄kpọ nte isua 55 E.N., apostle Paul ama ewet akpa n̄wed esie ọnọ ẹsọk esop ke Corinth. Kiet ke otu mme mfịna oro enye ekesede aban̄a ekenyene n̄kpọ ndinam ye ndusụk owo oro ẹkeyomde ndidi mme ọwọrọiso owo ke esop. Paul ekewet ete: “Kemi mbufo ẹmeyụhọ; ẹmakabade mbon inyene kemi; ẹmada ubọn̄ ke ini nnyịn mîdụhe aba ye mbufo; mbufo ẹkpekam ẹda ubọn̄ ke akpanikọ, man nnyịn n̄ko ikpetiene mbufo ida ubọn̄.” (1 Corinth 4:8) Ke akpa isua ikie E.N., kpukpru mme Christian ẹkenyene idotenyịn ndikara nte ndidem ye mme oku ye Jesus ke heaven. (Ediyarade 20:4,6) Edi nte an̄wan̄ade, ndusụk owo ke Corinth ẹma ẹfre ẹte ke ndidem idụhe ke isọn̄ ke ukara Abasi eke mme Christian. Utu ke ndinam n̄kpọ nte ndidem ererimbot emi, mme ekpemerọn̄ ẹdide Christian ẹkọri nsụhọdeidem, kpa edu oro enemde Jehovah esịt.—Psalm 138:6; Luke 22:25-27.
11 Nte nsụhọdeidem edi mmeme? Idịghe ndomo ke usụn̄ kiet! Etịn̄ ẹban̄a Jehovah ke idemesie nte osụhọrede idem. (Psalm 18:35) Ndidem Israel ẹma ẹsida mbonekọn̄ usụn̄ ẹka ekọn̄ ẹnyụn̄ ẹkara idụt oro ke enyịn̄ Jehovah. Edi, owo kiet kiet ekesinyene ndiwụt ukpeme ‘man enye okûmenede esịt esie akan nditọete esie.’ (Deuteronomy 17:20) Jesus oro ẹkenamde eset edi Edidem eke heaven. Ke ini okodude ke isọn̄, nte ededi, enye ama eyet mme mbet esie ukot. Nso nsụhọdeidem! Ndien ke owụtde nte ke imọ ikoyom mme apostle imọ ẹsụhọde idem kpa ntre, enye ama ọdọhọ ete: “Edieke Ami ndien, emi ndide Ọbọn̄ ye Andikpep, n̄keyetde mbufo ukot, mbufo nde ẹkpeyet kiet eken ukot.” (John 13:14; Philippi 2:5-8) Kpukpru ubọn̄ ye itoro ẹkpeka ẹbịne Jehovah, idịghe owo ndomokiet. (Ediyarade 4:11) Edide ẹdi mbiowo m̀mê idịghe, kpukpru mme Christian ẹkpenyene ndikere mban̄a idemmọ ke un̄wana ikọ Jesus ẹmi: “Nnyịn idi ifịn eke mînamke utom ibe adan̄a; inam kpa se nnyịn ikpanam de.” (Luke 17:10) Ekikere efen ekededi idịghe eke ukara Abasi.
12 Ke adianade ye nsụhọdeidem, mbiowo Christian ẹsikọri ima. Apostle John ama owụt nte ima edide akpan n̄kpọ ke ini enye ọkọdọhọ de ete: “Owo eke mîmaha ima ifiọkke Abasi, koro Abasi edi ima.” (1 John 4:8) Mbon oro mînyeneke ima idịghe eke ukara Abasi. Mma ifiọkke Jehovah. Kaban̄a Eyen Abasi, Bible ọdọhọ ete: “Ke edima emi Enye amade ikọt Esiemmọ emi ẹdude ke ererimbot, Enye ama mmọ tutu akpatre.” (John 13:1) Ke etịn̄de ikọ ọnọ irenowo 11 ẹmi ẹdidide ubak otu ukara ke esop Christian, Jesus ama ọdọhọ ete: “Ibet Mi edi ntem, ete, mbufo ẹma kiet eken, kpa nte n̄kamade mbufo.” (John 15:12) Ima edi idiọn̄ọ ata Ido Ukpono Christ. Enye esidụri mbon oro ẹsịt obụn̄ọde, mbon oro ẹfụhọde, ye mbuotekọn̄ eke spirit oro ẹyomde ubọhọ. (Isaiah 61:1, 2; John 13:35) Ana mbiowo ẹdi uwụtn̄kpọ ke ndiwụt ima.
13 Mfịn, ẹsiwak ndidọhọ mbiowo ẹn̄wam ke ndise mban̄a ikpọ mfịna. Mme mfịna ndọ ẹkeme ndikpon n̄kam onyụn̄ etie uyịre uyịre. N̄kparawa owo ẹnyene mme mfịna oro ẹkemede ndisọn̄ ikpọ owo ndifiọk. Udọn̄ọ eke ntụk ẹsiwak ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndifiọk. Ebiowo oro esede aban̄a mme utọ n̄kpọ oro ekeme nditre ndifiọk se akpanamde. Edi enye ekeme ndinyene mbuọtidem nte ke edieke imọ ebede ke akam iberide edem ke ọniọn̄ Jehovah, edieke imọ inamde ndụn̄ọde ke Bible ye ke mme ntọt oro asan̄autom emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọnịọn̄ emịn̄de, n̄ko edieke imọ inamde n̄kpọ ke nsụhọdeidem ye ima ye mme erọn̄, imọ iyedi odudu oro ọnọde ufọn idem ke ata ọkpọsọn̄ idaha.
14 Jehovah ọmọdiọn̄ esop esie uwak uwak ebe ke ‘mme enọ ke owo.’ (Ephesus 4:8) Ke ini ke ini, Watch Tower Society esibọ mme leta esịtekọm ẹmi ẹtịn̄de ẹban̄a ima oro mme osụhọdeidem mbiowo, emi ẹkpemede erọn̄ Abasi ke mbọm, ẹsiwụtde. Ke uwụtn̄kpọ, ebiowo esop kiet ewet ete: “N̄kemeke nditi edidi esenyịn circuit oro okotụkde mi akan m̀mê enyeoro ẹsụk ẹtịn̄de ẹban̄a ke esop. Esenyịn circuit ama an̄wam mi ndikụt nte edide akpan n̄kpọ ndinyene in̄wan̄în̄wan̄ edu ke ini nnamde n̄kpọ ye nditọete, odoride nsọn̄ọuyo ke nditoro owo.”
15 Eyenete an̄wan emi ekenyenede ndinam isan̄ n̄ka ufọkibọk oro okoyomde usụn̄ man ọkọbọ usọbọ ewet ete: “Didie ke ekedi n̄kpọ nsịnudọn̄ ntem ndikeme ndikụt ebiowo ke akpa okoneyo oro akakamade ọkpọsọn̄ editịmede esịt ke ufọkibọk oro okoyomde usụn̄ ntre ọkpọn̄ ufọk! Enye ye nditọete en̄wen ẹma ẹbiat ekese ini ye ami. Idem mme owo ke ererimbot oro ẹkenyenede ifiọk ẹban̄a se ami n̄kọdọn̄ọde ẹkekere ke ami n̄kpọkọbọhọke ye unana ndọn̄esịt, ukpeme, ye akam ẹtode ima ima nditọete oro ẹwụtde edikere mban̄a.” Eyenete an̄wan efen ewet ete: “Ami ndu uwem mfịn emi koro otu mbiowo ke ime ẹma ẹkpeme mi ke ofụri ini oro n̄kawanade ye ọkpọsọn̄ mfịghe ekikere. . . . Eyenete eren kiet ye n̄wan esie ikọfiọkke se mmọ ẹkpetịn̄de ye ami. . . . Edi se ikotịmde itụk mi ekedi nte ke okposụkedi mmọ mîkotịmke ifiọk se ikafịnade mi, mmọ ke ima ẹma ẹkere ẹban̄a mi.”
16 Ih, ediwak mbiowo ke ẹda item oro apostle Peter ọkọnọde ẹsịn ke edinam: “Ekpeme udịmerọn̄ Abasi emi odude ke otu mbufo; ẹse ẹban̄a mmọ ke imaesịt nte Abasi oyomde, ẹkûyak etie nte ẹnyenyịk mbufo; ẹkûnam emi ẹban̄a mbukpo udori, edi ẹnam ke edinyịme esịt; ẹkûnyụn̄ ẹbre odudu ye mmọemi ẹkeyakde ẹsịn mbufo ke ubọk, edi ẹnịm idem nte uwụtn̄kpọ ẹnọ mme erọn̄.” (1 Peter 5:1-5) Nso edidiọn̄ ke mme utọ mbiowo ukara Abasi ẹmi ẹdi ntem!
Mme Erọn̄ ke Ukara Abasi
17 Nte ededi, ukara Abasi isịneke mbiowo kpọt. Edieke anade mbiowo ẹdi eke ukara Abasi, ana mme erọn̄ n̄kọ ẹtiene edi. Ke mme usụn̄ ewe? Ọfọn, ana ukem mme edumbet oro adade mme ekpemerọn̄ usụn̄ ada mme erọn̄ usụn̄. Kpukpru mme Christian, idịghe mbiowo kpọt, ẹnyene ndisụhọde idem edieke anade mmọ ẹbọ edidiọn̄ Jehovah. (James 4:6) Ana kpukpru owo ẹkọri ima koro ke enye mîdụhe mme uwa oro nnyịn iwade inọ Jehovah inemke enye esịt. (1 Corinth 13:1-3) Ndien kpukpru nnyịn, idịghe mbiowo ikpọn̄, inyene ‘ndiyọhọ ye nnennen ifiọk uduak [Jehovah] ke kpukpru eti ibuot ye ikike n̄kpọ eke spirit.’—Colossae 1:9.
18 N̄kpri ye ikpọ ukem ukem ẹsak iso ẹse n̄kpọsọn̄ ubiere nte mmọ ẹdomode ndikaiso nnam akpanikọ kpa ye ẹdude ke ererimbot Satan. Ido usịnen̄kpọ, ikwọ, senima, ye mme n̄wed ererimbot ẹdori ata ke idaha eke spirit ndusụk owo. Enyọn̄ enyọn̄ ifiọk akpanikọ ikemke ke ndin̄wam nnyịn imụm edida ukem ukem nnyịn ikama. Man ikụt ite ke imakaiso inam akpanikọ, oyom nnyịn iyọhọ ye nnennen ifiọk. Oyom nnyịn inyene mbufiọk ye ọniọn̄ oro Ikọ Abasi ikpọn̄îkpọn̄ ekemede ndinọ nnyịn. (Mme N̄ke 2:1-5) Emi ọwọrọ ndikọri eti edu ukpepn̄kpọ, editie n̄kere se nnyịn ikpepde, nnyụn̄ nda enye nsịn ke edinam. (Psalm 1:1-3; Ediyarade 1:3) Paul ekewet ọnọ kpukpru mme Christian, idịghe mbiowo kpọt, ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ọkpọsọn̄ udia enyene mmọemi ẹma ẹkokon̄ ẹwọrọ idaha, kpa mmọemi otode ke nnam-mmehe mmọ ẹma ẹkọ ifiọk ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde.”—Mme Hebrew 5:14.
Me Ekpemerọn̄ ye Mme Erọn̄ Ẹnam Utom Ọtọkiet
19 Ke akpatre, ẹnyene ndidọhọ nte ke mbon oro ẹdianade kiet ye mbiowo ẹwụt ata edu ukara Abasi. Paul ekewet ọnọ Timothy ete: “Yak ẹbat ẹte, mbiowo eke ẹtịmde ẹkara ẹdot akwa utịp; akpan akpan mmọemi ẹkpade utom ke ukwọrọikọ ye ukpepn̄kpọ.” (1 Timothy 5:17; 1 Peter 5:5, 6) Itieutom ebiowo edi utịbe utịbe ifetutom, edi n̄wakn̄kan mbiowo ẹdi mbon oro ẹnyenede ubon ẹmi ẹsikade utom idịbi udia mmọ kpukpru usen emi ẹnyụn̄ ẹnyenede ibanndọ ye nditọ ndise mban̄a. Ke adan̄aemi mmọ ẹkopde inemesịt ndinam utom, utom mmọ ẹdidi mmemmem onyụn̄ ada mme ufọn edi akan ke ini esop ọnọde ibetedem, idịghe ndisụk uyo nte mîdotke nnyụn̄ ndi se ẹkpakde-kpak.—Mme Hebrew 13:17.
20 Apostle Paul ọkọdọhọ ete: “Eti mmọemi ẹkadade [mbufo] usụn̄, ẹmi ẹketịn̄de ikọ Abasi ẹnọ mbufo. Etịm ẹse se uwem mmọ ọwọrọde ke akpatre, ẹnyụn̄ ẹkpebe mbuọtidem mmọ.” (Mme Hebrew 13:7) Baba, Paul ikesịnke udọn̄ inọ nditọete nditiene mbiowo. (1 Corinth 1:12) Nditiene owo idịghe eke ukara Abasi. Edi otịm owụt eti ibuot ndikpebe mbuọtidem ebiowo ukara Abasi oro ẹma ẹkeyarade ẹwụt, emi esịnde ifịk ke utom ukwọrọikọ, emi esidụkde mme mbonesop kpukpru ini, emi onyụn̄ anamde n̄kpọ ke nsụhọdeidem ye ke ima ima usụn̄ ye esop.
Uyarade Mbuọtidem
21 Ke akpanikọ, esop ukara Abasi ndidu ke ata ndiọk n̄kan ini emi ke mbụk owo edi uyarade aban̄ade odudu Akwa Andikara. (Isaiah 2:2-5) Enye n̄ko edi uyarade aban̄ade mbuọtidem n̄kpọ nte Christian miliọn ition ẹdide irenowo, iban, ye nditọwọn̄, ẹmi ẹn̄wanade ye mme mfịna uwem eke usen ke usen edi idehe de ifre nte ke Jehovah edi Andikara mmọ. Kpa nte anam-akpanikọ Moses ‘ọkọsọn̄ọde ada nte n̄kpọ eke enye okụtde enyeemi enyịn owo mîkwe,’ ntre mme Christian mfịn ẹnyene ukem ọkpọsọn̄ mbuọtidem oro. (Mme Hebrew 11:271 Mmọ ẹnyene ifet ndidu ke ukara Abasi, ndien mmọ ẹkọm Jehovah kpukpru usen ẹban̄a oro. (Psalm 100:4, 5) Nte mmọ ẹkụtde odudu edinyan̄a Jehovah, mmọ ẹkop inemesịt nditan̄a ete: “Jehovah [edi] ebiereikpe nnyịn, Jehovah edi owụk-ewụhọ nnyịn, Jehovah edi edidem nnyịn, enye eyenyan̄a nnyịn.”—Isaiah 33:22.
[Mme ikọ idakisọn̄]
a Ke otu mme utọ n̄wed oro edi “Ẹtim Ẹse Idem Mbufo ye Ofụri Otuerọn̄,” emi ọdọn̄ọde mme ndausụn̄ N̄wed Abasi ẹnyụn̄ ẹnamde ẹnọ mme esenyịn, m̀mê mbiowo esop oro ẹmekde.
Nso ke Bible Owụt?
◻ Ke nso usụn̄ ke mme Christian ẹsụk idem ẹnọ ukara Abasi?
◻ Didie ke etịm ukara Abasi mfịn?
◻ Ke mme ewe usụn̄ ke mbiowo ẹkpetịm idem ndiyọhọ mbiomo mmọ?
◻ Mme ewe edu Christian ẹdi akpan n̄kpọ ọnọ mbiowo ndikọri nnyụn̄ n̄wụt?
◻ Ke ukara Abasi, nso ebuana ikpenyene ndidu ke ufọt mme erọn̄ ye mme ekpemerọn̄?
2. Nso idi usụn̄ kiet emi Mme Ntiense Jehovah ẹsụkde idem ẹnọ ukara Jehovah?
3. Didie ke Christian osụk idem ọnọ ukara Abasi ke mme n̄kpọ ẹban̄ade eti ido uwem?
4. Nso ndiọi edu ke Adam ye Eve ye Saul ẹkewụt, ndien didie ke mme Christian ẹwụt isio isio edu?
5, 6. Didie ke Jehovah anam n̄kpọ ye ubonowo mfịn, ndien edibere ye ndutịm emi osụn̄ọ ke nso?
7. Ntak ẹkemede ndidọhọ ke ẹmek mbiowo Christian ke ido ukara Abasi?
8. Nso idi ofụri mbiomo oro mbiowo ẹnyenede mfịn?
9. Didie ke mbiowo ẹkpeben̄e idem ndida nnọ uduak Abasi ke esop?
10. Nso idiọk edu ke mbiowo ẹkpekpeme ẹbiọn̄ọ, ndien didie?
11. (a) Nso idi ndusụk n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ nsụhọdeidem? (b) Nso ekikere ke mbiowo ye kpukpru mme Christian eken ẹkpenyene ẹban̄a idemmọ?
12. Ntak emi ima edide akpan edu ọnọ mbiowo Christian ndikọri-e?
13. Okposụkedi mme mfịna ẹkemede ndisọn̄ ubọk mfịn, didie ke ebiowo ekeme ndidi odudu oro ọnọde ufọn ke kpukpru idaha?
14, 15. Nso idi ndusụk utịn̄ikọ oro ẹwụtde nte ke Jehovah ọmọdiọn̄ ikọt esie ye ediwak nti mbiowo?
16. Nso item ke Peter ọnọ mbiowo?
17. Siak ndusụk edu emi kpukpru mme andibuana ke esop ẹkpenyenede ndikọri.
18. (a) Ntak emi enyọn̄ enyọn̄ ifiọk akpanikọ kpọt mîkemke? (b) Didie ke kpukpru nnyịn ikeme ndiyọhọ ye nnennen ifiọk?
19, 20. Nso item ke ẹnọ kpukpru owo oro ẹdianade kiet ye mbiowo, ndien ntak-a?
21. Didie ke mme Christian ẹwụt ọkpọsọn̄ mbuọtidem ukem nte eke Moses?
[Ndise ke page 16]
Adam ye Eve ẹma ẹduọk Paradise ke ntak mmọ ẹkeyomde ndinam mme ubiere idemmọ kaban̄a se inende ye se ikwan̄ade
[Ndise ke page 18]
Edieke ebiowo anamde n̄kpọ ke nsụhọdeidem ye ke ima ima usụn̄ ye mme erọn̄, enye kpukpru ini eyedi odudu oro ọnọde ufọn